Morgunblaðið - 21.07.1961, Side 9

*
Föstudagur 21. júlí 1961
MORGVNBLAÐIÐ
9
Gústav A. Jónasson
ráðuneytisstjóri - Minning
ÓVÆNT barst mér fregn um
lát vinar míns og samhéraðs-
manns, jafnaldra og skólabróð-
ur, Gústavs Adólfs Jónassonar
ráðuneytisstjóra. Þrátt fyrir
langvarandi heilsubrest hans
hafði þess þó verið vænzt, að
honum yrði lengri lífdaga auð-
ið. Hann hafði ætlað að eyða
sumarleyfinu á hressingarhæli á
Jótlandi ásamt eiginkonu sinni,
en á leið þangað bar andlát hans
skyndilega að í Kaupmanna-
höfn 14. þ. m. Með honum er
horfinn úr hópi okkar samferða
mannanna einn af kunnustu og
gegnustu embættismönnum þjóð
arinnar.
Gústav var fæddur í Sólheima
tungu í Stafholtstungum 12.
ágúst 1896, kominn af gagn-
merkum ættum úr Borgarfirði
og Rangárþingi. Jónas faðir
hans var sonur Jóns stúdents og
stórbónda á Leirá, Ámasonar
bónda í Kalmanstungu, Þorleifs-
sonar. Móðir Jónasar var Ragn-
hildur Ólafsdóttir bónda á Lund
um í Stafholtstungum, Þorbjarn
arsonar bónda og gullsmiðs á
Lundum. Eiga margir kunnir
menn ætt til Þorbjarnar að
rekja. Kona Arna í Kalmans-
tungu og amma Jónasar var
Halldóra dóttir Kolbeins Þor-
steinssonar, prests og skálds í
Miðdal, sem miklar ættir eru
frá komnar. Móðir Gústavs var
Kristín dóttir Ólafs bónda í
Sumarliðabæ í Holtum Þórðar-
sonar og konu hans Guðlaugar
Þórðardóttur. Meðal systkina
Kristinar voru hinir þjóðkunnu
menn Jón bankastjóri, Gunnar
kaupmaður í Vestmannaeyjum,
nú nýlátinn, og Bogi mennta-
skólakennari. Er Kristín yngri,
ekkja Þórarins bónda Bjarna-
sonar í Rauðanesi, nú ein á lífi
þeirra systkina. Hálfsystkin
Gústavs af fyrra hjónabandi
Jónasar voru þau Ragnhildur,
kona Jóns Björnssonar kaup-
manns frá Svarfhóli. Tómas
bóndi í Sólheimatungu, nú lát-
inn, og Guðríður bókhaldari í
Reykjavik. En albróðir Gústavs
er Karl S. Jónasson læknir í
Reykjavík. Rekja má ættir
Gústavs nánar til ýmissa merk-
ismanna á fyrri tímum, þó að
hér verði það ekki gert.
í Sólheimatungu bjuggu for-
eldrar Gústavs stórbúi á upp-
vaxtarárum hans. Jörðin var
betur hýst en annars staðar
gerðist í héraðinu og búsæld
mikil. Ekki mun Gústav þó hafa
verið ætlað að taka þar við
búsforráðum, því að hvort
tveggja var, að þar var eldri
bróðir á heimili og að snemma
mun hafa komið í ljós, að
Gústav væri meira hneigður til
bókar en búskapar. Er hann
hafði aldur til, las hann undir
skóla hjá séra Magnúsi Andrés-
syni á Gilsbakka. Gekk hann
6Íðan í Menntaskólann og varð
6túdent þaðan 1918. Skráðist
hann þá í lagadeild Háskólans
eg lauk lagaprófi vorið 1924.
Fyrst í stað stundaði hann ýmis
elmenn lögfræðistörf í Reykja-
vík, unz hann var ráðinn full-
trúi lögreglustjóra árið 1927.
