Morgunblaðið - 14.04.1962, Síða 8

6
MORGV1SBLAÐ1Ð
Laugardagur 14. apríl 1962

Eldhúsdagsumræðurnar
Ólafur Jóhannesson (F) kvað
nmargt hafa miður farið hjá ríkis-
stj., en þó vaeri gengislækkun-
in þar efst á blaði. Engin fram-
bærileg rök hnigu að því, að hún
hefði verið nauðsynleg, en sann-
arlega verið ástæða til bjartsýni
á s.l. sumri, þar sem verðlag sjáv
arafurða fór hækkandi og ástæða
til að ætla, að afli mundi glæð-
ast. Ekki yrði heldur sannað, að
gengisfellingin hefði verið nauð-
synleg vegna greiðsluhallans við
útlönd, enda var ástandið í gjald-
eyrismálum slíkt, að það gaf síð-
ur en svo ástæðu til svartsýni.
Enda hefði gengislækkunin fyrst
og fremst verið ætluð til þess að
sýna launþegunum hvað gerðist,
ef þeir sættu sig ekki við kjara-
skerðingarstefnuna, yrðu ekki
góðu börnin. — Einnig hefði
viðreisnin verið atvinnuvegunum
Þrándur í Götu og uppspretta
ranglætis og óeðlilegs samdráttar.
Hún væri því sannkölluð íhalds-
viðreisn. Ekki yrði því heldur
neitað, að ríkisstjórnin hefði grip
i0 til gerræðisfullra bráðabirgða-
laga, sem helzt
virtust ætluð til
að binda stuðn-
ingsmenn stjórn
arflokkanna.
Hins vegar hefði
Framsóknarfl.
flutt frumvörp
um ýmis fram-
faramál á Al-
þingi, en stjórn-
fellt þau eða
svæft í nefnd, það væri því höf-
uðnauðsyn að efla og styrkja
Framsóknarflokkinn.
Hallalaus þjóðarbúskapur.
Næstur talaði Gylfi Þ. Gísla-
son, viðskipta- og menntamála-
ráðherra. Vék hann í upphafi að.
stóryrðum stjórnarandstæðinga,
sem m.a. lílktu ríkisstjórninni við
ódæðipmenn er fremdiu morð og
rán suður í Alsír. Ðkki væri eyð-
andi tíma í að svara sláku. f þess
atað kvaðst hann mundu bera
saman efnahagslíf þjóðarinnar
fyrir og eftir viðreisn, drepa á,
hvað framundan væri og víkja
sérstaklega að afstöðunni til Efna
hagsbandalagis Evrópu. GÞG
minnti síðan á, að áður en við-
reisnarráðstaf-
anirnar hófust
hefði um langt
Skeið ríkt hér
stöðug verð-
bólga þ.e. kaup
gjald og verðlaig
hækkað á víxl,
og auk þess
hefði gengið ver
ið rangt skráð
A'llar ríkisstj.
hefðu reynt að ráða bót á þessu
og koma efnahagslifinu á heil-
brigðan Og traustan grundvöll
•n engum tekizt. Meinið hefði
verið það, að málin hefðu aldrei
verið tekin nægilega föstum
tölkum — aldrei verið ráðizt til
atlögu við hvorttveggja í senn,
verðbóiguna og hina röngu
gengi'Sskráningu. Þetta hefði nú
verandi ríkisstjóm hinsvegar
gert og því náðst sá góði árang-
ur, sem raun bæri þegar vitni.
Á sl. ári hefði þjóðarbúskapur-
inn í fyrsta skipti eftir stríð
verið hallalaus gagnvart útlönd
um, nokkur gjaldeyrisforði
heifði safnast .vöruframboð væri
meira en nokkru sinni fyrr og
viðskipti frjálsari, og atvinna
mikil Og trygig. Þá sagði hanp, að
það væri beinilínis rangt, að
Mfskjörin hefðu versnað síðan
1®58, eins og stjórnarandstæðing-
*r staðhæfðu. Ekki hefði verið
hægt að búast við þvi, að þau
bötnuðu verulega, meðan verið
væri að koma þjóðarbúskapnum
á heiibrigðan grundvöll. En 4%
kauphækkuninni, sem launþeg-
air fengju í júnímánuði n. k.
mundu þeir halda nær óskertri.
Að auki hefði ríkisstjcmin lýst
yfir stuðningi sínum við hækkuð
laun hjá hinum lægst launuðu.
