Morgunblaðið - 16.02.1963, Blaðsíða 14

14
nr «»cnvBt 4 ÐiÐ
Laugardagur 1C. fébriíar 196S
BOSCH ©
Loftnetsstangir
fyrirliggjandi
í 5 stærðum.
Lengd 1,5—2,5 m.
r
f
L.
I
V
!
I.
|
j
Bræ5urnir Ormsson hf.
Vesturgötu 3, Reykjavík áími: 11467.
i
Móðir okkar og tengdamóðir
KRISTÍN GKÓA GUÐMUNDSDÓTTJr*
frá Stóru-Hvalsá,
andaðist að heimili dóttur sinnar Þórólfsgötu 3, nafnar-
firði, föstudaginn 15. febrúar.
Börn, tengdabörn og barnabörn.
Ástkær dóttir okkar
R U T H
lézt 14. þ. m. eftir langa sjúkralegu.
Sigurbjörg og Adam Hoffritz,
SelfossL
Móðir okkar, tengdamóðir og amma,
STEINUNN GÍSLADÓTTIR
Nóatúni 26,
andaðist í Borgarspítaianum 15. þ.m. — Jarðarförin aug-
lýst síðar.
Börn, tengdaböm og bamaböm.
Jarðarför systur minnar
GUÐRÍÐAR ÓLAFSDÓTTUR
fyrrum kennara Mýrarholti v/Bakkastíg,
fer fram frá Dómkirkjunrú mánudaginn 18. febr. kl. 1,80.
Evlalía Ólafsdóttir.
Jarðarför
JAKOBS GUÐMUNDSSONAR
Húsafelli,
fer fram mánudaginn 18. febr. kl. 2 e.h. Jarðarförin fer
fram að Húsafelli. Þeir, sem vilja heiðra minningu hans
vinsamlega styrki kapelluna að Húsafelli.
Aðstandendur.
Leifur Sveinsson, lögfræðingnr:
Hvernig verður bætt úr
húsnæðisskortinum?
Samkvaemt útreikningi hag-
fræðings Reykjavikurborgar, er
byggingarþörfin í Reykjavík
660 íbúðir á ári fyrir tímabilið
1960—70. Byggingarfulltrúinn í
Reykjavík hefur hins vegar upp-
iýst, að aðeins 598 ibúðir hafi
verið fullgerðar hér í borg árið
1961.
Af þessum tölum er því aug-
ljóst, að mikið vantar enn á, að
unnt sé að fullnægja eftirspurn
eftir húsnæði í Reykjavík, ef
áframhald verður á slíkri þróun.
I ýmsum dagblaðanna hafa hús-
næðismálin verið rædd allmikið
að undanförnu, án þess þó, að
þar væri gerð nein tilraun til
þess að kryfja til mergjar þær
orsakir, sem til þess liggja, að
eigi er byggt nóg af íbúðarhús-
næði í Reykjavík.
Mun ég því leitast við í grein
þessari að skýra orsakir þessar,
en benda síðan á leið til úrbóta.
I.
Allir virðast geta verið sam-
mála um það, að æskilegast sé,
að sem flestir borgarar komi sér
upp húsnæði sjálfir, eigi það og
reki. Hinum, sem ekki hafa fjá-
hagslegt bolmagn til þess að
koma sér upp húsnæði sjálfir,
-'erður að útvega leiguhúsnæði.
En þá vaknar spurningin, hverjir
eiga að reisa slíkar leiguíbúðir,
einstaklingarnir eða bæjarfélag-
ið? í Alþýðublðinu 19. des. sl.
er skýrt frá tillögu borgarfull-
trúa Alþýðuflokksins um bygg-
ingu 150. leiguíbúða á vegum
Reykjavíkurborgar 1963. Reykja
víkurborg átti í árslok 1961 ca.
400 íbúðir í 130 fasteignum, árs-
leiga af þeim árið 1961 nam kr.
1.255.517,62, viðhaldskostn. þeirra
varð kx. 2.487.397,89 árið 1961.
Lærdómsríkt er einnig í þessu
sambandi að skyggnaSt nokkur
ár aftur í tímann og athuga í-
búðarbyggingar Reykjavikurborg
ar.
Fyrir ca 15 árum reisti Reykja-
víkurbær fjölbýlishús við Löngu-
hlíð 21—25 og seldi síðan íbúð-
irnar þeim umsækjendum, sem
kilyrði bæjarins uppfylltu.
Næstu ár á undan hafði íbúðar-
verð verið viðráðanlegt og marg-
ir efnaminni borgarar getað
eignazt húsnæði vegna hins til-
tölulega lága verðs, sem þá var
á íbúðum.
Verð Lönguhlíðarhúsanna varð
aftur á móti svo hátt, að í kjöl-
far sölu þeirra hækkaði all.t I-
búðarverð í Rvík um 25—-30%.
