Alþýðublaðið - 24.12.1929, Blaðsíða 4

4
ALÞÝDUBLAÐI®
út fjarska. Svo kom pögnin. Oft-
«ar er það að mönnum verði að
vakna við hávaða, en biskup
vaknaði við þögnina. Hann rétti
fir sér og augun leiftruðu á ný,
— hann vildi ávaxta pundið fram
tíl síðasta andartaks.
„Sonur sæll!“ sagði biskup
köstum rómi við klerkinn, „far
f>ú og skipa séra Pétri Pálssyni
cfficialis að hann gangi ‘þegar
fyrir oss.“
Klerkur þaut af stað, hann
þekti geðsmuni hans náðar, þar
snátti ekki út af bera. En er
lokusveinninn feldi hurðina á
hæla klerki seig sama mókið yfir
biskup.
Séra Pétur officialis sat í
þrestabúri er honum bárust boð
biskups og var að borða skyr úr
fjögurra marka aski. Hann þaut
þegar upp, skelti aftur asklok-
inu og hljóp svo hratt til par-
lorsins, að strúturinn stóð beint
aftur af höfði hans. Er inn kom
var biskup m sama bragði og
hann átti að sér að vera, en séra
Pétur vaTpaði sér í auðmýkt til
fóta honum.
„Yðar herradómur hefir gert
boð fyrir mig,“ sagði officialis.
„Ris þú upp, sonut sæil!“
gegndi biskup. „Vér erum orð-
ínn gamall maður og hljótum
innan skamms að gera reiknings-
skap af þeim pundum, sem oss
hafa verið falin af sjálfum guði
í vigslu vorri. Og nú höfum vér
í dag rent augum vorum yfir
hið liðna, og stendur oss enginn
beygur af hinum fyrri árum. En
svo virðist oss um þau hin síð-
ari, að vér fyrir elli sakir ekki
höfum gengið nógu stranjglega
eftir rétti heilagrar kirkju, og þá
ekki heldur þeir, er vér höfuro
þar til sett fyrir vora hönd, offi-
cialar vorir og prófastar. Þvj
bjóðum vér þér föðurlega og
undir heilaga hlýðni, að þú gæt-
ir nú vendilega þess réttar, sero
þú átt að geyma, svo að síðustu
æfiár vor verði oss eigi til á-
fellis."
Séra Pétur laut enn og kysti
hönd biskups og gekk þegjandj
Út.
Þegar útfyrir kom stóð séra
Pétur hugsi um stund. Hann
þekti biskup og vissi hvað orð
hans þýddu. Nú varð að finna
einhvern eða eitthvað, sem bisk-
up gæti beitt við kirkjuaganuro
og ávaxtað pund heilagrar Hóla-
kjrkju á. SéTa Pétur kveið fyrir;
hann þekti frá fornu fari hvað
það gat verið erfitt að beita
refsivendinum svona alveg fyrir-
varalaust, og hvað oft hafði þurft
að sækja tilefnið þangað, sem
ekkert var. En þetta var boð
herra biskups, svo ekki mátti
sköpum Tenna, og séra Pétur
gekk burtu svo hratt, að strút-
urinn stóð beint aftur af höfðinu.
Um þessar mundir bjó á Hofi
i Goðdölum ríkur bóndi, er Ljót-
ur hét og var hann göfugra
manna. Hann hafði stórt bú og
átti milda peninga í föstu og
lausu. Hann var maður kvong-
aður, en hvergl finst þess getið
hvað kona hans hét, og fór þó
mikið orð af atgervi hennar og
fríðleik. Margra barna hafðj
þeim hjónum orðið auðið, en
engra þeirra getur nema Arn-
gríms. Var hann þegar þessi saga
gerðist milli tvítugs og þrítugs,
og þótti afbragð annara manna.
Hafði hann verið lengi erlendis
Dg mannast mikið, enda hafði
faðir hans , lagt honum riflegan
farareyri og skotsilfur. Hann
hafði og lengi verið í liði Steins
Sture í viðureign hans við Krist-
ján II. og getið sér þar bezta
orðstir fyrir hreysti sakir og af-
burða, en hafði nú snúið heim af
því að faðir hans tók að eldast.
Víðjines heitir 'bær í Hjaltadal
sunnan árinnar og hefir hann
orðið kunnastur af bardaga
þeirra Guðmundar biskups góða
og Kolbeins Tumasonar. Átti
Hólastóll jörðina og bjó þar
landseti hans, Jón Eyjólfsson. Var
hann maður kvongaður, en ekki
er frekar kunnugt um hver kona
hans hafi verið, en um svo marg-
ar aðrar konur frá, miðöldum.
Nöfn þeirra hefir tímans sjór
skolað burtu þótt þær væri engu
ómerkari en karlarnir. Jón þessi
var fátækur að, fé, en átti þó
það, sem ekki allir geta veitt sér
þótt auðugir séu. Það voru dæt-
ur tvær, sem voru með fegurstu
konum, sem fæðst hafa á landi
hér. Og þó að sú eldri væri ekki
mema tvitug að aldri, voru nöfn
þeirra beggja kunn landshom-
anna milli fyrir fegurðar sakir.
