Morgunblaðið - 30.04.1961, Síða 3

Sunnudagur 30. april 1960
MORGIJTSBLAÐIÐ
3
„Tíminn og vatmö“
meðal hins ógætosta í Ijóðagerð vorra tíma
IVorðmenn hrifnir af Ijóðum Steins Steinarrs
MORGUN BL AÐINU hafa
borizt nokkrir blaðadómar
um þýðingu Ivars Orglands
á Ijóðum eftir Stein Stein-
arr. Nefnist bók Orglands
„Pa veglaust hav“ og er þar
auk Ijóðanna ítarleg ritgerð
um Stein Steinarr. Bókin er
útgefin af Fonna-forlagi í
Ósló eins og fyrri ljóðaþýð-
ingar Orglands á íslenzkum
ljóðum.
* * ♦
Egill Rasmussen skrifar í Aft-
enposten undir fyrirsögninni: NY
ISLANDS LYRIK.
Steinn Steinarr er fjórða ís-
ienzka nútíma skáldið, sem Ivar
Orgland kynnir Okkur á norsku
og áreiðanlega ekki sem minnsta
eftirtekt vekur. Steinn Steinarr,
sem lézt árið 1958, á fimmtug-
asta ári hefur verið kallaður Tor
Jonsson íslands og brautryðjandi
nútímastefnu íslenzkrar ljóða-
gerðar. Þessi síðasta staðreynd
vekur óneitanlega nokkra for-
vitni. Nútímaljóðlist olli akki
svo litlum hræringum með unn-
endum hins klassíska Ijóðaforms
liér á landi — en hverju má þá
ekki búast við á íslandi, þar sem
hin aldagömlu skáldskaparform
hafa nánast fengið á sig helgi-
blæ.
Og víst urðu þar deilur — frá
þvi segir Ivar Orgland á skemmti
legan hátt í hinni ítarlegu rit-
gerð sinni fyrir ljóðasafninu.
Hann gefur þar lifandi og að-
laðandi mynd af ljóðskáldi, sem
Ivar Orgland
Noregi. Hann færir okkur mikil
verðmæti sem hljóta að verða
norskum ljóðskáldum mikils-
verð hugmyndalind. Þeir munu
hafa sérstaka gleði af þeirri bók
sem Ivar Orgland sendir nú frá
sér — þýðingar á ljóðum Steins
Steinarrs. Steinarr er án efa at-
hyglisverðasta nútímaskáld ís-
lendinga.
Steinn Steinarr sendi frá sér
fyrstu ljóð sín árið 1934, og lézt
fyrir nokkrum árum tæplega
fimmtugur. Þau ár, sem hann
lifði sem skáld varð hann mikil-
vægur íslenzkri ljóðlist. Hann
hóf feril sinn sem. fátækt öreiga-
skáld, eins og fleiri góðskáld á
íslandi, en það voru ebki ein-
ungis stjórnmálalegar endurbæt-
ur, sem hann sóttist eftir, heldur
vildi hann einnig gera byltingu
á sviði skáldskaparins — og það
var verra.
íslenzkur skáldskapur á ræt-
ur aftur í tímum fornsagnanna
Og hann hefur að formi Og inni-
haldi verið sterklega bundinn
gömlum erfðavenjum. Steinn
Steinarr brauzt úr viðjum forms-
ins og leitaði sér fyrirmynda ut-
an heimalandsins — hjá Esra
Pound, T. S. Elliot, eða sænsk-
um „förtitallistum“. Það var erf-
itt að afla sér viðurkenningar á
fsíandi með slíkum nýjungum,
en Steinn Steinarr barðist áfram
og þegar hann lézt var hann orð-
inn fórystumaður nútíma skálda.
