Morgunblaðið - 01.05.1962, Blaðsíða 2

2
MornriNrtT 4 mo
Þriðiudagur T. maí 1962
Raunhæfar kjara-
bætur og vinnufriður
HEILDARSAMTÖK verkalýðsins
hafa jafnan vísað stefnuna í kaup
gjaldsmálum og hvatt verkalýðs-
félögin til samstöðu um kaup-
kröfur og verkföll Sú áikvörðun
hefur oftast verið bekin á Alþýðu
sambandsþingum og svo var
einnig á 27. þinginu haustið 1960,
sem samiþykkti ályktun um launa
mál í 7 liðum þar sem m.a. er
krafizt 15—20% launahækkunar
og stytting vinnuvikunnar úr 48
stundum í 44 stundir, án kjara-
skerðingar.
í þeirri ályktUn segir: Að kjör
um íslenzkrar alþýðu sé „svo
komið að hún býr við lægri
laun, en alþýða annarra Norður-
landa.“ Og því sé óumflýjan-
legt „að ^knýja fram lágmarks
kröfur" í kjaramálum.
Kauphækkun og gengislækkun
Að tilmælum Alþýðusambands
ins lögðu flest verkalýðsfélögin
út í kaupdeilur á síðastliðnu
sumri til þess, „að knýja fram“
nefndar kröfur. Þeim deilum
lau;k — sem kunnugt er — með
11—13% kauphækkun, en þó
lægst hjá verkamönnum, sem
fórnuðu 5 verkfallsvikum, eða
næstum 10% af árslaunum sín-
um.
Kauphækkanir þessar urðu þó
ekki raunhæfar, þar sem þær
voru um megn heilbrigðri þróun
efnahagsmálanna og áttu sinn
þátt í 13% gengislækkun, og
heekkandi verðlagi.
Með tilliti til rauníhæfra kjara-
bóta hefði því verið árangursrík-
ara að samþykkja tillögu sátta
semjara um 6% kauphækkun og
4% hækkun að ári liðnu. Var
•Mka ástaeða ti*l þess að ætla, að
þar hefði orðið um rauhhæfar
kjarabætur að ræða. Em sú tillaga
var aðeins samþykkt af 5 fé-
lögum, enda gegn vilja stjórnar
Alþýðusambandsins.
Krafa launþega til verkalýðs-
félaganna.
Verkföllin á síðastliðnu sumri
og lausn þeirna hafa fært þjóð-
inni reynslu, sem ætti að vekja
launþega til umhugsunar um þá
vafasömu stefnu, sem oftast ræð-
ur í hagsmunamálum þeirra, þar
sem verkföll og kauphækkanir
með hækkandi verðlagi, hafa í
flestum tilfellum, aðeins lamandi
áhrif á útflutningsframleiðsluna
til lækkunar á þjóðartekjunum,
en bæta sjaldnast kjör launþeg-
anna nema að síður sé. Að þvi
leyti hefur starf flestra verka-
lýðsfélaga orðið neikvætt, enda
ráða þar oftast önnur sjónarmið
en þau, sem samrýmast kjara-
baráttu til hagsbóta fyrir laun-
þeganna sjálfa.
En það er ekki aðeins reynslan
frá liðnu sumri, sem sýnir skað-
lega þróun í kjarabaráttu verka-
lýðsfélaganna, því í flestum
þeim verkföllum, sem hér hafa
verið háð á liðnum árum hafa
sjaldnast fengizt varanlegar
kjarabætur, heldur hækkandi
verðlag og verðminni krónur. Og
því er líka svo komið að islenzk-
ir verkamenn búa við lakari kjör,
en stéttarbræður þeirra á Norður
löndum.
Hér þarf að „brjóta í blað“,
eins og vinstri stjórnin svo oft
lofaði, en gerði aldrei. Og hefja
sókn tl árangursríkari starfa í
kaupgjaldsmálum. Þess vegna er
þaS líka krafa launþeganna til
verkalýðsfélaganna að þau taki
upp jákvæðari stefnu í kaup-
gjaldsmálum, sem miða að raun-
hæfum kjarabótum, án verkfalla.