En þær höfðu þó annað og enn
betra til að bera en fegurðina;
það voru mannkostir og hvers
kyns háttprýði.
í fyrri daga var stofnað til
hjúskapar með öðrum hætti en
nú. Þá réð minstu hugur karla
og kvenna hvorra til annarra,
Einar Jónsson: Vökumaðurinn.
en alt var undir því komið að
ættar jafnræði og fjárhags væri
með hjónaefnum. En þó að pær
systur væru lítilla manna og fá-
tækra, þá rendú margir auðugra
og ættgöíugra manna syniT huga
til þeirra, þótt sama yrði ekki alt
af sagt um foreldra hinna ungu
manna.
Eldri systírin hét Heiga og
þegar Arngrímur kom heim hafði
hann verið seinni að frétta af
sumu í Skagafirði og sjá það, en
fegurð hennar. Þegar hann var
kominn heim fór hann ásamt föð-
ur sínum, sem var mjög guð-
rækinn maður, á Maríumessu á
langaföstu í pílagrímsferð til
Hofsstaða í Blönduhlíð, eins og
flestir aðrir Skagfirðingar, að
vítja hins fræga líkneskis, sem
kallað var Hofsstaða-María. Þar
var og kominn Jón bóndi í Víði-
nesi og Helga dóttir hans, og
þarf ekki að orðlengja það, að
þau Helga og Arngrímur sáust
og lásu það þegar hvort í augum
annars, sem þau vildu þar helzt
sjá.
Ljótur bóndi Álfsson var mað-
ur dramblaus og frjálslyndur eft-
ir því, sem hægt var að hættj
þeirrar tíðar, og réðist hann því
umyrðalaust í bónorðsför með
Arngrími syni sínum fram í
Víðines. Tók Jón bóndi vel f
þá málaleitan, því honum þótti
hefð í tengdum við jafn ríka
menn, og Helga því betur, því
henni þótti maðurinn hinn
vænsti. Fóru festar fram á Svið-
húnsmessu, og skyldi brúðkaupið
vera að Marteinskirkju á Hofi
í Goðdölum á sjálfa Marteins-
messu.
Séra Pétur officialis hafði verið
hálfgert í öngum sínum síðan
hann átti talið við herra Gott-
skálk. Séra Pétur var maður
heldur lítið röggsamur að eðlis-
fari, og varð hún sízt meiri við
það að þurfa að grípa upp til-
efni til hennar upp úr þumi,
enda lá þaö ekki á lausu í þetta
sinn. Hann hafði því riðið al
Hólum heldur kviðandi um sims
hag, því að hann þóttist eiga von
á illu ef ekki yrði að vilja bisk-
ups. Séra Pétur átti svo sem
ekkert erindi þar sem hann fór
um, en hann ráfaði svona ríð-
andi um sveitirnar í þeirri ó»
vissu von, að mild forsjón legðí
honum eitthvað til á því ferða-
lagi-
Það var á Marteinsmessuaftan
að séra Pétur á þessu eirðar-
Ieysisflakki sínu var kominn
fram í Vesturdalinn að prests-
setrinu Goðdölum, og hafði
beiðst gistingar þar, og sat nú S
skála með staðarpresti og ræddj
um daginn og veginn. Bar þáf
margt á góma, og þótti presti
Pétur officialis mót vanda vera
heldur daufur og ókátur. Sagði
hann þá officialis af því, að hann
ætlaði með morgunsárinu að riða
á Hof og sitja þar brúðkaup
Arngríms Ljótssonar og Helgu
JónsdóttuT, og stakk upp á þVI
að officialis slægist í förina, þvK
honum þótti sem hann myndl
hafa af því afþreyingu. Séra Pét-
ur kannaðist við nöfnin og kann-
aðist við Hofsauðinn. Hann vissi
og að ekkert þýddi að bjóða
biskupi Gottskálk neinn þann
sökudólg, er fyrir fjárskorts sak-
ir ekkert gæti greitt, ogþvíengin
hegning væri í fjárútlátuln. En
þarna voru peningar, og skyldl
ekki þetta vera vísbending al
himnum um að hér væri hægí
að reka erindi heilagrar kirkjui
svo að biskupi líkaði. Hann bað
því prest aÖ vekja sig fyrir ótt«
og syngja með sér óttusöngstið*
og skyldi hann þá segja honum,
hvort hann slægist í förina að
Hofi. Eftir það las séra Pétus
Maríusaltara og tók á sig náðir.
Séra Pétri varð ekki svefnsamt
þessa nótt, hann var að velta
málinu fyrir sér, hvorl ekM
skyldi nú vilja svo vel til a2>
(Frh. á 9. sfðn.)