Morgunblaðið - 28.02.1961, Side 8

8
MORGUNVLAÐ1Ð
Þríðjudagur 28. febr. 196Í

Utg.: H.f. Arvakur, Reykjavík.
Framkvæmdastjóri: Sigfús Jónsson.
Ritstjórar: Valtýr Stefánsson (ábm.)
Sigurður Bjarnason frá Vigur.
Matthías Johannessen.
Eyjólfur Konráð Jónsson.
Lesbók: Arni Óla, sími 33045.
Auglýsingar: Arni Garðar Kristinsson.
Ritstjórn: Aðaiotræti 6.
Auglýsingar og afgreiðsla: Aðalstræti 6. Sími 22480.
Askriftargjald kr. 45.00 á mánuði innanlands.
1 lausasölu kr. 3.00 eintakið.
HAGKVÆM LAUSN STÓRMÁLS
tjpíðindin af því að loks skuli
hilla undir lausn hins
alvarlega deilumáls, sem við
íslendingar höfum átt í við
Breta, verða að teljast með
hinum mestu gleðifregnum,
sem blöðin hafa flutt um
langt skeið. Viðkvæði manna
í gærkvöldi, er þeim barst
þessi fregn, var á þessa leið:
„Er óhætt að trúa þessu? Var
hægt að komast að svona
hagkvæmu samkomulagi?"
Fjölda margir íslendingar
vildu nokkru fórna til þess
að hinni alvarlegu deilu yrði
rutt úr vegi. Það er því ekki
að furða, þótt menn gleðjist,
þegar samkomulag næst á
þann veg, að í rauninni má
segja að efni þess sé okkur
mun hagkvæmara en sá hátt-
ur, sem verið hefur á friðun-
armálunum fram að þessu.
Réttindi Breta til fiskveiða á
takmörkuðum svæðum milli
6 og 12 mílna nokkra mánuði
á ári í þrjú ár eru hverfandi
lítil á móti þeim hagsmun-
um, sem íslendingar hafa af
því að fá vernduð hin þýð-
ingarmiklu svæði um aldur
og ævi, með grunnlínubreyt-
ingum þeim, sem ráðgerðar
eru. Réttindi Bretanna eru
svo lítil, að þau svara aðeins
til þess að þeir fengju að
veiða á öllu svæðinu milli 6
og 12 mílna í 9.6 mánuði,
eða rúmlega % úr ári.
Efni þess samkomulags,
sem í vændum er milli ríkis-
stjórna íslands og Bretlands,
er rækilega rætt á öðrum
stöðum í blaðinu og skal ekki
frekar út í þá sálma farið
hér, enda ætti engum að
dyljast, að samkomulagið er
mjög hagkvæmt fyrir ís-
lendinga og framar öllum
vonum.
Auðvitað ætti öll íslenzka
þjóðin að gleðjast yfir því,
að þessari deilu skuli eytt og
landinu jafnframt tryggð hin
þýðingarmestu réttindi. Okk-
ur segir þó svo hugur um
að viðbrögð kommúnista
muni verða nokkuð á annan
veg, enda telja þeir það
æðstu skyldu sína að koma í
veg fyrir friðsamlega lausn
þeirra vandamála, sem rísa
milli vestrænna þjóða. Mun
mönnum því varla bregða
mikið við það, þótt komm-
únistar ráðist gegn þessu
samkomulagi. — Hinsvegar
gerðu menn sér vonir um, að
viðbrögð Framsóknarflokks-
ins yrðu önnur. Að undan-
förnu hefur sá flokkur að
vísu fylgt kommúnistum
dyggilega í einu og öllu. —
Menn vildu þó ekki trúa því
fyrr en á reyndi, að Fram-
sóknarflokkurinn sýndi enn
þjónustulipurð sína í þessu
mikla hagsmunamáli alþjóð-
ar. —
Gjörsamlega er útilokað
að halda því fram með
nokkrum rökum, að ekki hafi
verið haldið á málstað ís-
lands í þessum samkomulags
umleitunum af einstakri
skynsemd og festu. Enginn
gat í upphafi búizt við jafn-
góðum árangri og raun hefur
á orðið. Þeir, sem kynnu að
vilja andmæla þessu sam-
komulagi, neyðast því til
þess að lýsa því yfir í leið-
inni, að þeirra meginboðorð
sé beinlínis að koma í veg
fyrir friðsamlega lausn deil-
unnar, þeir vilji ófriðinn og
fjandskapinn milli þjóðanna,
jafvel þó hagsmunum ís-
lendinga sé þar með fómað.