Almennar kauphækkanir um-
fram aukningu þjóðarteknanna
mundu hins vegar aðeins leiða
tii verðbólgu. Þá vísaði GÞG á
bug staðhæfingum um að stórkost
legur samdráttur hefði orðið í
fjárfestingu við byggingar og í
fiskiðnaði. Á tímabilinu 1953 til
1958 hefði verið varið í fyrr-
nefndu skyni 350 millj. kr. ár-
lega — og árin 1960—1961 323
millj. br. eða mjög svipuðu fé.
Fjárfesting í fiskiðnaði hefði
verið 1956—58 54 millj. kr. á ári
en 1960 og 1961 106 millj. kr.
hvort ár — eða tvöfalt meiri en
í tíð vinstri stjórnarinnar. Bætt
afikoma þjóðarbúsins æfcti því
ekki rætur að rekja til samdrátt
ar heldur skynsamlegrar stefnu
í efnahagsmálum. Eftir að traust
ur grundvöllur hefði verið lagð-
ur yrði nú senn hafizt handa um
ný áfcök til uppbyggingar. í þvá
skyni hafiðu fiærustu sérfræð-
ingar unnið á vegum rikisstjórn-
arinnar að samningu fram-
kvæmdaáætlunar, þar sem fynst
og frernst yrði lagt kapp á þær
framkvæmdir, sem arðvænleg-
astar væru fyrir þjóðarbúið. í
landinu væru ónotaðar orbulind
ir, sem hagnýta þyrfti fyrir nýj-
an og öflugan iðnað í landinu.
Til þess mundi þurfa erlent
einkafjármagn, en því fylgdi sú
sérfræðiþekking, sem okkur væri
nauðsyn á. Eeynsla Norðmanna
berwti til þess að slíku þyrfti ekki
að fylgja neinar hættur. Um að-
ild að Efnahagsbandal. Evrópu
sagði GÞG m.a., að fslendingum
víBri algjörlega ómögulegt að
taka á sig allar þær skuldlbind-
ingar, sem nú væru inngöngu-
skilyrði. Okkur væri hins vegar
mikill vandi á herðum að standa
utan bandalagsins og ef við ætt-
um kost á nauðsynlegum tilslök-
unum bly tu allir að sameinast um
þá skoðun, að okkur bæri að
treysta böndin við þær þjóðir,
sem í bandalaginu eru. Sli'kt
mundi áreiðanlega verða þjóð-
inni farsælast.
Landbúnaðarsjóðina
skortir lánsfé
Ingólfur Jónsson landbúnaðar-
ráðherra gerði lánasjóði landbún
aðarins nokkuð að umræðuefni.
Framsóknarmenn hefðu fullyrt,
að vel hefði verið að þeim búið,
þar til núv. ríkisstjórn hefði
'bomið til valda. Hið sanna er, að
sjóðirnir hafa alltaf haft of lít-
ið fé til útlána. f lögum um
sjóðina er heimilt að lána allt
að 75% af kostn
aðarverði fram-
kvæmda, en þó
hefur vegna fjár
skorts í mörg-
um tilfellum
ekkí r e y n z t
unnt . að lána
meira en 25—
30%. Heimilt
hefur verið að
lána til véla, bústofns og jarð-
arkaupa o. fl., en vegna fjár-
skorts hefur ekki reynzt unnt
að sinna brýnustu þörfum bænda
í lánamál'Um. Með bjargráðun-
um 1958 hækfcuðu hinar erlendu
skuldir búnaðarsjóðanna um
marga milljónatugi. Og er fram-
sóknarmenn tala um, að sjóð-
irnir hafi í árslok 1958 átt 105
millj. skuldlausa eign, gleyma
þeir að draga þá skuldaaukningu
frá og þeir gleyma einnig að
taka tillit til þess, að töp sjóð-
anna voru orðin miklu meiri en
þetta í árslok 1958, er óðaverð-
bólgan varð til að feila krón-
una.
Búnaðarsjóðirnir átfcu því I
rauninni engar eignir árið 1958,
en s.l. tvö ár hefir búnaðarsjóð-
unum verið séð fyrir innlendu
fé ti.1 útlána. En vegna þess,
hvernig afkoma þeirra er, er
sýnt, að slíkt getur ekki haldið
áfram til lengdar, og ber brýna
nauðsyn til að bæta úr því nú
þegar.
