Morgunblaðið - 09.11.1960, Blaðsíða 8

8
MORGWnr 4 010
Miðvikudagur 9. nóv. 1960
Höfum haft samráð við
aðrar þjóðir
■ hvert sinn sem við hofum
fært ut landhelgina
LANDHELGISMÁLIÐ er
enn rætt í efri deild Alþing-
is. í blaðinu í gær lauk þar
frásögn af umræðunum er
dómsmálaráðherra, Bjarni
Benediktsson, hafði lokið
máli sínu. Næstur honum
talaði Hermann Jónasson, 2.
þm. Vestfjarða. — Á fundi
deildarinnar í gær töluðu
Guðmundur í. Guðmundsson,
utanríkisráðherra, og Sigur-
vin Einarsson, 4. þm. Vest-
fjarða.
ingar kaemust ekki framhjá því,
að í 'hvert skipti, sem við hefðum
fært út landhelgi okkar hefðum
við haft um það samráð við aðr-
ar þjóðir.
Samningsviðræður innan
Atlantshafsbandalagsins
Þá fór ræðumaður nokkrum
orðum um þær viðræður, sem
áttu sér stað um landhelgismálið
innan Atlantshafsbandalagsins
árið 1958. Kvað hann þær við-
ræður hafa leitt mikið gott af
sér, því vitað_ hefði verið, að
margar þjóðir hefðu verið á-
kveðnar að veiða innan tólf
mílna eftir að útfærslan gengi i
garð, en viðræðurnar hefðu leitt
til þess, að Bretar hefðu orðið
einir um þetta. Þá skýrði hann
frá þeim samningsviðræðum,
sem áttu sér stað sumarið 1958
um landhelgisútfærsluna, eins og
nánar er vikið að annars staðar
í blaðinu. Kvað ráðherrann
það ekki vekja undrun sína
þó kommúnistar hefðu
skipt um skoðun á þessu
máli og vildu nú engar viðræð-
ur við aðrar þjóðir eins og þeir
hefðu viljað fyrir 12 árum. Á
þeim tíma, sem liðinn væri, hefði
Atlantshafsbandalagið verið
stofnað og nú vildu kommúnist-
ar halda þannig á málinu, að
sem mestir árekstrar sköpuðust
við bandalagsþjóðirnar. Fyrra
sjónarmiðið, að færa landhelgina
sem mest út, hefði orðið að þoka
fyrir þessu áhugamáli.
Ummæli Hermanns
í sumar og nú
Þá vitnaði utanríkisráðherra í
ummæli Hermanns Jónassonar á
fundi utanríkismálanefndar nú í
sumar. Hefði hann sagt þar að
greinilegt væri, að Bretar væru
að færa sig upp á skaftið í of-
beldisaðgerðum sínum og mætti
búast við stórslysum þá og þeg-
ar. Jafnframt hefði hann spurt
hvaða mótaðgerðum ríkisstjórn-
in hyggðist beita, og borið fram
tillögu um að við snerum okkur
til Bandaríkjastjórnar með tii-
vísun til varnarsamningsins og
bæðum þá að vernda okkur fyrir
Bretum í landhelginni. — Nú
segði þessi sami þingmaður, að
deila okkar við Breta væri úr
sögunni og sagði ráðherra, að
þess mundu fá dæmi í þingsög-
unni, að sami maður segði þannt
ig eitt í dag og annað á morgun.
Afstað Lúðvíks
og orð Rúts
I niðurlagi ræðu sinnar fór |
utanríkisráðherra nokkrum orð-
um um þróun landhelgismálsins
síðasta áratug. Drap hann bá
m. a. á afstöðu Lúðvíks Jóseís-
sonar, fyrrverandi sjávarútvegs-
málaráðherra, er útfærsla land-
helginnar kom fyrst til umræðu
í hans ráðherratíð, en þá vildi
Lúðvík halda fast við fjórar míi-
ur eins og sagt er nánar frá ann-
ars staðar í blaðinu. í lok mais
síns minntist ráðherra á þau um-
mæli Finnboga Rúts Valdimars-
sonar, að íslenzkir sjómenn væru
í stöðugri hættu og þá munaði
því ekki um þó hættan af land-
helgisdeilunni bættist ofan a.
Væru þetta ein kuldalegustu um-
mæli í garð íslenzkra sjómanna,
sem heyrzt hefðu.
Afstaða með Þórarni
Sigurvin Einarsson andmælti
viðræðunum við Breta, sem hann
kvað hafa sýnt okkur hina mestu
fúlmennsku. Vitnaði hann í um-
mæli' Þórarins Nefjólfssonar,
eins og sagt er frá þeim í ís-
lendingasögu Jónasar frá Hriflu.
Taldi ræðumaður, að við ættum
að taka afstöðu með Þórarni, en
gegn Bretum.
