Morgunblaðið - 20.10.1962, Síða 13

Laugardagur 20. október 1962.
MORGVNBLAÐ1Ð
13
i
MMMkMi
~inifinirnrlm—infiifr' ~~*-■ *■ **• ------*
MMtMa

Hvað segja hagfræðingarnir
um aðild Breta að EBE?
„Th® Observer66 gengst' fyrír skoíanakönnun meðal allra hag-
fræðiprófessora í Bretlandi—auk fleiri
HUGH GAITSKELL, leið-
togi brezka Verkamanna-
flokksins sagði í ræðu 6.
júní sl., er hann ræddi um
hugsanlega þátttöku í Efna
hagsbandalagi Evrópu:
„Eg þekki engan vel
kunnan og reyndan hag-
fræðing, sem er á þeirri
skoðun, að allt mæli með
þátttöku Breta. Á hinn bóg
inn held ég, að allir þeir,
sem ég mundi taka mark á
f þessum efnum, séu á
þeirri skoðun, að frá efna-
hagslegu sjónarmiði mæli
ekkert með aðild".
Brezka blaðið „The Ob-
server“ gekkst nýlega fyrir
skoðanakönnun, og fer nið
urstaða hennar hér á eftir.
Blaðið sendi spurningalista
til allra prófessora í hag-
fræði í Bretlandi, auk
þess, sem leitað var til hag
fræðinga, er starfa við
ýmis fyrirtæki og opinber
ar stofnanir.
Góðar viðtökur
Alls var leitað til 127 haig-
fræðinga: 83 sendu svör. Blað
ið telur sig vera mjög ánægt
með þá'tttöku, sérstaiklega þar
sem viðlkiemandi fenigiu stutt
an frest til að skila áliti sínu.
Til þess að gera þátttakend
um ekiki otf erfitt fyrir, var
aðeins spurt um það, hver
áhrif aðild Breta myndi hafa
á efnahagsþróunina innan-
lands.
Nakkrir töldu, að efnahags-
leg áhrif myndu að nakkru
leyti undir því komin, hver
stjórnmálaþróunin yrði í Bv-
rópu. Langsamlega flestir
þeirra, sem svöruðu, rædidu
þó einungis um verzlun, toila
og viðhorf til fjármáia. Fáir
virtust líta á Efnahagisbanda-
lagið sem alþjóðaefnahags-
stjórn, þ.e. nýjung, er bryti í
bága við stjórn þeirra mála,
eins og hún táðkast meðal full
valda ríkja.
Meirihluti með aðild
Heildarniðurstaðan varð sú
(sjá ramma), að mikill meiri-
hluti telur, að frá efnahags-
legu sjónarmiði sé það rétt
fyrir Breta að ganga í Efna-
hagsbandalagið. Alls eru 42
með aðild, en aðeins 12 á móti
— 18 telja rökin falla jafnt
með og móti. Sérstaklega hef-
ur þess verið gætt að greina
miLli þeirra, sem „frekar“ eru
hlynntir aðild og þeirra, sem
eru henni mjög hlynntir. I>á
var reynt að greina þá frá,
sem áður höfðu verið í vafa,
hvort rök'in hnigju með eða
móti, en bafa nú hallazt til
fylgis við aðild. (Þeir fjórir
sem enga skoðun hafa, eru
allir kunnir menn — einn
þeirra stjórnar þjóðnýttu fyr-
irtæki).
Þekktir menn á móti —
margir vinstri-sinnaðir
Það verður að segja, með
tilliti til ummæla Gaitskelds,
að þeir, sem andvígir eru að-
ild, eru yfirleitt mjög þekktir
menn í sínu fagi, en þeir eru
í minnibluta. í þeim hópi má
nefna prófessor Riohard Kahn,
Nicolas Kaldor, Joan Robin-
Afstaðan
Mjög á móti
A móti
Telja rök hníga
jafnt með og móti
Með
Mjög hlynntir
Án afsteðu
3
9
18
38
11
4
83
son — þetta fólk er venju-
lega talið vinstri sinnað —
auk Sir Roy Harrod, sem er
íhaldsmaður. Blaðið segir, að
það verði að teljast dálítið
sérstætt, að í hópi þeirra, sem
andvígir eru aðild, sé að finna
svo rnarga, sem urn langt ára-
bil hafa barizt gegn höftum
Og ófrelsi.
Ástæðurnar, sem þessir að-
iiar gáfu, voru margvíslegar.