Frumvarp um stofnlánadeild
land'búnaðarins, er væntanlega
verður að lögum á þessu þingi,
er mikilvægt spor í uppbygg-
ingu þess atvinnuvegar og mun
með því móti vera á farsælan
hátt tryggðir sitórum auknir
lánsmöguleikar fyrir bændur.
Gerði ráðherrann síðan grein
fyrir tekjum sjóðsins, en þær
munu nema um 35 millj. auk
vaxtatekna á ári, og byggist
stofnunin sig ört upp, svo að
eftir örfá ár verður eigið fé
stofnunarinnar til útlána orðið
um 100 millj. kr. og 1975 um
150 millj. og eigin höfuðstóll yf-
ir 500 mi'llj. Gert er ráð fyrir
að hækka lánin og veita þar að
auki aukin lán til margs konar
framkvæmda, er fram að þessu
hefur ekki reynzt unnt að sinna.
Kvað ráðherrann ekki þurfa að
fjölyrða um, hversu mikils virði
það er fyrir landbúnaðinn, að
stofnlánadeildin verður efld.
M.a. megi vænta þess, að víxil-
lán og lausaskuldir bænda verði
mun minni en áður, en stofn-
lándeildin hefur fengið það fé
er henni er ætlað.
Furðuleg afstaða
Hins vegar hefði það merki-
lega gerzt, að meirihluti Búnað
arþings hefði mótmælt frum-
varpi um uppbyggingu stofn-
lánadeildarinnar. En það mun
aðallega hafa verið vegna 1%
búvörugjaldsins, kvað ráðherr-
ann þessa afstöðu enn furðu-
legri fyrir þá sök, að sá hinn
sami meirihluti búnaðarþings
hefði óskað þess að fá lögfest
að nýju %% gjald á búvörur
bænda vegna Bændahallarinnar
í Reyikjaví'k. Væri þetta óski'lj-
anleg afstaða. Á móti hallarfénu
kæmi ekkert fé annars staðar
frá, og hafa bændur ekki enn
bomið auga á, hvers vegna á þá
er lagður skattur til þess að
byggja hótel, sem þeir sjalfir
munu lítið eð ekkert nota. Með
1% gjaldinu til sfcofnlánadeildar
innar fæst hins vegar mikið fe
annars staðar frá til að byggja
upp sjóðina. Þá 'hefði og verið
um það rætt að láta margra ára
umtal bænda um lífeyrissjóð
verða að veruleika með því að
stofnlánadeildin leggi til fjár-
magn í sjóðinn. Kvað ráðherr-
ann ríkisstjórnina munu gera
iláðstafanir til þess, að málið
verði athugað vel með það fyr-
ir augum, að láta oskir b?enda
um lífeyrissjóð verða að veru-
leika.
„Fymd“ og „afbrot“
Ræðumaður AlþýðubandaXags
ins, Hannibal Valdimarsson,
kváðst ætia að ræða það sem
hann nefndi „eymd ríkisstjórnar
innar í húsnæðismálum og af-
brotaferil hennar • í launamál
um“. Taldi hann mjög ámælis-
vert, að ung hjón, hefðu nú ekki
ráð á að kaupa sér íbúð við þær
tekjur, sem verkamenn ættu við
að búa. Þá kvað hann íbúða-
byggingar hafa dregizt mjög
saman á árunum 1959 1961 og
væri því stefnt að húsnæðis-
vandræðum. Lagabreytingar rík
isstjórnarinnar að þvi er hús-
næðismálastofnunina og verka-
mannabústaði snerti væru gagn-
bótninn ^ ^
dottinn úr launastefnu stjórnar-
innar. Enginn gæti ætlast til
þess að verkalýðurinn vildi una
lengur við óbreytt kjör og nú
væru allir frestir liðnir. Sér
fyndist með ólíkindum, að rík-
isstjórnin nyti trausts launa-
stéttanna.
★
Til þess eru vítin að varast
Sigurvin Einarsson (F) kvað
ríkisstjórnina leysa þannig úr
f j árskortsvandræðu'm afcvinnuveg
anna, að hún Skafctlegði þá til að
standa undir sínum eigin lána-
sjóðum. Til að finna lausn á lán-
fjárvandræðum bænda hefðu
þannig vextir verið hækkðir og
lagður á sérstakur 2% lánaskafct
ur. Viðvíkjandi sjávarútveginum
hefðu útflutningsgjald verið
hækkað á móti lífct hækkuðu
framlagi úr ríkissjóði og bátaút-
vegurinn þannig skattlagður um
15 millj. kr. á ári til að standa
undir fcogaraútgerðinni. Fjár-
málaráðherra hefði hrósað sér af
Skattlækkunum ríkisstjórnarinn-
ar, en lagt í þess stað á stórbækk
aða söluskatt, er harðast legðist á
þá, sem verst hafa lífskjörin.