Hann var settur lögreglustjóri í
Reykjavík frá því í júlí 1934
þar til l september 1936, en þá
var hann skipaður skrifstofu-
Stjóri í Dóms- og kirkjumála-
ráðuneytinu. Gegndi hann þar
embætti skrifstofustjóra, síðar
ráðuneytisstjóra, til dánardags.
Það mun einróma álit þeirra,
lem til þekktu, að Gústav hafi
verið sérstaklega farsæll í emb-
eettisstörfum sínum. I hinum
mikilvægu embættum, er hann
gegndi, bar sífellt að höndum
meiri eða minni vandamál, en
hann var glöggur og fljótur að
koma auga á kjarna þeirra og
fundvls á heppilegar leiðir til að
leysa úr þeim. Meðan hann var
yfirmaður lögreglunnar, féll hið
bezta á með honum og lögreglu-
liði bæjarins. Út á við naut
hann einnig fulls trausts í því
starfi sökum réttsýni, óhlut-
drægni og góðra hæfileika til
að greiða úr málum. Störf hans
í stjórnarráðinu báru þessum
sömu kostum vitni, og get ég
um það borið, að því er dóms-
málin snertir. í embættistíð hans
var mörgu hrundið í fram-
kvæmd, sem til betra vegar
horfði í kirkjumálum þjóðarinn-
ar. Lagði Gústav þar hönd að
verki ásamt fleiri góðum mönn-
um. Kom þá mjög til hans kasta
sem ráðuneytisstjóra í Kirkju-
málaráðuneytinu að fylgja þeim
málum eftir til framkvæmda.
En þó að þarfirnar væru marg-
ar og ekki yrði leyst úr þeim
öllum í einu, tókst Gústav með
hagsýni sinni, velvild og þýð-
leika í samstarfi að ávinna sér
fullt traust og hylli prestastétt-
arinnar, sem hann hafði svo
mikið saman við að sælda. Það
er mér líka kunnugt, að Gústav
hafði óskoraða tiltrú og vinfengi
yfirmanna sinna í ráðherra-
embættunum. Skipti þar ekki
máli, úr hvaða stjórnmálaflokki
ráðherrann var. Þeir kunnu vel
að meta hinar hagkvæmu Starfs
aðferðir Gústavs og að hann í
tillögum sínum og úrlausnum
hélt fullu sjálfstæði og leyndi
ekki sannfæringu sinni.
Auk embættisverkanna voru
Gústav falin ýmis trúnaðarstörf.
Hann átti sæti í stjórn Dóm-
kirkjusafnaðarins í Reykjavík
og var formaður skipulagsnefnd
ar prestsetra. Árið 1943 var
hann skipaður formaður nefnd-
ar til að athuga fangelsismál
landsins. Hann var einn af
stjórnarmönnum Sakfræðingafé-
lags íslands, og birtist fyrir-
lestur, sem hann hélt í því fé-
lagi um fangelsismálefni íslands,
í De Nordiska Kriminalistför-
eningarnas Ársbok 1949—1950.
Hann var kjörinn í stjórn Em-
bættismannasambandsins á Norð
urlöndum og sat mörg þing
þeirra samtaka. Formaður yfir-
húsaleigunefndar Reykjavíkur
var. hann skipaður 1941 og
gegndi því starfi síðan.
Gústav kvæntist árið 1929
Steinunni dóttur Sigurðar Sív-
ertsens, prófessors og vígslu-
biskups, og konu hans Þórdísar
Helgadóttur lektors Hálfdánar-
sonar. Eignaðist hann þar hinn
ágætasta lífsförunaut, sem í
blíðu og stríðu stóð við hlið
hans og reyndist honum hin
öruggasta stoð, er heilsubrest
hans bar að höndum. Þau eign-
uðust fjögur börn, sem öll eru
á lífi og uppkomin, Þórdísi, sem
gift er Jóhanni Níelssyni lög-
fræðingi, Sigurð, sem stundar
hagfræðinám í Þýzkalandi, Krist
ínu, sem stundað hefur nám í
Svíþjóð, og Jónas, sem lauk
stúdentsprófi í vor.
