Morgunblaðið - 21.05.1963, Blaðsíða 13

Þriðjudagur 21. maí 1963
M O R C V /V B 1. 4 n I Ð
13
'Samtalið við Ólaf Thors
Framhald af bls. 1.
uðu sér að svíkja þetta loforð
nokkrum mánuðum eftir að það
var gefið? Og er einn einasti ís-
lendingur, samherji eða andstæð
ingur, sem í hjarta sínu trúir þvi,
að leiðtogar þessara flokka gangi
nú fram fyrir kjósendur og biðji
um traust þeirra, ef tilgangurinn
væri sá að nota traustið til að
svíkja þjóð sína í tryggðum, af-
sala frumburðarrétti íslendinga
og afhenda stórum og voldugum
þjóðum jafnrétti til að hagnýta
landhelgi okkar og aðrar auð-
lindir?
Það er ekki einn einasti lýð-
ræðissinni á þessu landi sem trú-
ir þessum svika- og landráða-
áburði. Menn eru tregir til að
ætla öðrum það, sem þeir sjálfir
mundu undir engum kringum-
stæðum fremja. Og enginn lýð-
ræðissinni mundi fást til að vinna
slík níðingsverk.
Ég vil aðeins bæta því við, að
enda þótt við séum ýmsu vanir
af hendi Framsóknarleiðtoganna,
þá hef ég tilAneigingu til að ætla,
að þetta eiturvopn slíðri þeir fyrr
en síðar, vegna þess að þeir
hljóta nú þegar að finna þá and-
úð og kulda, sem slík málfærsla
hvarvetna mætir.
Óyndisúrræði
Framsóknarforingjanna
— En hvað teljir þér þá að hafi
valdið því, að þeir hófu þessa
baráttu?
■— Mér finnst tvennt koma til
greina. Annað er að leiðtogar
Framsóknarflokksins hafi tekið
þá ákvörðun að miða alla kosn-
ingabaráttu sína við það að vinna
fylgi frá rauðliðum. Þeir hafi
gert sér grein fyrir því, að fylgi
sitt gætu þeir ekki aukið á kostn
að stjórnarflokkanna. Þess vegna
reyni þeir að falla rauðliðunum
sem bezt í geð, enda er það stað-
reynd, sem allir tala um, að erfitt
sé alla jafna að átta sig á, hvort
menn séu að lesa Tímann eða
Þjóðviljann.
Sjálfsagt er eitthvað til í
þessari skýringu, en þó held ég
að annað valdi þar meiru um.
Setjum okkur snöggvast í spor
Framsóknarleiðtoganna. Renn-
um augunum yfir stjórnmálaþró-
unina frá því vinstri stjórnin tók
við og fram á þennan dag. Mér
dettur ekki í hug, að Framsókn-
arleiðtogarnir játi ótilneyddir að
allan þennan tíma hafi þeir ver-
ið á eilífum flótta og hraktir vígi
úr vígi. En mér dettur enn síður
í hug að þeir skilji þetta ekki.
Og það er þegar þeir hafa verið
hraktir úr síðasta víginu, að þeir
grípa til þess óyndisúrræðis að
færa kosningabaráttuna yfir á
vettvang utanríkismálanna,
sverja fyrir sína eigin fortíð, en
bera á fyrri samherja í utanrík-
ismálum, þ.ea.s. hina lýðræðis-
flokkana, hrein landráð.
— Þér minntust á undanhald
Frimsóknarmanna í kosninga-
baraitunni?
— Já, v ð skulum aðeins líta
dálítið nánar á það. Að sjálf-
sögðu yrði of langt mál að rekja
hér þá sögu alla, en ætli nægi
ekki að minna á þetta: Það var
ekki lítið sem til stóð, þegar
vinstri stjórnin tók við völdum
sællar minningar. Allt átti að
gera í senn, greiða skuldir, lækka
skatta, leggja verðbólguna að
velli, o.s.frv., o.s.frv., að því ó-
gleymdu, sem hvað mest áherzla
var lögð á, að ganga þannig frá
Sjálfstæðisflokknum að hann
eetti sér' aldrei viðreisnarvon.
Allir vita hvernig fór og allir
muna, að þá var svo komið, að
enginn spurði hvað stjórnin ætti
eftir að efna, heldur hvað hún
ætti eftir að svíkja. Það er auð-
vitað ekki sigurstranglegt fyrir
Framsóknarmenn að bera þetta
saman við feril Viðreisnarstjórn-
arinnar.