í byrjun stríðsins hafði svipað
átt sér stað við sölu bæjarhús-
anna að Hringbraut 37—47.
Af framansögðu virðist auð-
sætt, að mjög óráðlegt sé fyrir
bæjarfélög að fást við byggingu
íbúðarhúsnæðis, hvort heldur til
sölu eða leigu, heldur sé miklu
réttara að styðja einstaklingana
til þess að byggja leiguíbúðir.
En nú kann einhver að spyrja:
Hvers vegna hafa einstaklingarn-
ir eigi reist nægjanlega margar
leiguíbúðir til þess að fullnægja
eftirspurn eftir leiguhúsnæði hér
í Rvík? Í>ví er til að svara, að á
undanförnum áratugum hafa rík
isvaldið og borgaryfirvöld eigi
séð húsbyggjendum fyrir þeim
lágmarksskilyrðum, sem nauð-
synleg eru til þess, að leiguíbúð-
ir verði yfirleitt reistar. Skilyrði
þessi eru:
1. Fullkomið skipulag þeirra
borgarhluta, sem endur-
byggja þarf.
2. Nægilegt framboð aif bygg-
ingarheefum lóðum í nýjum
hverfum.
3. Algerlega frjáls innflutning
ur bygigingarvara.
4. Fullnægjandi fasteignalána-
kerfi.
5. Frjáls húsaleigumarkaður.
6. Trygging fyrir lægstu
brunabótaiðgjöldum.
II.
Telja verður það höfuðnauð-
syn að gera það að eftirsóttum at
vinnuvegi að byggja og leigja
út húsnæði til íbúðar. Einkafram
takið er hæfast til þess að leysa
þann vanda, en til þess að svo
megi verða, þarf að uppfylla þau
lágmarksskilyrði, sem nefnd eru
í I. hér að framan. Þessar tel ég
helztu leiðir til að ná því marki:
A) Hraða heildarskipulagn-
ingu Rvíkurborgar, þannig að
eigi þurfi að dragast uppbygging
eldri borgarhluta af þeim sökum.
B) Bætt verði vinnubrögð við
lóðaúthlutanir og tekinn upp sá
háttur, er Aukureyrarbær hefur
komið á, að auglýsa í blöðum
allar láðir, sem tilbúnar eru til
úthlutunar, og óska eftir umsókn
um fyrir ákveðinn tíma. Nauð-
synlegt er einnig, að umsækj-
endum gefist kos'tur á að kynna
sér jarðvegskort og skipulaig ailt
af svæði því, sem úthluta á, og
lóðarhöfum sé síðan gefinn næg-
ur tími til að skipuleggja fram-
kvæmdir sínar, áður en bygging-
ar hefjast.
C) Nauðsynlegt er að gefa inn-
flutning byggingarvara alger-
lega frjálsan. Það mætti lækka
byggingarkostnaðinn ótrúlega
mikið, ef unnt væri að halda jafn-
an á boðstólum það bezta og ó-
dýrasta byggingarefni, sem völ er
á á heimsmarkaðnum hverju
sinni. Mikill hluti innflutnings-
ins hefur verið gefinn frjáls á
undanförnum árum, en þar virð-
ist hafa verið byrjað á öfugum
enda. Fyrst er alls kyns miður
nauðsynlegur varningur gefinn
frjáls, en þær vörur, sem hvað
mest er um vert, látnar mæta af-
gangi, þ.e. byggingarvörurnar.
Einkabifreiðin ryðgar á 4—5 ár-
um, en íbúðarhúsið, sem hús-
byggjandinn er neyddur til að
byggja með ónýtum vatnsleiðsl-
um, á að standa í 100 ár. — f
innflutningsmálunum hafa auð-
sjáanlega ráðið mestu tolltekju-
sjónarmið ríkissjóðs, en eigi
hagsmunir hins almenna hús-
byggjanda.
Því hefur verið haldið fram,
að ekki mætti segja upp sarnn-
ingum við A-Evrópuþjóðirnar
um innflutning byggingarefnis,
því þá væri öll útgerð lands-
manna í voða.
utgerðarmenn flytja inn skip
og útgerðarvörur fyrir nokkur
húndruð milljónir á ári.
Öll fiskiskip og megnið af út-
gerðarvörunum mætti kaupa frá
A-Evrópu, en eigi er vitað, að út-
gerðarmenn hafi keypt neitt
slíkt á sl. ári frá þessum löndum.
Þeir ætla bara öðrum að hirða
austanruslið, en halda sér sjálfir
við V-Evrópuviðskiptin. Fyrr-
greind röksemd um nauðsyn A-
viðskiptanna verður þvi eigi tek-
in hátíðlega, og dregst vonandi
eigi lengur en til vors að gera
alvöru úr því mikla nauðsynja-
máli, að gefa alfrjálsan innflutn-
ing byggingarefnis.