Þegar Framsóknarflokkur-
inn snýst öndverður gegn
samkomulaginu, eins og
marka má af þeim fréttum,
að hann stendur með komm-
únistum að vantrauststillögu,
þá verður hann líka að lýsa
því yfir, að hann óski ekki
eftir því, að íslendingar fari
að lögum og samkvæmt þjóð
arrétti í viðkvæmum deilu-
málum. — Framsóknarmenn
munu því sjálfsagt snúast
sérstaklega gegn því ákvæði,
að íslendingar lýstu því yfir,
að þeir mundu hlíta úrskurði
alþjóðadómstóls ef til ósam-
komulags dr'rgi í framtíð-
inni, þegar við hyggðum á
nýja sigra í landhelgismál-
inu. Fr'.nsóknarflokkurinn
virðist því ekki ætla að
standast þá prófraun að vera
lýðræðislegur flokkur, sem
vill gæta hagsmuna íslenzku
þjóðarinnar. Hann er orðinn
svo nátengdur kommúnist-
um, að hann hlýtir fyrirmæl-
um þeirra í öllu.
Meginatriði málsins er hins
vegar það, að hvað sem
kommúnistar og Framsókn-
armenn kunna að segja um
samkomulagið, þá stendur ó-
haggað, að það tryggir Is-
lendingum mikilsverð rétt-
indi um alla framtíð án þess
að nokkru þurfi að fórna, til
frambúðar. Og vissulega mun
virðing íslenzku þjóðarinnar
vaxa erlendis vegna stilling-
ar þeirrar og festu, sem ríkt
hefur í þessu máli í tíð nú-
verandi ríkisstjórnar, og var
sannarlega ekki vanþörf á
því eftir alla niðurlægingu
vinstri stjórnar tímabilsins.
*
k
1
i
I
i
i
i
i
i
s
• *.

Engin þjóð hefur ríkari
þörf fyrir frið
á miðum sínum
Morg ríki hafa leyst dgreining um
fiskveiðilögsogu með samningum
og handfæraveiðar eru heim-
ilar á tilteknum tímum og
gildir það einnig fyrir brezk
skip. Samningurinn gildir í
þrjú ár, en er uppsegjanleg-
ur eftir það með eins árs
fyrirvara. Frá því samningur
þessi var gerður, hafa aðrar
þjóðir verið útilokaðar frá
veiðum milli 6 og 12 mílna
við Færeyjár á þeim forsend
um, að þær hafi ekki áður
stundað reglubundnar veiðar
á því svæði.
I NIÐURLAGI greinar-
gerðar þeirrar, sem fylgir
tillögu ríkisstjórnarinnar
um lausn fiskveiðideilunn-
ar við Breta, er m. a.
komizt að orði á þessa
leið:
„Tilraunir til að setja alls-
herjarreglur um víðáttu fisk-
veiðilögsögu hafa farið út um
þúfur.
Fyrir fslendinga hefur þeg-
ar mikið áunnizt, en fisk-
veiðideilan við Breta stendur
enn og er viðbúið, að hún
magnist á ný, ef ekki verður
að gert.
ísland er ekki eina ríkið,
sem lent hefur í deilum við
aðra út af stærð fiskveiði-
lögsögunnar. Ýmiss konar á-
greiningur af þessum sökum
hefur verið leýstur með samn
ingum ríkja á milli. Er þar
skemmst að minnast samn-
inga Rússa, Dana og Norð-
manna við Breta.
Samningar Breta og Rússa
Árið 1956 gerðu Bretar
samning við Sovétríkin um
réttindi brezkra fiskiskipa til
veiða innan 12 mílna land-
helgi við norðurströnd Sovét
ríkjana. Samkvæmt samn-
ingnum er brezkum skipum
heimilt að stunda veiðar allt
að þriggja mílna mörkum á
tilteknum svæðum. Var samn
ingurinn gerður til 5 ára, en
framlengist sjálfkrafa 5 ár í
senn, ef honum er ekki sagt
upp af öðrum hvorum samn-
ingsaðalia með eins árs fyrir-
vara. Samningnum var ekki
sagt upp og gildir því næstu
5 ár.
Árið 1955 gerðu Bretar
samning við Dani um fisk-
veiðilandhelgi við Færeyjar.
Var þar um að ræða nokkra
breytingu á grunnlínum, en
landhelgin var eftir sem áð-
ur ákveðin 3 mílur. Samning
ur þessi var gerður til 10 ára.
Árði 1959 var gerður nýr
samningur milli sömu aðila
um landhelgi við Feæryjar.
Samkvæmt þeim samningi
viðurkenndu Bretar 6 mílna
fiskveiðilögsögu við eyjarn-
ar, er skyldi mælast frá stór-
straumsfjöruborði. Á milli 6
og 12 mílna voru enn frerrnir
til tekin þrjú tiltölulega lítil
svæði, þar sem einungis línu-
Afstaða Norðmanna
Á sl. hausti gerðu Bretar
samning við Norðmenn. Sam
kvæmt honum viðurkenna
Bretar 12 mílna fiskveiðiland
helgi við Noreg, er taki þó
ekki gildi gagnvart þeim,
fyrr en að 10 árum liðnum
Á þessu tímabili heimilast
brezkum skipum að veiða
milli 6 og 12 milna, að undan
teknum fjórum tilteknum
svæðum, sem eru með öllu
lokuð fyrir togveiðum, og
nær það einnig til norskra
skipa.