Gerði hann síðan fcöluvert að
umræðuefni fjöl
Skyldu, er keypt
hefði sér hús, og
komst að þeirri
niðursfcöðu, að
50 þús. skorti til
að tekjur
hrykkju fyrir út
gjölduim, miðað
við 8 stunda
vinnudag. Þann-
ig hefði reynzt sú leið til
bættra lífskjara, er Sjálfstæðis-
flokkurinn lofaði en til þess
væru vítin að varast þau.
Dómur reynslunnar.
Jón Þorsteimsson, sem talaði
fyrir Alþýðufl’Oklkinn í annarri
umferð, kvað það ekki nema eðili
legt í lýðræðisþjóðfélagi að skoð-
anir væru skiptar. En l>ezt væri
að láta reynsluna skera úr, Og
jþví ekki úr vegi að bera saman
fullyrðingar stjórnarandstæðinga
um það leyti, sem viðreisnarað-
gerðirnar hófust snemma árs
1960 — og reynd
ina, eins Og hún
væri orðin. Þeir
hefðu fullyrt, að
skella mundi á
geigvænlegt at-
vinnuleysi. En at
vinna hefði
aldrei verið
meiri en undan-
farin 2 ár. Þeir
hefðu fullyrt að ný höft og verri
væru í uppsiglingu. Allir vissu
nú að það gagnstæða væri sann-
■leikurinn. Svona mætti halda
áfram og nefna fjölda fleiri
dæmi. Stóryrði stjórnarandstæð-
inga, ekki hvað sízt Framsókn-
armanna, hefðu reynzt marklaus
enda væri valdafíkn þeirra
sjálfra slík, að drepið hefði alla
heilbrigða skynsemi. Þá vék JÞ
að því ósarhræmi, sem kömið
hefði fram í yfirlýsingum þeirra
um getu útflutningsatvinnuveg-
anna til að standa undir auknum
kauphækkunum. f nóvember 1960
hefði Vinnumálasamband sam-
vinnufélaganna talið ómögulegt
að hæfcka kvennakaup um 4%
til samræmis við laun karla —
en í júní 1961 hefðu Framsókn-
armenn í samvinnuféiögunum
beitt sér fyrir yfir 13% almennri
kauphækkun og talið slíkt raun-
■hæft ög sjálfsagt. JÞ drap löks
á nokkur ummæli ræðumanna
stjórnarandstöðuflobkanna fyrr í
umræðunum þ. á. m. ræðu Hanni-
bals Valdimarssonar. Hefði hann
iila gleymt að gera grein fyrir
ástandi húsnæðismálanna í sinni
eigin ráðherratíð og í launamál-
um hefði nú kveðið við annan
tón en á fcímum vinstri stjórnar-
innar, þegar hann hefði kallað
kauphækkanir „mútufé atvinnu-
rekenda til þess ætlað að skapa
ríkisstjórninni erfiðleika." Að
lokum sagði JÞ að viðreisnin
hefði nú borið svo góðan árangur,
að bjart mætti heita frumundan.
Athafnasamt þing
Jóhann Hafstein (S) kvað þing
það, er nú væri senn á enda, í
vitund mar.na eitt athafnasam-
asta þing, er haldið hefði verið.
Málaskrá þingsins bæri þess ljós
an vott. Og þótt það sé ekki
úrskurður um ágæti þingsins og
stjórnarstefnunnar, skeri það úr
um, að mikið hefur verið hafzt
að. Kvað hanr>. þetta stinga mjög
í stúf við hina örstuttu þingfundi
í tíð vinstri stjórnarinnar, sem lét
undir höfuð leggjast að veita þá
förystu í þinghaldi og undirbún-
ingi mála fýrir Alþingi, sem þó
er ein höfuðskyXda hverrar rífcis-
stjórnar.
