Morgunblaðið - 28.02.1961, Blaðsíða 3

Þriðjudagur 28. febr. 1961
MORGUNBLAÐIÐ
3
kenningu á beinum grunnlínum,
sem þeir höfðu miðað landhelgi
sína við. Hafði þessi dómur Al-
þjóðadómstólsins mikla almenna
þýðingu í sambandi við ákvörðun
grunnlína og myndun reglna um
það atriði.
i>egar hinn 19. marz 1952 gaf
ríkisstjórn íslands útNreglugerð,
er náði til alls landsins, þar sem
beinar grunnlínur voru dregnar
og fiskveiðilögsaga ákveðin 4 sjó-
mílur frá þeim.
Bretar mótmæla
Brezka ríkisstjórnin og ríkis-
stjórnir þriggja annarra landa
mótmæltu þessum aðgerðum fs-
lendinga, en létu þar við sitja.
Hins vegar beittu samtök brezkra
togaramanna sér fyrir löndunar-
banni á íslenzkum ísvörðum fiski
í brezkum höfnum.
ítrekaðar viðræður fóru fram
milli íslenzkra og brezkra stjórn
valda, þar sem báðir aðilar settu
fram sjónarmið sín varðandi
Etækkun fiskveiðilögsögunnar og
löndunarbannið. Fyrri hluta árs
1953 var t.d. rætt um þann mögu
leika að leggja deiluna um reglu
gerðina frá 19. marz 1952 fyrir
Alþjóðadómstólinn, og hinn 24.
•príl 1953 tjáði sendiherra íslands
í London brezka utanríkisráðu-
neytinu, að íslenzka ríkisstjórnin
væri reiðubúin að skjóta þessum
ágreiningi til Alþjóðadómstólsins
og væri reiðubúin að taka upp
viðræður við brezku stjórnina
um, á hvern hátt það skyldi gert,
að því tilskildu, að löndunarbann
inu yrði strax aflétt, að fengnu
samkomulagi um málsmeðferð.
Löndunarbanni aflétt
Af þessu varð ekki, þar sem |
brezka ríkisstjórnin taldi sig ekki I
hafa aðstöðu til að tryggja, að því
skilyrði íslenzku ríkisstjórnarinn
ar yrði fullnægt, að löndunar-
banninu yrði aflétt, áður en deilu
málið færi til dóms.
Löndunarbanninu var ekki af-
létt fyrr en í nóvember 1956, eft-
ir að samningar höfðu tekizt, fyr-
ir atbeina Efnahagssamvinnu-
stofnunar Evrópu (OEEC), milli
íslenzkra og brezkra togaraeig-
enda, þar sem settar voru reglur
um löndun íslenzks ísvarins fisks
í brezkum höfnum, og er sá samn
ingur enn í gildi.
Næstu aðgerðir íslendinga í
landhelgismálinu voru reglugerð
nr. 70 30. júní 1958, þar sem fisk-
veiðilandhelgin var ákveðin 12
mílur. Grunnlínum þótti hins veg
ar ekki fært að breyta.
Samnmgar boðnir 1958 i/rir
imlligönga Atlants-
haisbandalagsins
Fyrir gildistöku reglugerðarinn
ar 1958 var afstaða íslands kynnt
þeim, þjóðum, sem einkum áttu
hér hagsmuna að gæta, og þess
freistað, að fá þær til að viður-
kenna væntanlegar ráðstafanir
íslendinga.
í þeim viðræðum, sem þá áttu
sér stað á vegum Atlantshafs-
bandalagsins, var þátttökuríkjum
þess af íslands hálfu boðið, að
þeim skyldi heimilt að láta skip
sín stunda veiðar um þriggja ára
skeið, milli 6 og 12 mílna allt um
hverfis landið, gegn því skilyrði,
að þau viðurkenndu þá þegar 12
mílna fiskveiðilögsögu og að viss-
ar breytingar yrðu gerðar á
grunnlínum. Þessar grunnlínu-
breytingar voru þó miklum mun
minni en þær breytingar, sem
Bretar eru nú reiðubúnir að fall-
ast á til lausnar fiskveiðideilunni.
Meðal annars var ekki gert ráð
fyrir breytingum á grunnlínum
hvorki á Faxaflóa né Selvogs-
banka. Þessu tilboði islenzku rík-
isstjórnarinnar var hafnað.
Ríkisstjómir þær, sem mót-
mæltu hinum nýju reglum, létu
allar sitja við mótmælin ein,
nema brezka ríkisstjórnin, sem
ákvað að veita brezkum fiski-
skipum herskipavernd innan 12
mílna markanna.
Við þetta skapaðist mikið
hættuástand á íslandsmiðum,
þar sem íslenzku varðskipin
háðu ójafna baráttu við ofurefli
brezka flotans, og framferði
brezkra togara og herskipa
leiddi hvað eftir annað til þáska
legra, árekstra svo að lífsháski
stafaði af.