Akvæðisvinna og ágóðahlutdeild.
Hagsmunir hinna vinnandi
Stétta eru ekki suaaií bezt tryggð-
ir með háu tíma eða vikukaupi
og með þeim kaupgreiðslum skap
ast ekki ætíð sannvirði vinnunn-
ar. Heldur eiga vinnuafköstin,
samfara eðlilegum vinnugæðum,
kveðna vinnu, en kaupið hækkar
í ágóðahluta með auknum af-
köstum. Að því leyti er hún ekki
óskyld ákvæðisvinnu, nema hvað
lágmarkslaun eru tryggð og á-
góðahlutinn greiddur beint til
Sigurður G. Sigurðsson
starfsmanna þegar hann liggur
fyrir, eða lagður í stofnsjóð, þar
sem hann er ávaxtaður og höfuð
stóllinn ásamt vöxtum færður
á reikning viðkomandi starfs-
manna til greiðslu síðar meir.
Beinar og óbeinar kjarabætur.
Áður fyrr beittu verkalýðsfé-
lögin sér fyrir félagslegum um-
bótum til almenningsheilla. Þeg-
ar sú lýðhjálp — með endur-
bættri tryggingarlöggjöíf, — hef-
ur meira en tvöfaldast á tveim-
ur árum, telja margir forystu-
menn verkalýðsfélaganna hana
lítilsverða og eigi ti'l hagsbóta.
Flestir launþegar munu þó þeirr
ar skoðunar, að tryggar félags-
legar umbætur séu mikilsverður
þáttur kjarabóta, sem eigi að
effla, abki sízt fyrir hina lægst
launuðu. sem við erfiðastar á-
stæður búa.
Mörg eru þau hagsmunamál
verkalýðsins svo sem hagkvæm
vinnubrögð, vinnutími o.fl. sem
að ráða miklu um launin.
Með ákvæðisvinnu hafa ýmsar
stéttir bætt kjör sín, án þess að
heildarkostnaður framleiðslunn-
ar hafi hækikað. Eru það einkum
iðnaðarmenn og iðnverkafólik,
sem þar hafa rutt nýjar brautir.
Með þeirri vinnutilhögun mætti
skapa raunhæfar kjarabætur hjá
fflestu verkafólki í samstarfi við
vinnuveitendur, sem þegar hafa
viðunkennt áikvæðisvinnuna á
flestum sviðum atvinnulífsins.
Ágóðahlutd-eild hefur komið til
framkvæmda, aðallega í verk-
smiðjuiðnaði ög gefið góða raun
fyrir launþega. Með henni er
greitt venjulegt kaup fyrir á-
stéttarfélögin ættu að láta sig
meira varða, en þau hafa gert
til þessa. Því fleiri leiðir liggja
til kjarabóta, en beinar kaup-
hækkanir.
Endurskoðun Vinnulöggjafinnar.
Þegar rætt er um verkalýðsmál
er ástæða til þess, að minnast
á lög nr. 80 11. júní 1938, um
stéttarfélög og vinnudeilur, sem
á sínum tíma áttu að tryggja
vinnufriðinn í landinu.
Síðasta aldarfjórðunginn hafa
orðið miklar breytingar í ís-
lenzku þjóðlífi, enda svo komið
að flest meiriiháttar á-kvæði al-
mennrar löggjafar á sviði at-
vinnu — viðskipta — og félags-
rnála hafa verið endurskoðuð og
breytt til samræmis við ný við-
horf. Þó hefur sú löggjöf —
Vinnulöggjöfin, — sem telja má
eina hina þýðingarmestu fyrir
atvinnulífið, verið óbreybt í 24 ár,
þrátt fyrir margþættar breyting-
ar í atvinnuháttum og félagsilegu
starfi.
Vegna breyttra aðstæðna og
þeirrar reynslu, sem framkvæmd
laganna hefur gefið, verið ástæða
til þess, að Vinnulöggjöfin verði
endurskoðuð, enda hafa margar
kaupdeilur síðustu ára orðið að
langvarandi verkföllum og skap-
að milljónatjón fyrir þjóðina.