Meginreglan brotin
Hermann JónasSon kvað tvær
meginreglur hafa gilt í meðferð
landhelgismálsins síðustu tíu ár.
Væri önnur reglan sú, að semja
aldrei við nokkra þjóð um það
ívenær, eða hve
nikið við færð-
ím landhelgi
jkkar út, og hin
-eglan hefði ver
ð, að slaka
ildrei, hvorki
:ímanlega né
i/aranlega, til
um þær ákvarð-
anir, sem eitt
sinn hefðu verið teknar. Þá vék
ræðumaður að þeim orðum dóms
málaráðherra, að vinstri stjórn-
in hefði viljað veita undanþágu
frá 12 mílunum á árinu 1958.
Kvað hann ef til vill einhverjar
sérfræðilegar athuganir hafa far-
ið fram um það atriði, en ef til-
slakanir hefðu komið til greina
1958 þá hefði aldrei komið til
mála að gera þær sem samning.
Kvaðst ræðumaður harma það,
að núverandi ríkisstjórn hefði
brotið þá meginstefnu fyrrver-
andi ríkisstjórna, að ræða ekki
um landhelgisútfærslu við aðrar
þjóðir.
Rangt eftir baft
Guðmundur í. Guðmundsson,
utanríkisráðherra, var næstur á
mælendaskrá og flutti ræðu sína
á fundi deildarinnar í gær. Vék
hann að einstökum atriðum, sem
fram hefðu kom
ið í umræðunum.
Sagði ráðherra,
að Finnbogi Rút
ur hefði haft
það rangt eftir
sér, að landhelg-
ismálið skyldi
borið undir ut-
anríkismála-
nefnd áður en
viðræður yrðu teknar upp við
Breta. Þá leiðrétti hann ummæli,
sem Þjóðviljinn hafði borið for-
sætisráðherra fyrir í gær, þess
efnis, að fullt samráð yrði haft
við Alþingi um gang viðræðn-
anna. Forsætisráðherra hefði að-
eins sagt, að málið yrði borið
undir Alþingi áður en fullnaðar-
ákvörðun yrði tekin.
Alltaf rætt við aðrar þjóðir
Þá minntist utanríkisráðherra
á þau ummæli Hermanns Jónas-
sonar og Finnboga Rúts Valdi-
marssonar, að ríkisstjórnin hefði
með þessum viðræðum hrotið
í bága við meginstefnu allra fyrr
verandi ríkisstjórna. Minnti
hann á ummæli Einars Olgeirs-
sonar er landgrunnslögin voru
sett 1948, en þá hefði Einar gert
það að forsendu fyrir samþykki
sínu, að athuga þyrfti undirtekt-
ir annarra þjóða. Nú segði full-
trúi þessa sama flokks 12 árum
síðar, að það hefði alltaf verið
meginstefna okkar, að ræða ekki
við aðrar þjóðir um útfærslu
landhelginnar, Stjórnarandstæð-
— Alþingi
Frh. af bls. X
þýðuflokkurinn og ég efast ekki
um, að Sjálfstæðisflokkurinn
hafi einnig verið þessu samþykk
ur.
Skyldu fá að veiða á
seinni sex-mílunum
Þetta símskeyti var sent til
Atlantshafsbandalagsins frá rík-
isstjórn íslands 18. maí 1958. í
þessu skeyti býður íslenzka rík-
isstjórnin, að ef bandalagsríki
okkar vilji viðurkenna þegar í
stað 12 mílurnar, vilji viður-
kenna vissar grunnlínubreyting-
ar gegn því að fá um nokkurra
ára skeið að veiða takmarkað á
seinni 6 mílunum, þá sé ríkis-
stjórnin reiðubúin til að taka
málið upp til endurskoðunar og
athugunar á þeim grundvelli og
það var látið fylgja með, að þessi
orð okkar þýddu það, að ef
Atlantshafsbandalagsríkin vildu
á þetta fallast, þá myndi ríkis-
stjórnin beita sér fyrir því, að
inn á þetta yrði gengið hér heima
líka. Þarna bjóðum við beinlínis
upp á það að gera samkomulag
um það við bandalagsríki okkar
að haga ákvörðunum okkar í sam
bandi við útfærslu fiskveiðilög-
sögunnar með vissum hætti, sem
þau geti fallizt á, ef þau vilja
viðurkenna okkar aðgerðir."
Landgrunnið út af
Reykjanesi og Vestfjörð-
um
Þá rakti ráðherra samningsvið-
ræðurnar sumarið 1958 og skýrði
frá því, að 13. ágúst hefði stjórn-
inni borizt tilboð frá bandalags-
þjóðunum þess efnis, að þær
féllust á að landgrunnið út af
Reykjanesi og Vestfjörðum yrði
friðað, en fiskveiðilandhelgin að
öðru leyti ekki færð út þegar í
stað. Þetta tilboð var þó ekki
endanlegt og gagntilboðs óskað.
