Morgunblaðið - 09.10.1960, Blaðsíða 8

8
MORCVNBLAÐIÐ
Sunnudagur 9. okt. 1960

VIÐ höfðum heyrt því fleygt,
að haldin yrði hátíð mikil í
Hvítárnesi í kvöld. Einn
gangnafélaganna okkar átti
sem sé sextugsafmæli þenn-
an dag. Var það Guðmundur
Ingimarsson, sem verið hafði
leiðbeinandi minn, er við
smöluðum Kjalhraun. Guð-
mundur hefur ekki heimilis-
rekstur en systir hans er gift
stórbóndanum Einari Gísla-
syni í Kjarnholtum, en hann
er líka einn af gangnafélög-
unum, ásamt syni sínum
Ingimar. Það kemur því í hlut
Kjarnholtshúsfréyiunnar að
halda okkur veizlu þetta
kvöld í Hvítárnesi. Hafði
hún komið ásamt fleira
skylduliði með mikinn og
glæstan veizlubúnað, smurt
brauð, rjómatertur, alls kon-
ar kökur og dýrindis bakk-
elsi ásamt ölföngum.
Borð voru dúkuð í báðum stof-
unum niðri í Hvítárnesskálanum
og jafnóðum og okkur gangna-
mennina bar að, var okkur skipað
niður við veizluborðin. Fyrst var
snætt og drukkið, svo sem föng
voru á og hver gat í sig látið,
enda skorti ekki neiti af góm-
sætum matföngum.
Við söng og gleði
Síðan voru borð rudd og menn
hópuðust saman í annarri stof-
unni og upp hófst nú mikill
söngur og neyzla dýrra veiga.
Brátt gerðist heitt og þungt loft
í skálanum, enda margt um mann
inn. Var því haldið út á hlað og
söngnum fram haldið þar. Stóð
gleði þessi langt fram á nótt og
verður hún mér vissulega ein-
hver minnisstæðasti fagnaður,
sem ég hef nokkurn tíma á ævi
minni tekið þátt í. Ég held ég
hafi aldrei ferðazt með eins söng
elskum mönnum eins og Tungna-
mönnum, enda eru þeir orðlagðir
um land allt. Hreppstjóri þeirra,
Erlendur Björnsson á Vatnsleysu,
getur fleira en verið yfirvaid
sveitar sinnar, hann er einn af
allra duglegustu leitarmönnuni,
sem um getur, enda jafnan settur
í einhverjar erfiðustu leitirnar
Hann er ávallt vel ríðandi, enda
hestamaður góður. Auk þessa er
hann svo gleðimaður mikill og
söngelskur vel. Það var lengst »í
hann, sem sjýrði söng þessa næt-
urstund í Hvítárnesi. En allir
gleðifundir eiga sinn endi. Þar
kom að hinir góðu gestir, er heim
sótt höfðu okkur neðan úr byggð-
inni, héldu á brott og við skrið-
um hver upp í sitt ból. Ekki var
laust við það næsta morgun, er
sunnudagur rann upp, bjartur og
fagur, að hjá sumum kenndi
nokkurrar hæsi. Mátti raunar
furðu gegna hvað málhressir
menn voru, þegar tekið er tillit
til þess, að þrjá síðustu daga
höfðu menn farið argandi á eftir
fé og auk þess sungið fullum
hálsi á kvöldin.
Einar fjallkóngur.
(Ljósm. vig.)
Framsóknarneftóbak í lilagili

Áreið
En nú þýddi ekki að hugleiða
þetta frekar. Það var lagt á í
skyndi og riðinn þembingur upp
frá Hvítárnesi, hinn gamla Kjal-
veg. Síðan var sveigt austur yfir
hæðirnar, áreiðin hjá okkur var
innundir Innri-Skúta, fyrr um
morguninn höfðu nokkrir verið
sendir inn fyrir Skútann. Það er
eins og sumar rolluskjáturnar
geti ekki fengið það inn í höfuðið
á sér, að þeim er ætlað að halda
fram til byggða, því þegar skilið
er við á kvöldin, snúa þær gjarn-
an við og eru komnar langt inn
í afrétt að morgni.