Tryggja þarf lýðræðislegri
starfshætti innan verkalýðshreyf-
ingarininar, svo að fámennir
stjórnmálahópar geti ekki mis-
notað samtökin í flokkslegum til-
gangi. Um gildistíma samninga,
uppsögn þeirra og verkfallsboð-
un ætti að setja fyllri ákvæði og
verkfallsboðun aðeins að vera
heimil, sé hún samþyikkt við al-
menna leynilega atkvæðagreiðslu
þar sem þeir einir hafa atkvæðis
rétt, sem starfa í viðkomandi
starfsgrein.
Pæri vel á því að ful-ltrúar at-
vinnurekenda og launþega sa-m-
einuðust um þá endurskoðun,
sem gæti tryggt vara-nlegan
vinnufrið í landinu og lýðræðis-
lega starfshætti innan stéttar-
félaganna.
Hlutfallskosningar til stétta-
þinga.
í sambandi við endurskoðun
Vinnulöggjafarinnar hefur verið
rætt um hlutfallskosningar í
verkalýðsfélögum. Þótt deila
megi um það hvort þær séu æski
legar við stjórnark l'r, verður
því ekki neitað, að við kjör full-
trúa á Alþýðusambandsþing, er
réttur minnihlutans, — í öhlut-
bundnum kosningum, — svo
mjög fyrir borð borinn, að jafn-
vel 49% félagsmanna gætu
engu ráðið um kjör 20—30 full-
trúa, eða færri í sínu félagi.
Það samrýmizt ekki því lýðræði,
sem ætti að skipa öndvegi í
hverju íslenzku verkalýðsféiagi.
Skipulagsmál Alþýðusambands
ins hafa lengi verið í deiglunni
og mun nú starfa 12 ma-nna nefnd
til þess að gera tillögur u-m fram
tíðar skipul'ag þeirra. Væntan-
lega lætur nefndin sig noikkru
varða, að tryggja rétt hinna
„stóru“ minnihluta í einstökum
verkalýðsfélögum, svo að þeir
verði ekki réttlausir við fulltrúa
kjör til sambandsþinga, né verði
til þeirra landssamibanda starfs-
greinafélaga, sem ætlað er, að
heildarsamtökin saman standi af-
Hér er um réttlætismál að
ræða, sem samtökin sjálf ættu að
leysa, án afskipta löggjafans.
Farsæl efnahagsþróun á að bæta
launakjörin.
fslenzkur verkalýður mun lengi
minnast þeirra yfirlýsingar for-
sætisráðherra vinstri stjórnarinn-
■ar á fundí Alþýðusambandsþings
26. nóvember 1958: Að þjóðin
væri komin að því, að hrapa
fram af hengiflugi. Og nokkru
síðar tilkynnti ráðherrann Al-
þingi að hjá ríkisstjórninni væri
ekkert samstarf til úrbóta.
Sú þjóð, sem svo er komið fyrir
á víst fárra kosta völ og verður,
að sætta sig við róttækar aðgerð-
ir tiil þess að forðast efnahagslegt
hrun.
Það varð hlutskipti núverandi
stjórnarflokka, að hefja þær við-
reisnar aðgerðir, sem sityrktu
efnahagslífið og forðuðu sam-
drætti atvinnuveganma og at-
vinnuleysi. Að visu hafa kjara-
skerðingar fylgt þeim aðgerðum,
svo sem búizt var við, en hin
farsæla þróun er þó augljós.
Hvannbergsbræður
Þjóðin hefur fengið meira við-
skiptafrelsi, býr við hagstæðann
vöruskipta- og greiðslujöfnuð og
vaxandi gjaldeyrissjóði. Hún hef
ur aftur öðlast trú á gjaldimiðil
sinn. Aukið sparifjár innstæður
og skapað sér á ný erlent láns-
traust, sem er undirstaða varan-
legra framafara og blómlegs at-
vinnulífs, og ekki sízt þeirrar
stóriðju, sem gæti breybt hrá-
efnum landsins I verðmætar út-
fflutningsrvörúr.
