Morgunblaðið - 29.04.1962, Page 1

24 siður og Lesbólt
t9. ávgangur
97. tbl. — Sunnudagur 29. apríl 1962
Prentsmiðja Morgunblaðslns
l.maí
Hátíðahöld
lýðræðis-
sinna á
Lækjartorgi
EIN S og skýrt var frá í
blaðinu í gær, rufu kommún
istar einingu verkalýðssam-
anna um hátíðahöldin 1. maí.
Stjórn fulltrúaráðs verka-
lýðsfélaganna í Reykjavík
hélt fund í gær og ákvað að
efna til útifundar á Lækjar-
torgi hinn 1. maí. Á þeim
fundi munu flytja ræður
nokkrir forystumenn lýðræð
issinna innan launþegasam-
takanna.
Áf framkomu kommúnista í
1. maí-néfnd sést bersýnilega
að kommúnistar voru fyrir-
fram ákveðnir í því að rjúfa
einingu um hátíðahöld dags-
ins. Þess vegna neituðu þeir
allri málamiðlun um ávarp
dagsins og kröfðust þess, að
verkalýðssamtökin styddu í
öllu pólitískar kröfur Komm
únistaflokksins. — Lýðræðis-
sinnar innan verkalýðssam-
takanna lögðu aftur á móti
sérstaka áherzlu á stéttarleg
hagsmunamál samtakanna.
Þess er fastlega vænzt, að
andstæðingar kommúnista í
launþegasamtökunum sam-
einist á Lækjartorgi 1. maí
til að gera þennan útifund
sem glæsilegastan og sýna
með því kommúnistum, að
reykvísldr laimþegar setja
stéttarleg sjónarmið ofar póli-
tískum hagsmunum Komm-
únistaflokksins. Nánar verð-
ur sagt frá tilhögun hátíða-
haldanna síðar.

Hannibals Valdimarssonar:
sem sannara
Lýsingar Hannibals Valdimarssonar á „lýðiræðinu“ austan jámtjalds voru dregnar í efa í ís-
lenzkum blöðum. Þá ritaði hann svargrein undir fyirirsögninni, sem myndin birtist af hér að ofan
— hvað segir hann nú?
HANNIBAL Valdimarsson, forseti ASÍ, fór til Tékkóslóvakíu
sumarið 1960 í boði forseta tékkneska Alþýðusambandsins.
Við heimkomuna birtist langt viðtal við Hannibal í Þjóðvilj-
anum (27. júlí 1960), þar sem hann lýsir kosningum aust-
an járntjalds á þessa leið:
„— Hvernig voru svo þe®s
ar austantjalds'kosningar?
— Það, sem séð varð, var
ósköp svipað og hér. Fólk
kom, gerði grein fyrir sér,
fékk sinn kjörseðil, fór í kjör
klefann, kom aftur og lét
seðilinn í lokaðan, innsiglað-
an kassa.
— En er ekki bara einn
listi?
— Jú, og þeir sem kjósa
listann óbreyttan, setja merki
á kjörseðilinn, en allir fara
þó inn í kkjörklefann. Það
eiga þeir að gera. Kjósandi
getur líka breytt listanum,
einu nafni eða öllum listan-
um að vild, sett nýja menn
inn á hann.
Þó að listinn sé einn, eru
fjórir flokkar í Tékkósló-
vakíu, og aðalkosningabar-
daginn hefst 3 mánuðum fyr
ir kjördag. Þessir fjórir
flokkar, svo og verkalýðs-
sanitökin og æskulýðssamtök
in, mynda þjóðfylkinguna.
Flokkarnir gera uppástungur
urn frambjóðendur sína, og
síðan hefjast almenn funda-
höld. Á þessum fundum segja
kjósendur álit sitt á fram-
bjóðendunum, leggja fyrir
þá spurningar um störf þeirra
og feril og afstöðu til mála.
Oft er rutt burtu mönnum,
sem settir hafa verið á fram
boðslista flokkanna. Á þess-
um fundum kemur oft fram
gagnrýni á frambjóðendurna
og að loknum fundarhöldun-

Agreiningur um
einstök atriöi
Bonn 28. apríl — AP.
UTANRÍKISRÁÐHERRA Vest-
ur-Þýzkalands, Gerhard Schröd