Kóngslalli
Þennan dag var mér ætlað nýtt
hlutverk. Ég skyldi gerast kóngs
lalli, m. ö. o. mér var ætlað að
fylgja kóngnum og snúast í kring
um hann. Þetta er raunar oft og
einatt hlutskipti unglinga, en
mér fannst þetta ágætt, enda er
Einar kóngur hinn skemmtileg-
asti ferðafélagi, ræðinn og fróð-
ur. Hann sagði mér margt um
göngur þeirra Tungnamanna,
bæði fjrr og síðar, hvernig þær
hefðu breytzt við tilkomu mæði-
veikinnar og fjárskipti og fleira
í þeim dúr. Einar hefur verið
fjallkóngur í 29 ár. Ég skaut því
líka að gangnafélögum mínum,
að líklega yrði haldin önnur
veizla og hún ekki minni í Hvít-
árnesi næsta haust, ef fjallkórig-
urinn þeirra lifði blessaður og
væri við góða heilsu, þar sem þá
ætti hann 30 ára fjallkóngsaí-
mæli. Það reyndist nóg að gera
fyrir kónginn og kóngslallann
þennan dag.
Vesaldarfénaður
Að okkur dreif allskyns vesald
arfénað, sem við rákum niður
með Svartá. Það mátti heita að
halinn á rekstrinum væri einn
allsherjar spítalamatur. Eitt lamb
ið var aðeins þrífætt, annar aftur
fótur þess var í sundur um hækii
inn og stubburinn af. Ég undrað-
ist hve duglegt þetta lamb var að
komast áfram. Móðurlaus hökti
hrútsi litli og stritaðist við að
halda í við hinar kindurnar. Og
það má segja honum til hróss
að sjaldnast var hann seinastur.
IVæn og falleg ær var svo hölt á
öðrum framfæti að hún gat varia
í hann tyllt. Henni fylgdi geysi-
stórt og föngulegt hrútlamb. Þá
var þarna gamalær, sem virtist
raunar hölt á öllum fótum, und-
anvillingur, sem varla komst úr
sporum og tveir móðurleysingj-
ar, sem taldir voru undan á, sem
ég fann ræfilinn af skammt suð
vestan við Kjalfell ,tveim dögum
áður.
III. grein
Niður við brúna á Svartá beið
Bjössi með trússbílinn og voru
nú aumustu kindurnar úr rekstr-
inum teknar og settar upp á bíl-
inn og þeim ekið fram fyrir
Hvítá. Raunar var þessi leitar-
dagur einhver hinn stytzti og auð
veldasti í allri smöluninni. Við
vorum komnir um nónbilið fram
fyrir Hvítá, en þar var slegið
tjöldum og tekið til við matseld.
Nú ákváðum við Jón í Úthlíð að
gera okkur dagamun, elduðum
okkur heitan mat og lifðum eins
og blóm í eggi. Ég hafði staðið
mig heldur illa í kónglallastarf-
inu, ég var eitthvað að þvælast
við að taka myndir og dróst aftur
úr, rétt þegar við komum niður
undir Hvítárbrúna. Safnið er
jafnan rekið niður með Hvítá,
austan við Bláfell og er skilið við
það, þegar kemur fram fyrir
Lambafell. Þangað fór kóngur
með allmiklu af liði sínu og hef-
ur kóngslallinn eflaust átt að
fylgja með, en einhver góðhjart-
aður vinur minn benti mér á það,
að slíks mundi engin þörf og
skyldi ég vera kyrr. Þegar lokið
var rekstrinum fram yfir Lamba
fell, fóru nokkrir valinkunnir
menn með öll hrossinn inn fyrir
Hvítá og austur fyrir Jökulfail
í góða haga, sem þar eru, en sem
tilheyra Hrunamannafrétti. Eftir
léttan og þægilegan dag lögðumst
við snemma til hvílu, enda í fullri
þörf fyrr það eftir hinn dýrðlega
veizlufagnað nóttina áður.
Kakóveizla við Hvítá
Mánudagurinn rann upp bjart-
ur og fagur. Næstsíðasti gangdag
urinn okkar heilsaði með glamp
andi sólskini. Að sönnu skall yfir
svartaþoka skömmu eftir sólar-
upprás en henni létti nokkru fyrir
hádegi. Nokkrir vaskir strákar
voru strax sendir austur yfir
Jökulfall til þess að sækja hest-
ana. Þeir höfðu verið rólegir í
haganum um nóttina, enda beit
þar ágæt. Þennan morgun var
haldin nokkurskonar veizla í Út-
hlíðartjaldinu okkar. Við hituð-
um bæði kaffi og kakó, sóttum
kaffibrauð í skrínuna en í henni
var margt góðgætið. Síðan buð-
um við öllum sem hafa vildu.