Islenzkur verkalýður væntrr
þess, að hagstæð þróun efnahags
málanna bæti lífskjörin, með
hækkandi kaupi í áföngum og
varanlegri atvinnu. Þær kjara.
bætur gætu orðið raunhæfar og
tryggt vinnufriðinn í landinu.
Sigurður G. Sigurðsson.
Sumarstarf KFUM
40 dr liðin frá fyrstu tilrauninni með
sumarstarf unglinga
Á/ETLUN um sumarstarf KFUM
í Vatnaskógi hefur verið gerð
og gefin út. Sumarbúðir félags-
ins í Lindarrjóðri verða opnar
drengjum og unglingum frá 8.
júní til ágústloka. Á því tíma-
bili er gert ráð fyrir 10 dvalar-
flokkum drengja og unglinga á
ýmsum aldri. Fyrstu þrjár vik-
urnar eru ætlaðar 10—12 ára
drengjum. Þá verður nokkurra
daga hlé, vegna almenns kristi-
legs móts, sem ráðgert er að
halda í Vatnaskógi um mánaða-
mót júní og júlí, eins og und-
anfarin ár. 4. júlí hefst tímabil,
sem er ætlað piltum 12—14 ára,
fyrst 9 daga flokkur 4.—13. júlí
og síðan vikuflokkur frá 13. til
20. júlí. Þá verður unglinga-
flokkur vikuna 20. júlí til 27.
júlí, fyrir pilta á ýmsum aldri,
frá 9 ára. Sumarstarfinu lýkur
að þcssu sinni föstud. 31. ágúst.
Á þessu sumri eru liðin 40 ár
frá því að fyrsta tilraunin með
slíkt sumarstarf fyrir unglinga
var gerð á vegum KFUM. Var
efnt til viku sumarleyfisferðar
fyrir unglinga og dvalizt að
Vatnsleysu í Biskupstungum. —
16 piltar tóku þátt í förinni
auk fjögurra leiðboga eldri. —
Piltarnir höfðust við í þinghús-
inu þar eystra og nutu hinnar
beztu fyrirgreiðslu húsbænd-
anna að Vatnsleysu, og varð
förin öllum til mikillar ánægju.
Næsta sumar fékk KFUM út-
hlutað landssvæði í Vatnaskógi
ti Isumarbúðastarfsins og er
þetta í fertugasta sinn, sem
flokkar drengja og unglinga fara
fara þangað til sumardrvalar á
vegum félagsins. Saga sumar-
starfs KFUM í Vatnaskógi er
svo kunn ,að óþurft er að rekja
hana, og óteljandi eru þeir
drengir og unglingar, sem þang
að hafa komið á liðnum árum.
Síðastl. sumar dvöldust rúm-
lega 500 piltar í sumarbúðun-
um eina eða fleiri vikur hver,
alls rúmlega 700 dvalarvikur. —
Má segja, að það sé hámarks-
fjöldi, sem irnnt er að koma þar
fyrir með góðu móti, enda kom
ust færri að en vildu. Hið frjálsa
úti'líf og hrífandi náttúrufegurð
hefur að vonum mikið aðdrátt-
arafl fyrir æskuna, svo og sí-
bætt aðstaða til hvers konar í»
þróttaiðkana og leikja. Sam-
vera piltanna 1 kristilegum fé-
lagsanda setur hugljúfan blæ á
dwölina í sumarbúðunum og
gerir hana minnisstæða.
Innritun í dvalarflokkana er
hafin og ef að vanda lætur má
búast við mikilli aðsókn. Innrit-
ritun í dvalarflokkana fer fram
í skrifstofu KFUM við Amt-
mannsstíg 2B, sem er opin alla
virka daga nema laugardaga kL
5,15 til 7 e. h. Sími 17536.
Smurt brouð
Soittur coctailsnittur Canape
Seljum smurt brauð fyrir
stærri og minni veizlur. —
Sendum heim.
racða hillan
Laugavegi 22. — Sími 1362Ú
EGGERT CLAESSEN og
GCSTAV A. SVEINSSON
hæstaréttarlögmen
Þórshamri. — Simi 1117L