Morgunblaðið - 26.09.1962, Síða 6

6
MORGVNBLAÐIÐ
Miðvikudagur 26. sept. 1962
Kumlið hafði ver-
ið rofið og rænt
SNEMMA í sumar var Ingólfur
Nikódemusson á Sauðárkróki á
ferð um Öxnadalsheiði og rakst
þá á hálfblásið kuml, þar sem
heitir Skógarnef fyrir vestan gil
ið Dagdvelju, rétt þar hjá sem
Heiðaráin rennur í Króká. Ingólf
ur tilkynnti Þjóðminjasafninu
fund sinn, og nú hefur Þjóðminja
vörður rannsakað staðinn. Á
blásnum mel þarna á Skógarnef
inu stóð skinin mannshöfuðkúpa
upp úr mölinni, og kom í ljós við
rannsóknina, að þarna var kuml
frá heiðnum tíma. Því miður
hafði kumlið verið rofið endur
fyrir löngu, fiest beinin fjarlægð
og eflaust eitthvað af haugfé, en
nóg var eftir til þess að hægt var
að gera sér grein fyrir legstaðn
um og umbúnaði hans. Þarna
hafði verið heygð kona og sneri
höfuð hennar í suðvestur. Hún
hafði haft perlufesti um háls, en
nú fundust aðeins tvær litlar gler
perlur. Til fóta í gröfinni hafði að
líkindum verið kistill með smá-
hlutum, en mjög var þar allt úr
lagi fært. Viða í gröfinni fundust
járnleifar eftir hluti, sem kuml
brjótar hafa haft á brott með
sér eða eyðilagt.
Við fótaenda grafarinnar var
hrossdys, og hafði hún ekki verið
rofin nema að nokkru leyti. Með
hrossabeinunum fannst stór reið
gjarðarhringja og naglar úr söðli.
Eflaust hefur þar einnig verið
beizli, sem nú var búið að fjar-
lægja. öll ’oein, sem fundust, voru
sérlega vel varðveitt.
Kuml þetta er á allan hátt mjög
venjulegt og er vafalaust frá 10.
öld. En staðurjnn er óvenjulegur,
því að legst.aðir fornmanna eru
oftast nær heima undir bæjum.
Þetta kuml er aftur á móti við
fjallveg. Sennilega hefur konan
Eldur í netum
HAFNARFIRÐI — Klukkan
Um hálfníu á sunnudagskvöldið
var slökkviliðið kallað til að
slökkva eld í Hellyershúsunum,
en þar var eldur í netadræ-sum,
sem mikið var þar af. Tókst fljót
lega að slökkva eldinn, en þó
náði hann að komast í þak húss-
ins.
í þessu húsi hafa allmargir
bátar geymslur, og er þar því
mikið af eldfimu efni og í sam-
liggjandi húsum. Hefir því litlu
mátt muna að þarna yrði ekki
stórbruni, því að hvassviðri var.
Ókunnugt var um eldsupptöik.
r
Utaf undir
Hafnarfjalli
Moskwits-bifreið héðan á suð-
urleið keyrði kl. 9. á laugardags
kvöldið út af Þjóðveginum utar-
lega undir Hafnarfjallinu. Bam
var í bílnum auik bílstjórans.
Svo mikið kast var á, að híllinn
jfór tvær veltur. Húsið lagðist
saman nærri niður að sætunum.
Þeir sem í bílnum voru hlutu
smáskrámur og voru talin sleppa
vel, eins og á horfðist.
látizt á ferð um Öxnadalsheiði og
kann að hafa verið úr fjarlægu
héraði. Fagurt er á kumlstæðinu
og sérkennilegt að sjá þrjú hrika
leg árgljúfur koma saman í eitt
rétt fyrir ofan.
(Frétt frá Þjóðminjasafninu).
Nýtt hefti Studia Islandica
um Snorra Sturluson og Egilssögu
Ritsufnið ÍSLENZK FRÆÐI
eða STUDIA ISLANDICA stofn
aði dr. Sigurður Nordal prófess
or 1937 og var útgefandi. þess T
1951. Síðan hefur heimspeki-
deild Háskóla íslands verið út-
gef idi þar til nú, að heimspeki-
deil1 og Bókaútgáfa Menningar
sjóðs ..afa samið með sér að
stanúa að útgáfunni sameiginlega
og er afgreiðslan á vegum Mer.n
ingarsjóðs. Ritstjóri er dr. Stein
grímur J. Þorsteinsson prófessor
og hefur verið það síðasta áratu. .
Þannig skýrði próf. Steingrím
ur J. Þorsteinsson f á er hann
og Gils Guðmundsson ræddu við
blaðamenn við útkomu 20 rits
Studia Islandica. Og próf. Stein-
grímur sagði ennfremur:
Ritið er helgað rannsóknum
á íslenzku- í bókmenntum, sögðu
og tungu. Birtir það einkum rit-
gerðir, sem eru lengri en svo, að
þær hæfi tímaritum, svo sem
Skírni, tímariti Bókmenntafélags
ins. Sögu, tímariti Sögufélagsins
eða íslenzkri tungu (Lingua Is-
landica), tímariti um islenzkar
málrar.nsóknir, sem gefið er út
af Bókaútgáfu Menningarsjóðs og
Félagi íslenzkra fræða.