Hafsteínn Baldvinsson
bæjarstjóraefni í Hafnarfirði
SJÁLFSTÆÐISMENN í Hafnar-
firði tilkynna í gær í blaði sínu,
HAMRI, að Hafsteinn Baldvins-
son, hdl., sé bæjarstjóraefni
þeirra við bæjarstjórnarkosning-
arnar 27. maí nk.
í blaðinu birtist yfirlýsing frá
fimm efstu frambjóðum Sjálf-
stæðisflokksins um væntanlegt
val bæjarstjóra, ef Sjálfstæðis-
flokkurinn fær aðstöðu til að ráða
skipan þess embættis. Hljóðar
yfirlýsingin svo:
„Vér undirritaðir frambjóðend
Ur Sjálfstæðisfloíkksins, lýsum
Framh. á bls. 2
er og Lucius D. Clay, sérstakur
ráðunautur Bandaríkjaforseta i
Berlínarmálinu, létu báðir að
því liggja í viðtölum, í gær, að
nokkur ágreiningur væri með
Þjóðverjum og Bandaríkja-
mönnum varðandi viss atriði
hinna nýju tilhvgna, sem Banda-
ríkjamenn hafa lagt fram til
lausnar Berlínardeilunnar.
Viðtölin fóru fram í sjónvarpi
hvort í sínu lagi, í Bonn og Ber
lín. Báðir tóku fram, að í megin
atriðum ríkti samkomulag um
tillögurnar en orðalag einstakra
atriða hefði orðið árekstrarefni.
Þykir ekki Ijóst hversu mikill
Sex íslenzkir stúdentar, allir flokksbræður Hannibals Valdi-
marssonar, sem dvalizt bafa við nám í Austur-Þýzkalandi, lýsa
kosningum austan járntjalds hins vegar á þessa leið í leyni-
skýrslu til Einars Olgeirssonar:
um, ber fulltrúum flokkanna
að athuga útkomu fundanna
og skipta um menn, ef fram
hefur komið það veigamikil
gagnrýni, að ástæða sé til,
eða ef aðrir hafa haft meira
fylgi á fimdunum.
Síðan hefst önnur funda-
umferð, þar fer fram mál-
efnaleg túlkun listans, og ein
stakir framþjóðendur ræða
þau mál, sem þeir hyggjast
einkum beita sér fyrir. Á
kosningadaginn greiða menn
svo aðeins atkvæði. Þarna er
því ekki hægt með krafti
peninga fyrir og á kjördög-
unum að fá menn kosna —
eins og hér í okkar marg-
rómaða vestræna lýðræði,
þar sem fólkið er með slik-
um aðferðum og mætti áróð-
ursins oft ginnt til að kjósa
fjandmenn sína.
— En hvernig fá þeir þessa
miklu þátttöku í kosningum,
fyigdistu ekki með kúgunar-
araðferðum þeirra?
— Kosningaþátttakan verð
ur einfaldlega svona há,
vegna þess að þarna eru all-
ir þeir, sem dauðir eru strik-
aðir út og lækka því ekki
kosningaþátttökuna. Þó velja
flokkarnir menn, sem fara
tveir og tveir saman heim
til allra, sem komast ekki
að heiman eða liggja í sjúkra
húsum og geta ekki kosið á
kjörstað. Einfaldlega þannig
fæst hin háa kosningaþátt-
taka.“
„Lítum nú á valdaskipting-
una og lýðræðið hér í landi.
Því er haldið fram hér og af
ýmsurn félögum í V-Evrópu,
að 1 þýzka alþýðuveldinu
sitji samsteypustjórn fimm
flokka og ýmissa óháðra fé-
lagssamtaka byggð á lýðræð-
isgrundvelli. Þessir flokkar
og félög hafi gert með sér
bandalag og bjóði sameigin-
lega lista fram í kosningum.
Þessi samsteypa er kölluð
„Die Nationale Front“, eða
þjóðfylkingin. Allir flokkar
og ýmis fjöldasamtök eiga
fulltr. í ríkisstjórninni, enda
þótt í mjög ójöfnum mæli
sé. Allir eiga þeir sín eigin
málgögn, en misjöfn að stærð
og upplagi. Þetta lítur prýði-
lega út í fjarska. En þegar
betur er að gáð, er hér að-
eins um sýndarlei'k að ræða.
Við munum nú rökstyðja
það nánar. Það þarf engum
að koma á óvart, að það er
SED, sem fri upphafi þessa
bandalags hefur haft tögl og
hagldir í hendi sér. Þegar
þessi samibræðsla var gerð
árið 1949 lá ekki fyrir nein
vitneskja um styrkleikahlut-
föll flokkanna, þar eð engar
almennar kosningar höfðu
farið fram, SED réði mestu
um mótun samstarfsflokk-
anna, enda hafa þeir allir
sósíaliska forystu. Það virðist
líka svo sem málgögn þess-
ara flokka séu frekar mái-
gögn SED en sjálfstæðra
stjórnmálaflok'ka. f blöðum
hér verður aldrei vart ágrein
ings um leiðir að marki, og
ákvörðun miðstjórnar SED
virðast einnig vera ákvarð-
anir þessara flokka. Svo er
gengið til kosninga fjórða
hvert ár, sameiginlegur listi
er lagður fram aðeins með
jafnmörgum fulltrúum og
kosnir verða. SED er mestu
ráðandi um skipun manna á
listann, þótt það sé formlega
samkomulagsatriði. Á fram-
boðsfundum eru engar deilur
um stefnur eða baráttuaðferð
ir. Kosningabaráttan er aðal-
lega fólgin í því að fá seih
flesta til að mæta á kjördegi,
enda þótt það sé viðurkennt,
að sú athöfn sé aðeins fórms-
atriði. f þessa sérkennilegu
smölun fer óhemju undirbún
ingur og vinna, enda þarf eigi
lítið til að fá 99% atkvæðis-
bærra manna til að ganga til
kosninga, sem þegar eru
ráðnar. Mjög er lagt að mönn 1
'um að greiða atkvæði fyrir
opnum tjöldum, enda gera
það flestir.
Með þessu móti er reynt
að gefa kosningunum svip
borgaralegra kosninga, enda ,
þótt hér sé byggt á allt öðr-
um grunni. f augum alls fjöld
ans hlýtur þetta að líta út
sem skrípaleikur einn, en af
hálfu stjórnarvaldanna er
þessu slegið upp til að sýna
einhuginn að baki, — eink-
um gagnvart V-Evrópu. AUir
vita, hvernig til tekst. En
jafnframt þessu er hamrað á
því, að hér ríki miklu betra
og fullkomnara lýðræði".