ívar Orgland hefur bók sina
með langri og ítarlegri ritgerð
um Stein Steinarr, sem jafnframt
gefur ljósa grein fyrir því, hvern-
ig nútíma ljóðlist hefur náð fram
göngu á íslandi. Steinn Steinarr
var ekki í hópi hinna afkasta-
miklu skálda, en því vandlátari
á verk sín. Hið góða úrval, sem
Orgland gefur okkur hér í
norskri þýðingu ætti að geta gef-
ið góða og skýra hugmynd um
skáldið. Mér virðist sem við höf-
um hér fengið í hendur ljóð
skálds sem á fáa sína líka á Norð
urlöndum.
Af ljóðunum, sem raðað er í
tímaröð í bók Orglands, tökum
við eftir stígandanum í skáld-
skap Steins Steinarrs, þróun
hans í átt til hlnnar frjálsu Og
sterku hugsunar, meiri einstak-
lingshyggju og frumleika forms
og innihalds. Ivar Orgland líkir
honum oft við Thor Jonsson okk
Steinn Steinar
ar og vissulega hefði mótt vænta
þess, að Thor hefði náð svo langt,
hefði hann ekki dáið svo alltof
ungur.
Án þess að lesa íslenzku og
þekkja frumkvæðin tel ég óhætt
að segja, að Ivar Orgland hafi
náð óvenjulega góðu taki á skáld
skap Steins Steinarrs. Margt
bendir til þess, að hann hafi ver-
ið verulega hugfanginn af þeim
ljóðum, er hann valdi til þýð-
ingar. Árangurinn er að minnsta
kosti góð bók, þar finnast skarp-
ar skoðanir, viðkvæmni og hlýja
og sannleikskrafa, sem vart verð
ur uppfyllt. Mestu áhrif hefur
ef til vill síðasti hluti bókarinn-
ar — ljóðaflokkur, sem var fram
lag hans til hins svonefnda
atómskáldskapar". Þessi ljóð,
sem ollu slíkum deilum koma til
með að verða meðal hins ágæt-
asta í ljóðagerð vorra tíma.
* * *
Odd Solumsmoen ritar í Arbeid
erbladet undir fyrirsögninni: En
islansk Tor Jonsson:
Síðasti vitnisburðurinn um
hæfileika Ivars Orglands sem
þýðara — „Enno syng várnatt"
— þýðingar á Ijóðum eftir Tómas
Guðmundsson, kom út 1959. Nú
hefur hann — rúmu ári síðar,
nýtt þýðingarafrek að sýna okk-
ur — P& vegláust hav — þýð-
ingar á ljóðum eftir Stein SteiEH
arr. Þessi bók er einnig með ítar-
legum formála, þar sem skýrt
er frá höfundinum og verkum
hans.
— Það lá beinast við að likja
Tómasi Guðmundssyni við Hei>
mann Wildenvey (þótt slíkur
samanburður hafi i sjálfu sér
lítið gildi, getur hann þó gefið
norskum lesendum vissa hug-
mynd um stíl og efni) — Steinn
Steinarr er aftur á móti Tor
Jönsson Islands, segir útgefand-
inn. Og hér er auðvitað um meiri
líkindi að ræða, en fram kemur
í nöfnum þessara tveggja skálda,
sem bæði hljóma vel — eru hörð
í hljómum.
Hér er ekki rúm að segja ná-
kvæmlega frá ritgerð Orglands.
En það hlýtur að vekja sérstak-
an áhuga okkar hér í Noregi
að heyra, að Steinn Steinarr er
fulltrúi íslenzkrar nútímaljóð-
listar — hins svo nefnda „atóm-
kvaðskapar", sem átti erfiða fæð
ingu á sögueyjunni. Þessi gerð
ljóðlistar vakti fyrirlitningu
margra og enn fleiri gerðu hana
hlægilega. Á hinn bóginn eign-
aðist hún lítinn hóp áhangenda,
sem margir voru næsta lausir við
gagnrýni. Svo sem Orgland bend
ir á, var líka til fulls mikils æti-
azt af íslendingum, að þeir vörp-
uðu fyrir borð öllu því, sem hafði
haldið máli þeirra við líði —-
rími , stuðlum og höfuðstöfum.
