Morgunblaðið - 01.09.1961, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ
Fðstudagur 1. sept. l&oi

tatW
MW

MW
J</,

FÖSTUDAGINN 1. sept.
á þeim sögufræga , 'j*
„stríðsdegi“ okkar Islend- , <:
inga — hefst í Belgrad,
höfuðborg Júgóslavíu, ráð-
stefna 24 af hinum svo-
nefndu hlutlausu þjóðum
og munu sækja hana ýms
ir kunnustu stjórnmála-
leiðtogar heimsins. Ekki er
ólíklegt að ráðstefna þessi!
komi til með að hafa tals-j
verð áhrif á gang alþjóða-j
mála — því að þessi sam-j
tök þjóða má, þótt þau séu
laus í reipunum, með rettu,jJjngjj,"j)",n - ,]gejgrrad7par_sem ra&stefna hlutlausu pjoöanna kemur saman í dag, ásamt mynd-
nefna þriðja aflið í heim- um af nokkrum þjóðaleiðtogum, sem þar verða. (Talið frá vinstri): Tító, Júgóslavíu, Nehru,
inum, fyrir utan stórveldi Indlandi, Nasser, Sameinaða Arabalýðveldinu, Hassan II., Marokkó, Sukarno, Indónesíu og
austurs og vesturs. Nkrumah, Ghana.
Ráðstefna hlutlausra
um heimsvandamálin
Það, sem máske verður eftir
tektarverðast að fylgjast með
í sambandi við ráðstefnuna, er
hvont ^im mörgu og sundur-
leitu leiðtogum, sem þar munu
sitja á rökstólum, tekst að
móta raunhæfa og heilsteypta
stefnu á þeirri viku, sem ráð-
gert er að fundir standi — eða
hvort sundrung og ólík sjónar-
mið bera þá ofurliði.
Frumkvæði þremenninga
Aðdragandann að ráðstefnu
þessari má rekja til þeirra
forsetanna Titós í Júgóslavíu,
Nassers í Egyptalandi og Suk-
arno í Indónesíu, sem snemma
á þessu ári urðu ásáttir um að
reyna að koma á slíkum fundi.
Lögðu báðir þeir fyrrnefndu
mikið kapp á, að ráðstefnan
yrði haldinn hjá sér og varð
það Tito nokkur álitsauki
að hann skyldi bera hærri hlut.
Ekki voru þeir þremenningarn
ir heldur á eitt sáttir um það
í byrjun hvaða ríkjum rétt
væri að bjóða þátttöku. Og þeg
ar Nehru, sem þeim var mikið
í mun að fá til liðs við sig,
kom með í spilið, lagði hann
höfuðáherzlu á, að sem allra
flestir ættu þess kost að sækja
ráðstefnuna. Endirinn varð sá,
að yfir 30 löndum mun hafa
verið boðin þátttaka, langflest
þeirra í Afríku, Asiu Og Suð-
ur-Ameríku.
Misjafnlega hlutlaus
Svo fór, að allmörg þeirra
ríkja, sem tækifærið áttu, til-
kynntu, að þau óskuðu ekki
eftir að taka þátt, þ. á- m.
Svíþjóð, Sviss og írland. Mun
það einhverju hafa ráðið um
áhugaleysi ríkjanna, að skoð-
anir eru víða skiptar um það,
hversu hlutlaus í rauninni séu
þau öfl, sem á slíkri ráðstefnu
mun fyrirsjáanlega gæta. Þeg-
ar borin eru saman þátttöku-
ríki eins og t. d. Indland og
Kúba, Júgóslavía, Eþíópía og
Guinea, verður augljóst, að
þótt haldið væri því heiti, sem
aðiiar sjálfir vilja gefa ráð-
stefnunni, og hún kölluð ráð-
stefna „hlutlausra þjóða“, þá
er a. m. k. hvergi nærri of-
mælt, að segja, að þjóðirnar
séu nokkuð misjafnlega hlut-
lausar. Þau 24 ríki, sem fregn-
ir herma að sækja muni ráð-
stefnuna eru annars þessi:
Afghanistan, Alsír (útlaga-
stjórnin), Burma, Cambodia,
Ceylon, Kúba, Eþíópía, Ghana,
Guínea, Indland, Indónesía,
Júgóslavía, írak, Kýpur, Lí-
banon, Malí, Marokkó, Nepal,
Saudí-Arabía, Somalíland,
Súdan, Túnis, Sameinaða
Arabalýðveldið og Yemen; á-
heyrnarfulltrúar verða frá
þrem Suður-Ameríkuríkjum,
þ. e. Brazilíu, Bolívíu Og Ecua-
dor, þó að vísu sé hugsanlegt
að óvisst stjórnmálaástand
heima fyrir komi í veg fyrir
þátttöku frá fyrstnefnda rík-
inu.
— Það lætur þannig nærri,
að fjórðungur þeirra ríkja,
sem aðild eiga að samtökum
Sameinuðu þjóðanna, komi til
ráðstefnunnar í Belgrad.
Munu frumkvöðlarnir vera eft
ir atvikum mjög ánægðir með
undirtektirnar.
Ekki þriðja „blokkin“
Ekki er vitað með neinni
vissu, hvernig afgreiðslu mála
verði háttað á ráðstefnunni.
Nehru, forsætisráðherra Ind-
lands, er andvígur þvi, að
tengsl þessara þjóða fái á sig
mynd 3 „blokkarinnar“ í heim
inum og hafa fleiri aðilar tek-
ið undir þá afstöðu. Engu að
síður mun á ráðstefnunni
verða leitazt við að ná sam-
stöðu um farsælar leiðir til
lausnar á þeim ágreiningsmál-
um, sem nú eru uppi í heimin-
um. í drögum að dagskrá ráð-
stefnunnar er gert ráð fyrir,
að skipzt verði á skoðunum
um ástandið í alþjóðamálum,
ráðstafanir friðnum til vernd-
ar, baráttu gegn heimsveldis-
stefnu, afvopnunarmál, hlut-
verk Sameinuðu þjóðanna og
skipulag þeirra, auk vanda-
mála í sambandi við efnahags-
uppbyggingu ríkja. Vitað er,
að hinar ýmsu þjóðir munu
leggja mjög misjafna áherzlu
á einstaka dagskrárliði. Það
er því mjög undir hælinn lagt,
hver koma til með að verða að
almál ráðstefnunnar.
Stórveldadeilur sniðgengnar
Sumir vænta þess, að ráð-
stefnan muni leiða af sér til-
lögur um breytingu á starfs-
háttum og skipulagi Samein-
uðu þjóðanna, þar sem ár nýju
ríkjanna verði betur fyrir borð
komið en nú er. Nýlendumál-
in eru að sjólfsögðu einnig ’of-
arlega í huga flestra þátttak-
endanna. Er þess jafnvel
vænzt, að ráðstefnan láti ekki
við það sitja,- að beina geiri
sínum gegn þeim nýlenduveld
um, sem siðustu árin hafa ver
ið í óða önn að veita nýlend-
um sínum sjálfstæði — heldur
fái Sovétveldið einnig sinn
skerf. Ýmsum Og þ. á. m.
Nehru þótti það koma eins
Og skrattinn úr sauðaleggnum,
þegar forsætisráðherra Ceyl-
On, Sir John Kotewalala, hélt
því fram í ræðu á Bandung-
ráðstefnu Asiu- og Afríku-
þjóðanna árið 1955, að fordæm
ingu á kúgun og undirokun
væri full ástæða til að snúa
einnig gegn Sovétríkjunum og
Kína. Atburðirnir, sem síðan
hafa gerst í Tíbet, hafa orðið
til þess að opna augu margra
nálægra Asíu-þjóða fyrir sann
leiksgildi þessara Orða. Það er
annars álitið, að reynt verði
á ráðstefnunni að sneiða sem
mest hjá ágreiningsefnum stór
veldanna í austri og vestri.
Y.Vf 300 fulltrúai
frá 24 rlkjum
taka þátt — þ.ám
margir þjóðar-
leiðfogar
Einkum verði kappkostað að
haga afstöðu til mála svo, að
hlutlausu ríkin verði ekki dreg
in í dilk með öðru hvoru
þeirra. Þetta keppikefli sumra
áhrifamestu leiðtoganna, sem
ráðstefnuna sækja, getur vissu
lega sniðið henni bæði þröng-
an og óþægilegan stakk — sem
leitt gæti til þess, að þýðingar
mikil alþjóðamál yrðu aðeins
tekin vettlingatökum. Hvort
svo verður mun hins vegar
koma í Ijós. En þessi yfirlýsta
afstaða t. d. Nehrus, veldur
því, að varla er búizt við
nokkrum raunhæfum tillögum
um lausn Berlínar-vandamáls
ins frá ráðstefnunni, heldur
frekast tilmælum um að stór-
veldin komi saman til að ræða
málið.
w