Ályktun Alþingis 1959.
Með ályktun Alþingis hinn 5.
maí 1959 voru túlkaðar skoð-
anir alþjóðar á framferði B’-eta
hér við land og jafnframt ítrek-
uð sú stefna, sem mörkuð hafði
verið þegar með landgrunns-
lögunum frá 1948. Ályktun þessi
var svohljóðandi:
„Alþingi ályktar að mótmæla
harðlega brotum þeim á ís-
lenzkri fiskveiðilöggjöf, sein
brezk stjórnarvöld hafa efnt til
með stöðugum ofbeldisaðgerð-
um brezkra herskipa innan ís-
lenzkrar fiskveiðilandhelgi, nú
nýlega hvað eftir annað jafnvel
Jnnan fjögurra mílna landhelg-
innar frá 1952. Þar sem þvílík-
»r aðgerðir eru augljóslega setl-
aðar til að knýja íslendinga til
undanhalds, lýsir Alþingi yfir,
«ð það telur ísland eiga ótví-
ræðan rétt til 12 mílna fisk-
veiðilandhelgi, að afla beri við-
urkenningar á rétti þess til land
grunnsins alls, svo sem stefnt
var að með lögunum um vís-
indalega verndun fiskimiða land
grunnsins frá 1948 og að ekki
komi til mála minni fiskveiði-
landhelgi en 12 mílur frá grunn-
línum umhverfis landið.“
Mótmæli í=lentUnga
ítrekuð mótmæli íslenzku rík-
isstjórnarinnar gegn aðgerðum
Breta voru ekki tekin til greina.
Það var ekki fyrr en við upp-
haf ráðstefnunnar í Genf um
miðjan marz 1960, að Bretar á-
kváðu að hætta þessum aðgerð-
um, og var þá einungis miðað
við þann tíma, sem ráðstefnan
stæði.
Ekki varð samkormi1"'» ? ré«_
stefnu þessari og því við lok
hennar alger óvissa ríkiandi
um, hvað við tæki. Þá ákvað ís-
lenzka ríkisstjórnin að veita
sakaruppgjöf öllum þeim brezk.
um togaraskipstjórum. sem brot
legir höfðu gerzt við reglugerð-
ina um 12 mílna fiskveiðiland-
helgina. Brezkir togaraeigendur
tilkynntu síðan, að þeir mundu
ekki láta skip sín veiða inn-
an fiskveiðitakmarkanna næstu
þrjá mánuði, talið frá 12. maí.
Síðar var þetta framlengt um
tvo mánuði, og enn um óákveð-
irin tíma, eftir að viðræður hóf-
ust við Breta.
Á sl. sumri kom bó i Ijós, að
hættuástandi var ekki bægt frá
og alvarlegir árekstrar urðu
milli íslenzkra varðskipa og
fiskibáta annars vegar og
brezkra togara og herskipa hins
vegar.
Víðræður teknar upp
Um þær mundir bar brezka
ríkisstjórnin fram tilmæli til ís-
lenzku ríkisstjórnarinnar ura
viðræður til lausnar fiskveiði-
deilunni. Ríkisstjórnin féllst á
þessi tilmæli, og segir um það
svo í fréttatilkynningu frá utan-
ríkisráðuneytinú hinn 10. ágúst
1960:
„Ríkisstjórn Bretlands hefur
farið þess á leit við ríkisstjórn
íslands, að teknar verði upp við
ræður þeirra i milli um deilu
þá sem er um aðstöðu brezkra
fiskiskipa á íslandsmiðum. Þar
sem íslenzku ríkisstjórninni virð
ist einsætt, að kanna beri til
hlítar öll úrræði, sem koma
mættu í veg fyrir áframhald-
andi árekstra á íslandsmiðum,
auk þess sem vinna þurfi að
framgangi ályktunar Alþingis
frá 5. maí 1959, hefur hún tjáð
sig reiðubúna til slíkra við-
ræðna, jafnframt því, sem hún
hefur ítrekað við brezku stjórn-
ina að hún telur ísland eiga
að leysa fiskveiðideiluna á
grundvelli orðsendingar þeii^rar,
sem fylgir þingsályktunartil-
lögu þessari. Er málið þar með
lagt fyrir Alþingi til ákvörðun-
s
\
s
s
s
s
s
V
\
s
s
s
s
s
i
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
Fiskveiðilan
helgin stækkar
Þróunin frá 1901 — 1961
SAMKVÆMT SAMNINGI Dana við Breta árið
1901 var landhelgi íslands 3 sjóm. og landhelgis-
línan dregin inn um firði og flóa. Árið 1948 setur
Alþingi lög um vísindalega verndun fiskimiða land-
grunnsins. Baráttan er hafin fyrir útfærslu fisk-
veiðitakmarkanna. Árið 1950 er á grundvelli land-
grunnslaganna sett fyrsta reglugerðin um útfærslu.