Á hinn bóginn hefði mátt vænta
þess, að hin djarfa myndanotkun
forníslenzku skáldanna hefði
hert þjóðina. Hvað um það —
sjálft atómskáldið Steinn Stein-
arr kemur fram sem formfast
ljóðskáld í mörgum mikilsverð-
um ljóðum hans. Það kemur í
ljós af ljóðum þeim, sem Org-
land hefur valið úr fyrstu ljóða
bókum skáldsins. „Afrómantíser-
íng“ er að vísu þegar greinileg,
en það sjást ekki nein merki veru
legrar byltingar í foraii. Steinn
hefur einnig ort sonnettur og
gefur bókin nokkur góð sýnis
horn af þeim.
Sá sem ekki kann íslenzku get-
ur vitaskuld engan veginn sagt
Framh. á bls. 9.
ekki var ávallt svo auðvelt í með;
förum — skarpur í svörum,
hörkulegur í persónulýsingum
manngerða sem hann aftur átti
til að tala um með samúð —
bóhem og sósíalisti — en varð á
fullorðinsárum andvígur hinu
kommúníska velferðarríki. Auð-
ugt geð gætt miklum andstæð-
um, en fyrst Og fremst skáld,
sem í krafti vilja síns og hæfi-
leika til endursköpunar skáld-
legrar erfðaleifðar þjóðar sinnar
hafði mikil áhrif á sköpun og
skilning nútímaljóðlistar á ís-
landi.
Af ritgerð Orglands fáum við
sérkennandi hugmynd um af-
stöðu Steins til hinnar sígildu
spurningar um líf og skáídskap,
þar sem segir, að Steinn hafii
litið á Ezra Pound sem mesta
Ijóðskáld aldarinnar, en jafn-
framt segizt hann hafa háft var-
anlegan skaða af lestri Ibsens á
unga aldri.
Líf og lífskóðanir Steins Stein-
arrs freista manns til þess að
ræða ítarlega um ritgerð Org-
lands, — en í bókinni Pá veglaust
hav hefur skáldið orðið, og ég
geri ráð fyrir því, að Orgland
hafi hér glímt við erfiðasta verk-
efni sitt til þessa, hvað snertir
þýðingar á íslenzkri ljóðlist.
Af gildum ástæðum get ég
ekki dæmt um ágæti þýðing-
anna, en hlýt að játa, að ég hef
sjaldan fengið í hendur ljóða-
þýðingar, sem í sjálfum sér eru
með slíkum ágætum. í þessu
Ijóðasafni nemum við vel af þýð-
ingum Orglands rödd íslands nú-j
tímans, hið skarpa uppgjör vid
erfðavenjur skáldskaparins og
lífsskoðanir, sem a. m. k. í aug-j
um Norðmanna hefur gert þenn-
an útkjálka veraldar að eilífri
sögueyju norræns skáldskapar.
* * *
Kjell Krogvig skrifar í Morg-
enposten undir fyrirsögninni:
Stor dikter og god tolker.
Ivar Orgland á stóran þátt í
manningarsamskiptum Norður-
landa með sínu óþreytandi kynn
ingarstarfi á íslenzkri Ijóðlist í
^UD^)
Nú er rétti tíminn til að glerja nýja húsið og skipta um gler í því gamla.
Búið yður í tíma undir að lækka hitakostnaðinn á komandi vetri.
CUDO-einangrunargler sparar yður stór útgjöld án fyrirhafnar.
Á milli glerskífanna er blýlisti, sem festur er við
rúðurnar með sérstöku plastefni sem hefur ótrú-
legan teygjanleika. Glerskífurnar eru EKKI fast
bræddar við blýlistann.
CUDO-rúðan þolir því betur öll veðurátök, titring
og högg. I»egar rúðan svignar eða þensla verður
í glerinu gefur plastefnið eftir án þess að samsetn-
ingin skaðist og glerið brotnar því síður.
Það sem er varanlegast er alltaf ódýrast. — 5 ára ábyrgð.
CUDOGLER HF.
Brautarholti 4 — sími: 12056.