Víða gætti tortrý^gni í garð
Efnahaigsbandalagsins í land-
búnaðarmálum, jafnvel meðal
þeirra, sem eru fylgjandi að-
ild. Þeirrar skoðunar gætti
einnig, að alþjóðasamningar
um tolla, eða jafnvel þróun
tímans, myndi leiða til jafn
góðna kjara og aðild.
Of mikil áherzla á alþjóða-
viðskipti hættuleg
Einn þeirra, er spurður var,
Posner, segir, að það kunni
að vera varasamt að leggja
svo mikla áherzlu á alþjóða-
viðBkipti, þ.e. að eiga svo
mikið undir þeim, þegar svo
fáar og áhrifalitlar leiðir séu
þekktar til að glíma við óhag-
stæðan greiðslujöfnuð. Telur
efnabagsmálaritstjóri „The
Observer", Samuel Brittan, að
hér sé drepið á mikilyiægit at-
riði.
Hins vegar er getið afstöðu
Sargent, frá Oxford, er áður
var andvígur aðild, vegna
þess, að hann taldi hana geta
leitt til samdráttar í efnahags-
lífinu. Hann hefur nú snúizt
til fylgis við aðild, þar eð
hann telur ástandið vart geta
orðið verra en það er nú á
þessu sviði Surnir telja, að
aðild Breta geti leyst sterling
vandamálið.
Blaðið segir, að það verði
að viðurkenna, að sum þeirra
raika, sem fylgjendur aðildar
beri helzt fyrir sig, séu tví-
eggjuð. Hins vegar bendir
blaðið á svar frá manni við
London Sohool of Economics,
en hann segir: „ — í>að verð-
ur meiri fjölbreytni í atvinnu-
lífinu og meiri fjölbreytni á
vörumarikaðnum“. Telur blað-
ið þetta gefa nokkuð gofrt yf-
irlit yfir það hagstæða, er af
aðild muni leiða.
Hvað, ef ekki verður af
aðild?
Spurningarnar, sem lagðar
voru fyrir hagfræðingana,
gengu ekki aðeins út á það,
að leita eftir skoðunum um
áhrif aðildar, heldur einnig
hvers vœri að vænta, ef Bret-
ar gengju ekki í Efnahagis-
bandalagið. Prófessor Hugh-
Jones, frá Keele, sem telur
rökin mæla jafnt með og móti
aðild, segir: „aukin afkasta-
geta þarf ekki að byggjast á
aðidd — en ólíklegt er, að
við fáum hennar notið, ef við
stöndum fyrir ut>an“.
Ríkjandi hagfræðikenning-
ar um alþjóðaviðskdpti benda
Jewkes, eru mjög fylgj andi
aðild. Á sörnu skoðun og þeir
eru t.d. prófessor Phelps
Brown, Robinson, láivarður, og
Robert Hall, sem í 14 ár var
efnahagslegur ráunautur
brezku stjórnarinnar, þráfrt
fyrir að hann hafi aldrei lýst
fylgi sínu við íhaldsmenn.
Örvanði áhrif
Blaðið telur eina niðurstöðu
augljósa. Enginn virðist lífra
á aðild Breta sem endanlega
lausn efnahagslegra vainda-
máila. Þótt af henrn verði, þá
sé það hlutverk Breta og
Efnahagsbandalagsins að taka
meiriháttar ákvarðanir um
tæknimenntuu, tolla, afstöðu
til vanþróaðra landa, gjald-
eyrismála, skatta og tugd ann
arra mála.
Ef brezka stjórnin lífri að-
ild sem eitthvað, er komið
geti í staðinn fyrir framfar-
arstefnu í efnahagismáilum,
bæði h/eima fyrir og á al-
þjóðasviðinu, þá muni fádr
hagfræðingar styðja aðild
Breta. Sé hins vegar lifrið á
Efnahaigsbandalagið, og aði'ld
að því, sem upphaf og tæki-
færi til aukinha framfara, þá
muni flestir kunnáfrtumenn á
sviði hagfræði fylgjandi að-
iild.
Skiptirrgín milli háskólanna:
Cambridge
Oxford
London
Redbrick
Móti Rök m. og móti Með Alls
6
2
2
2
4
5
2
7
7
9
16
15
17
16
20
24
til þess, segir „The Observer",
að ávinningur af meiri sérhæf
ingu, þegar tekið er tillit
til núverand'i tækni og við-
horfa, muni ekki verða nema
sem svarar 1-2% af þjóðar-
tekjunum. Þetta hefur komið
fram hjá prófessor James
Meade og Sir Donald Mac
Dougal‘1. Gaitskell hefur orð-
ið fyrir miklum áhrifum af
þessari skoðun.