Þá er á takmörkuðu svæði fyrir Norðurlandi fært
út í 4 mílur og grunnlínur réttar. Árið 1952 gefur
ríkisstjórn íslands út nýja reglugerð, þar sem fló-
um og f jörðum er lokað, grunnlínur dregnar heint
fyrir mynni þeirra og fiskveiðitakmörkin ákveðin
4 mílur. 1958 eru svo sett 12 mílna fiskveiðitak-
mörk.
Árið 1901 er flatarmál íslenzkrar fisveiðiland-
helgi 24,530 ferkm., árið 1952 42,905 ferkm., árið
1958 69,809 ferkm., árið 1961, eftir grunnlínubreyt-
ingarnar, 74,874 ferkm.
Flatarmál fiskveiðilandhelginnar hefir þannig
aukizt úr 24,530 ferkm., árið 1901 í 74,874 ferkm.
með þeim breytingum, sem nú er verið að gera.
Þróunln í landhelgismáunum hefur þannig
gengið föstum og öruggum skrefum síðan 1948 er
landgrunnslögin voru sett.
>
s
s
s
i
i
s
s
s
s
j
s
s
s
s
s
s
s
s
j
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
s
ótvíræðan rétt að alþjóðalögum
til þeirrar fiskveiðilögsögu, sem
ákveðin hefur verið.“
Viðræður við Breta hófust i
Reykjavík hinn 1. október 1960.
Að þeim loknum er það mat
ríkisstjórnarinnar, að unnt sé
ar, enda lýsti forsætisráðherra
yfir því í þingbyrjun, að sam-
ráð yrði haft við Alþingi áður
en úrslitaákvörðun yrði tekin.
Skal nú gerð fyrir því nánari
grein, í hverju lausn deilunnar
er fólgin í einstökum atriðum.
Tokmörkuð veiðiheimild
til Breta í þrjú úr
í 3. og 4. tölulið orðsendingar-
innar eru ákvæði um, að brezk
skip megi stunda veiðar milli 6
og 12 mílna á nánar tilteknum
svæðum og tímum og skuli það
gilda næstu þrjú ár. Jafnframt er
ger ráð fyrir tilteknum svæðum
milli 6 og 12 mílna, sem lokuð
verðí með öllu fyrir veiðum
brezkra togara.
Þegar ákvæðið um heimild
Breta til veiða milli 6 og 12 mílna
er athugað, verður að taka tillit
til þriggja atriða, sem skipta meg
inmáli. I fyrsta lagi eru grunn-
línubreytingarnar, sem áður get-
ur, í öðru lagi þau svæði, sem
algerlega eru undanskilin og
brezk skip geta aldrei stundað
veiðar á og í þriðja lagi hinn
takmarkaði timi, á ári hverju,
sem veiðarnar eru leyfðar.
Horn — Langanes
Á svæðinu frá Horni að Langa
nesi er gerð mikilvæg grunnlínu-
breyting á Húnaflóa. Enn fremur
er svæðið milli Grímseyjar og
lands með öllu lokað. Sama gild-
ir um svæðið umhverfis Kolbeins
ey, en þar er oft mikið magn
smáfisks. Um þriggja ára skeið
verður brezkum skipum hins veg
ar leyft að stunda veiðar annars
staðar á þessu svæði milli 6 og 12
mílna, en þó aðeins 4 mánuði á
ári hverju, á tímabilinu júní til
september þannig, að samanlagð
ur tími þeirra innan 12 mílna
markanna verður eitt ár.
Fyrir Austfjörðum
Á veiðÍEVæði Austfjarðaibáta
frá Langanesi að Mýrnatanga,
hefur grunnlínubreytingin sunn-
an Langaness mikla þýðingu. Fyr
ir Austfjörðum og Suðaustur-
landi eru veiðar brezkra skipa
leyfðar milli 6 og 12 mi'lna mis-
jafnlega langan tjma á ári hverju.
Nyrzt, þar sem grunnlínubreyt-
ing er gerð, er veiðitíminn lengst
ur, 8 mánuðir, á tímabilinu maí
til desember. Samanlagt verður
þessi tími 2 ár, og vegna grunn-
línubreytingarinnar verður veru
legur hluti svæðisins milli 6 og
12 milna utanvið núverandi 12
milna mörk.
Á miðsvæðinu, milli Glettinga
ness og Setuskers við Reyðar-
fjörð, eru veiðar brezkra skipa
milli 6 og 12 mílna leyfðar í 6
mánuði á ári hverju, mánuðina
janúar til apríl og júlí og ágúst.
