Morgunblaðið - 23.05.1963, Page 6

6
M o r r. r vb r 4 niÐ
Fimmtudagur 23. maí 1963
Hafnargerð á Akranesi
ÉG hefi nú starfað hér við
höfnina í 2 ár auk þess sem ég
hefi stundað hér sjó um 28
ára skeið og er því kunnug-
ur þeim mestu vandamálum,
sem skapazt af þrengslum og þó
öllu heldur af hreyfingu, sem
verður í höfninni, þegar vont
er veður. Ég get ekki séð að
komist verði hjá því að hefja
nú þegar áframhaldandi upp-
byggingu hafnarinnar. Langar
mig til að setja fram hugmynd
um næsta áfanga í hafnargerð-
inni, það er að segja ef tækni-
legar aðstæður eru fyrir hendi
að framkvæma þær.
Á árunum 1943-46, var mikið
unnið að hafnarmálum hér á
Akranesi undir forustu þáver-
andi bæjarstjóra, Arnljótar Guð-
mundssonar með tilkomu ker-
anna sem keypt voru frá Eng-
landi til hafnargerðarinnar að
forgöngu hans og fleiri góðra
manna, var bjartsýni mikil um
stóra og örugga höfn hér.
En er til kom var ekki sam-
staða um að byggja aðalgarðinn
á þeim stað, sem skapað hefði
meira pláss inni í höfninni hvern
ig sem á því stendur. Er eitt víst
að hefði hafnargarðurinn verið
byggður út af Skarfatanga — en
það er sá staður, sem þaulkunn-
ugir og tillögugóðir menn vildu
— hefði ukki verið eins vanda-
samt að snúa sér að aðkallandi
úrbótum vegna þrengslanna í
höfninni, og eins hefðu þau ekki
skapazt svo fljótt. Nú er það svo
að eitt af þeim kerum, sem keypt
voru til hafnargerðarinnar, er
ekki komið á þann stað, sem því
var ætlað, og er það mitt álit að
þegar því hefur verið komið á
þann stað, sem upphaflega hug-
myndin var, myndi að mestu
draga úr all i hreyfingu inni í
höfninni,' en það er aðalvanda-
málið. Auðvitað verður svo að
setja þil með allri innri höfn-
inni svo skipin hafi meira pláss
að liggja við.
• Ég tel að hreyfingin í höfninni
myndi mikið til hverfa, ef aðal-
garðurinn væri lengdur um 40—
60 metra. Myndi þá aldan lenda
meira utan við garðinn frá
Sementsverksmiðjunni. Það mun
flestum vera ljóst að ekkert verð-
ur gert í hafnargerð við erfið
skilyrði öðru vísi en það kosti
mikla fjárupphæð. Akranes er
einn af stærstu útgerðarbæjum
hér við Faxaflóa. Hér fjölgar
f~.kinu mest hlutfallslega, eins
og c. lnberar skýrslur sína. Það
virðist því vera tímabært að
hugsa til þess að halda áfram við
hafnargerðina og tryggja fólkinu
sem hér býr og hingað flytzt
nægjanleg atvinnuskilyrði. Því
enn mun útgerð og sjósókn verða
okkar aðalatvinnuvegur.Akranes
höfn, eins og hún nú, er eng-
an vegin örugg fyrir þann skipa-
stól, sem er nú, og ég tel að illa
gæti farið, ef 1 mjög stórum
straumum hittist á vonzkuveður
með þeim mesta sjógangi, sem
hér þekkist. En það hefur verið
lánið okkar enn, að svo hefur
ekki hitzt á og verður vonandi
áfram. Það þarf ekki að vera
vont veður til þess að sumir þeir
bátar, sem gerðir eru út nú, verða
að flýja höfnina fyrir öryggis-
leysi og ekki finnst mönnum
glæsilegt að gera út stór og góð
skip við slík skilyrði, þar sem
með þesskonar ferðalögum skap-
ast allskonar tafir og kostnaður.
Nú skilst mér að farið sé að at-
huga með áframhaldandi fram-
kvæmdir hér við höfnina og er
það sannarlega tímabært. Veltur
mikið á því að það, sem gert verð
ur komi sem bezt að notum.