Mikill undirbúningui
Síðustu daga hafa flestir
væntanlegir þátttakendur búið
sig rækilega undir ráðstefn-
una, ýmist hver í sínu horni
eða fleiri saman. í Kairo hafa
Casablanca-ríkin svokölluðu
haldið með sér fund og í Nýju
Dehli kvaddi Nehru til fundar
við sig leiðtoga tveggja eða
fleiri nálægra ríkja, í þeim til-
gangi að skapa jarðveg fyrir
hóflega stefnu, að því er fregn
ir herma. Ennfremur hafa svo
sendiherrar og ýmsir fremstu
menn í utanríkisþjónustu þátt-
tökuríkjanna komið saman í
Belgrad og ræðzt við um fyr-
irkomulag ráðstefnunnar. Að
því er bezt er vitað, munu yfir
300 fulltrúar Og sérfræðingar
taka þátt í fundarhöldunum i
Belgrad. Um skeið ríkti algjör
vafi á því, hvort æðstu menn
þjóðanna mundu sjálfir koma
til ráðstefnunnar, en á það
lögðu frumkvöðlarnir þrír
mikla áherzlu. Er t. d. hermt,
að Tito hafi lagt hart að Nehru
sem lengi framan af var á
báðum áttum. Niðurstaðan hef
ur nú orðið sú, að ráðstefnuna
sækja æðstu leiðtogar mjög
margra þjóðanna. Auk þeirra,
sem þegar hafa verið nefndir
og allir eru líklegir til að láia
nukið að sér kveða, má geta
Makaríosar erkibiskups frá
Kýpur, Nkrumah forsætisráð-
herra Ghana, Bourguiba Tún-
isforseta, Haile Selasse keisara
Eþíópíu, Mahendra konungs í
Nepal, Norodom Sihanouk, rík
isleiðtoga í Cambodia Og U Ne',
forsætisráðherra Burma; —
stjórnarskiptin hjá alsírskum
þjóðernissinnum, sem verða til
þess að Youssef Ben Khedda
tekur þátt í ráðstefnunni en
ekki Ferhat Abbas, hafa komið
júgóslavneskum ráðamönnum
talsvert á óvart. M. a. höfðu
júgóslavnesk blöð birt myndir
og langar greinar um þann síð
arnefnda, sem væntanlegan
þátttakanda. — Flestir þeirra
þjóðaleiðtoga, sem hér um ræð
ir, hafa hitzt áður, einu sinni
eða oftar. Ekki hvað sízt hafa
Allsherjarþing Sameinuðu
þjóðanna orðið til þess að leiða
þá saman, en á þeim vettvangi
hefur síðustu árin ríkt víð-
tæk samstaða með þjóðum
þeirra.
Verður gefinn gaum’','
Öllum er ljóst, að þótt ríkj-
um þeim, sem hér eiga í hV.it,
sé margt að vanbúnaði og þau
séu í ótal efnum skammt á veg
komin — geta þau virðið mik-
ils megnug, ef þau leggjast á
eitt um raunhæfa og skynsam-
lega afstöðu til hinna alþjóð-
legu vandamála. Enginn er
þess umkominn að segja fyrir
um, hver staða þeirra ve.ður
í heiminum á næstu árum. Það
væri vissulega gleðiefni, ef
þeim tækist á þeim viðsjár-
verðu tímum, sem nú óreitan
lega eru, að ná samstöða nn
einhverja þá stefnu, er stuðl-
að gæti að farsæíla og frið-
vænlegra ástandi í heiminum.
Margir munu því gefa paum
að þeim tíðindum, sem þaðan
berast næstu vikuna — og eigi
færri en 400 fréttamenn hafa
sótt um að fá að fylgjast með
ráðstefnunni.
1
¥