þess ágreiningur er, en hann
mun ein'kum standa í sambandi
við þær greinar tilagnanna, sem
'kveða á um alþjóðlegt eftirlit
með samgöngum við Vestur-
Berlín.
Samkvæmt tillögunum skulu
stórveldin fjögur, nokkur hlut-
laus riki og Austur og Vestur
Þýzkaland eiga aðild að þessu
eftirliti. Ágreiningurinn er um
það, hvort unnt sé að heimila
Austur-Þjóðverjum aðild að eft
irhtinu, án þess að það verði
talið sem nokkurs konar „de
facto“ viðurkenning á austur-
þýzku stjórninni. Schröder og
Clay ræddu báðir þetta atriði
og kváðust þess fullvissir, að
bandaríska stjórnin hefði ek'ki
í hyggju að veita austur-þýzku
stjórninni sM'ka viðurkenningu
— en þess yrði vendilega að
gæta að orðalag samkomulags
gæfi ekki slíkt til kynna.
Heinrich von Brentano fyrr-
verandi utanrikisráðherra V-
Þýzkalands er nú á förum til
Bandaríkjanna til þess m. a. að
ræða þetta mál við Kennedy,
forseta.
Einar vildi
ekkert
segja
MORGUNBLAÐIÐ hafði í
?ær samband við Einar
Olgeirsson, form. Komm-
únistaflokksins, og bauð
honum að segja álit sitt á
birtingu Ieyniskýrslunnar,
sem honum hefur horizt
frá hinum íslenzku stúd-
entum í Austur-Þýzka-
landi um ástandið þar.
Einar kvaðst ekki vilja
láta Morgunblaðið hafa
neitt eftir sér um málið.
Ef við förum eitthvað að
skrifa um það, ætli maður
haldi þá ekki uppteknum
hætti í pólitískum deilum,
»g svari í sínu eigin blaði,
sagði Einar Olgeirsson.
v*