Morgunblaðið - 05.06.1963, Blaðsíða 3

Miðvikudagur 5. júní 1963
MORCUNBLAÐIB
3

r:

Hagur þjdðarinnar hefur sfórbatnað
Ný tollskrá og
tollalækkanir
Haldið var áfram á þessari
sömu braut, sem mörkuð var
í nóvember 1961, í hinni nýju
tollskrá, sem samþykkt var
á síðasta þingi. Eitt megin-
atriði hinnar nýju tollskrár
var að gera hana einfalda og
óbrotna og í stað þess ara-
grúa af gjöldum, sem í gildi
hafa verið og oft eru reiknuð
af mismunandi grunni, kemur
nú einn verðtollur reiknaður
af einum og sama grunni. Þó
er reiknaður vörumagnstollur
af fáeinum vörutegundum.
Óþolandi ósamræmi var
orðið á aðflutningsgjöldum af
sams konar eða svipuðum
vörum, sem skapazt hafði og
aukizt smám saman, stundum
vitandi vits til að mismuna
atvinnuvegum eða jafnvel
formum atvinnugreina og at-
vinnurekstrar og stundum af
vangá, þar sem of skammur
tími hafði unnizt þeim til und
irbúnings. Þannig voru tU
dæmis gjöld af sams konar
varahlutum ýmist 21%, 34%
eða 77%, eftir því hvort setja
átti þá í bát, dráttarvél eða
bíl. Það var því annað meg-
inatriði við endurskoðun toll-
skrárinnar að samræma toll-
ana og þótt stórmikið hafi
áunnizt í því efni, verður þó
í sumum tilvikum að taka
skrefið í fleiri áföngum en
einum, þar sem ella yrðu
stökkin of tilfinnanleg. Er um
flokkun og niðurröðun í hinni
nýju tollskrá fylgt hinni al-
þjóðlegu tollskrárfyrirmynd,
Briissel-skránni svonefndu.
í þriðja lagi voru tollar
lækkaðir eftir föngum. Of-
tollun vara var hætt og er
hæsti tollurinn ákveðinn
125%, en 35% tollur er algeng
astur. Alls nema tollalækk-
anirnar samkvæmt tollskránni
um 100 millj. kr.
Mestu vegaframkvæmdir
í sögu landsins
Framkvæmdir í vegamálum
hafa verið meiri í tíð Við-
reisnarstjórnarinnar en nokk-
urrar annarrar ríkisstjórnar
hér á landi. Á árunum 1960—
62 hafa nýframkvæmdir í
vegamálum numið samtals
228 millj. kr. miðað við verð-
lag í árslok 1962, en langmest-
ar verða framkvæmdirnar þó
é þessu ári, en þá mun fjár-
festing í vegum og brúm
nema um 140 millj. kr., þannig
að alls munu vegafram-
kvæmdir nema 368 millj. kr.
á viðreisnartímabilinu. Hve
stórkostlegt átak um er að
ræða í þessum efnum verður
bezt ljóst, þegar þess er gætt,
að allt vinstri stjórnar tíma-
bilið námu vegaframkvæmd-
ir alls 212 millj. kr. miðað við
sama verðlag.
Framlög til vegaviðhalds
hafa aukizt að sama skapi á
viðreisnartímabilinu, og mun
á þessu ári einu varið 63
millj. kr. til viðhalds vega.
Of langt mál yrði að gera
tæmandi grein fyrir hinum
gífurlegu vegaframkvæmd-
um, sem unnið hefur verið að
á undanförnum árum og fyrir
hugaðar eru á þessu ári. —
Stærstu verkefnin, sem ráð-
gerð eru á þessu ári í vega-
framkvæmdum, eru lagning
Reykjanesbrautar, Ennisvegar
á Snæfellsnesi og Strákavegar
við Siglufjörð. Er kostnaður
við þessar framkvæmdir á-
ætlaður um 80 millj. kr. á ár-
inu. —
Stórbætt staða landsins
út á
Þegar Viðreisnin hófst
hafði gjaldeýrisstaðan versn-
að um 285 millj. kr. í frjáls-
um gjaldeyri eða um 300
millj. samtals. Hafði hin
þunga greiðslubyrði vegna
vaxta og afborgana af erlend-
um lánum ásamt hinni slæmu
gjaldeyrisstöðu skapað mjög
við
alvarlegt ástand í efnahags-
málum þjóðarinnar, svo að við
borð lá, að landið gæti ekki
staðið við umsamdar skuld-
bindingar sínar erlendis. Eða
m.ö.o. kæmist í greiðsluþrot.