Það er mjög aðkallandi að nú
í sumar verði reynt að bæta úr
því nauðsynlegasta og teldi ég
þá fyrst að láta grafa upp úr
innri höfninni, en komið hefur
fyrir að bátar taka þar illa niðri
vegna þess hvað þar er grunnt.
Hefur orðið að taka þá beint í
dráttarbraut til viðgerðar. Eng-
um skipstjóra eða skipshöfn
finnst það uppörvandi að taka
skip sitt eftir óveðursdaga, eftir
að hafa horft á það berjast við
grjót eða annað drasl í botninum
um hverja fjöru.
Héðan hafa verið gerðir út 25
bátar í vetur, frá 40 upp í 230
tonn.
Einn bátanna, 170 lesta, hef-
ur ekki getað verið hér í höfn-
inni, ef veður hefúr verið vont
og hinir stærri við illan leik. Nú
eru í smíðum 3 stórir bátar, sem
ég veit um og þó svo að einhverj-
ir af þeim minni færu héðan, þá
sjá allir að hér horfir til vand-
ræða og ekki, bætir það úr skák
að þetta snertir okkar aðalat-
vinnuveg, sem þessi bær fellur og
stendur með.
Ég myndi telja þetta liggja
næst fyrir við áframhaldandi
hafnargerð:
1. Að grafið verði upp úr
bátahöfninni og sprengja, ef með
þarf, svo bátarnir fái nægjan-
legt dýpi.
2. Að lengja aðalgarðinn um
40—60 metra. Tæknilærðir menn
• Hver tók telpuhjólið
við Melaskólann
í gærmorgun?
Átta ára telpa fór í gærmorg
un út í Melaskóla, til þess að
sækja einkunnirnar sínar. Hún
fór á reiðhjóli sínu, litlu kven-
hjóli, og skildi það eftir við
skólann milli kl. 10 og 11, en
þegar hún kom aftur út, var
hjólið horfið.
Telpan er óhuggandi út af
hjólhvarfinu, enda hafði hún
fengið það í jólagjöf. Það er
svo að segja nýtt, þýzkt að
uppruna, blátt og hvítt á lit-
inn. Sætið er grátt og hvítt, og
við það hékk grá taska með
skiptilyklum. Bögglaberi var á
hjólinu og net um afturhjólið.
Líklegt er, að eitthvert barn
hafi tekið hjólið með sér í
óvitaskap, og eru þá foreldrar
þess vinsamlega beðnir að láta
vita um það í síma 3-51-74. Sé
því ekki til að dreifa, eru þeir,
sem veitt geta einhverjar upp-
lýsingar um málið, beðnir að
láta rannsóknarlögregluna vita.
verða að segja til um hvort ker-
ið, sem er inni í höfninni og upp-
haflega var ætlað til þess, verði
tekið í það eða það látið vera og
steypt anað nýtt. En það má ekki
fara af sínum stað nema eitthvað
komi í staðinn.
3. Hólfuð verði bátadokkin
svo bátamir geti verið dreifðari
o; þuyrfi ekki að vera 7 eða 8
hver utan á öðrum.
4. í. íærri bátunum, trillum,
verði ákveðið sérstakt pláss
þar sem þeir geta verið út af
f;> -ir sig. Af eðlilegum ástæðum
‘geta þeir ekki verið inr.an um
stærri bátr-.a. Vantar algerlega
pláss fyrir þá í dokkinni, enda
oft búið að minnast á það að hefj
ast handa um úrbætur í
því efni. Og ekki skulum
við gera lítið úr því, sem
þeir draga að landi þótt misjafn-
lega ári fyrir þeim, eins og öðr-
um fleytum. Oft hefur þetta orð-
ið vísir að stærri útgerð og ber
okkur að búa svo að þeim að
þeir meigi vel við una.
5. Byrjað verði á brimbrjót,
sem dregur úr öldunum áður en
þær skella á aðalgarðinum.
Það hafa heyrzt nokkrar hug-
myndir með brimbrjót, en ég
ætla aðeins að minnast á tvær.
Það hefur verið talað um að
keyra grjóti út með aðalgarðin-
um og það þá svo miklu, að það
yrði upp úr sjó. Halda sumir því
jafnvel fram að það myndi draga
úr hreyfingunni í höfninni. Ekki
trúi ég því. En það mun að sjálf-
sögðu verja garðinn fyrir
skemmdum og eins myndi ekki
sjórinn ganga yfir hann í vondu
veðri.