D) Við siðustu úthlutun á í-
búðum í Byggingarfélagi Verka-
manna í Rvík var áætlað kostn-
aðarverð á 84 fermetra, 3ja her-
bergja íbúð kr. 420.000,00. — Lán
var á 1. veðrétti kr. 220.000,00 til
42 ára, en ef íbúðareigandinn var
jafnframt meðlimur í Lífeyris-
sjóði Togarasjómanna, gat hann
með vissum skilyrðum fengið kr.
60.000,00 út á 2. veðrétt, þannig
að heildarlánsupphæðin nam %
hlutum byggingarkostnaðarins.
Því miður eru þetta einu aðilarn-
ir, sem svo góð kjör geta boðið,
og njóta þeirra mjög fámennur
hópur húsbyggjenda. En slík
lánskjör ættu að standa til boða
hverjum þeim, sem reisa viidi
sjálfum sér íbúð, eða byggja til
að leigja út.
í þessu sambandi má benda &
lö'g nr. 51 frá 1932, um 2. veðrétt-
ar fasteignalánafélög. Nefnast
slik félög Hypotekforeninger á
Norðurlöndum og hafa gegnt þar
mjög þýðingarmiklu hlutverkL
Nauðsyniegt er, að athugun fari
fram á því sem allra fyrst, hvort
eigi sé tím.abært að stofna slík fé-
lög hér á landi, eða ef hentugra
þykir, Hypotekbanka. Hugsan-
legt væri að afla stofnfjár til
slíkra félaga erlendis, og yrðu þá
lánin að vera með gengislækk-
unarfyrirvara. Yrðu slík lán al-
menn, gætu þau orðið til þess að
draga úr verðbólguhættunni,
menn myndu sameinast um að
viðhalda gengi krónunnar, og
firra sig þar með skaða af geng-
isiækkunum. Slíkt mætti þó aldr.
ei verða til þess að freistast yrði
til að skrá gengið rangt, eins og
tíðkaðist hér fram á síðustu ár.
Ennfremur þarf að taka fast-
eiignalánamálin til heildarenduií*
skoðunar með það höfuðsjónar-
mið, að lána % af byggingar-
kostnaði út á íburðarlausar í-
búðir af hóflegri stærð, og koma
upp kauphöll fyrir verðbréfa-
markað, svo sem Seðlabankinn
mun hafa í undirbúningi.
E) f gildi eru enn lög um há-
mark húsaleigu, nr. 30 frá 1952.
Þar er í engu tilfelli leyfð svo há
leiga að nægi fyrir viðhaldí,
gjöldum og fyrningu, sbr. rekst-
ur íbúða Rvíkurborgar, sem getiS
er hér að framan.
Húseigendafélag Rvikur hefur
bæði leitað til Félagsmálaráð-
herra og Félagsmálanefndar
Efri-Deildar Alþingis um afnám
þessara úreltu laga.
Vitað er einnig, að margir op-
inberir starfsmenn, svo sem prest
ar, læknar og sýslumenn, búa í
húsnæði hins opinbera fyrir
þessa leigu, og er ólíklegt að við
hina nýju kjarasamninga við op-
inbera starfsmenn verði það lát-
ið viðgangast, að tveim mönnurh
í sama launaflokki sé mismunað
svo herfilega, að annar búi í svo
til frirri leigu, en hinn verði að
útvega sér húsnæði sjálfur.
F) Sú sjálfsagða regla var
lengi vel tíðkuð hjá Rvíkurborg,
að bjóða út bfunatryggingar
húsa í Rvík. Fyrir nokkrum áruxn
þótti, af einhverjum ástæðum,
hagkvæmara um skeið, að bær-
inn tæki þessar tryggingar að sér
til reynslu.
Iðgjöld hafa þó verið með ríf-
legasta móti, því nú mun vera á
þriðja tug milljóna í Húsatrygg.
ingarsjóði Reykjavíkur. Virðist
nú vera kominn tími til þess að
bjóða tryggingar þessar út að
nýju. Komi hins vegar í ljós að
loknu slíku útboði, að Hústrygg-
ingar Reykjavíkur hafi orðið
lægstbjóðendur, er ekikert við
því að segja, að þeim sé haldið
áfram.
Með því að koma þannig á
móts við húsbyggjendur, sem lýst
er í A—F-liðum hér að framan,
ætti að vera auðvelt með hinni
öru þróun í byggingartæknL að
fullnægja algerlega eftirspurn-
inni eftir íbúðarhúsnæði í Rvilc
á næstu árum. ,
Reyikjavík, 1. febrúar 1963. f
Leifui Sveinsson. |