Morgunblaðið - 09.10.1960, Blaðsíða 9

Sunnudagur 9. okt. 1960
MORCVNBLAÐIÐ
9
I
hlaupa hið snarasta af stað og
sækja rolluskrattann. Þegar ég
hljóp niður í IUagilið, heyrði ég
hlátursköllin í Einari. í gilbotn-
inum er lækur og þar sem segja
xnætti að ég væri blindur af tó-
bakinu hafði ég ekki önnur ráð
en ég stakk höfðinu ofan í lækinn,
saug vatn upp í nefið og snýtti
mér hraustlega. Þessi heilaþvott-
ur varð til þess að mér batnaði
og gat ég nú viðstöðulaust skokk-
að fyrir kindurnar.
Strákarnir, sem með okkur
voru, hlógu duglega, þegar þeir
heyrðu, hvernig kóngstóbakið
hafði farið með mig, og sögðu
að það væri ekki von ég þyldi
þann andskota, því þetta væri
Framsóknart.óbak. Var gert af
þessu mikið gaman. Hafði ég þá
aðferðina, það sem eftir var í leit
unum, að ég tók í nefið til skipt-
is hjá Einari kóngi og Erlendi á
Vatnsleysu. Var þetta talið heilsu
samlegt fyrir mig, því þá fékk ég
bæði Framsóknar- og íhaldstó-
bak.
Allt gekk snurðulaust fyrir
okkur þennan dag. Safnið þokað-
ist hægt og rólega í áttina fram
að Sandá og sól var að hníga til
viðar, þegar við rákum safnið
fram yfir Sandá. Nokkru síðar
kom Jarlhettukóngurinn með
sínu liði og í dásamlegu veðrí
slógum við tjöldum rétt innan
við Sandá.
brennivíni og síðan dottuðum við J
ofurlitla stund. Meðan safnið
rann fram heimahagana hægt og
rólega, brugðum við okkur nokkr
ir með Einari bónda í Kjarnholt-
um heim til hans og var okkur
tekið þar með mikilli rausn. Var
þetta í annað sinn sem við nut-
um gestrisni og kræsinga hús-
móðurinnar í Kjarnholtum, ’nitt
skiptið var í afmælisveizlunni í
Hvítárnesi.
Hressir og kátir fórum við frá
Einari, enda hafði í engu skort á
glæstar veitingar þar. Segja
mátti að smölunin væri nú orðin
dól eitt með safnið fram að rétt-
um. í kvöldhúminu rann safnið
ýfir Tungufljótsbrú en rétt'fram
an við brúna er réttin. Þegar frá
öllu hafði verið gengið, fór ég
á bæjarflakk, eins og kalla mætti
það. Ég brá mér heim að Vatns-
leysu til þess að heilsa upp á
Þorstein bónda og formann Bún-
aðarfélagsins. Ég mátti til að
láta það verða mitt fyrsta verk
að þakka honum fyrir þessar
skemmtilegu leitir, því það var
hann sem hafði útvegað mér
þær. 1 kolsvörtu haustmyrkrinu
dólaði ég svo heim að Úthlíð á
kláunum, kyrrð og friður um-
lukti mig. Ég hlakkaði til þess
^ð hátta ofan í hreint og hlýtt
rúm, eftir viku svefnpokavist Á
morgun áttu að verða réttir og
annað kvöld réítarball. ,
Af sjónarhóli sveitamanns:
Við þingsetningu
ÞAÐ er hátt glamur í hófataki
hestanna í hallargarðinum á
Kristján^borg þennan góðviðris-
dag í september.
Það á að fara að setja þingið.
En þetta eru ekki hestar þing-
mannanna. Hér ríða menn ekki
til þings frekar en heima. Þetta
eru víst hestar lögreglunnar og
lífvarðarins, og notaðir við há-
tíðleg tækifæri. Það er bara ver-
ið að liðka þá í hallargarðinum
þennan dag.
Þingmennirnir koma vitanlega
allir í bílum. Þeir streyma inn
í salinn og heilsast innilega eftir
sumarlangt þinghléið. Flestir eru
mættir — aðeins nokkrir stólar
auðir á víð og dreif.
Þetta eru flest miðaldra menn,
sumir gamlir, mjög fáir ungir.
