Morgunblaðið - 30.10.1960, Síða 13

Sunnudagur 30. okt. 1960
MORCVNbLAÐIb
13
í sumar. Hver einasti ma'ður^rétt, að útvegsmenn og fram-
veit, að fáar stjórnarráðstafanir leiðendur fái of litið í sinn hlut,
hafa mælzt betur fyrir en Þessi f fá f mikig? ^
braðabirgðalog.
reynsluna af V-stjorninni tjáir
Sambykktir í ýmsum félaga- . j r að yisa á milliliðina..
samtokum breyta þar engu um. | .
Margháttaðar samþykktir, sem' A1agnmgarreglur eru enn hinar
enginn hugur stendur á bak við,1 sömu og þá voru settar. Kaup-
eru einskonar tízkufyrirbæri. | menn bera sig ekki- betur en
Menn nenna ekki að standa i: aðrir Ef kaupfélögin hafa þar
þrætum ut af þeim af þvi að
aðra sögu að segja, hefur enn
. , enginn um hana heyrt. Og hví
lerk. Er þo vissulega varhuga- birta kaupfélögin þ. á. m. Kron
flestir telja þetta meiniausan
Séð yfir ísafjaröarkaupstaff.
REYKJAVÍKURBRÉF
\ *
Olíkur bragur
á f járlaga-
frumvarpi
Eitt af því, sem V-stjórni.i
gafst upp við að framfylgja
voru fyrirmæli stjórnarskrár-
innar um; að fyrir hvert reglu.
iegt Alþingi skuli, þegar er það
er saman komið, leggja frum-
varp til fjárlaga fyrir það fjár-
hagsár. sem í hönd fer, „og skal
í frumvarpinu fólgin greinar-
gerð um tekjur ríkisins og
gjöld“. Að lokum var svo komið
fyrir V-stjórninni, að hún treysti
sér ekki til að láta þessa greinar
gerð um tekjur ríkisins og gjöld
vera fólgna í fjárlagafrumvarpi
sínu. Vegna sundurlyndis og
stefnuleysis gat hún ekki komið
sér saman um þau megin atriði,
sem afkoma ríkissjóðs hlaut að
verða undir komin. Síðasta fjár-
lagafrumvarp hennar var þess
vegna ritjur einar, gagnsiausar
að mestu.
Ekki tók betra við þegar til
kasta þingsins kom. Fjárveit-
inganefnd var stundum haldið
starfslausri vikum saman. Loks
á síðustu stundu lögðu forráða-
menn flokkanna fyrir fylgis-
menn sína í nefndinni, hvernig
tillögum hennar skyldi klambr-
að saman. f»á var í skyndi og
athugunarlaust, knúið fram sam
þykki á frumvarpinu, sem á þó
að réttum þingreglum að vera
eitt aðalstarf þingsins.
Nú er allur annar háttur hafð-
tir á. Nú er leitazt við að láta 1
frumvarpinu vera fólgna svo ná-
kvæma greinargerð um tekjur
rikisins og gjöld, sem næst verð-
tir komizt. Fjárveitinganefnd
hefur þegar setzt á rökstóla
undir hógværri en einbeittri for-
ystu Magnúsar Jónssonar og
fjallar um málið á þann veg, að
■bæði stjórnarsinnar og andstæð-
ingar geti gert sér eðlilega grein
fyrir málum og komið að skoð-
unum sínum svo sem vera ber.
i
Lækkun
10 útgjaldagreina
Ekki er síður mikilsvert, að
nú er horfið frá hinum sífelldu
útgjaldahækkunum og þenslu
ríkisbáknsins. Af 14 útgjalda-
greinum fjárlaga eru nú 10
lægri en í gildandi fjáriögum.
Þær fjórar fjárlagagreinar, sem
hækka, fjalla um félagsmál, eft-
irlaun, skóla og sjúkrahús.
Hinni beinu þjónustu við al-
menning er sem sé haldið uppi
og raunar stóraukin með hækk-
un fjölskyldubóta, el’ilauna og
afnámi skerðingar ellilauna.
Laugardagur 29. okt
Allar hinar útgjaldagreinarn-
ar lækka. Sumar lækkanirnar
eru að vísu ekki miklar en aðrar
verulegar. Mestu mali skiptir
stefnubreytingin, sem orðin er.