Um tvennt að velja
Af þessum dæmum er Ijóst,
að aðrar þjóðir hafa talsvert
viljað til vinna að geta fært
út fiskveiðilögsögu sína svo
að ekki hlytust árekstrar af.
Engin þjóð á meira undir
fiskveiðum en íslendingar né
hefur ríkari þörf til þess, að
friður haldist á miðum um-
hverfis landið. Nú er um
tvennt að velja, að halda
deilunni áfram eða leysa
hana með samkomulagi, sem
er til frambúðar hagkvæmara
en þau fiskveiðitákmörk, sem
sett voru með reglugerðinni
1958.
Starfsmönnum SÞ
í Kongö misþyrmí
Leopóldville, 27. febr. (Reuter)
JOSEPH Kasavubu, forseti
Kongó, gaf í dag fyrirskipun
um að allt varalið Kongó-
hers skyldi kvatt til vopna.
Var fyrirskipunin gefin eftir
að forsetanum bárust harð-
orð mótmæli frá Sameinuðu
þjóðunum vegna árása á
starfsmenn SÞ í Kongó. —
Sagðist forsetinn kalla vara-
liðið til vopna vegna hótana
SÞ um að taka völdin í land-
inu. —
GIZENGA f SÓKN
Mikið fát virðist hafa gripið
Kongóhermenn við hótun SÞ um
að afvopna þá og við framsókn
herliðs Gizenga. Her Gizenga
tók á föstudag borgina Lulua-
bourg og um helgina Port
Francqui, sem er tæpa 600
kílómetra fyrir austan Leo-
poldville. í dag bárust fréttir
um að her Gizenga hafi ráðizt
inn í Leopoldvillehérað frá
Kasai.
Ofbeldi
Talsmaður SÞ í Leopoldville
skýrði frá því að hermenn
Kasavubus hafi barið fjóra
kanadiska hermenn með byssu-
skeftum, rænt þá og afvopnað.
Fleiri starfsmönnum SÞ hefur
verið misþyrmt og einni starfs-
stúlku nauðgað. Belgískur verk-
taki var skotinn til bana
skammt frá Leopoldville á
sunnudag og í Kivu-héraði, sem
er í höndum Lumumbamanna,
réðust hermenn á bifreið sem
flutti prest og þrjár nunnur.
Voru farþegarnir reknir út úr
bifreiðinni og nunnumar barð-
ar og flettar klæðum.
TSHOMBE ÁSAKAR SÞ
Tshombe forseti í Katanga
hélt blaðamanna-fund í dag og
sagði Þar að ef her Gizenga, sem
nú ógni öllu Kongó, snúist gegn
Katanga, muni Katangaher verj
ast og jafnvel hefja gagnsókn.
Hann réðst á SÞ fyrir aðgerð-
arleysi og sagði að her Gizenga
hafi sótt fram hundruð kíló-
metra til Luluabourg og Port
Francqui án þess að mæta hindr
unum. Sýndi þetta bezt getu-
leysi SÞ í Kongó. Hann ásakaði
SÞ einnig fyrir mismunun og
sagði að fulltrúar SÞ í Kongó
hafi mótmælt harðlega er ríkis-
stjómin í Katanga varð að grípa
til lögregluaðgerða heima fyrir
en héldu sér saman þegar komm
únistalið Gizenga færu með
ránum og ofbeldi um ýmis hér-
uð.
Ráðstefna
Tshombe bætti því við að
hann væri ekki að ráðast á sam.
tökin í heild, sem væru eina
von og vernd smáþjóðanna.
Heldur væri hann að ráðast á
ákveðna fulltrúa SÞ sem hefðu
brugðizt hlutverki sínu og svik-
ið fyrirætlanir meirihluta að-
ildaríkja SÞ.
Tshombe bauð í gær Ileo for-
sætisráðherra Kasavubu- stjóm-
arinnar og Kalonji forseta
Kasai héraðs til fundar við sig
í Elisabethville og komu þeir
þangað í kvöld. Von er á fleiri
forystumönnum þangað næstu
daga til að undirbúa ráðstefnu
um Kongó, sem haldin verður I
Genf í marz. Meðal þeirra sem
Tshombe boðaði til fundarins er
Gizenga, en ekkert svar hefur
borizt frá honum um það hvort
hann kemur.
Creifahjónunum
gefinn fáni
FYRIR nokkru var fyrrum
sendiherra Dana hér á íslandi,
Knuth greifa og konu hans, send
gjöf frá íslendingum í Kaup-
mannahöín. Var það stór is-
lenzkur fáni. Greifahjónin búa
nú á herragarði sínum á Fjóni.
Var það í viðurkenningar- og
þakklætisskyni fyrir gott starf
á íslandi í sendiherratíð sinni,
sem íslendingarnir sendu þeim
hjónum fánann. Meðal fslend-
inga sem heimsótt hafa greifa-
hjónin eru forsetahjónin, er þau
fóru utan í fyrrahaust.