Morgunblaðið - 01.05.1962, Qupperneq 3

Þriðjudagur I. maí 1962
MORGVNBLMÐIÐ
3

MW
Andstæðingarnir Blas Roca
og Fidel Castro
!
MARGT virðist nú benda
til þess, að Fidel Castro
sé ekki lengur tryggur í
sessi. Sú hjálp, sem hann
fékk frá kúbönskum
kommúnistum, er hann
gerði byltinguna frægu,
sem batt enda á valda-
tíma Batista, sé orðin hon
um dýrkeypt. — Frá því
1933, er Fulenco Batista,
þá liðsforingi, stóð fyrir
uppreisn þeirri, sem
færði honum völdin um
tíma, hafa kúbanskir
kommúnistar eygt valda-
töku sína. Þá tók Batista
hjálp þeirra fegins hendi,
í staðinn gaf hann þeim
leyfi til að hefja útgáfu
dagblaðsins HOY (í dag),
og fékk þeim í hendur
yfirstjórn verkalýðshreyf-
ingarinnar. Þá hófst ferill
Blas Roca, 21 árs skó-
smiðs, sem valdamanns
innan kommúnistaflokks-
ins.
Saga Castros er að
mörgu leyti lík sögu Bat-
ista. Er hann reyndi að
efna til verkfalls verka-
manna á Kúbu 1958, sem
þó ekki tókst, vegna þess,
að verkamannaiaun á
Kúbu voru þá með þeim
hæstu í Ameríkuríkjun-
um, töldu Roca og næst-
ráðandi hans innan flokks
ins, Carlos Rafael Rodri-
guez, að tími væri kom-
inn til samvinnu. Hún
hefur staðið síðan, þótt
vart geti hún nú kallast
samvinna, nema að nafn-
inu til. — Það, sem olli
því, að samvinna Batista
og kúbanskra kommún-
ista hélzt ekki, var, að
Batista lét af völdum
•
1944. Hann kom, hins veg
ar, aftur fram á sjónar-
sviðið, sem valdamaður,
eftir valdbeitingu 1953. Þá
var hann í það sterkri að-
stöðu, að hann þurfti ekki
á liðsinni kommúnista að
halda, og hann bauð þeim
engin fríðindi. Castro hef-
ur hins vegar aldrei orðið
svo sterkur, að hann gæti
vísað kommúnistum á
bug, þó að hann vildi, sem
margt bendir til. Því eru
kommúnistar nú svo sterk
ir, sem raun ber vitni, en
ástandið er undarlegt. —
Segja má, að þeir umberi
hvorn annan, kommúnist-
arnir og Castro — í nafni
kommúnismans.
Efnahag hrakar
Ástandið í Kúbu í dag, sem
stjórnað er í anda komm-
únisma og einræðis, er breytt
frá því sem var fyrir nokkr-
um árum. Efnahagur landsins
byggist á sykurrækt. Á ár-
unum fyrir valdatöku Castros
framleiddi Kúba um 5 millj.
tonna sykurs, árlega. Fyrir
þá framleiðslu fengust jafn-
virði 500 milljónir Bandaríkja
dala, og megnið af þeirri upp
hæð kom í hörðum gjaldeyri
frá Bandaríkjunum, skv. við-
skiptasamningum.
Fyrir rúmum tveimur vik-
um síðan hélt iðnaðarmála-
ráðherra Kúbu, Che Guev-
ara, ræðu, þar sem hann
sagði: „Það fyrsta sem við
verðum að horfast í augu við,
er, að uppskeran hefur verið
slæm.“ Hann sagði, að eins
3- eða 4, af 160 sykurverk-
smiðjum á Kúbu, hefðu náð
æskilegu marki í framleiðslu.