Nú er sýnt í verki, að vilji er
til þess að spara og koma á hag-
kvæmara skipulagi. Að sjálf-
sögðu hlýtur þsð að taka all-
langan tíma að koma hér ger-
breytingu á, og víða verður víð
ramman reip að draga. Ei uþp-
hafið er til alls fyrst. Enda er
nú þegar sýnts að veruægi fé
má spara með hagkvæmari skip
an mála, án þess að hagsmuni:
almennings séu í nokkru skertir.
M. a. s. er sumsstaðar hægt að
bæta ýmiss konar fyrirgreiðslu
frá því, sem verið hefur og hafa
útgjöld þó minni. Þetta hefur
reynslan þegar sannað um
innflutningsstofnunina. Svipuðu
máli gegnir um sameining Tó
bakseinkasölu og Áfengisverzl-
unar ríkisins og rekstur Skipa-
útgerðarinnar.
F ramsóknarmenn
létu eftir sig
gjaldþrotabú
í>ó að í ljós hafi komið, að all-
víða megi spara, öllum meir—
fangaláust öðrum en þeim, er ver
ið hafa við óþörf störf, verður að
gera sér grein fyrir. að annars
staðar kann að þurfa að draga
úr svokallaðri fyrirgreiðslu, ef
menn vilja raunverulegan sparn
að. í»á verður að meta um
hversu almenna og aðitallandi
hagsmuni er að tefla. Stundum
þarf að gera fleira en gott þyk-
ir. Við íslendingar erum fáir og
tákmörkuð geta okkar til að
standa undir síhækkandi út.
gjöldum af vaxandi ríkisbákni.
Spurningin er öllu fremi'r sú;
hvort við til lengdar megnum
að standa undir óhjákvæmileg-
um og nauðsynlegum * ríkis-
stofnunum og almenningsfyrir-
greiðslu, heldur í hinu, hvort
eitthvað kunni að vanta af því,
sem æskilegt er, en þó má vera
án.
Hafa verður í huga, að Fram-
sóknarmenn skildu við þjóðar-
búið allt í fullkomnu öngþveiti.
Fjármálaráðherra þeirra gafst
að síðustu upp við að koma
saman fjárlagafrumvarpi eins og
stjórnarskráin mælir fyrir um.
Ýmsir sjóðir, sem Framsóknar-
menn hafa stjórnað, svo
helztu sjóðir Búnaðarbankans
eru gjaldþrota, þegar að er
komið. Hér þarf vissulega önr-
ur vinnubrögð, ef ekki á íila
að fara.
Af tillögugerð þingmanna
Framsóknar er hinsvegar svo að
er.gu gleymt. Útgjaldafrumvörp-
in berast frá þeim inn á Alþingi
dag hvern. Þeir láta eins og
rikissjóður sé ótæmandi auðs-
uppspretta. Samtímis hamast
þeir yfir, að skattar séu alltof
háir, og hafa nú tekið sér það
verkefni fyrir hendur að reyna
að sanna, að Eysteinn Jónsson
sé mesti skattalækkunarmaður
allra íslendinga! Margt má nú
segja mönnum, en ekki það.
Er óstjórn
eftirsóknarverð?
Af málflutningi Framsóknar-
manna mætti ætia(. að þeir telji
óstjórn beinlínis eftirsóknar-
verða. Þeir fjandskapast yfir
raunsæum og réttum áætlunum
um tekjur rikisms og gjöld.
Þeir ærast yfir því að sýnt skuli
fram á að spara megi margar
vert að veikja þann þátt, sem
slíkar samþykktir gætu átt í
heilbrigðu almenningsáiiti, ef
þeim væri ekki svo misbeitt.)
Annað mál er, að auðviíað viii I
almenningur á íslandi ekki að
innleitt verði hér allsherjaibann
gegn verkföllum eins og tíðkast
í löndunum austan járntjalds.
Undir aðvörun gegn slíkum
stjórnarháttum vilja allir taka,
ekki skýrslur um óhófsgróða
sinn til að sanna, að miltiliðir
fái of mikið, ef sú skvldi vera
raunin?