Samanlagt verður þessi timi á
hinu þriggja ára tímabili eitt
og hálft ár.
Netasvæði friðuð
Á syðsta svæðinu, sem nær frá
Setuskeri að Mýrnatanga í Með-
allandsbugt, er brezkum skipum
heimilað að veiða milli 6 og 12
mílna í 5 mánuði, marz til júlí.
Sú veigamikla undantekning er
þó gerð, að á tveimur svæðum,
við Hornafjörð og Ingólfshöfða,
eru þessar veiðar bannaðar, en
þessi svæði hafa undanfarið verið
þýðingarmikil fyrir þorskanetja-
veiðar báta. Þegar þessi svæði
eru undantekin, eru brezkum
skipum heimilaðar veiðar saman
lagt í 15 mánuði á þriggja ára
Framh. á bls. *.
Kauphækkanii, sem ekki
eru teknar aftur
Alþýðublaðið birti sl. sunnu-
dag forystugrein undir fyrir-
sögninni „Stjórnin og kaupið“.
Er þar vakin athygli á því að
núverandi ríkisstjórn hafi lýst
því yfir, er hún tók við völdum
að hún mundi ekki skipta sér
af vinrnudeilum, heldur láta
verkalýðshreyfinguna og at-
vinnurekendur semja um þau
mál. í forystugrein þessari er
m. a. komizt að orði á þessa leið:
„Ríkisstjórnin er vissulega
ekki mótfallin kauphækkunum,
ef atvinnurekendur geta greitt
þær, án þess að fá þær endur-
greiddar í hærra verðlagi eða
uppbótum. Slíkar kauphækkan-
Ir, sem ekki eru teknar aftur af
fólkinu eru raunhæfar. Almenn
hækkunaralda, sem velt er yfir
í verðlagið er blekking."
Velt yfir á fólkið sjálft
í forystugreininni er síðan
haldið áfram:
„Undanfarin ár hefur það
orðið að fastri venju, að ríkis-
stjórnir önnuðust það hlutverk
að velta kauphækkunum aftur
yfir á fólkið sjálft. Þessi venja
hefur skapað óhollan og hættu-
legan hugsunarhátt sem bygg-
ist á þeim grundvelli að hér
hljóti alltaf að vera stanzlaus
verðbólga. Það er nauðsynjamál
fyrir þjóðina að losna við slíkan
hugsunarhátt, hætta að blekkja
sjálfa sig, hætta að velta mál-
unum af eimim yfir á annan
endalaust. Þess vegna er það
þýðingarmikið skref í áttina til
heilbrigðari efnahagsmála, að
ríkisstjórnin hefur staðið við
loforð sitt að þessu leyti og þar
með stöðvað óheillaþróun lið-
inna ára á kaupgjaldssviðinu.“
TBrauna.kanínur Fram-
sóknar og kommúnista
Allt frá upphafi verkfallanna
í Vestmannaeyjum hefur því
verið haldið fram hér í blaðinu
að niðurrifsbandalagið, þ. e.
Framsóknarmenn og kommún-
istar hafi ætlað sér með þessum
verkföllum að gera Vestmanna-
eyinga að nokkurs konar til-
raunakanínum. Þsssi verkföll í
langsamlega þróttmesta sjávar-
útvegsbyggðarlagi landsins voru
tilraunaverkföll niðurrifsbanda-
lagsins. Með þeim voru komm-
únistar og Framsóknarmenn að
þreifa fyrir sér um það, hvar
unnt væri að brjóta skarð í
þann varnarmúr, sem núver-
andi ríkisstjórn hefur hlaðið
gegn áframhaldandi verðbólgu
Allur almenningur veit, að
Morgunblaðið hefur haft rétt
fyrir sér í þessu. Kommúnist-
arnir sem stjórna Dagsbrún
töldu það of mikla áhættu að
kasta fjölmennasta verkalýðs-
félagi landsins út i verkfall
strax upp úr áramótunum. Full-
komin óvissa ríkti um það, hver
úrslit slíkra átaka yrðu.
Nú eru Tímamenn og komm-
únistar farnir að bollaleggja um
það að Morgunblaðið hafi „hót-
að með því að verkafólk í Vest-
mannaeyjum verði gert að til-
raunakanínum". Með þessu er
staðreyndunum algerlega snúið
við.
Mesta verkfallsstjórnin
Vinstri stjórnin Iofaði þvi
eins og kunnugt er að stjórna
íslandi og leysa öll vandamál
efnahagslífsins fyrst og fremst
með hagsmuni verkalýsðsins
fyrir augum og í náinni $am-
vinnu við samtök hans. En nið-
urstaðan varð sú að aldrei hef-
ur annar eins ófriður ríkt á
vinnumarkaðnum og á því
stutta tímabili' sem vinstri
stjórnin fór með völd á.