Sérstaklega var þetta ætlað pilt-
unum, sem farið höfðu að sækja
hestana, en þeir höfðu engan
tima til þess að ylja sér drykk
eftir að því starfi var lokið.
Það var eins og ekkert gengi
á matarbirgðir okkar í Úthlíðar-
skrínunni, þótt menn þægju þessa
hressingu með þökkum. Ég er
viss um að sá matur, sem við Jón
höfðum með okkur, hefði nægt
handa 10—15 manns í göngurnar.
Við vorum nestaðir með nýju
kjöti, hangikjöti, sviðum,
bjúgum, harðfiski kartöfium,
mörgum tegundum af kaffi-
brauði auk matarbrauðs
fyrir utan kaffi, kakó,
Corn Flakes og mjólk sem við
höfðum nóg af. Og það var áreið-
anlega margt fleira í skrínunni
en ég verð að viðurkenna að ég
komst aldrei til botns í henm,
sá ekki hvað þar kunni að leyn-
ast, enda má segja að eftir viku
ferð á fjöllum hafi varla sézt
högg á vatni í skrínunni, svo ríf-
lega vorum við nestaðir.
En nú fóru fyrstu leitarmenn
að leggja af stað. Þeim var ætiuð
löng leit þennan dag og illfær veg
ur. Skyldu þeir leita allt norður
og vestur með Jarlhettum og
koma síðan niður með Sandá, þar
sem næsti áfangastaður var. Jarl
hettukóngur var að þessu sinni
Erlendur á Vatnsleysu. Þeir fé-
lagar hurfu fyrstir út í morgun-
þokuna. Næstir fóru þeir, sem
ganga áttu Bláfellsháls og Blá-
fell vestanvert. Við sem ganga
skyldum austan í Bláfellinu fór-
um af stað skömmu síðar.

Aftur kóngslalli
Enn hafði Einar kóngur mig
fyrir kóngslalla. Að þessu sinni
var það öllu viðameira starf heid
ur en daginn áður. Við vorum
efstir þeirra leitarmanna, sern
fóru ríðandi fram með Bláfellinu.
Fyrir ofan okjpur voru svo þrir
menn, sem gengu brúnirnar, ea
þar er ekki hægt að koma hest-
um við. Þokunni var enn ekki
létt, er við fórum hóandi og arg-
andi fram hlíðarnar. Skyndilega
létti þokunni og þá kallaði næsti
maður fyrir neðan okkur og sagði
að orðið hefðu eftir tvær kindur
fyrir aftan okkur. Við snerum
hið skjótasta við og sóttum kind-
urnar, sem voru upp á hjalla
skammt frá. Þetta reyndust vera
tveir sauðir, prýðilega léttrækir.
Einar kóngur hafði samvizku-
samlega unnið að því daginn áðue
að kenna mér að taka í nefið, og
ég var hinn námsfúsasti. Vaf ég
nú alveg hættur að hnerra, svo
ekkert varð fundið að tóbaks-
menningu minni, nema ef vera
skyldi að magnið sem ég tók 1
nefið hverju sinni var ekki mjög
mikið. Við Sniðbjargagil áttum
við í nokkrum eltingaleik við roll
ur,erhlupu í sjálfheldu milligilj
anna og þar var ekki hægt að
koma hestum við og urðum við
því að skokka í kringum skjáturn
ar og volgnaði mér við það, enda
var nú þokunni létt og glampandi
sólskin og steikjandi hiti.
Framsóknar-tóbak
Er við komum fram að Illa-
gili, þurfti ég öðru sinni að
hlaupa upp í brekkurnar fyrir
kind. Áður en ég lagði af stað,
sagði Einar minn blessaður, að
nú skuli ég fá mér í nefið fyrst.
Ég þáði það með þökkum og ætl-
aði nú að sýna, hve forframaður
ég væri orðinn í listinni með því
að stúta mig. Rak ég pontuna upp
í aðra nösina, kastaði höfðinu
aftur og saug laust að mér. En
pontan var eitthvað treg, svo
ekkert kom upp í nefið í fyrstu
atrennu. Ég gerði nú aðra tilraun
og »saug nú fast. En þá var eins
og heilar neftóbaksflóðgáttir opn-
uðust. Nösin fylltist, tárin spruttu
úr augum mér og ég er viss um
að ég hef sogið nokkuð af tóbaki
alla leið upp í heila. En Einar
kóngur veltist um af hlátri. Ég
snýtti mér, hnerraði, hóstaði og
hrækti, en ekkert gekk. En þessi
skolli dugði ekki, ég varð að