Flestir þeirra hagfrœðinga,
sem eru fylgjandi aðild,
byiggja skoðun sína á hag-
kvæmni stórra markaða og
auikinnar samkeppni. Þetta
eru þýðingarmikil atriði, þótt
erfitt sé að segj a til nálkvæm-
lega um væntanleg áhrif.
Þeir hagfræðingar, sem
kunnugastir eru verzlun og
efnahagslegri skipulagningu,
s.s. prófessorarnir Carter og
veita vaxandi iðngreinum sín
um aukna vemd, hvað, sem
við gerum. Þau verða einnig
að leita markaða fyrir þær
vörur, sem Bretland myndi
hvort eð er ekki geta keypt.
Mér sýnist Efnahagsbandalag
ið muini veita okkur stóran
markað, þar sem við njótum
sölufrelsis. Það stefnir einnig
að því að hagnýta alla mögu
leika til hins ítrasta.
Gegn
Hér fara á eftir ummœili
nokkurra hagfræðinga, sem
leitað var til um álit:
Sir Robert Hall, ráðunaufrur
brezku stjórnarinnar í efna-
'hagsmálum árin 1947—1961.
Hann er fylgjandi aðild og
segir:
Sterkustu rökin tel ég vera
þau, að aðild muni styrkja
framkvæmdaaflið, en draga
úr þeim öflum, er leiða til
hins gagnstæða. Þetta skort-
ir Bretland í dag.
Hvað viðkemur utanlands-
viðskiptum, þá verðum við að
reyna að segja fyrir um próf-
unina, án þess að hugsa of
mikið um liðinn tíma eða á-
standið nú. Mér virðist, sem
flest samveldislandanna muni
N. KALDOR,
Cambridiga.
Það virðist sennilegt, að að
ild muni leiða til raunveru-
legs tekjumissis, vegna hærra
verðs á innfluttum matvörum
nema því aðeins, að landlbúm
aðarvöruverð innan Efna-
haigsbandalagsins verði lágt
en það virðist mér mjög ó-
sennilegt....
Bf „yfrri tollur" bandalags-
ins verður lágur — senmilega
vegna áhrifa fré Bandaríkj
unum — þá mun aðstaða
okkar til sölu innan Efnahags
bandalagsins vart batna mikið
þótt við göngum í það. Eimm
ig verðum við fyrir aukinni
samkeppni á iðnaðarsviðinu,
ef við lækkum tolla Okkar á
sama hátt — en það myndum
við sennilega gera af sömu á-
stæðum.
M. V. POSNER
Cambridge.
1. Efnahaigsbandalagið býð-
ur upp á aukin viðskipti sér-
stakrar tegundar, og ný lamd-
fræðileg viðhorf (í Nánu sam
bandi við viðskiptasveiflur
þeirra landa, sem lamgt eru á
veg komin).
2 . Aukin viðskipti leiða
sennilega til aukinna sveifla í
viðskifptum og greiðslujöfin-
uði.
3. Við eigúm fá vopm í bar-
áttunni við óhagstæðan
greiðslujöfnuð aukið álag gera
þau óvirk.
4. Við þurfuim annað hvort
að boma á breytilegri gengis-
skráningu eða allmikilli sam
einingu á peningasviðinu.
Hvorugfr virðist llklegt af
stjórnmálalegum ástæðum.
Því verður ebki um neina
lausn að ræða og sennilega
verður samdráttur í efnahags
lífinu.
5. Ef Greiðslu'bandalag
Evrópu yrið endurreist (end
urskoðað á réttan hátt), þá
yrði útkoman allt önnur.
J. E. G. IITTING
Cam'bridge.
Hagsmunir Breta og þjóð-
anna í Efnahagsbandalaginu í
framtíðinni eru komnir undir
því, hvort tekst að ná aliþjóða
samkomulagi um verzlun og
tolla. Þau kjör, sem boðin
hafa verið, virðast ekki gefa
mikla von um aukið frelsi í
framtíðinni.
Prófessor E. F. NASH
University College, Wales.
Við ættum að berjast mjög
hart gegn því að veita land
Framhald á bls. 15.
Frá
*S Á. \A, SS I
vinstri: Próf. Jewkes, með; Joan Robinson, mjög á móti; Sir Roy Harrod, mjög á móti; Próf. Meade: „rökin
hníga jafnt með og móti“.