Morgunblaðið - 27.04.1963, Blaðsíða 3

Laugardagur 27. apríl 1963
MORC.ViynL 4 ÐIÐ
3
éstæðulaust að leyna þjóðinni
því, að það er orðið mikið og
þungt áhyggjuefni, að Framsókn-
larflokkurinn skuli orðinn svo
háður eða samrunninn kommún-
istum, að annan daginn lætur
höfuðblað hans beint og óbeint
eð því liggja að reka beri varnar
liðið úr landi og sumir framá-
onenn flokksins eru beinlínis opin
berlega meðlimir í félögum ,,her-
námsandistæðinga", sem hafa að
höfuðmarkmiði að segja ísland úr
NATO. Er það því fram að því
barnaleg bjartsýni að treysta
Framsókn til að standa vörð um
eamstarf íslands við frelsisunn-
endi þjóðir, ef flokkurinn á völd
ein undir að svíkja þann göfuga
málstað.
Allt fyrir völdin
Hvaða vit er yfirleitt í allri
pólitík Framsóknarflokksins síð-
ustu misserin, baráttu þeirra fyrir
eð brjóta niður viðreisnina, enda
þótt • þeir viti, að þá tekur við
elgjör glundroði, fjandskapur
gegn sættunum við Breta, flótt-
inn frá fyrri málstað í því skyni
eð eiga samleið með kommúnist-
um varðandi Efnahagsbandalagið,
andstaðan gegn landvörnunum
©g NATO, ef ekki er verið að
undirbúa valdatöku á „bezta
kjarasamning", þ.e.a.s. þau beztu
Ikjör, sem kommúnistar skammta.
En samningur og völd kosti hvað
sem kosta vill.
Ég held, að þessa rás viðburð-
enna stöðvi ekkert nema einbeitt
andstaða innan fylkinga Fram-
sóknar, sem láti slíka auðsveipni
við kommúnista varða fráhvarfi
frá Framsóknarflokknum. Mót-
spyrna þess fjölda í Framsókn,
sem veit, að undir styrkleika frels
isunnandi þjóða eiga Islendingar
þjóðfrelsi sitt og öll hin helgustu
xnannréttindi, sem margir vilja
heldur verja með lífi sínu en lifa
án, þarf að magnast, rísa upp og
taka í taumana. Bregðist þeir líka,
þá verðum við hinir að láta okk-
ur skiljast, að fækki lýðræðis-
flokkunum á íslandi úr þremur
í tvo, þyngjast skyldur okkar við
íettjörðina að sama skapi. Og hér
ekal ekki dugað eða drepist. Hér
skal dugað, en ekki drepist.
Ég játa manna fúsastur, að
margir þeirra ágætismanna, sem
ekipa þinglið Framsóknar eru
fjarri því að vera kommúnistar.
>eir hafa aðeins fylgt sínum for-
ingjum og látið ánetjast, en vilja
fegnir losna úr vistinni. En hér
duga engir frómir ásetningar.
Hér verða menn að taka af skarið,
xninnugir þess, að of seint er að
byrgja brunninn, þegar barnið er
dottið ofan í.
En annars verða Framsóknar-
menn að gera upp sitt dæmi sjálf
ir. Reikni þeir skakkt, munum
við reikna dæmið fyrir þá og taka
ef þeim kjósendurna, því íslend-
ingar vilja ekki verða hjáleiga
Moskvu.
Foringjar Framsóknarflokksins
ekulu fá að sanna það, að vilji
þeir ekki halda utanrikismálum
iþjóðarinnar utan og ofan við svað
einnar eigin valdastreitu, þá end-
er það með því, að þeim verður
ejálfum haldið utan og neðan
við íslenzk stjórnmál, að öðru
leyti en því, að einhverjir þeirra
verða undirdeild í þeirri undir-
deild frá Moskvu, sem hér starf-
ar.
Framsókn óttaslegin
Af öllu því, er ég nú hefi nefnt
©g mörgu fleiru, stafar það, að
eljórnarandstaðan hefir misst
kjarkinn. Kommúnistar reyna þó
enn að halda sig við sama hey-
garðshornið, í trausti þess að enn
eigi Rússar ítök og úrhrök á ís-
landi. Framsókn aftur á móti er
uppgefin, enda þótt enn sé reynt
eð bera sig borginmannlega. Að
þetta sé rétt, að Framsókn treyst-
ist ekki til að berjast til sigurs
gegn viðreisninni, má af mörgu
marka, en þó hygg ég af engu
eins og ritum þeirra og ræðum
um Efnahagsbandalagið. Skal ég
nú víkja nokkru nánar að því,
því að enda þótt flestir telji nú
tnálið úr sögunni í fyrirsjáanlegri
framtíð, skiptir það engu máli
um vítavert athæfi Framsóknar.