Kvað hann núverandi ríkis-
stjórn hafa tekið við á mjög erf-
iðum Umum, þar sem vinstri
arliðar ýmist
stjórnin lauk
valdaferli sínum
algerlega úrræða
laus og holskefla
dýrtíðar og verð-
bólgu var fram
undan. í stað
þess að síauka
skuldir þjóðar-
innar út á við
hefði verið num-
ið staðar. Almenningi sagt frá.
erfiðleikunum, sem við var að
stríða, og fólkið hefur sannarlega
metið þá hreinskilni og ekki lát-
ið sitt eftir liggja. Fyrir liggur,
að vöruskiptajöfnuðurinn við út-
lönd hefur verið hagstæður á sh
ári um 100 milij. kr. Greiðslu-
jöfnuður okkar við útlönd hefur
hins vegar verið miklu hagstæð-
ari, eða sem nemur 200—250
millj. kr. og í því felst rekstrar-
afköma þjóðarbúsins út á við, —
Og er þetta í fyrsta skipti sem
greiðslujöfnuður þjóðarbúsins út
á við er hngstæður síðan styrjöld
inni lauk.
Þá hófst ríkisstjórnin handa á
sl. hausti að undirbúa nýjar ráð*.
stafanir og löggjöf til almanna-
varna í landinu, en fjárframlög-
um og aðgerðum á því sviði hafði
verið hætt í fcíð vinstri stjórnar-
innar. Mað afgreiðslu fjárlaga
fyrir yfirstandandi ár var í vetur
einróma samþykkt að verja 1
millj. kr. til undirbúnings fram-
kvæmda á þessu sviði. Frum-
varpið um almannavarnir mun 1
verða lagt fyrir næsta Alþingi j
strax og það kemur saman, en
málinu var, eins og kunnugt er,
frestað nú með rökstuddri dag-
skrá eftir tillögu dómsmálaráð-
herra sem jafnframt lýsti yfir,
að 'hann myndi láta hefja undir-
búning almannavarna svo að
fraimkvæmdir af þessum sökum
þyrftu ekki að tefjast.
Misrétti leiðrétt
Skattamálin og frumivarp að
nýrri löggjöf um tekjustofna
sveitarfélaga hafa verið með
stærri málum þingsins. Núv. rík-
isstjórn hefur gert veigamiklar
breytingar á skattalöggjöfinni,
þar sem margra ára misrétti hef-
ur verið leiðrétt. Bæjar- Og sveit
arfélögunnm hefur á undanförn-
um árum skort tilfinnanlega i
tekjustofna og hefur það verið j
eitt mesta vandamál þeirra á
sama tíma sem nýjar á/lögur hafa I
iðulega ve.rið lagðar á þau af 1
hálfu Alþingis. Á þessu hefur
fengizt eða fæst veruleg bót. f
fyrsta lagi, þegar bæjar- og sveit
arfélögin fengu hluta af sölu-
skattinurn og eins með þeim nýju
reglum, sem nú er gert ráð fyrir
að lögfesta varðandi landsútsvör
Og aðstöðugjald til þessara aðila.
Jafnframt er innheimtukerfi
skatta og útsvara stórum bæU
með nýrri og samræmdri skipan
mála um gjörvalt land.
Launamál opinberra starfs-
manha hafa nú komizt í nýjan
farveg. Launamálin hafa verið
í hinum mesta ólestri og eitt
mesta vandamál til úrlausnar á
undanförnum árum, og er mikil-
vægt, að takast megi að koma
nýrri og heilbrigðri skipan á þau
mál.
Ekkert stjórninni að þakka.
Lúðvík Jósefsson, sem talaði
næstur fyrir Alþýðubandalagið,
kvað samdrátt óumdeilanlega
hafa orðið af völdum viðreisn-
arinnar. Grósfca í atvinnulífinu
væri ekki ríkis-
stjórninni að
þakka. Gjald-
eyrisstaðan
hefði aðeina
batnað vegna
góðs síldárafla,
erlends gjafa-
fjár, aukinna
vörukaupalána
og af því að
svikizt hefði verið um að end-
urnýja framleiðslutækin. — Það
væri rangt, að peningar í kassa
væru merki um hyggindi. í tíð
vinstri stjórnarinnar hefði verið
lagður grundvöllur að fram-
leiðsluaukningu þjóðarirmar. LJ
gagnrýndi síðustu gengisfellingu
og þá útreikninga, sem til
grundvallar henni lágu. Þjóðin
Framh. á bls. 17. .