í einkalífi sínu átti Gústav
sér ýmis áhugamál utan hvers-
dagsstarfanna. Hann hafði alla
tíð mikla hneigð til að kynna
sér fagrar bókmenntir, ljóð og
sögur. í Sólheimatungu ríkti á
uppvaxtarárum hans meiri menn
ingarbragur en almennt tíðkað-
ist. Jónas hafði orð á sér fyrir
miklar gáfur, hagmælsku og
hnyttni í tilsvörum, og Kristín
hafði notið hinnar beztu mennt-
unar, sem konur áttu kost á hér
á landi í æsku hennar. Það var
því engin hætta á, að andlegir
straumar hinnar nýju aldar færu
þar hjá garði. Þessi menningar-
áhrif mótuðu hug Gústavs þegar
í æsku, og að því veganesti bjó
hann til æviloka. Fáa hef ég fyr
ir hitt, sem lesið höfðu og til-
einkað sér jafnmikið af völdum
bókmenntum, innlendum og er-
lendum. Hafði hann jafnan á
reiðum höndum hnyttiyrði og
snjallar setningar úr sögum og
ljóðum. Dómgreind hans á þau
efni var óbrigðul, og sjálfur var
hann hagmæltur og listfengur í
bezta lagi. Um það svipaði hon-
um mjög til frænda síns, Jóns
Sigurðssonar frá Kaldaðarnesi.
Á fyrri árum tók Gústav þátt í
samningu ýmissa gamanleikja,
sem Reykvíkingar skemmtu sér
við í þá daga. En skaða má það
telja, að hann skyldi ekki láta
fleira eftir sig liggja á bók-
menntasviðinu.
Gústav bar hag fjölskyldu
sinnar mjög fyrir brjósti, og var
heimilislíf þeirra hjónanna og
barnanna hið ástúðlegasta. 1 um
gengni var Gústav allra manna
viðfelldnastur og skemmtilegast
ur, og því hvarvetna aufúsu-
gestur, þar sem hann kom. Glað
værð hans og góðlátleg glettni
í viðræðum lífgaði upp umhverf
ið. Sóttust því margir eftir að
vera í návist hans, þegar gleði
var á ferðum. Gestrisni þeirra
hjóna var við brugðið. Þeir eru
margir, bæði innan- og utan-
bæjarmenn, innlendir og er-
Iendir, sem eiga góðar og á-
nægjulegar endurminningar frá
heimili þeirra. Munu nú þeir og
aðrir vinir þeirra og kunningj-
ar renna huganum með trega-
blandinni samúð til frú Stein-
unnar, barna þeirra hjóna og
náinna ættingja.
Bálför Gústavs fór fram í
Kaupmannahöfn 19. þ. m. Með
þessum línum vil ég fyrir mína
hönd og fjölskyldu minnar
þakka hinum látna fyrir liðna
daga.
Þórður Eyjólfsson.
Málflutningsskrifstofa
JÓN N. SIGURÐSSON
b æstaréttarlögmaður
f.augavegi 10. — Sími: 14934
EGGER'X CLAESWUN og
GÚSTAV A. SVEINSSON
hæstaréttarlögmen..
CRESCENT TOLL handverkfæri
við allra hæfi.
Þetta er merkið sem þér getið treyst.
CRESCENT T00LS —
®
Geymsluhúsnæði
Viljum taka á leigu þurra og frosthelda geymslu
með góðri aðkeyrslu.
SLÁTURFÉLAG
SUÐURLANDS
Skúlagötu 20.
á allar beltavélar
Gæðastál
tryggir
slitbeztu belta-
hluti. Lægsta
heimilismarkaðsverð.
Beltakeðjur, rúllur o. fl. fyrirliggjandi.
einkaumboð
almenna verzlunarfélagið h.f.
box 137 — Laugavegi 168 — sími 10199
Reykjavík.
MARKAOURIIilltl
Hafnarstræti 11.