Fyrirlitlegt athæfi
Fyrir nokkrum mánuðum gerð-
usit þau athyglisverðu tíðindi í
íslenzkum stjórnmálum, að Fram-
sókn snögglega tók upp nýtt bar-
áttumál og þokaði því smátt og
smátt fram fyrir öll hin eldri.
Á ég hér, svo sem allir munu
skilja, við afstöðuna til Efna-
hagsbandalagsins og tilraunir
Framsóknarflokksins til að skapa
ágreining milli sín og stjórnar-
flokkanna um þetta viðkvæma
mál og færa þar með kosninga-
baráttuna yfir á vettvang utan-
ríkismálanna.
Nú játa ég að sönnu, að Fram-
sókn hefir áður gerzt ber að
slíku glapræði, svo sem 1956, er
hún ákvað að reka varnarliðið
úr landi, en féll svo frá því fyrir
fébætur, eða svo annað dæmi sé
nefnt, þegar Framsóknarflokkur-
inn var nærri búinn að
eyðileggja vígstöðu íslendinga í
landhelgismálinu, til þess eins að
missa ekki bægifót kommúnist-
anna undan hásæti Hermanns
Jófiassonar. Og enn eru um þetta
fleiri dæmi. En þrátt fyrir þessa
fortíð Framsóknarflokksins vilja
menn helzt ekki trúa því, að
Framsóknarmenn leiki nú enn
sama gráa leikinn og leita því að
einhverri eðlilegri skýringu á
athæfi þeirra.
Við skulum taka þátt í þessari
leit.
Þegar Framsóknarfloikkurinn
rauf samstöðuna lá þetta fyrir:
1. Allir lýðræðisflokkarnir
voru á einu máli um, að yrði
stofnað til víðtæks efnahags-
bandalags innan Evrópu — en
um það hvort svo yrði, gætu ís-
lendingar engu ráðið — myndi
íslendingum það mikið hags-
munamál að verða aðnjótandi
þeirra fríðinda, sem fylgdu tengsl
um við það í einu eða öðru
formi.
2. Að þessi fríðindi gætu ís-
lendingar þó ekki keypt því
verði að heimila erlendum þjóð-
um beinan eða óbeinan aðgang
að fiskveiðilandhelginni né held-
ur frjálsan rétt til fjárfestingar
eða atvinnu.
3. Að af þessari veiku að-
stöðu íslendinga leiddi, að lýð-
ræðisflokkarnir yrðu að forðast
allan ágreining um málið, svo
að þeir spilltu ekki málstað þjóð-
arinnar.
Það var einmitt sameiginlegur
skilningur stjórnarflokkanna og
Framsóknar á mikilvægi máls-
ins og nauðsyn á einingu lýð-
ræðisflokkanna, sem því olli, að
þrátt fyrir allan ágreining um
innanríkismálin, tóku allir þrír
flokkarnir, á frumstígi málsins,
höndum saman um að freista
þess að tryggja hagsmuni fslend-
inga með sameiginlegu átaki.
Því er það, að þrátt fyrir
flekkaða fórtíð Framsóknar fyllt
ust menn undrun er flokkur-
urinn allt í einu skar sig út úr,
afneitaði fortíð sinni, fór með
bein ósannindi um skoðanir og af
stöðu stjórnarflokkanna til máls
ins, en hóf síðan ádeilur og bein-
ar árásir á þá út af þessum upp-
lognu sökum.
Og nú spyrja menn:
Hvers vegna gerir Framsókn
þetta?
Hvernig stendur á því, að
Framsókn skuli allt í einu i upp-
hafi kosningabaráttunnar bera
þetta vandmeðfarna utanríkis-
mál á kosningabálið?
Formaður Sjálfstæðisflokksins,
Bjarni Benediktsson, hefir nú í
útvarpsræðu frá Alþingi hi»n
18. þm. sannað, svart á hvítu,
að Sjálfstæðisflokkurinn hefir
allt frá öndverðu kveðið skýrt
á um það, að hann myndi aldrei
undirgangast neina þá kosti í
þessu máli, sem þjóðinni gæft
reynst skaðlegir. Er engu þar við
bætandi. Skjöldur okkar er
hreinn, enda hefir Sjálfstæðis-
flokkurinn fyrr og síðar verið
oddviti í frelsisbaráttu þjóðar-
innar og jafnan vökulu auga
verið á verði og gætt þess, að
engum haldist uppi að fara gá-
lauslega með fjöregg þjóðarinn-
ar.