Var málið athugað og rætt og
varð niðurstaðan sú, að ekki
þótti rétt að hverfa frá stefnunni
um 12 mílurnar.
Stefna Framsóknar
„En þegar v.ið vorum að athuga
þetta tilboð og ganga frá svar-
inu, þá lýsti Framsóknarflokkur-
inn því yfir, að hann væri reiðu-
búinn að faíiast á þá lausn land-
helgismálsins, að ef bandalag
okkar vildi fallast á 12 mílna
landhelgina, þá megi þeir fiska
á seinni 6 mílunum næstu 3 árin,
enda verði grunnlínum yfir
Húnaflóa og fyrir austan Langa-
nes og á einum stað við Suð-
austurlandið breytt. Það var till.
Framsóknarflokksins, að þessu
tilboði Atlantshafsbandalagsins
yrði svarað með því að hafna
lausn málsins á áður nefndum
grundvelli, en minna á okkar
fyrra tilboð í því formi, sem ég
nú hef lesið upp og bjóða fram
Iausn málsins á þeim grundvelli.
Sjálfstæðisflokkurinn fylgdist
með þessum umræðum og ég hef
ekki ástæðu til að efast um —
miklu fn/kar vera sannfærður
um, að hann var þessu einnig
samþykkur. Þetta -varð til þess
að við ákváðum, Alþýðuflokkur-
inn og Framsóknarflokkurinn í
samráði við Sjálfstæðisflokkinn
hinn 20. ágúst 1958 að senda Ati-
antshafsbandalaginu svohljóð-
andi svarskeyti við þessu tilboði
með leyfi hæstv. forseta:
★
„Höfum athugað fram-
komna tillögu um lausn
landhelgismálsins og getum
ekki fallizt á hana og ekki
borið fram neinar tillögur til
lausnar málinu á þessum
grundvelli, en minnum á
okkar fyrri tillögu um viður-
kenningu á 12 mílum gegn
því, að erlendir veiði á seinni
6 mílunum um takmarkaðan
tíma, enda verði grunnlínum
breytt".
★
Þarna standa Alþfl. og Fram-
sóknarfl. ásamt Sjálfstæðisfl. að
því þann 20. ágúst 1958, að
bjóða það til samkomulags við
Atlantshafsbandalagið, að ef
þjóðir þess vilji viðurkenna 12
mílurnar og fallast á vissar
grunnlínubreytingar, þá séum
við reiðubúnir til þess að heim-
ila þeim að veiða á seinni 6
mílunum kringum allt landið
um takmarkaðan tíma. Þetta til-
boð, sem hér liggur fyrir, þarf
engrar skýringar við. Reglugerð-
in hafði verið gefin út 30. júní,
Þrátt fyrir það standa þessir
þrír stjórnmálaflokkar að því að
gera bandamönnum sínum tilboð
um það að hnika um takmark-
— segir Braathen
LUDWIG BRAATIIEN var hér á
ferð um helgina. Hann er mörg-
um íslendingum að góðu kunn-
ur, hefur haft nána samvinnu
við Loftleiðir og látið til sín taka
í skógræktarmálum okkar. Braat
hen hefur gefið um 60 þús.
norskra króna til gróðursetning-
ar. Enn hefur þetta fé ekki verið
notað að fullu. Samt sem áður
hafa nær 200 þús. plöntur verið
gróðursettar fyrir þetta fé í
Skorradal, í svonefndum Braat-
hens-lundi, sem er 20—30 hekt-
arar að stærð. Þá er verið að
aðah tíma til á 12 mílunum, ef
þeir vilja veita viðurkennmgu
fyrir þeim. Þegar maður lítur á
þessa staðreynd, er það enn
furðanlegra að heyra hv. 2. þm.
Vestf. fullyrða það hér í hv. d.,
að það hafi verið óhagganlegt í
landhelgismáli íslendinga undan
farandi tíu ár í fyrsta lagi að
semja ekki við aðrar þjóðir um
hvenær við færum út fiskveiði-
landhelgina eða hve mikið og
víkja ekki frá teknum ákvæð-
um um útfærsluna. Hann, sem
sjálfur hefur boðið að víkja frá
settri reglugerð, hann, sem sjálf
ur hefur boðið að hnika til um
framkvæmdatíma á seinni 6
mílunum".