Menn vita líka, að þegar Við-
reisnarstj órnin tók við völdum,
stóðum við á barmi glötunar og
gátum daglega átt von á því að
lenda í algjörum greiðsluþrotum
út á við. Við skulum ekki fara
að rekja þá sögu, hún er öllum
í fersku minni. Sjálf straum-
hvörfin í efnahagsmálunum báru
fyrr og ríkulegar ávöxt en björt-
ustu vonir stóðu til, enda lagðist
þá hvort tveggja á sömu sveif-
ina, góðærið og heilbrigð stefna.
„Veldur hver á heldur"
— Það var líka góðæri á tím-
um vinstri stjórnarinnar?
— Já, það er rétt, en veldur
hver á heldur. Það er eins um
þjóðir og einstaklinga, að það
er ekki einhlítt að fá mikið fé
handa á milli. Sá sem er óreiðu-
maður, eyðir öllu og sóar. Ráð-
deildarmaðurinn greiðir skuldir,
safnar í kornhlöðuna og undir-
býr nýja framtíð. Það var í þess-
um efnum, sem skildi á milli
feigs og ófeigs, vinstri stjórnar-
innar og Viðreisnarstjórnarinn-
ar.
En þetta er bara önnur hliðin
á málinu. Hin er öll hin gagn-
merka löggjöf, sem Viðreisnar-
stjórnin hefur borið gæfu til að
setja og markar djúp spor á flest-
um sviðum þjóðlífsins. Skyldi
það ekki vera nær sanni, sem
viti borinn maður sagði við mig
nýlega:
„Engin stjórn hefur borið gæfu
til að verða jafn mörgum að liði
sem þessi stjórn.“
— Ekki eru nú stjórnarand-
stæðingar þeirrar skoðunar.
— Nei, þeir hafa í lengstu lög
reynt að neita þessum stað-
reyndum, en hafa þó smátt og
smátt orðið að hopa. Þrautseig-
astir voru Framsóknarmenn, sem
kunnugt er, við að kenna Við-
reisnarstjórninni um verðbólg-
una. Nú liggur það orðið ljóst
fyrir, að Viðreisnarstjórnin lét
óvilhalla, útlenda og innlenda
sérfræðinga, meta vinstri krón-
una. Dómur þeirra féll í ársbyrj-
un 1960 og töldu þeir verðgildi
hennar ekki vera meira en svo,
að 40—42 íslenzkar krónur þyrfti
til að jafngilda einum Banda-
ríkjadollar. Ríkisstjórnin vildi
meta krónuna sem hæst, og á-
kvað því að 38 krónur skyldu
vera í dollarnum, svo að aug-
ljóst væri, að það væri vinstri
stjórnin en ekki Viðreisnar-
stjórnin, sem ábyrgð bæri á þeim
verðhækkunum, sem af þessu
hlutu að leiða. Þar með voru
stjórnarandstæðingar reknir úr
síðasta víginu, því auðvitað
skilja allir, að það er við þann
að sakast, sem verðfelldi krón-
una, en ekki hinn, sem viður-
kenndi verðfallið, þ.e.a.s. það er
vinstri stjórnin, en ekki viðreisn-
arstjórnin, sem verðhækkunum
olli.
— En hvað um gengisfelling-
una í ágúst 1961?
— Seinni gengisfellingin er
af sömu rótum runnin. Sum-
arið 1961 rauf Samband ísl-
enzkra samvinnufélaga samstarf
við Vinnuveitendasamband ís-
lands og gerði sérsamning við
kommúnista, og námu kaup-
hækkanirnar 13-19%. Augljóst
er að sjávarútvegurinn gat ekki
risið undir slíkum kauphækk-
unum ofan á aflaleysi og verð-
fáll 1960 og lélega vetrarvertíð
1961. Þess vegna var þessi kaup-
hækkunarsamningur í rauninni
samningur um nýja verðfellingu
krónunnar. Rétt er að minna á, að
Sambands-kaupfélögin gengu
fremst í flokki um að heimta, að
þessar kauphækkanir kæmu inn
í verðlagið og sönnuðu með því,
að þau gátu ekki risið undir
kauphækkunum Sambandsins,
nema með því að leggja bagg-
ana yfir á bök almennings. Ég
sagði, gengu fremst; það kann
að orka tvímælis, því Samband-
ið sjálft krafðist þá algjörs af-
náms alls verðlagseftirlits til
þess þannig að geta lagt alla
kauphækkunina ofan á vöruverð
ið þegar því sýnist.
Það er, þegar einnig þetta
liggur alveg ljóst fyrir, sem
Framsóknarmenn grípa til ör-
væntingafullra umræðna um
utanríkismál.
— En hvað er framundan?
Stórverkefni framundan
— Ef stjórnarflokkarnir vinna
sigur, þá mun haldið áfram
sömu viðreisnarstefnunni. Auð-
vitað höfum við fyrirætlanir um
stórhuga framkvæmdir; menn
þekkja orðið framkvæmdaáætl-
unina og það, sem fyrirhugað er
að gera. Það eru stór verkefni.