En yrði þetta ekki gífurlega
kostnaðarsamt? Hér er svo langt
í grjót og ekki neitt smáræði sem
★ Stytta Jóns forseta
J.H. sendir Velvakanda þetta
bréf:
„Mikið hefur verið skrifað
um breytingarnar á Austur-
velli og líka um styttu Jóns
Sigurðssonar. Lízt mér vel á
þá hugmynd, sem fram kom í
bréfi til Velvakanda, að láta
húða styttuna, því að hún er
orðin mjög Ijót.
Svo er annað, sen; þarf að
gera, og það er að merkja
styttuna. Mér finnst það til
skammar að hafa styttuna ó-
merkta. Þeir, sem sjá um stytt-
una, hugsa ef til vill að allir
viti af hverjum styttan er. Því
er þó ekki alltaf að heilsa, og
er leiðinlegt að heyra börn,
sem eru orðin læs, verða að
spyrja: Af hverjum er þessi
stytta? Þannig spyrja þau
vegna þess að þau sjá ekkert
nafn á henni.
Einnig þurfa allir útlending-
ar, sem koma á Austurvöll, —
og þeir eru ekki svo fáir, að
þarf. Og myndi þetta falla inn í
væntanlega áframhaidandi hafn-
argerð hér? Það ber að hafa í
huga um leið og teknar eru á-
kvarðanir, sem kosta mun tug-
milljónir króna.
Hin hugmyndin er að brim-
brjóturinn komi utar og þá
sennilega fram úr Skarfatanga.
Mælir mest með því að það verði
athugað mjög vel. Gæti það fall-
ið vel inn í áframhaldandi fram-
kvæmdir hér við hafnargerðina í
framtíðinni.
Hefur Sturlaugur H. Böðvars-
son, útgerðarmaður, sem mikinn
áhuga hefur á því að haldið verði
áfram meL hafnargerðina hér,
lagt það til að keypt yrðu stór
skip, sem sökkt yrði og not-
um í væntanlegan brim-
brjót. Hafa honum boð-
izt margvísleg tilboð og finnst
mér sjálfsagt að þetta verði at-
hugað mjög vel. Eitt tilboðana er
t.d. olíuflutningaskip, sem er 160
metrar á lengd og 13 m á hæð,
en það er um það bil helmingi
hærra en mesta dýpi er við aðal-
g-rðinn hér í höfninni. Og mér
dettur i hug, ef 2 slík skip yrðu
keypt og sökkt fram af Skarfa-
tanga myndi það verja hafnar-
garðinn mikið. Auðvitað yrði að
gera þessi skip þannig úr garði
að það verði ending í þeim, ef til
vill steypa inn í þau og sitthvað
fleira. En þau mætti þá fylla af
grjóti þar sem hagkvæmt væri að
ná í það áður en þeim væri sökkt
og síðan láta Sandey dæla í þau
möl, ef með þyrfti. Þá væri nú-
verandi hafnargarður mikið til-
tækilegri að útbúa hann þannig
að leggja mætti við hann á tvo
vegu og dýpið það mikið við
brimbrjótinn að taka mætti þar
upp að hvaða stærð af skipum
sem væri, en það er takmarkað
eins og er. Ef dýpið er ekki of
mikið eða annað það er gerir
þetta óframkvæmanlegt finnst
mér að athuga þurfi þetta vel.
6. Ef kerið, sem áður er
minnzt á, verður ekki fært úr
spyrja af hverjum styttan sé.
Ég hef oft verið spurð þessarar
spurningar.
Jón forseti gerði svo mikið
fyrir land og þjóð, að hann
hefði átt skilið, að stytta hans
væri sómasamlega merkt. Á
hana þyrfti að koma skjöldur
með nafni hans, og nokkur
skýringarorð þyrftu að fylgja
með á ensku, því að hún er
alþjóðamál, og þyrfti þá eng-
inn að spyrja lengur, læs börn,
aðkomufólk eða útlendingar.
Segja má, að tíminn sé lítill
til 17. júní úr þessu, en á
næsta ári er 20 ára afmæli lýð-
veldisins. Ætti þetta að geta
komizt í verk fyrir þann tíma.
— Svona skömm má ekki líð-
ast lengur, og skora ég á þá,
sem þessu máli ráða, að koma
þessu í verk fyrir 17. júní 1964.