Sykurframleiðslan á Kúbu,
í ár, verður um 4 milljónir
tonna. Verra er, hins vegar,
að andvirði sykursins svarar
ekki til þess, sem fengizt
hefði fyrir sama magn fyrir
nokkrum árum. 20% fram-
leiðslurýrnun leiðir af sér
47% tekjuminnkun. í úr fá
Kúbumenn aðeine, sem svar-
ar 336 milljónum Bandaríkja
dala fyrir sykurinn. Ástæðan
p p mmmfSim TnpF"1' | m
er sú, að megnið af allri
framleiðslu landsins fer til
vöruskipta við Sovétríkin,
eða lönd tengd þeim, sem nú
eru aðalviðskiptavinirnir.
f>á virðist ráðamenn á
Kúbu hafa gert sömu skyssu,
og skoðanabræðrum þeirra í
Eoforði*
sem brugðusl
Fyrirheit kommúnista um
stórkostlega iðnvæðingu, til
að fullnægja þörfum lands-
manna, hafa reynzt orðin
tóm. Aætlað var að byggja
Fidcl Castro og Blas Roca. Forysta þeirra hefur leitt fátækt
og skort yfir kúbönsku þjóðina.
Viðvaningar á sykurekrunum hafa ekki aukiff uppskeruna.
Endursáning sykurreyrs hefur víffa ekki fariff fram í 3 ár.
Kína og A-þýzkalandi hefur
orðið á, í landbúnaðinum.
Þeir hafa flutt fólk úr sveit-
unum, í stórum stíl, til þess
að skóla það fyrir væntanlega
stóriðju, sem áætluð hafði
verið. Þannig hafa nær ein-
göngu viðvaningar fengizt við
uppskeruna, með þeim ár-
angri, að sykurreyrinn hefur
skaðazt stórlega, og endursán
ing hefur ekki farið fram, á
stórum svæðum, í allt að 3
ár.
Minni framleiffsla
meira tap
Er Ijósin í höfuðborginni,
Havana, eru deyfð á kvöldin,
er það vegna þess, að ráða-
menn hafa komizt að því, að
hver kílówattstund svarar til
345 gramma af olíu, sem
greitt hefur verið fyrir með
sykri.
1957 voru meðaltekjur
hvers af 6.400.000 íbúum
landsins 374 Bandaríkjadalir
(um 15.000 ísl krónur). Þá
var Kúba með næst hæstu
meðaltekjur allra Ameríku-
ríkja. í dag eru meðaltekjurn
ar 185 dalir (7.955 ísl. kr.).
Nú er Kúba í hópi 7 landa,
þeirra ríkja, sem lægstar með
altekjur hafa.
Iðnaður á Kúbu sá lands-
mönnum, áður fyrr fyrir 90 %
af tóbaki, bjór, sápu, hrein-
lætisvörum, niðursoðinni
mjölk, bíldekkjum, sementi,
benzíni, fatnaði og málningu.
Öll iðnfyrirtæki hafa nú ver
ið þjóðnýtt; framleiðslan hef-
ur dregizt saman og ágóði
veldur einskis manns öfund.
Nefna má, að vindlinga-
framleiðslan var þannig rek-
in, að á síðustu 6 mánuðum
sl. árs nam tapið um 3 milj.
dala. Sápuframleiðslan var
mikil iðngrein fyrir daga
Castros, og framleiðslan þá
um 50.000 tonn árlega, auk
um 10.000 tonna af hreinlæt-
isvörum. í dag er sápa
skömmtuð (þegar hún fæst),
og nemur skammturinn einni
baðsápu á mann á mánuði,
auk þess sem einn pakki af
þvottaefni kemur í hlut
hverra tveggja.
76 nýjar verksmiðjur m.a., til
framleiðslu á kúlupennum,
bílavarahlutum og rafgeym-
um, verkfærum, kjötiðnaðar-
tækjum, skipum, auk olíu-
hreinsunarstöðva, stálvera og
raforkuvera.
Fram til þessa hafa /erið
hina fátækustu meðal íbú-
anna — þræla, sem fluttir
höfðu verið frá Afríku. Sér-
stök lög voru þá í gildi, sem
tryggðu þeim lágmarks-
skammt af kjöti, fiski og
öðrum nauðsynjum. Sam-
kvæmt því, átti hver maður
að fá 224 gr af kjöti eða
fiski, 112 gr. af rís, 66 grömm
af steikarfeiti og 4 pund af
grænmeti á dag.