Upþhaflega birti Studia Island
ica (íslenzk fræði) einkum er-
indi, sem flutt h-fðu verið á
rannsóknaræfingum' íslenzkra
fræða í háskólanum, en brátt
var hætt að einskorða efnið við
þær, og undanfarið hefur það ver
ið fengið víða að. Nokknar rit-
gerðir hafa verið á erlendum
málum, einkum ensku, en flest
ar á íslenzku, og fylgir þá efnis
útdráttur á einihverju heimsmál-
inu. Alls hafa komið út 20 hefti
með 25 ritgerðum eftir höfunda
af se-: þjóðernum.
Nýkomið er út 20. hefti af
Studia Islandica og hið fyrsta,
sem heimspekideild Háskóla Is
lands og Bókaútgáfa Menningar
sjóðs gefa út sameiginlega. Það
er á sænsku, með ensku efnis-
ágripi, er eftir Peter Hallberg,
dósent í G-autaborg, og nefnist
„Snorri Sturluson ooh Egils saga
Skallagrímssonar. Ett försök tili
spráklig författaiibestamning."
192 bls., prentað í Prentsmiðj-
unni Leiftri. Þetta er umfangs-
mikil og mjög athyglisverð rann
sókn, gerð í því skyni að sann-
prófa hina gömlu tilgátu um, að
Snorri Sturluson sé hofundur
Egils sögu Skallagrímssonar. Að
ferðin er sú, að bornar eru sam
an við Heimskringlu fimm af
mestu íslendingasögum hver um
sig: auk Eglu einnig Laxdæla,
Eyrbyggja, Njála og Grettla.
Talin eru orð, sem í þessum
textum er aðeins að finna í
Heimskringlu og svo einni af
(hinum sögunum. Þessi orð, sem
virðast því tiltölulega sjaldgæf,
eru hér nefnd „par-orð“ (sam
stæðuorð) milli Heimskringlu og
'hlutaðeigandi sögu það kemur í
Ijós að tala „par-orða“
milli Heimskringlu og
Eglu er helmingi hærri en milli
Heimsl. -'inglu og sérhverrar af
hinum sögunum. Skyldleiki
Heimskringlu og Eglu reynist
því auðsær í þessu efni. Til þess
að sannreyna niðurstöðuna nán-
ar hefur Heimskringlu verið
skipt í tvo nokkurn veginn jafn
stóra hluta, A og B, og íslendinga
sögurnar bornar saman við hvorn
um sig sérstaklega. í báðum til
vikum sýnir Egla svo að segja
nákvæmlega sömu sérstöðu gagn
vart hinum sögunum. Þetta styð
1 fyrradag lenti Volkswag-
en-bifreið aftan undir palli
vörubifreiðar á horni Nóa-
túns og Laugavegar. Árekst-
urinn varð sökum þess að
vörubíllinn nam skyndilega
staðar, en vegna bleytu gat
Utli bíllinn ekki stanzað jafn
skyndil., og þvi fór eins og
sézt á myndinni. Meiðsli á
fólki urðu engin.
Ljósm.: Sig. Harðarson. £
ur það mjög, að sú aðferð, sem
hér er notuð, sé traust. Ailt þetta
og önnur próf að auki benda í
sömu átt og eru sterk rök fyrir
því, að Snorri hafi samið Egils
sögu.
Höfundur telur þessa rann-
sóknaraðferð sína („par-orða“-
aðferðina) einnig koma að góðu
liði við könnun á innbyrðis af
stöðu íslendingasagna. svo sem
röðun þeirra eftir afstæðum aldri
og vinnur hann nú að siik*t
rannsókn.
Ráðgert er að framvegis komi
út af Studia Islandica að jafnaði
um 15 arkir árlega, ýmist í einu
hefti eða fleiri eftir lengd ritgerða
þar sem hver ritgerð verður oft
ast sér í hefti. Á næsta ári ern
væntanleg a. m. k. tvö hefti, hið
fyrra þeirra með ritgerð, er nefn
ist Vanir og æsir, eftir mag. art.
Ólaf Brie í, menntaskólakenn-
ara á Laugarvatni.
• Erfiðir dagar
Fyrstu dagarnir í október-
mánuði ár hvert, eru erfiðustu
dagarnir fyrir blöðin, hvað
dreifingu þeirra snertir, því þá
hættir fjöldi barna og ungl-
inga, sem borið hafa blöðin
inn á heimilin nú í sumar,
vegna anna við skólanámið. —
Sum halda þó áfram, ef í Ijós
kemur að hægt er að vinna við
bJaðburðinn jafnframt skóla-
náminu, og eignast á þann Iiátt
skotsilfur.