Væri fróðlegt að fá að vita,
hvers vegna styttan hefur al-
drei verið merkt. Væri æski-
legt, að þeir, sem hér eiga um
að fjalla, sendu Velvakanda
bréf og skýrðu mál sitt. —
J. H.“
stað, þarf að steypa upp kantinn
á því sem alira fyrst svo að
stærri skipum, sem um höfnina
fara, stafi ekki hætta af því.
Ég vil svo að endingu aðeins
minnast á Lambhússund, sém
sumir hugsa að geti orðið vænt-
anleg fiskiskipahöfn.
Eitt af því fyrsta, sem ber að
hafa í huga, þegar hafnarstæði
er valið í útgerðarbæ, er að
tryggt sé að skipin komizt inn í
höfnina í vondu veðri.
Það er lítið gagn í góðri höfn,
t ekki er hægt að komast inn í
hana nema i góðu veðri. Þá er
betri sú lélega, sem skipin kom-
ast alltaf í og geta þá haft nokk-
urt skjól.
En það tel ég vandasamasta
spursmálið í sambandi við hugs-
anlega höfn á -—ubhússundi.
Og ekki hef ég trú á því að það
verði fjárhagslegur ávinningur
að byrja á annarri höfn þar á
meðan ekki er búið að full^.ra
þá sem fyrir er.
Það er mjög skiljanlegt að
með ört vaxandi skipastóli verði
þær hafnir, sem fyrir eru, of litl-
ar og þá sérstaklega í útgerðar-
stöðvum, sem liggja við auðug
fiskimið og þess vegna þarf að
bæta þar við, sem þörfin er
mest, en ég tel að mikið vanti á
að það sé gert.
Öllu því fé sem varið er til
hafnargerða á landinu þarf að
ráðstafa skynsamlega. Það er
vandasamt og um marga staði að
hugsa. En myndi ekki öll sann-
girni mæla með því að eitthvað
meira væri lagt fram til þeirra
útgerðarstuða, sem bátarnir og
fólkið er fyrir og menn verða að
flýja með sin atvinnufyrirtæki
fyrir þrengsli og öryggisleysi á
sama tíma, sem tugmilljónum er
veitt á þá staði, sem ekkert fólk
er fyrir eða fátt og jafnvel engir
bátar (þó svo að það gæti seinna
meir byggzt þar upp). Ég held
að við höfum ekki enn efni á því
að byggja hafnir hér og þar ein-
Upplestrarfríið
nýtist illa
Ung stúlka í III. bekk Mennta
skólans í Reykjavík kom að
máli við Velvakanda og kvart-
aði undan skipulagi upplestrar-
fría. Sagðist hún mæla fyrir
munn margra bekkjarsystkina
sinna. Prófið upp úr III. bekk
mun talið erfiðasta innanskóla
prófið (millibekkjapróf), en
fyrirkomulag upplestrarfría
mun reyndar vera hið sama í
öllum bekkjum.
Stúlkan sagði, að frá 7. til
18. maí væri þeim ætlað að
lesa geysimikið pensúm (les-
efni) í átta námsgreinum. Miklu
þægilegra væri hins vegar að
dreifa prófunum og upplestrar
fríinu þannig, að í stað þess
að hafa eitt „langt“ upplestrar-
frí fyrir öll próf kæmu nokkr-
ir dagar á milli prófa. Of seint
væri að hnika nokkru til núna,
en gott væri, ef skólayfirvöld
hefðu þetta í huga á næsta vorL
— Velvakandi getur tekið
undir þetta, því að þegar hann
var í menntaskólanum fyrir
allmörgum árum, voru al'lir
nemendur sammála um, að
þetta væri ákjósanlegasta fyrir
komulagið. Skólayfirvöidin
munu hafa vitað um óskir nem-
enda í þessu efni, en síðan eru
mörg ár liðin, og ekkert hefur
breytzt. . . .
Framih. á bls. 8.
AEG
Raftæki
Útsölustaðir:
Verzl. Stapafell, Keflavík.
Verzl. Staðarfell, Akranesi.
Kjartan R. Guðmundsson,
Isafirði.
Elís Guðnason, Eskifirði.
Verzlunarfélag Austurlands,
Egilsstöðum.
Leifur Haraldsson, Seyðisfirði.