Á?eit ég að í þessum efnum nýt
ur Sjálfstæðisflokkurinn lang-
mests trausts íslenzku stjórnmála
flokkanna, trausts, sem nær langt
út yfir flokksfylgið.
Frá því sjónarmiði er með öllu
óþarft að fara um þetta mál
fieiri orðum. Þó skal það gert,
vegna þess að öll hegðun Fram-
sóknarflokksins í því er stórlega
vítaverð og er fullkomlega mak-
legt, að honum sé refsað fyrir
athæfið með því að afhjúpa
hann, úr því friðurinn hvort eð
er, er farinn út um þúfur.
Út af fyrir sig ber það hvorki
vott mikillar ábyrgðartilfinning-
ar né skynsemi og ekki heldur
um góðan ásetning að gera upp
á milli tveggja kosta áður upp-
lýst er, hvað felst í hvorum um
sig. En þetta er það, sem Fram-
sókn hefir gert og afsakar sig
með því, að aukaaðild verði
banabiti íslendinga og því komi
tollaleiðin ein til greina.
Ég staðhæfi að þetta sé sagt
gegn betri vitund, meðan enginn
veit til fulls hvað í aukaaðild
felst, og sé ekkert annað en kosn-
ingablekking. Framsókn viti enn
ekki fremur en aðrir, hvað auka
aðild sé og vilji því í raun og
veru rétt eins og stjórnarflokk-
arnir fá úr því skorið áður en
valið er. Andstaðan svona út í
bláinn sé ekkert nema veikvona
tilraun til að skapa sér sérstöðu
í kosningunum sem einskonar líf
vörður þjóðfrelstfcins.
Leiddir fyrir rétt
Það yrði of langt að telja hér
upp öll þau rök, er sýna og
sanna, að Framsóknarflokkurinn
talar nú algjörlega gegn betri
vitund í þessu máli. Þess er held
ur ekki þörf vegna þess að skjal-
fest er traust Framsóknarmanna
á þeirri aukaaðild, sem þeir nú
látast fordæma.
Við skulum setja rétt og leiða
vitni:
Fyrstur mætir formaður flokks
ins, Eysteinn Jónsson. Áminntur
um sannsögli, aðspurður um álit
hans á aukaaðild og aðþrengdur
viðurkennir hann, að á ráð-
stefnu Frjálsrar Menningar, sem
haldin var í Reykjavík 27. janú-
ar í fyrra, hafi hann mænt von-
arauga til þessarar aukaaðildar,
samkvæmt 238. gr. Rómarsáttmál
ans og lýst sínum allra innsta
manni með j>essum orðum.:
„Ég vil ekki trúa því, að
þetta mál liggi að lokum
þannig fyrir , að um tvennt
verði að ræða fyrir íslend-
inga: að ganga undir ákvæði
í þessum efnum, sem er ó-
mögulegt fyrir litla þjóð að
ganga undir, eða hrekjast al-
veg úr öllum tengslum við
þessi lönd. Ég held þvert á
móti, að 238. grein í Rómar-
sáttmálanum sé sett þar inn
til þess að þau lönd þurfi ekki
að slitna úr tengslum, sem
ekki geta gengið inn á grund
vallaratriði Rómarsamnings-
ins.“
Þetta er vitnisburður Eysteins
Jónssonar. í fyrra setur hann
allt sitt traust á aukaaðildina
samkvæmt 238. gr. Rómarsátt-
málans. Nú afneitar hann þeim
djöfli og ákærir þá fyrir landráð,
sem rétt aðeins vilja athuga bet-
ur þetta átrúnaðargoð Eysteins
frá í fyrra, áður en þeir varpa
því fyrir róða og slást að nýju
í för með Eysteini, sem nú öslar
í þveröfuga átt, í leit að kjör-
fylgi.
Án efa er óþarft að leiða fleiri
vitni um óheilindi Framsóknar
úr því framburður formannsins
er svona ótvíræður.
Samt þykir rétt að lofa ritara
flokksins, Helga Bergs, fram-
kvæmdarstjóra, að segja sina
skoðun.
Hann vitnaði á sömu sam-
kundu og formaðurinn, á þessa
leið:
„Ef til vill liggur lausn
þessa vanda falin í Rómarsátt
málanum sjálfum. Samkvæmt
238. grein hans er einmitt
gert ráð fyrir því, að þjóðir,
sem ekki treystust til að taka
á sig skuldbindingar sáttmál-
ans, en vilja tengja viðskipta-
lif sitt bandalaginu, geti gert
sérsamninga við það. ...