Mér kæmi ekki á óvart þó að
meðalaldur þingmanna sé ca 50
ár. En hann lækkar sjálfsagt eft-
ir kosningarnar, því blöðin segja
að margir eldri menn ætii að
hætta þingmennsku.
í tveimur fremstu röðunum
vinstri megin við forseta sitja
ráðherrarnir. Þeirra sæti eru al-
veg eins og sæti þingmannanna.
Innst situr forsætisráðherrann,
hinn smávaxni og kviklegi Viggó
Kampmann. Næsti stóll er auður.
Utanríkisráðherrann, Jens Ottó
Krag, er víst ekki heima. Inn í
stúkuna beint á móti blaðamönn
unum hópast jacket-klæddir
sendiherrarnir. Þar má kenna
ambassador Islands. ,,Þar er mik-
ið um fínar heilsanir,“ eins og
segir einhvers staðar hjá Kiljan.
í miðri sendiherrastúkunni eru
sæti konungsfjölskyldunar. En
það er enginn úr hans húsi mætt-
ur í dag. Konungshjónin fljúga til
Ameríku í dag í opinbera heim-
sókn og ríkisarfinn, Margrét, er
við nám í Cambridge, þar sem
Englendingarnir kalla hana The
Darling of Denmark. Annars
kvað konungur ekki koma í þing-
ið nema við einstök hátíðleg
tækifæri. Hann er aldrei við-
staddur venjulega þingsetningu.
— ★ —
Hér eru þingverðir allir ein-
kennisklæddir, á diplómatfrakka

* * -
ý > '
MSmm
Fjallfélagar mínir, Roði og Tvistur. — Myndin er tekin sunnan í Bláfelli og sér yfir til Langjökuls. Jarlhetturnar ber i jökulinn.
Hestarnir voru órólégir um
nóttina og a. m. k. einn slapp á
braut og strauk til byggða. Það
var von að kláragreyin væru
orðnir heimfúsir eftir þrælareið
um grýttan afrétt þeirra Biskup-
tungnamanna. Góða veðrið skildi
ekki við okkur. Þriðjudagsmorg-
uninn heilsaði okkur sólbjartur
og þannig var veðrið allan þann
dag. Nú var mér ætlað að leita
fram með Hvítá. Guðmundur
Jónsson, hinn kunni leitarmaður
þeirra Tungnamanna, átti að
fara með ánni en ég átti að vera
næstur honum. Guðmundur er
ötull og framsækinn og brátt vor
um við orðnir langt á undan
næstu leitarmönnum. Við riðum
hart og drifum það fé, sem við
fundum meðfram ánni, í veg fyrir
næstu leitarmenn. Vegurinn
þarna er vondur, en það þýddi
ekkert um það að fást, Guðmundi
varð ég að fylgja hvað sem taut-
oði og raulaði. Og það tókst bæri
lega, en það var ekki mér að
iþakka, heldur klárunum, bví svo
var riðið hratt og illa á stundum,
að klárinn, sem ég teymdi var
rennandi sveittur, hvað þá sá sem
ég sat á. Skammt framan við
Brattholt er afréttargirðingin og
að henni komum við skömmu
eftir hádegi. Við þurftum ekkert
að gera alllanga hrxð, því safnið
þokaðist hægt og rólega fram. Við
Kgðum okkur því sólskininu,
Guðmundur hressti okkur ögn á
í réttum
Tungnaréttir eru vinsælar og
raunar sérkennilegar. Eldsnemma
morguns er byrjað að draga. Okk
ur fjallamönnum ber skylda til
þess að reka fé úr nátthaganum
og inn í réttina. En það skorti
ekki hjálparlið og dráttur gekk
rösklega og vel. Þegar fækka
tók fénu og komið var að úttín-
ingnum, tóku menn að hórast
saman í almenningnum. Og nú
hófst almennur söngur. Honum
stjórnuðu þeir Vatnsleysumenn
og þá fyrst og fremst Þorsteinxi
Sigurðsson. Úthliðarmenn eiga
léttan dag í þessum réttum, þótt
þeir eigi um 1100 fjár á fjalli,
þá kemur ekki ein einasta kind
frá þeim í Tungnaréttir. Úthlíð
hefur eitthvert stærsta heima-
land, sem nokkur jörð á og reka
þeir því .ekkert fé á fjall. Þeir
verða þó eins og aðrir að gera
sín fjallskil á almennum afrétti.