Það var því eðlilegt, að Við-
reisnarstjórnin skyldi leggja
höfuðáherzlu á að styrkja
stöðu landsins út á við. Hefur
henni orðið vel ágengt, svo
að á árunum 1960—1962 batn-
aði gjaldeyrisstaða bankanna
um tæpar 1300 millj. kr. Gjald
eyrisforðinn var í árslok 1962
1150 millj. kr. eða um þriðj-
ungur árlegs vöruinnflutn-
ings. Með þessu hefur náðst
mikilvægur áfangi á þeirri
braut að tryggja fjárhagslegt
öryggi þjóðarinnar og skapa
skilyrði til frjálsra gjaldeyr-
isviðskipta, sem er grundvöll-
ur heilbrigðrar efnahagsstarf-
semi.
Þennan árangur Viðreisnar-
innar sannar betur en aUt ann
að hið breytta viðhorf erlend
is gagnvart íslenzkum fjár-
Eitt af höfuðskilyrðum
þess, að unnt sé að halda jafn-
vægi í þjóðarbúskapnum, er
að sjálfsögðu, að ríkissjóður
sé rekinn án greiðsluhalla.
Enda var greiðsluafgangur
hjá ríkissjórninni mikilvægur
hlekkur í Viðreisninni, hlekk
Með gerð hinnar stórhuga
þjóðhags- og framkvæmdaá-
ætlunar Viðreisnarstjórnar-
innar fyrir árin 1963—66 hef-
ur verið lagður grundvöllur
að auknum og skipulegri
framkvæmdum og efnahags-
legri uppbyggingu hér á landi.
Enn er framkvæmdaáætlun
in þó ekki sundurliðuð nema
fyrir árið 1963, en af henni
er ljóst, að á þessu ári munu
framkvæmdir verða meiri hér
á landi en nokkru sinni fyrr.
Er gert ráð fyrir, að fjárfest-
ing verði á árinu samtals 3220
millj. kr., og er hér um að
ræða mikla hækkun frá sl. ári,
en þá er talið, að fjárfest-
ingin hafi numið 2711 millj.
kr. Hækkun verður á öllum
aðalgreinum fjárfestingar, í
atvinnuvegum, íbúðarhúsum
og mannvirkjum og bygging-
um hins opinbera.
helmingur
stafar þó eingöngu af aukn-
málum. Alþj óðabankinn, sem
hafði verið okkur lokaður um
8 ár, hefur nú opnað dyr sín-
ar að nýju og þegar lánað til
langs tíma 86 millj. kr. til
hitaveituframkvæmda. Þá
fékkst 240 millj. kr. fram-
kvæmdalán til 26 ára á hinum
frjálsa peningamarkaði í
London og verður það á þessu
og næsta ári aflgjafi mikil-
vægra framkvæmda víðs veg
ar um landið. Slík lán er
okkur íslendingum nauðsyn-
legt að fá til margháttaðra
framkvæmda, en til þess að
þau fáist, verður að varðveita
lánstraustið, efnahags- og
fjármálagrundvöllinn.
ur, sem ekki mátti bresta. Á
árunum 1950—1958 varð halli
hjá ríkissjóði annað hvert ár.
M.a. var greiðsluhalli eina
heila árið, sem vinstri stjórn-
in sat. Síðan hefur orðið
greiðsluafgangur öll árin,
1959, 1960, 1961 og 1962.
ingu á innflutningi fiskiskipa.
Gert er ráð fyrir, að fjár-
festing í atvinnuvegunum
verði 1565 millj. kr. á árinu.
Hafa fjárfestingar höfuðat-
vinnuveganna, sjávarútvegs,
landbúnáðar og iðnaðar, verið
stórefldir, og munu lánveit-
ingar þeirra nema hærri upp-
hæðum á þessu ári en áður
hefur þekkzt.
Fjárfesting í íbúðarhúsum
er áætluð 675 millj. kr. á ár-
inu, en það svarar til bygg-
ingar 1270 íbúða. Gert er ráð
fyrir, að fjárfesting í íbúðar-
húsum vaxi síðan á árunum
1964—66 upp í 800 millj. kr.
á ári, en það svarar til bygg-
ingar 1500 íbúða á ári. Til
þess að stuðla að þessum
miklu húsabyggingum hafa
lánveitingar til íbúðabygg-
inga verið stórauknar.
Gert er ráð fyrir, að fjár-
festing í mannvirkjum og
byggingum hins opinbera
verði 980 millj. kr. á þessu
ári, sem er tæplega 200 millj.
*kr. meira en á sl. ári. Verður
aukningin á flestum sviðum
þessa flokks, en mest í raf-
virkjunum og rafveitum, veg-
um, höfnum og skólum. Fjár-
festing í raforkumálum er á-
ætluð 185 milj. kr., í vegum
og brúm 140 millj. kr., í höfn-
um 110 millj. kr., í skólum og
íþróttamannvirkjum 145 millj.
kr. og ýmsum öðrum fram-
kvæmdum 20 millj. kr.