;
r
Utflutningur
frá Akranesi
Akranesi, 30. ágúst
370 tonn af hvalkjöti lestaði
norska skipið. Það heitir Fand-
ango frá Tvedestrand á Vestfold.
r— Hér var Dettifoss í gær og tók
frosinn fisk, saltfisk Og 50—60
tonn af búrhvalskjöti á Banda-
ríkjamarkað. — Hingað kemur
Fjallfoss og lestar skreið.
Baldur EA 770, 366 tonna, frá
Dalvík, var að ljúka við að lesta
við sementsbryggjuna 300 tonn
af sementi, sem hann flytur til
Blönduóss, Kópaskers, Þórs-
hafnar og Bakkafjarðar. 7 menn
eru á bátnum. — Oddur.
Farfuglaferð
UM næstu helgi ráðgera Far-
fuglar ferð á Heklu. Á laugar-
dag verður ekið upp Rangárvelli
að Næfurholti og tjaldað þar.
Um kvöldið verður Hraunteigur
skoðaður. Á sunnudaginn verður
svo gengið á Heklu.
Léleg aflabrögð
togaranna
FREMUR lélegt fiskirí hefur
verið við Vestur-Grænland og á
heimamiðum að undanförnu. Þó
kom Ingólfur Arnarson hingað
23. þ.m. með 261 tonn, sem afl-
azt höfðu á heimamiðum.
A mánudag kom Skúli Magn.
ússon af Grænlandsmiðum me8
118 tonn, og á þriðjudag Þor-
steinn Ingólfsson með 180 tonn.
Mest er þetta karfi.
Hallveig Fróðadóttir kom f
gærmorgun af veiðum ,og i
fyrradag landaði Júpíter hér
206 tonnum. Úranus kom hing-
að í gær úr söluferð til Esbjerg,