Ef að líkum lætur er þó
mjög sennilegt að stundarerfið-
leikar verði á að koma blaðinu
tafarlaust inn á öll þau heimili
sem kaupa Morgunblaðið. —
Starfsfólk afgreiðslu Morgun-
blaðsins og umboðsmenn þess
utan Reykjavíkur, þar sem
eins stendur á og hér i Reykja-
vik, munu gera allt sem í beirra
valdi stendur svo hægt verði
sem fyrst að koma blaðburðin-
um í eðlilegt horf. Þetta eru
lesendur Mbl. vinsamlega beðn-
ir að athuga.
Þess má geta hér að lokum,
að á síðari árum hefur fólk,
sem komið er á efri ár, drýgt
tekjur sínar við að bera út
Morgunblaðið. Þessu fólki hef-
ur fallið starfið ágætlega, og
því tekizt að drýgja tekjur sín-
ar þó nokkuð með þessu morg
unstarfi sínu.
• Um Norðlenzka byggða-
safnið á Akureyri
Norðlendingur Skrifar:
Akureyri er merkur og
menningarlegur kaupstaður. Og
af því hann er auk þess bæði
sumarfagur og fjölsóttur, hafa
bæjarbúar á undanförnum ár-
um kostað kapps un* að auðga
hann að því, sem Danir kalla
„seværdigheder". Má í því sam-
bandi minna á Nonnahúsið og
Matthíasarsafnið. (Minnismerki
Helga magra skal látið liggja
milli hluta). Og nú hafa þeir
komið á fót byggðasaíni, sem í
fyrstu skyldi heita Byggðasafn
Eyjafjarðar, en af einhverjum
orsökum, sem ekki hafa verið
látnar uppi, var nafninu breytt,
og kallast safnið nú Norðlenzka
byggðasafnið.
Það er eins og Akureyringar
gleymi því stundum, „ð Norð-
lendingafjórðungur nær yfir
stærra svæði en hreppana kring
um Eyjafjörð, og er þessi end-
urskírn byggðasafnsins allt
að því staðfesting þeirrar
gleymsku. Því var lýst yfir,
um leið og nafnið var tilkynnt
í blöðunum, að gripa í Norð-
lenzka byggðasafnið yrði ein-
göngu safnað á Akureyri og í
sveitum Eyjafjarðar. — Hvers
vegna mátti þá ekki sáfnið heita
Byggðarsafn Eyjafj,. eins og
upphaflega var ráð fyrir gert?
Hin nýja nafngift er villandi
og sýnir að vissu leyti Skort á
'háttvísi, þegar þess er gætt, að
bæði í Glaumbæ í Skagafirði
og á Grenjaðarstað í Suður-
Þingeyjarsýslu eru þegar risin
upp mjög merk byggðasöfn,
sem standa meira að segja að
því leyti framar safninu á Ak-
ureyri, að þar eru hinir gömlu
munir geymdir í réttu um-
hverfi: íslenzkum torfbæ. —
Einnig kváðu Húnvetn:ngaf
vera búnir að safna miklu af
gömlum gripum í sinni sýslu
svo segja má, að hver sýsla
norðan lands eigi nú sitt eigið
byggðas&fn. En Eyfirðingar,
sem einna síðbúnastir verða til
að setja á stofn byggðasafn í
heimaihéraði sínu, gera sér
hægt um hönd og búa til f jórð-
nngssafn með tómri nafngift-
inni. Norðlenzka byggðasafnið
á Akureyri rís ekki undir r.t.fni,
nema þar verði að finna eitt og
annað, sem safnað hefur verið
úr Húnavatnssýslum, Skaga-
firði og Þingeyjarsýslum. aufe
Eyjafjarðarsýslu og þess jafn-
framt getið við hvern einstak-
an grip safnsins, hvaðan úr
fjórðungnum hann sé runninn,
líkt og hægt er að sjá í Þjóð-
minjasafni íslands, hvaðan af
landinu hver einstakur hlutur
er bominn. Þá er það einnig
villandi fyrir útlendinga, sem
heimsækja Akureyri og skoða
þetta safn þar, að það skuúi
heita Norðlenzka byggðasafnið,
því ekkert er eðlilegra en þeir
dragi þá ályktun af nafninu
einu saman, að ekki sé eftir
neinu að slægjast, hvor-ki á
Grenjaðarstað né í Glaumbæ,
því allt það, sem minni á gamla
menn ngar- og atvinnusögu
Norðlendinga, sé komið á emn
stað á Akureyri.
• Byggðasafn Eyjafjarðar
Hvað sem kann að bua á
bak við endurskírn byggða-
safnsins á Akureyri, þá er
nafn þess nú bæði rangt og ó-
smekklegt og sjálfsagt, að
safnið verði látið heita eins og
fyrirhugað hafði verið: Byggða
safn Eyjafjarðar.
— Norðlendingur.