Sannleikurinn er sá, að nú er
verið að brjótast í gegaum þá
erfiðleika, sem -óhjákvæmilegir
voru vegna gjaldþrotabús V-
stjórnarinnar og uppb jtarkerfis-
ins. Ef þjóðin vill halda sjálE-
. , , ... , , stæði, verður hún að yíirvinna
einkum þegar tillogurnar um þa þesga örðugleika af raunsæi og
aðvorun koma fra þeim semhk yiti Þar d „ engin óskhyggja
legastir eru til að logfesta þvi-
líkt bann ef þeir sjálfir hefðu
úrslitavald í landinu. En engin
regla er án undantekninga. Ai-
menningur óskaði ekki eftir
samskonar þróun kaupgjaids-
mála, og hér varð eftir hina
miklu hækkun flugmannakaups
í tíð V-stjórnarinnar. Þess vegna
voru allir fegnir þegar bráða-
birgðalögin voru sett aðrir en
V-stjórnarherrarnir, sem nöguðu
sig í handarbökin yfir því, hve
illa þeim tókst til meðan vó.din
voru þeirra.
Vildi ekki hærra
kaup erlendis
og enn síður blekkingar eins og
þær að samtímis sé hægt að
stórbæta hag framle’ðer.da og
hækka almennt kaupgpald í land
inu, um þriðjung. Með slíkum
aðförum væri vísvitandi stefnt í
beina ófæru.
Dugmildir menn
o
Svo er að sjá, sem stjórnmála-
æsingurinn skapi einskonar tóm_
rúm í kring um þá, sem hann
heltekur. Sjómenn og útvegs-
menn viðsvegar um land furða
sig á því, þegar Lúðvík Jósefs-
son heldur því fram að á þessu
ári hafi ekki orðið ne'nn afla-
brestur. Fróðlegt var að heyra
m um síðustu helgi skoðun dug-
Mörgum'eru kunn köpuryrði'mikilla athafnamanna á Isafirði
á þessu. Þeir vita ofur vel um
hin lélegu aflabrögð togara að
undanförnu, þó að Lúðvik Jós-
efsson virðist ekki hafa orðið
aflabrestsins var vegna þíss að
togaraútgerð sú, sem hanr. var
viðriðinn, er þegar uppflost.uð.
Menn, sem sjálfir standa í at-
vinnurekstri, vita hvert áfali lé-
legur togaraafli — að viðbættu
Hannibals Valdemarssonar til
flugmanna vegna kauphækkun.
arinnar á tímum V-stjórnarinn-
ar. Ofboðslegt var þess vegna
að heyra málflutning hans nú,
þegar hann taldi hneyksli, að er-
lendir flugstjórar skyldu hafa
hærra kaup en íslenzkir. Þessi
sama hræsni hefur lýst sér í
Þjóðviljanum, er hann hefur
fárazt yfir að ekki skyldi hækk-
að kaup við verkfræðinga, því
milljónir á rekstri Skipaútgerð- að þeim bæri jafn hátt kaup
ar ríkisins án þess að draga úr
strandferðum. Út yfir tekur þó
um gremju þeirra yfir ráða-
og starfsbræður þeirra erlendis
hafa. Vilja kommúnistar í raun
og veru auka launamismun á ís-
gerðum um styttra þinghald. Svo landl? Ef svo, hvaðan á að taka
er að heyra sem þeir telji það peningana til’þess?
tilræði við rétta stjórnarhætti.
Ekkert hefur þó orðið Alþingi
frekar til álitshnekkis en þegar
því hefur verið hallið starfs-
lausu mánuðum saman, meðar;
svokallaðir forystumenn deildu
innbyrðis og sömdu síðan á bak
við stuðningsmenn sína um ráð-
Óneitanlegt er, að launamis-
munur hér er miklu minni en
annars staðar. Því fylgja viss
vandkvæði, m. a hættan á þvi,
að þeir, sem geta fengið starf
erlendis, sæki þangað. Sem bet-
ur fer eru þeir þó ekki margir,
, , . , . - , . er þess fýsir. Hér var nýlega á
stafanir, er þeir voru_að loKum fer8 forstoðumaður danskrar
nauðugir viljugir kúskaðir ti!:
að samþykkja. j
Ríkisstjórn er til þess ætluð fr„ðin„„
að hafa forystu í málum. Til ... '
þess að hún geti að þeim unnið,
verður hún að hafa starfsfrið,
en jafnskjótt og tillögur henr.ar
eru fyrir hendi á að leggja þær
fyrir Alþingi og veita þvi næg-
an tíma til að skoða þær og taka
um þær ákvarðanir af skynsam-
legu viti. Gegn öllu þessu var
brotið af V-stjórninni. Mer.n af-
sökuðu það með algeru ósam-
lyndi hennar. En af tali Fram-
sóknarmanna er svo að heyra,
sem þeir sækist eftir óstjórninni,
telji sér hana hagkvæmasta.
