Morgunblaðið - 23.09.1962, Blaðsíða 13

Morgunblaðið - 23.09.1962, Blaðsíða 13
I' Sunnudagur 23. sept. 1962 MORGVNBL ÍÐIÐ 13 Ævaforn óvild úr sögunni r Gagnkvæm óvdld Frakka og Þjóðverja hefur verið orsök fléiri friðslitá og meiri hörm- unga en í fljótu bragði verði talin. Eyðing þeirrar óvildar er því vísbending um betri og frið- sælli tíma í framtíðinni. Þessar tvær forystuþjóðir á vestan- verðu meginlandi Norðurálfu hafa loks lært af biturri reynslu og leggja nú stund á samvinnu í stað sundrungar. Þau umskipti eru engum einUm manni meira að þakka en Adenauer kanzlara Þýzkalands. Þó að hann hefði ekkert annað afrekað, hefur hann með þessu unnið til eilífs þakklætis allra friðelskandi manna. Sem betur fer mætti hann frá upphafi skilningi hjá mörgum ráðamönnum Frakka. Ber þar fyrstan að telja Robert Schuman, fyrrverandi utanrík- isráðherra og forsætisráðherra Frakklands. De Gaulle hefur Hlúð að trjáplöntum í Fossvogi. REYKJAVÍKU3BREF —Laugard. 22 sept einnig lagzt á sömu sveif. Heim- sókn hans til Þýzkalands nú fyrir skömmu setti innsiglið á sáttmála hinna tveggja fjand- þjóða, sem svo lengi höfðu elt grátt silfur. > - Einn bregzt illa við Einmitt þessi friðarför hefur orðið Krúsjeff og leppum hans viðs vegar að opinberu fjand- skaparefni. Áður hafði Krúsjeff reynt að vingast við þá hvorn í sínu lagi, Adenauer og de Gaulle. Nú, þegar þeir hafa stað fest vináttu sína og þjóða sinna svo að ekki verður um villzt, < ætlar hinn sovézki einvaldur af göflunum að ganga. Hann lætur birta hverja orðsendinguna eft- ir aðra til fordæmingar á því samstarfi, sem frekar en nokk- uð annað horfir til þess að eyða ævagamalli úlfúð og ófriði. — Krúsjeff hefur aúðsjáanlega ætl- að sér að fylgja hinni fornu kenningu að deila og drottna. Þegar sú fyrirætlan er farin út um þúfur, þá hyggst hann vekja ugg um, að sættir Frakka og Þjóðverja tákni nýjan yfirgang af þeirra hálfu, ekki sízt í garð nágrannaþjóða Þjóðverja að austanverðu. De Gaulle er þó hinn eini af meiriháttar valda- mönnum vestrænu ríijjanna, sem ótvírætt hefur lýst yfir, að úr því, sem komið er, verði Þjóðverjar að una við - núver- andi landamæralínu Austur- Þýzkalands og Póllands. Hinar góðu móttökur, sem de Gaulle fékk í Þýzkalandi eru einmitt því athyglisverðari sem Þjóð- verjum er þessi yfirlýsing hans auðvitað í fersku minni. Hitt er annað mál, að hann hefur tjáð sig eindregið andsnúinn öllum frekari ofbeldisfyrirætlunum Sovétstjórnarinnar gegn þýzku þjóðinni. Hemill á Þjóð- verjum öheilindi kommúnista í áróðri þeirra gegn samvinnu vestur- veldanna lýsir sér m. a. í því er þeir segja, að Efnahagsbanda lag Evrópu verði til þess að skapa nýtt Stór-Þýzkaland, þ.e. tryggja yfirráð Þjóðverja yfir þátttökuríkjunum. Ljóst er, að yfirráð einnar þjóðar í samtök- um fleiri eru því líklegri sem samtökin ná til færri. Þá nýtur afl hins sterkasta sín bezt. Þeg- ar samtökin verða víðtækari, fleiri öflugir aðilar eigast við, eru því minni líkur til þess, að einn geti ráðið meiru en honum ber. Af þeim sökum hljóta þeir, sem óttast of mikil ráð Þjóð- verja að fagna því að Bretland bætist í hópinn. En það er ekki uggurinn við afl Þjóðverja, sem fær kommúnistum kvíða, heldur sameining lýðræðisþjóðanna, svo að ekki verður framar geng- ið að sjálfstæði hverrar þeirrar um sig dauðu, eins og kommún- istar hafa ásett sér. Neita ívilnun nema hún sé gagnkvæm Enn er erfitt að átta sig til hlýtar á því, sem gerðist á ráð- stefnu forsætisráðherra brezka samveldisins. Að vissu marki er Bretum ekki svo óljúft sem þeir láta, þótt fulltrúar samveldis- landanna haldi því fram að þau kjör, sem Bretum hafi enn ver- ið boðin til inngöngu í Efna- hagsbandalagið, séu óaðgengi- leg. Því fastar sem samveldis- löndin herða að Bretlandi, því betri aðstöðu telur það sig fá með kröfur um hagkvæmari kjör hjá Efnahagsbandalaginu. Enginn vafi er þó á, að Bret- land hefur sætt raunverulegri gagnrýni á samveldisráðstefn- unni. Ella hefði Macmillan ekki