En ætti ég að lýsa skoðun j
minni á því, eins og hún er á
þessu stigi málsins, væri hún
á'þá leið, að okkur bæri að
bíða, a.m.k. þangað til sýnt
þykir, að samningar Breta og
Dana við bandalagið tækjust
og Norðmenn hafa sótt um
aðild eða tengsl, og þegar svo
væri komið að óbreyttum öðr
um ástæðum, þá bæri okkur
að kanna möguleika á samn-
ingi um tengsl samkvæmt 238.
greininni."
Formanni og ritara Framsókn-
arflokksins ber þannig ekkert á
milli. Báðir setja allt sitt traust
á aukaaðildina, samkvæmt 238.
gr. Rómarsáttmálans.
Loks er rétt, að Tíminn sé
dreginn fyrir dómstólinn. Hann
vitnaði í fyrra á þessa leið:
„Hinu er svo ekki að neita,
að því geta fylgt verulegar
torfærur, ef við höfum ekkert
samstarf og engin tengsl við
bandalagið. Jafnvel þótt við
reiknum með því, að vina-
þjóðir okkar, sem eru í banda
laginu, beiti okkur ekki við-
skiptaþvingunum, ættum við
samt á hættu að dragast út úr
þeirri eðlilegu þróun, sem nú
er að verða á samstarfi vest-
rænna þjóða. Þess vegna er
eðlilegt, að við leitum eftir að
hafa gott samstarf við banda
lagið, t.d. með því að tengj-
ast við það á þann hátt, sem
bandalagssáttmálinn ætlast
4il, að hægt sé fyrir þær þjóð-
ir, sem ekki telja sig hafa
aðstöðu til að verða beinir að-
ilar. Þetta er sú leið, sem
Grikkir hafa valið og Svíar
og Svisslendingar og Austur-
ríkismenn ætla sér að fara.“
Eins og öllum er kunnugt, er
það aukaaðildin sem allar þess-
ar þjóðir hafa kosið sér.
Formaðurinn, ritarinn, blaðið.
Allt einn hósíannasöngur til lofs
þeirri aukaaðild, sem þrenning-
in nú fordæmir.
Hér þarf því ekki frekar vitn-
anna við.
Það er sannað með eigin orðum
þessara manna, að þeir hafa
haft tröllatrú á aukaaðild sam-
kvæmt 238. gr. Rómarsamnings
ins, og byggt allar sínar vonir
á henni, enda þótt þeir hafi
ekki fremur en stjórnmálaflokk-
arnir kveðið upp .úr um, hvort
rétt væri á því stigi málsins
að velja endanlega aukaaðild,
en hafna öllum öðrum leiðum,
sem heldur ekki þá fremur en
nú var rétt að gera, meðan
málið liggur ekki ljósara fyrir.
Staðnir að sök. —
Dæmum þá
En, segja menn, er þá ekki
hugsanlegt, að Framsókn hafi
snúist gegn aukaaðildinni vegna
einhverra nýrra upplýsinga í
málinu. Nei, um aukaaðild vit-
um við ekkert meira í dag en
við vissum, þegar Framsókn var
að vitna um ágæti hennar 27.
janúar. En enda þótt menn vildu
gera hlut Framsóknar sem beztan
og reyndu því að gera því skóna,
að nýjar upplýsingar hefðu kom-
ið fram, sem tefldu aukaaðild-
inni úr leik, sjá menn, er þeir
hugleiða málið, að um ekkert
slíkt getur verið að ræða, bein-
linis vegna þess að ef Framsókn
í raun og veru hefði snúist gegn
aukaaðildinni af nýjum málefna-
legum ástæðum, hlaut flokkur-
inn að gera ráð fyrir að auðið
myndi að sannfæra stjórnarflokk
ana og þá auðvitað freistað þess,
en haldið samfylgd á meðan.
Þannig hlaut sérhver samvizku-
samur aðili, sem skildi nauð-
syn einingarinnar, að halda á
málinu.
Þetta gerði Framsóknarflokk-
urinn ekki einfaldlega vegna
þess að ekkert nýtt hafði fram
komið, en auk þess var tilgang-
urinn ekki lengur sá, að skapa
samstöðu, heldur þvert á móti
rjúfa samstöðu, til þess að reyna
að skapa sjálfum sér sérstöðu í
þeirri fölsku von að með því
bætti hann vígstöðu sína í kosn-
ingunum, á kostnað þjóðarhags-
muna.