Þegar drætti og söng var lokið,
var haldið heim á leið með féð.
Ég þurfti, sem fyrr segir, ekki
að hjálpa mínum húsbændum að
koma fénu heim. Ég rak því heim
með þeim Vatnsleysumönnum.
Fékk ég að koma á bak litlum
skjóttum hesti, er Erlendur átti
og hafði haft með sér í göngurn-
ar. Ég sá að Skjóni var baídinn
en snotur ganghestur. Okkur
Skjóna samdi ágætlega, hann tók
að vísu nokkrar smádýfur, þegar
ég fór á bak, en svo tölti hann
og dansaði með mig alla leið heirn
á hlað. Þessu næst var sezt inn
í stofu hjá Erlendi Björnssyni
hreppstjóra. Hann settist við
orgelið og nú var sungið af full-
um krafti. Sá söngur hélzt allt
fram undir það að dansleikurinn
hófst. Auðvitað varð ég að enda
þessa skemmtilegu fjallferð með
því að fara á réttarballið, en þar
sem ég var ekki klæddur nein-
um dansfötum, vatt ég mér úr
stígvélunum, lékk lánaða skó hjá
Erlendi og tróð dansinn á reið-
fötunum. Á ballinu fannst mér
ég þekkja annanhvern mann.
Gagnafélagar mínur voru allir
orðnir góðkunningjar og svo
hafði ég kynnzt allmörgum í rétt
unum.
Gangnafélagarnir
Ég vil enda þessa frásögn með
því að nefna gagnafélaga mína.
Eins og fyrr segir var fjallkóng-
ur, Einar J. Helgason í Holtakot-
um. Tjaldfélagar hans voru Er-
lendur Björnsson frá Vatnsleysu,
Kristján Loftsson í Felli, en hann
var aldursforsetinn 72 ára gamall.
Þá var Ingvar Jóhannsson, Hvít-
árbakka, Einar Gíslason í Kjarn-
holtum og Ingimar Einarsson,
sonur hans. í þetta tjald kom ég
oft og átti þar marga skemmti-
lega stund. Karlarnir voru léttir
og kátir, sögðu gamansögur og
hlógu dátt. En svo ég haldi áfrarn
að telja aðra gagnafélaga mína
nefni ég enn Jón Sigurðsson frá
Úthlíð og Öskar Guðmundsson á
Brú, en þeir voru tjaldfélagar
mínir. Þá er Guðmundur Ingi-
marsson, afmælisbarnið, en hann
telst heimilisfastur í Úthlíð, þó
hann sé fluttur þaðan, þá Guð-
mundur Jónsson, Kjaransstöðum,
Bjarki H. Zóphaníasson úr
Reykjavík, gangnamaður fyrir
Skálholt, Ingvar Indriðason, Arn-
arholti, Svavar A. Sveinsson,
Drumboddsstöðum, Haraldur
Kristjánsson, Einholti, Sigur-
finnur Þorsteinsson, Reykjavík,
Gústaf og Karl Jónassynir frá
Kjóastöðum, Guðmundur H.
Óskarsson, Gígjarhóli og Guð-
mundur Lýðsson, Gígjarhóli,
Gunnar Ingvarsson, Efri-Reykj-
um, Óskar Jóhannesson, Brekku,
Halldór Jónsson, Stekkholti
Ketill Larsen, Engi, Örn Erlends
son, Dalsmynni, Kristinn Einars
son Reykjavík, Sigurður Stefáns
son Brautarhóli, Jón Sveinsson,
Miklholti og loks Sigurbjörn
Ingimundarson, Reykjavölluni,
trússamaður.