sagt, svo sem eftir honum er haft, að úr sögunni væri það fyrirkomulag, sem upphaflega hafi verið ráðgert, að samveld- islöndin skiptu á efnivörum sín- um við iðnaðarvörur Breta. — Hann hélt því fram að í þess stað efldu samveldislöndin sinn eigin iðnað og reistu hindranir gegn innflutningi iðnaðarvarn- ings frá Bretlandi. Undan þessu gætu Bretar út af fyrir sig ekki kvartað ,því að eðlilegt væri að samveldislöndin vildu tryggja eigin hag en þá yrðu Bretar einnig að sjá sjálfum sér far- borða með því að nýta hinn stóra sameiginlega markað Efna hagsbandalagsins. — Macmillan segir þannig í raun og veru við sína beztu vini, að þeim tjái ekki að gera kröfur á hendur öðrum, ef þeir vilja ekki sjálfir nokk- uð af mörkum leggja. Hætt er við að fleiri komist að raun um þessi sannindi áður en yfir lýkur. Heimsókn prófess- ors Hurwitz Prófessor Stefan Hurwitz hef- ur einu sinni áður komið hing- að til lands, sótti hann þá fund norrænna sakfræðinga, sem hér var haldinn. Eftir þá komu sína hefur Hurwitz ætíð sýnt íslend- ingum vináttu, m. a. lagt okkur lið í handritamálinu. Sá liðsauki var betri en enginn, því að Stefan Hurwitz hefur lengi ver- ið einn mest virti vísindamað- ur í heimalandi sínu. Þegar em- bætti umboðsmanns þjóðþings- ins var stofnað í Danmörku, hlaut prófessor Hurwitz ein- róma kosningu í það og sátu kommúnistar þó þá hjá en er að endurkjöri kom greiddu þeir honum einnig atkvæði. Slík ein- róma traustsyfirlýsing er hvar- vetna fágæt. Hurwitz hefur sannarlega til hennar unnið, því að rekstur hans á embætti um- boðsmannsins er með slíkum á- gætum, að þess vegna er nú tal— að um það í ótal mörgum lönd- um að setja á stofn þvílíkt em- bætti. Eðlilegt er að einnig við veltum fyrir okkur, hvort þörf sé á slíkri stofnun hér. Um það skal enginn dómur upp kveð- inn að svo stöddu, en rétt er að benda á, að sökum smæðar þjóð- félags okkar er allur embætis- rekstur almenningi mun ljósari hér en annars staðar. Misbeit- ing embættisvalds án almenn- ingsvitundar og verðskuldaðrar gagnrýni er því ólíklegri, jafn- framt því, sem hér mundi reyn- ast erfitt að finna nokkurn þann, sem sæmilegur einhugur ríkti um, til að gegna slíku starfi. Tíminn óvirðir les- endur sína Tíminn sýnist seint ætla að þreytast á að óvirða lesendur sína með því að telja þá grunn hyggnari eða illgjarnari en góðu hófu gegnir. Sl. fimmtudag seg- ir þar í blaðinu: „Náttúran og landið bregðast viðreisninni gersamlega. í stað þess að haga sér í samræmi við stjórnarstefnuna og skammta fólkinu naumar, verður landið og miðin gjöfulli en nokkru sinni áður, og þar með hrundi „viðreisnarborgin“. Þá var það sem ráðherrarnir fundu þá skýr færi, því að landið væri alltof stórt og gott fyrir þessa smáu þjóð. Þar lá hundurinn grafinn.“ Menn eru að vísu ýmsu vanir, þó verður að ætla, að slík skrif gangi fram af flestum. Eða hverj um er ætlað að trúa því, að nokkur ríkisstjórn óttist góðæri og sé svo hatursfull við þegn- ana, að hún harmi þegar þeim vegnar betur en áður? Til forna tíðkaðist, að konungar voru teknir af lífi, ef illa, áraði. — Jafnvel þótt óáran hafi ekki lengur í för með sér, að vald- hafarnir séu hengdir eða háls- höggnir, þá gildir það enn, að þeim kemur fátt verr enn ill- æri. Veldur hver á heldur Óáran getur truflað áform góðra stjórnenda, svo að þeir fái ekki við neitt ráðið. Með nokkrum sannindum má samt segja að fari svo, sýni þeir, að þeir séu ekki vandanum vaxn- ir. Miklu fordæmanlegra er þó, ef stjórnendur ráða ekki við neitt í góðæri og flýja af hólmi undan afleiðingum þess. Sú varð raunin hér á lándi 1958. Það ár var mesta aflaár, sem þangað til hafði gengið yfir ísland. Engu að síður fór svo hinn 4. des., að vinstri stjórnin gafst upp sök- um úrræðaleysis og sundrungar, að sögn sjálfs forsætisráðherr- ans, Hermanns Jónassonar. Eftir á segja Framsóknarmenn, að vandinn hafi svo sem ekki ver- ið neinn. Því vesalmannlegra hefði verið að gefast upp að ástæðulausu. Ásökun um þvílík