Það er þannig óumdeilanleg
staðreynd, að hér liggur fyrir
ásetningssynd. Fyrir þetta er tH-
gangslaust að þræta.
Óðavonleysið veldur.
Fyrir því spyrja nú margir
kjósendur Framsóknar:
Hvernig stendur á því, að for-
ingjar okkar leika okkur svona
grátt?
Hvað er það, sem því veldur,
að þeir skuli hætta á að ganga
svona algjörlega í berhögg við
fortíð sína, sannleikann og þörf
þjóðarinnar fyrir heiðarlegt sam
starf lýðræðisflokkanna í máli,
sem, þegar þessi afbrot voru
framin, var ætlað að verða
myndi eitt mesta hagsmunamál
þjóðarinnar?
Og þannig spyrja fleri en
Framsóknarkjósendur. Þannig
spyr þjóðin.
Við þessú er ekki _ til nema
eitt svar, Þetta:
Framsóknarflokkurinn er lang
þreyttur á valda- og áhrifaleys-
inu. Hann óttast auk þess um
framtíðina, takist honum ekki
að rjúfa fimm ára einangrunina.
Honum er orðið ljóst, að þjóðin
fagnar þeim straumhvörfum, sem
viðreisnarstjórnin hefur valdið á
mörgum þýðingarmestu sviðum
þjóðlífsins. Hann gerir sér grein
fyrir því, að óðum vex skilningur
þjóðarinnar á því, að það sé ekki
viðreisnarstjórnin, heldur sú verð
litla vinstri-stjórnar-króna, sem
hún tók við, sem valdi hinum ó-
hugnanlegu verðhækkunum, sem
á eru orðnar. Hann veit, að þegar
svo er komið, er vonlaust að berj
ast lengur gegn sjálfri viðreisn-
inni.
Það er þegar þessi sannleikur
rennur upp fyrir Framsóknar-
mönnum, að þeir missa jafnvæg-
ið og dómgreindina. Ekkert skal
ógert látið, er aukið geti fylgi
þeirra, í þeirri von að þeim
takist að þrengja sér inn í stjórn-
ina með Sjálfstæðis. og Alþýðu-
flokknum. Fyrir því skulu nú lín
ur þeirra lagðar, þar sem lík-
legast sé til fanga og því beitt,
sem þeir rauðu helzt gleypi. Frá
þeim geti verið liðs að vænta,
en einskis frá stjórnarliðinu.
Sama sé hvaðan gott kemur og
þá aldrei of dýru verði keypt.
Um þetta er aðeins tvennt að
segja. Fyrst það, að varlega skyldi
Framsókn treysta því, að henni
bættust fleiri atkvæði frá þeim
rauðu, jafnvel þótt ginið yrði
við tálbeitunni, en sem jafngildi
þeim atkvæðamissi vitiborinna
Framsóknarkjósenda, sem ekki
vilja þola foringjunum önnur
eins bellibrögð og þeir nú hafa
reynt að beita.
Hitt annað er, að í þessu ótút-
lega áhættuspili Framsóknarleið-
toganna felst játning þeirra og
uppgjöf og fullkomið vonleysi um
að geta ráðið niðurlögum við-
reisnarinnar, sem þeir þó hafa
vanvirt og hlaðið óhróðri svo út
yfir tekur.
Ég endurtek.
Það dregur ekkert úr sök Fram
sóknar að nú er svo komið að
telja má nokkurn veginn víst að
þetta mál sé úr sögunni um fyrir
sjáanlega framtíð a.m.k. í sama
eða svipuðu formi og áður var
ætlað.
Ég læt menn um að velja þessu
atferli Framsóknar heiti. í máli
sem vel gat orðið eitt hið af-
drifaríkasta sem að dyrum þjóð-
arinnar hefir borið árum eða
áratugum saman og lagði því
þungar skyldur á herðar öllum
lýðræðisöflum þjóðarinnar, rýfur
Framsókn samstarf lýðræðisflokk
anna að tilefnislausu og fer með
helber ósannindi um eigin skoð-
anir í málinu, en ber síðan á
hina lýðræðisflokkana, sem þeir
voru og í hjarta sínu eru sam-
mála hrein landráð. Þetta athæfi
á sér ekki mörg fordæmi í stjóm-
málasögu íslendinga. Svo er fyrir
þakkandi.
í hverju felst viðreisnin?
Ég ætla þá í sem stytztu máli
að lýsa viðreisnarstefnunni í
efnahags- og fjármálum og jafn-
framt að sýna fram á hvílík vá
er fyrir dyrum, ef horfið væri
frá viðreisnarstefnunni og tekÍD
Framih. á bls. 4.