En menn þurfa þó ekki að ótt-
ast, að stjórnaflokkarnir hafi
það ekki hugfast að sígandi
lukka er bezt.
— En hvað, ef hinir flokk-
arnir fengju „stöðvunravald"?
— Ég ætla að svara þessu
óbeint. Hugsum okkur að stjórn-
arandstæðingar fengju völdin.
Og hugsum okkur að þeir fram-
kvæmdu kjarnann í þeirri stefnu
sem þeir daglega boða. Þeir
mundu lækka vexti, hækka af-
urðaútlánin og afnema binding-
arákvæðin, þ.e.a.s. minnka
sparnað og auka útlán. Afleið-
ingin af þessu er óumflýjanlega
sú, að þetta aukna fé leitar á
gjaldeyrissjóðina. Og ef á annað
borð fer að halla á þá sveifina,
þá minnka þeir og eyðast jafn-
vel miklu fyrr en menn gera
sér grein fyrir. Og þá gætum
við fyrr en varir staðið í sömu
sporum og fyrir viðreisn, þ.e.a.s.
það mundi verða gjaldeyrisskort
ur, síðan innflutningshöft, vöru-
skortur og svartur markaður,
sem leitt gæti til skömmtunar. Þá
erum við aftur seztir neðst á
óæðri bekk, sem vanskilaþjóð,
sem hvergi hefir lánstraust.
Ég mundi ségja, að það ástand
sem skapaðist, ef viðreisnarflokk-
arnir verða ekki einráðir, gæti
verið einhvers staðar á milli þess,
sem nú er, og þessa.
— En hefur Sjálfstæðisflokk-
urinn aldrei borið ábyrgð á
haftakerfi?
— Ekki er því að neita. Játa
ég mína meðábyrgð, þótt ekki
ætti ég sæti í þeirri stjórn, er
til þess örþrifaráðs greip. Og
við höfum oftar neyðzt til að
fallast á það, sem við höfum
verið andvígir, en þá alltaf til
að forða því, sem verra var. Við
vissum alltaf að skömmtunin var
kvalræði, en reynslan varð þó
enn viðurstyggilegri en hug-
boðið. Héðan af orðar enginn
skömmtun held ég, fyrr en þá
allt er komið í rúst vegna nýs
haftakerfis. — Það væri þá
helzt Framsóknarmenn, þeir eru
mikið gefnir fyrir að ráða fyrir
aðra, líka hvað fer í þá og á.
Oft sagði ég við Eystein Jónsson,
„þegar við vorum á freigátunni"
og mér þótti hann helzt til
djarftækur til buddu skattþegn-
anna: „Þú lætur þér ekki
nægja að taka fé af skattþegn-
unum, þegar ríkissjóður er fjár-
þurfi, þér er það eitt nóg að
hindra að menn hafi svo rúm
fjárráð að þeir þurfi ekkert til
ríkisvaldsins að sækja:“ Ef til
vill var þetta nokkuð sterkt að
orði kveðið, en þó er það ein-
mitt þetta, tilhneigingin til að
taka völdin af öðrum, láta sækja
til sín, gefa „ívilnanir" og þá
ekki sízt sínum skjólstæð-
ingum, sem í alltof ríkum mæli
hefur einkennt alla stjórnmála-
starfsemi Eysteins Jónssonar
En annars hef ég svo sem
verið á freigátunni með flestum
„strandkapteinum", á um þá
ýmsar góðar endurminningar, en
vildi þó fæsta þeirra „munstra"
aftur, þótt ég ætti kost á því. En
það mega menn vita, að enda
þótt íslenzkir stjórnmálamenn
kveði í opinberum umræðum oft
upp sleggjudóma hver yfir öðr-
um, öllum til tjóns og lítils sóma,
sem það gera, þá er mikil bót
í máli, að undir niðri eru þeir
flestir mátar. Annars væri held-
ur ekki fyrir „fjandann sjálfan“
að eyða langri ævi í íslenzkt
stjórnmálaþras, enda þótt flestir
nærist á því að telja sjálfum
sér trú um, að þeir og flokkur
þeirra sé í þjónustu göfugri, feg-
urri hugsjóna en aðrir, sjái í senn
stærri draumsýnir og raunhæf-
ari úrlausnir en hinir.
Bezt að starfa í
Viðreisnarstjórninni
— Hvað mörgum stjórnum
hafið þér átt sæti í?
— Það man ég ekki, enda skipt
ir það engu höfuðmáli.
— í hvaða stjórn hefir yður
fallið bezt að vinna? Og hvers
vegna?