an vésaldóm er þó óréttmæt, því að vegna verðbólguöldunn- ar, sem risin var fyrir 4. des. 1958, var vandinn þá vissulega geigvaénlegur, þó að illu árferði væri ekki um að kenna. Við þessum vanda tóku núverandi stjórnarflokkar og þeim er það til ævarandi lofs, að þrátt fyrir margháttaða örðugleika í upp hafi, tókst þeim mun betur en nokkur hafði fyrirfram þorað að vona. kaupa einstakar flíkur eða minjagripi til að gleðja þá, er • heima sitja svo sem ferðamanna hefur löngum verið siður. Atvinnurekendur láta hið sama uppi. Þeir segja allan mun að geta umsvifalaust fengið nauðsynjar til atvinnurekstrar síns frá því fyrst að þurfa að bíða vikur eða n.ánuði eftir leyfum og síðan að standa í stöðugu stappi um öflun gjald- eyris. Þeir urðu þá oft að brjóta lög með því að panta- vörur leyfislaust og láta flytja þær til landsins svo að komizt yrði hjé stöðvun skipa og annars líf»- nauðsynlegs . atvinnurekstrar. Vissulega er það með ólíkind- um, að noklcur vilji í alvöru éndurheimta slíkt ófremdar- ástand. Gráglettni og gremja Baldurs Sannleikurinn er og sá, aR Framsóknarmenn eru nú fyrst og fremst gramir yfir því, a8 hafa ekki verið með í viðreisn- arstarfinu. Þessi gremja lýsir sér vel í orðum Baldurs bónda á Ófeigsstöðum, oddvita í Köld.u- kinn og varaformanns Kaupfé- lags Þingeyinga, er Tímirin hef- ur eftir honum í viðtali sem birtist 15. sept. sl. Þar segir Baldur: „Ég segi það eitt, verður Baldri að orði, um núverandi ríkisstjórn og pólitískar deilur í landinu, að ég lít svo á að stjórnarflokkarnir hafi framið stórkostlegan stjórnmálaglæp, þegar stjórn var síðast mynduð, og ég sé enga ástæðu til að fyr- irgefa, og hann er sá að leitast ekki við að mynda stjóm á breiðum grundvelli, þegar höf- uðviðfangsefni kjörtímabilsins voru viðreisnaráform þjóðarinn- ar. Þá var eðlileg og sjálfsögð ástæða að mynda stjórn á breið- um grundvelli, og þar átti bændastéttin að eiga sína fullu aðild.“ Menn sjá, að Baldur hæðist kuldalega að skrifum Tímans Um hin illu áform stjórnarflokk anna. Eða hvernig getur það ver ið glæpur að lofa Framsókn ekfci að vera með, ef ásetningur og athafnir stjórnarinnar væru jafn ótútleg og Tíminn vill að jafnaði vera láta? Því fer og fjarri, að bænda- stéttin eigi ekki aðild að nú- verandi stjórnarsamstarfi. Það er einungis Framsóknarflokkur- inn, sem sjálfur' hafði sett sig úr leik. Hinri glöggskyggni og kaldhæðni oddviti á ófeigsstöð- um skilur, hvílíkur ógreiði Framsókn var með því gerður, og þótt hann þykist villast á hver „glæpinn“ framdi, þá getur hann ekki stillt sig um að láta uppi vonbrigði sín og gremju. Viðbrigðin Hvarvetna þar sem hlýtt er á tal manna, má heyra dóm al- mennings um þau viðbrigði, sem orðið hafa. Húsmæður minnast t. d. æði oft á þann mun, sem 'er á vöruúrvali áður og nú, þeg- ar þær geta sjálfar valið og keypt það, sem þær telja sér henta. Áður var það mesta á hugamál allra ,sem út fyrir land steinana komust að kaupa þar sem mest, enda komu flestir heim hlaðnir mismunandi mikl- um nauðsynjum. Nú segja ferða langar, að sízt sé hagkvæmara að gera kaup erlendis en hér, ingu, að ekki væri von að betur í enda láta flestir sér nægja að „Fleinn í eigið - hjarta" Varaformaður Kaupfélags Þingeyinga segir raunar fleira, sem mjög brýtur í bága viðþær kenningar, sem oftast má lesa I Tímanum. Blaðamaðurinn spyr hann: „Hvað álítur bú, Baldur, að geti fyrst og fremst orðið bænd- um til bjargar, eins og nú standa sakir?" — Ja, nú er mér vandi á höndum. Það fyrsta, sem þarf að gera, kom fram á bændafund- inum á Laugum, sem gerði ský- lausar kröfur um hækkað verð á landbúnaðarvörum og breyt- ingu á núgildandi lögum á verð- skráningu landbúnaðarafurða, og að bændur sætu ekki einir allra stétta að gerðardómi um verð á afurðum. í sambandi við þetta vildi ég þó geta þess, að þótt ég væri einn í þeim hópi manna, sem tóku undir kröfur Laugafundarins með atkvæði Framh. á bL*. 14. I

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.