Velséð
bráðabirgðalög
Sem betur fer er skoðun al-
mennings öll önnur. íslendingar
ætlast til þess af ríkisstjárn
sem sinni að hún geri sér grein fyrir
eðli þess vanda sem hverju’
sinni steðjar að, og geri ráð-
stafanir eða eftir atvikum tillög.
ur til úrlausnar honum. Hún
stofnunar, sem hafði haft i þjón-
ustu sinni nokkra íslenzka verk-
Hann sagðist hafa
sótt eftir því að ráða einn þeirra
aftur og boðið honum mun
hærra kaup en hér er tíðkanlegt.
Sá, sem eftir var sótt, rieitaði
og kvaðst fremur vilja dveljast
með sinni eigin þjóð og laga sig
eftir háttum hennar. Ástæðan til
þess, að hinir bezt launuðu
fengi hér minna kaup en menn
í samsvarandi stöðum eriendis,
væri, að hér ríkti meiri jöfnuður
en þar. Þessu vildi hann hlýta.
Það, sem fyrir Hannibal Valde-
marssyni og sálufélögum hans
vakir, er aftur á móti fyrst og
fremst, að æsa alla til kröfu-
gerðar svo að afleiðingin hljóti sem
að verða sú, að allt fari úr skorð
um.
löndunarbanni í Bretlandi, ef
ekki rætist úr. — er fyrir allt
þjóðfélagið. Slíkir menn gera
sér einnig grein fyrir, að þótt
meðalafli á síldveiðum í sumar
væri ekki tiltakanlega varri en
sum hin lakari síldarár að und-
anförnu, þá voru heildartekjum
ar miklu minni. Þeir vita einnig
af eigin raun, að aflabresturinn
er því tilfinnanlegri vegna þess
að nú hafði verið lagt í stór-
kostlega fjárfestingu, sem ein-
ungis gat borið sig, ef afii yrði
betri en ekki lakari en fyrr.
Við slíka örðugleika verður
ekki ráðið með blekkingum eða
undirstöðu lausri kröfugerð að
hætti Lúðvíks Jósefssonar. Það
eru athafnir, samheldni og stór-
hugur þeirrar tegundar sem Is-
firðingar sýndu, þegar þeir
keyptu hina tvo togara sína og
komu upp hinu mikla hrað-
frystihúsi, sem hvarvetna þarf
á að halda. Örðugleikar eru
vissulega viða fyrir hendi. Or-
sakir þeirra þarf að rekja og
síðan að leysa hvert vandamál
fyrir sig af raunsæi, þekkingu
og stórhug.
ísafjörður
Aukin arðbær
franileiðsla eina
ráðið til kjarabóta
ísafjörður er einn þeirra staða,
ber auðsæ framfaramerki.
Ólíkt er þar nú lífvænlegra en
áður var. Afli og árferði ráða
að sjálfsögðu miklu um afkomu
bæjarfélags sem svo er háð sjáv-
arútvegi. Örðugleikar hafa þess
vegna dunið yfir öðru hvoru. Á
ísafirði hefur oft verið deilt
hart í stjórnmálum. Hver ein-
stakur hefur þó unnið eftir sinni
sannfæringu að þróun og þroska
bæjarfélagsins. Þar eru nú ail-
mörg hús í smíðum enda ógern-
ingur að afla sér leigunúsnæðis.
, . . . , Undirroður Lúðvíks Jósefs- ulgul ao aila SC1 lc,
standi siðan eða falli með þeim. ^ SOnar meðal útgerðarmanna um Mesta umbót síðustu ára er hinn
Gloggt vitni Þess er afstaða al- nýja harða kröfugerð er sama nýi flugvöllur. Að honum er
menmngs til braðabirgðalaganna eðlis og óheilindi Hannibals veruleg og þörf samgör.gubót.
sja sem Þeir hafl ekkert lærl °g]um bann við flugmannaverkfalli gegn flugmönnum. Ef það
er l
Framh. á bls. 13.