öllum þessum ágætu leitar-
félögum vil ég færa mínar beztu
þakkir fyrir góðar samverustund
ir og gleðilega daga. Ég óska
þeim árs og friðar og vænti að
ég megi aftur hitta þá á fjalli.
vig.
með gyllta hnappa og minna helzt
á sýslumenn í gamla daga. Þeir
eru alls staðar til að leiðbeina
mönnum um ganga og sali þessa
virðulega húss. Sjálfur þingsal-
urinn er ekki ýkjastór og gerir
ekki meira en rúma þingheim og
starfslið. Hann er klæddur dökk-
um eikarþiljum, en á vegginn
gegnt forseta hafa verið málaðar
tvær stórar myndir af dönsku
landslagi í skærum, glaðlegum
litum. Hið efra og í lofti er hann
skreyttur gipsmyndum og þar er
komið fyrir nokkrum ríkisfánum,
sem setja mikinn svip á salinn.
Það gera líka stórar skrautlegar
blómakörfur framan við sæti for
seta og ræðustól.
— ★ -
Nú gengur gamall, virðulegur
maður við staf upp í forsetastól-
inn. Hann hringir og kliðurinn
þagnar. Þetta er hinn 72 ára ald-
ursforseti Jensen Broby. Hann er
viðhafnarklæddur með dökk-
rauða nelliku í hnappagatinu.
Þegar hann hefur sett þingið,
segir hann frá því dálítið klökk-
ur, að þetta sé nú í síðasta sinn,
sem hann standi hér. Eftir 42
ára þingsetu ætlar hann að
hætta. „Kosning“ forseta er ekk-
ert nema formsatriði Því er öllu
niður raðað eftir þingmannatölu
flokkanna. Forseti er Gustaf Ped-
ersen og hann tekur strax við
fundarstjórn en Jensen Broby
tekur sér sæti við hlið Erik
Eriksen.
— ★ —
Nú tekur forsætisráðherrann
til máls og flytur klukkutíma
ræðu um starf og stefnu stjórn-
arinnar, ef hún situr áfram eftir
kosningarnar. Hann fær ágæta
áheyrn — allir sitja kyrrir í sæt-
um sínum og hlusta af athygli.
Á hverju borði er hátalari, sem
ekki er hægt að loka fyrir, svo
allir hljóta að heyra hvort sem
þeir vilja eður ei. Þetta er ný-
breytni, sem blöðin telja mjög
þarflega!
í ræðu sinni kemur ráðherr-
ann víða við og sjálfsagt mun
hún verða að mörgu leyti grund-
völlur að umræðum flokkanna í
kosningabaráttunni. Hann telur
fjárhagsástandið gott, enda vex
framleiðslan og tekjurnar auk-
ast. En það má ekki eyða þeim
öllum. Ríkið verður að stuðla
að því að fólkið finni hvöt hjá
sér til að spara. Stjórnin mun
vinna að því að gera skattheimt-
una einfaldari og þægilegri fyr-
ir borgarana, þannig að skattarn-
séu greiddir um leið og tekn-
anna er aflað og e. t. v. geta þeir
lækkað vegna aukinna þjóðar-
tekna En ríkið þarf miklar tekj-
ur. Það þarf að bæta og víkka
allar samgönguæðar landsins
vegna vaxandi umferðar og það
þarf að stórauka framlög til
menntamála, ekki sízt tækni-
menntunar, ef Danmörk á ekki
að dragast aftur úr öðrum þjóð-
um. Og loks þarf að auka al-
mannatryggingarnar til að bæta
kjör þeirra verst settu í þjóð-
félaginu. Svo endar ráðherrann á
því að tilkynna það — sem raun-
ar var vitað áður, að stjórnin
muni leggja það til við konung-
inn að kosningar verði þriðju-
daginn 15. nóv.
— ★ —
Eftir ræðu ráðherrans komst
mikil hreyfing á þingheim og
hófst kliður og samtal um all-
an salinn, sem ekkert linnti þótt
félagsmálaráðherrann. Julius
Bomholt, færi að tala fyrir frum-
vörpum stjórnarinnar um hækk-
un á elli- og örorkulífeyri. Slíkt
skvaldur á þingfundi mundi eng-
inn forseti líða heima, en hér sat
hann hinn rólegasti í sæti sínu.
og lét sem ekkert væri. Hann
hefur vitað sem var, að hátalar-
amir gerðu sitt gagn. Síðan var
lesinn upp langur listi um fram-
lögð lagafrumvörp og fyrir-
spurnir — aðallega frá kommún-
istum — og fundi slitið. En áður
en fundinum lauk, voru flestir
* ^ Framhald á bls. 12.