— Viðreisnarstjóminni. Það er
margt, sem því veldur, og þá
ekki sízt, að þrátt fyrir ólíkar
grundvallarskoðanir viðreisnar-
flokkanna hefur okkur tekizt að
vinna saman af heilum hug að
framkvæmd stjórnarstefnunnar
og öðru því, sem við hverju sinni
töldum þjóðinni fyrir beztu. Við
höfum verið hreinskilnir hvor
við annan og báðir hreinskilnir
við þjóðina, alltaf sagt henni rétt
frá því, sem framundan var, eft-
ir því sem við bezt vissum.
Og einhvern veginn finnst mér
að heppnin, gæfan, blessunin eða
hvað menn vilja kalla það, hafi
farsælt störf okkar, og fyrir það
er ég þakklátari en orð fá lýst.
Vátryggingarfélagið flytur í nýtt hús-
nœði á 10 ára afmœli rélagsins
VÁTRYGGINGARFÉEAGIÐ
flutti í gær í nýtt og skemmti-
legt húsnæði í Borgartúni 1 og
heldur með því upp á 10 ára
afmæli. Hið nýja húsnæði er á
annarri hæð, um 315 ferm. að
stærð og úr gluggum fagurt út-
sýni út yfir ytri höfnina. For-
stöðumenn fyrirtækisins buðu
fréttamönnum að skoða hið nýja
húsnæði og veittu þeim eftirfar-
andi upplýsingar um fyrirtækið.
í FEBRÚARMÁNUÐi 1953
ákváðu tvö gamalþekkt trygg-
ingafélög að sameina rekstur sinn
í eitt stórt félag og ásamt nokkr-
um athafnamönnum stofnuðu
þau Vátryggingafélagið h.f. Félög
þessi, Carl D. Tulinius & Co.,
h.f., og Trolle & Rothe h.f., eru
meðal elztu tryggingafélaga
þessa lands, Trolle & Rothe h.f.,
stofnað árið 1910 og hefur það
um áratuga skeið haft á hendi
hér á landi aðalumboð fyrir
Lloyd’s í London og hefur enn.
í fyrstu stjórn félagsins áttu
sæti: Carl Finsen, framkv.stj.,
Friðþjófur O. Johnson, framkv.
stj., Árni Kristjánsson, framkv.-
stj., Ólafur Georgsson, fram-
kv.stj., Bergur G. Gíslason, stór-
kaupm.
Þess má minnast, að Carl Fin-
sen, sem var fyrsti stjórnarfor-
maður félagsins, var einnig fyrsti
maður hér á landi, sem gerði
vátryggingastarfsemi að ævistarfi
sínu.
Við stofnun félagsins var strax
byggt á traustum grunni, þar sem
tvö félög í fullum gangi samein-
uðust og afhentu því alla beina
tryggingarstarfsemi sína, enda
urðu viðskpti félagsins þegar á
fyrsta ári all mikil, voru t. d.
gefin út á árinu 7160 skírteini
og námu iðgjaldatekjur rúmum
5 milljónum króna. Iðgjaldatekj-
ur hafa síðan vaxið ár frá ári og
eru nú margfaldar miðað við
fyrsta árið.
Vátryggingafélagið h.f., hefur
frá stofnun verið til húsa að
Klapparstíg 26, hér í bæ. Fljótt
varð þó sýnt, að þröngt yrði þar
um starfsemi félagsins og
snemma kom því fram hugmynd
um byggingu eigin húsnæðis, sem
betur mætti þjóna þörfum þess
og kröfum vegna aukinnar starf-
semi. Fyrir nokkru var hafinn
undirbúningur að framkvæmd
þessarar áætlunar með þeim ár-
angri, að nú í dag opnar félagið
skrifstofur sínar í nýju, og glæsi-
legu og vel skipulögðu húsnæði.
Arkitekt að byggingu hússins
og allri innréttingu er Gunnar
Hansson, en um smíði hússins
hefur séð Jón Hannesson, bygg-
ingameistari.
Opið i hádeginn
Félagið er 10 ára um þessar
mundir, stofnað í febrúar 1953,
sem fyrr er sagt og heldur þvl
upp á áratugs afmæli sitt með
flutningi í hið skemmtilega hús-
næði að Borgartúni 1. Með til-
komu þessa nýja húsnæðis og
meira hagræðis á störfum vill
félagið leggja áherzlu á þá von
og ósk að geta í framtíðinni veitt
sínum gömlu, nýju og verðandi
viðskiptavinum meiri • og betri
þjónustu. Sem einn þátt i þvl
verður tekið upp það nýmæli I
rekstri félagsins, að hafa opið
í hádeginu, þannig að vinnandi
menn geti notað matartíma sinn
til að sinna málefnum sínum
gagnvart félaginu. Ennfremur
verður nú tekin upp sú nýlunda
að færa sérstaka spjaldskrá öku-
Framhald á bls. 16.