*
1962
Nú ríkir mataskömmtun i
Havana. íbúarnir þar standa
í röðum fyrir framan búðirn-
ar, til þess að bíða eftir
skammti sínum, líkt og á
stríðstímum. Húsmæður í
höfuðborginni byrja að safn
ast í raðir kl. 3 á nóttunni, og
síðan bíða þær þess, að búðir
opni. ki. 8 að morgni. Ástæð-
an er sú, að oft vill brenna
við, að matvælin séu upp-
gengin, áður en sá síðasti fær
afgreiðslu.
Það sem fólkið bíður eftir;
er eftirfarandi dagskammtur,
sem hverjum er ætlaður: 84
grömm af kjöti eða fiski, 84
grömm af rís, 14 grömm ai
grænmeti.
Áður en Kúba varð komm-
únismans aðnjótandi, brauð-
fæddi landið sig að 7/10 hlut
um, eon það hlutfall er nú
5/10, og það sem á vantar,
fæst annað hvort ekki, eða
treysta verður á matvæli,
sem flutt eru inn frá löndun
um austan járntjalds.
200.000 flúnir
Fréttamaður, sem var á
ferð í Havana, hitti þar fyrir
einn af íbúunum, sem sagði:
„Ef þetta er sósíalismi, þá
máttu hirða hann“. Fleiri
virðast á sömu skoðun, og
hafa hagað sér í samræmi við
það. Um 200.000 manns, hafa
þegar yfirgefið landið. Af
5000 læknum eru 1300 farnir.
300. af 1800 lyfjafræðingum
hafa yfirgefið landið. Land-
Þar sem ferffamennimir gengu áffur sjást nú affeins sand-
pokar og fallbyssur.
reistar tvær verksmiðjur til
niðursuðu á ávaxtasafa, tvær
baðmullarverksm. og kexverk
smiðja. Ekkert virðist ganga
eftir áætlun. Flutningakerfi
Havana er nær lamað, vegna
skörts á sérfróðum mönnum
og varahlutum. Eitt af dag-
blöðunum þar skýrði frá því,
ekki fyrir löngu, að á einum
degi hefðu orðið 280 bilanir
á strætisvögnum borgarinnar.
Coca Cola hafði haldið inn
reið sína á Kúbu, löngu fyrir
daga Castros. Sennilega hefði
drykkurinn haldið vinsæld-
um sínum, nær óskertum,
þrátt fyrir nýja stefnu í
stjórnmálum, ef ekki hefði
komið til alls kynns óþverri,
sem slæðzt hefur í drykkinn,
með nýja skipulaginu. Má t d.
nefna kakkalakka-egg, o. fl.
Það mun nú viðkvæði, er
menn biðja um gosdrykki:
„Sin baccali“, þ.e. „án
baktería"
1842
1842 var slæmur tími á
Kúbu. Þá réðu Spánverjar,
og þeir tóku í sina þjónustu
búnaðarverkfræðingar eru
nú 370, 320 farnir. 1000 af
1800 verkfræðingum í opin-
berri þjónustu eru farnir,
ásamt 350 öðrum verkfræð-
ingum, er áður voru 700.
Sömu sögu er að segja á mörg
um öðrum sviðum.
Siðasta dæmið um hið rið-
andi efnahagskerfi Kúbu, er
tilraun Castros til þess að
selja fangana, er teknir voru
í innrásinni í fyrra, fyrir 62
milljónir dala.
Vinsæll heima fyrir
— óvinsæll eystra
Kommúnistaflokkurinn á
Kúbu hefur löngum átt erfitt
uppdráttar. Allt frá því Blas
Roca komst fyrst upp á lagið,
er liann bauð Batista aðstoð
sína fyrii 32 árum, hefur flokks
forystan leitað eftir leið til
valda. Tækifærið bauðst, er
Castro brauzt til valda. Hann.
var mjög vinsæll meðal
bænda, er hann stundaði
skæruhernað í fjöllum Kúbu.
Enn heldur hann talsverðu af
vinsældum sínum, enda er
hann persónuleg ímynd bylt-
ingarinnar. Opinberar ræður
hans, í sjónvarpi og á al-
Framhald á bls. 22.