Til þess að tryggja fram-
gang framkvæmdaáætlunar-
innar hefur Viðreisnarstjórnin
beitt sér fyrir töku 472 millj.
kr. framkvæmdaláns. Innifal-
ið í þeirri upphæð er enska
skuldabréfalánið, sem tekið
var í vetur, að upphæð 230
millj. kr., og PL 480 lán, sem
nemur 55 millj. kr. Það, sem
á vantar verður tekið að láni
hér innanlands, bæði frá at-
vinnuleysistryggingasjóði, líf-
eyrissjóðum, bankakerfinu og
tryggingafélögum.
Góð afkoma ríkissjóðs
framkvæmdaáætlun
Bætur almannatrygginga
hærri en nokkru sinni
Svo sem áður hefur verið
vikið að var stórkostleg hækk
un almannatrygginganna einn
liðurinn í viðreisnarráðstöfun
um 1960 og með því dregið úr
þeim áhrifuan, seim gengis-
breytingin elia. hefði haft á
Mfskjörin. Hafa almanna-
tryggmgarnar síðan enn verið
endurbættiar og auknar.
Breytingin á almannatrygg-
ingunum 1960 var aðallega
fólgin í eftirfarandi:
1. Fjölskyldubætur skyldu
greiðast með 1. og 2. barni í
fjölskyldu og vera jafn háar
fyrir hvert barn eða kr. 2600
á ári.
2. Elli- og örorkuiífeyrir
til hjó.na á 1. verðlagssvæði
hækkaði um 62,8% eða úr kr.
15.927.26 á ári í kr. 25.920.
EinistafclingsMifeyrir hækkaði
um 44% á 1. verðlagssvæði
eða úr kr. 9.954.54 á ári í kr.
14.400. Samisvanandi hæikkun
varð á 2. verðlagssvæði.
3. Mæðralaun skyidu greið
ast einsitæðum mæðrum, þótt
þær hefðu aðeins eitt barn á
framfæri, en áður voru full
mæðralaun ekki. greidd fyrr
en börnin voru fjögur eða
fleiri..
4. Barnalífeyrir var hækk-
aður um ca. 43%.
5. Fæðingasityrkur hækk-
aði um ca. 25%.
6. Ekkjubætur við dauðs-
falll maka og slysa.bætur
hækkuðu verulega.
Síðan lög þessi tóku gildi,
haifa veigamifclar breytingar
verið gerðar á almannaitrygg-
ingalöggjöfinni. 1960 var að
fullu afnumið ákvæði trygg-
ingarLaga um skerðingu elli-
iífeyris vegna annarra tekna
líífeyri/sþega og auk þess hlið-
stæð ákvæði vegna örorkulíf-
eyris.
1. júlí 1961 hækkuðu allar
bæbur trygginganna til sam-
ræniis við almennar launa-
hækkanir um 13,8% og um
4% frá 1. júní 1962. Þá hækk-
aði elili- oz örorkuliieyrir auk
þess um 7%.
Frá síðustu áramótum var
skipting landisins i verðlags-
svæði felld niður, enda orðin
óraunhæí, ag allar bætur al-
mannatryggi'nganna hinar
sömu hvarvetna á landinu.
Loks var ný heiidarlöggjöf
um áLmannatryggingar sam-
þykfct á síðasta Alþingi. Fel-
ur hún í sér stórfiækkaðar
fj ölsfc-y Ldubætur, fæðingar-
styrki, mæðralaun, ekkjulif-
eyri, dagpeninga eftir slys,
nánarbætur efltir þá, sem far-
ast af slysförum, sjúkradag-
bætur o. ffl. Mtin sú löggjöf
taka gildi um næstu áramót.
Það yrði of langit mál að
rekja í einstökum atriðum,
hvemig bætur almannatrygg-
inganna hafa hækkað. En tiiL
þess að getfa mönnum nokkra
hugmynd um það, skal rakið
hver útgjöld trygginganna til
Mfeyristrygginga hefur verið
á árunum 1959—1962:
1959 178,4 milllj. kr.
1960 324,9 miMj. kr.
1961 431,8 millj. kr.
1962 500,6 miilj. kr.
Á fjárlögum yfirstandandi
áris eru útgjöLdin áætiluð 561,4
millj. kr. Loks er svo áætlað,
að tryggingarnar hækki enn
um 54,1 millj. kr. vegna þeirra
breytinga, sem gildi taka um
næstu áramót og áður er vik-
ið að.