Afstaða Lúðvíks innan
V-stjórnarinnar
Síðar í ræðu sinni rakti utan-
ríkisráðherra þróun landhelgis-
málsins og drap á fyrstu umræð-
ur um það innan vinstri stjórn-
arinnar. Las hann niðurstöð-
ur greinargerðar, sem Lúðvík
Jósefsson, þáverandi sjávarút-
vegsmálaráðherra, ritaði sumarið
1957. Eru niðurstöður Lúðvíks á
þessa leið:
„Með sérstöku tilliti til þess
að umrædd alþjóðaráðstefna
er framundan um víðáttu land
helginnar, þá tel ég rélt að
fara að þessu sinni þá leið,
sem meðfylgjandi uppdráttur
sýnir, en hún byggir á
breyttri grunnlínu og tíma-
b/undinni útfærslu á 3 stöðum
við landið. Með þessari leið
breytum við ekki 4ra mílna
reglunni að þessu sinni en ná-
um hins vegar þeirri stækkun
á friðunarsvæðinu, sem mestu
máli skiptir“.
Bréf Lúðvíks til Sjálf-
stæðisflokksins
Alþýðuflokkurinn og Fram-
sóknarflokkurinn voru ekki
hrifnir af þessum tillögum Lúð-
víks, en hann sneri sér þá til
undirbúa gróðursetningu í
Ilaiukadal fyrir eftirstöóvarnar
af gjöf Braathens.
Á sunnudaginn fór Braathen
með Hákoni Bjarnasyni ,skóg-
ræktarstjóra, og nokkrum kunn-
ingjum frá Loftleiðum upp í
Skorradal til að skoða lundinn.
— Mér leizt mjög vel á þetta,
sagði hann. Eftir 3—5 ár verður
hlíðin mjög falleg þarna í Skorra
dalnum. Trén vaxa ört, eftir
nokkra áratugi verður þarna
mikill og stór skógur.
— Þá verða skógar á fslandi
víðar en í Skorradal, því að ég
sé, að allmikið er unnið hér á
SjálfstæðLsflokksins og segir m.
a. á þessa leið í bréfi hans til
Sjálfstæðisflokksins, sem er rit-
að 15. október 1957:
„Ekki er líklegt, að teljandi á-
greiningur þurfi að verða um,
hvernig stækkunin á að vera,
en augljóst er, að mismunandi
skoðanir eru uppi um fram-
kvæmdartímann. Ríkisstj. hefur
nú leitað eftir samkomulagi við
stjórnarandstöðuna um fram-
kvæmdir í málinu og þá alveg
sérstaklega um framkvæmdar-
tímann. Ríkisstj. leggur áherzlu
á að heyra álit stjórnarandstöð-
unnar um framkvæmdartímann,
þvi að hún telur að ákveða beri
hann þannig' að allir flokkarn-
ir geti staðið saman í málinu.
S j ávarútvegsmálaráðuney tið
mun fallast á, að ákveða fram-
kvæmdartímann strax að Genf-
arfundinum loknum ef það er
nauðsynlegt til þess að skapa
samstöðu allra flokka um málið“.
Vildu taka ákvörðun
þegar
Ég læt upplestrinum úr bréf-
inu lokið ,en það kemur sem
sagt greinilega fram hér, að sum
arið og haustið 1957 erum við
þar staddir í landhelgismálinu,
að það er skoðun og till. sjútvrh.
að við getum ekki ráðizt í út-
færslu frá 4 mílunum en eigum
að reyna að breyta grunnlínurm
og friða 3 svæði fyrir utan 4
mílurnar, og hann tekur það
fram, að hann er svo sannfærður
um, að þetta sé sú sjálfsagða leið
að ékki þurfi að ræða um annað
en framkvæmdartíma og sérstak
lega vill hann um það ræða,
hvort við eigum að ráðast í þess-
ar framkvæmdir fyrir Génfar-
ráðstefnuna eða eftir. Það er at-
hyglisvert, að sjútvrh. vill þarna
haustið 1957 fara að slá því föstu,
að svona hlutir skuli jafnvel
gerðir eftir Genfarráðstefnuna
meðan ekki er vitað, að hvaða
niðurstöðu hún kemst.
þessu sviði, þó það verði auð-
vitað aldrei of mikið. Skógarnir
geta skapað unddrstöðu að nýj-
um iðnaði á íslandi; svipað því
sem það er hjá okkur Norðmönn
um. y
— Við fellum nú 8 milljónir
rúmmetra timburs á ári og bæt-
um alltaf vel í skörðin. Timbrið
gefur okkur mikinn gjaldeyri.
Ég hef varið einni milljón
norskra króna í minn skóg. Hann
er fallegur, það get ég sagt með
sanni.
— En ég er ekki aðeins í skóg-
ræktinni. Ég gef mig stöðugt
meira að flugmálum. Á verk-
stæði mínu í Sola vinna um 350
Framh. á bis. 17,
Skógarnir veroa undirstaóa nýs
iÓnaÖar á íslandi