Morgunblaðið - 05.06.1963, Blaðsíða 6

6
MORGVNBLAÐIÐ
Miðvikudagur 5. júní 1963
Nýtt heildarfrumvarp til
skattalaga var samþykkt sem
lög frá Alþingi s.l. ár og var
það samið af nefnd þeirfi, sem
í ársbyrjun 1960 var skipuð
til að endurskoða gildandi lög
um tekju- og eignaskatt. í
lögunum felast allmörg efnis-
leg nýmæli og skal þeirra
helztu getið:
1. Tekjuskattur á félögum
lækkaði úr 25% 20%.
2. Heimiluð er útgáfa jöfn-
unarhlutabréfa, er miðist við
almenna verðhækkun og breyt
ir ekki eignahlutdeild hlut-
hafa, án þess að slík leiðrétt-
Iðnaðarmálastofnun til
eflingar framförum
Búnaðarsjóðirnir efldir
og komið á traustan
grundvöll
1962 var sett heildarlöggjöf
um Iðnaðarmálastofnun ís-
lands. Markmið hennar er að
efla framfarir í iðnaði hér á
landi og stuðla að aukinni
framleiðni í íslenzku atvinnu-
lífi. Hún skal vera Alþingi og
ríkisstjórn til ráðuneytis í
tæknilegum vandamálum, er
iðnað varða. Þá skal hún leit-
Ný heildarlöggjöf um Iðn-
lánasjóð var sett á síðasta
þingi. Starfsvið sjóðsins var
stóraukið og honum heimilað
að lána til byggingar verk-
smiðju- og iðnaðarhúsa og
endurskipulagningar iðnað-
arfyrirtækja auk vélakaupa.
Gert er ráð fyrir nýjum tekju-
stofni til sjóðsins, 0,4% gjaldi,
sem innheimtist af iðnaðinum
í landinu og lagt er á sama
ast við það að efla samvinnu
framleiðenda, stofnana og fé-
lagssamtaka til framfará í ís-
lenzkum iðnaði og vörudreif-
ingu og hafa náið samstarf
við þá aðila um slík mál.
Ekki þarf að fjölyrða um
gildi og þörf slíkrar stofnun;
ar fyrir hinn unga og ört vax-
andi iðnað landsmanna.
stofn og aðstöðugjald. Lýstu
stjórnir iðnaðarsamtakanna
sig samþykkar þessari tekju-
öflunarleið, enda er hér far-
ið inn á sömu braut og lengi
hefur gefizt vel hjá Stofn-
lánadeild sjávarútvegsins og
tekin hefur verið upp hjá
Stofnlánadeild landbúnaðar-
ins. Þykir eðlilegt, að höfuð-
atvinnuvegirnir taki sjálfir
Einhver hin merkasta og
mikilvægasta löggjöf, sem á
seinustu árum hefur verið sett
um landbúnaðarmál, er tví-
mælalaust löggjöfin um Stofn
lánadeild landbúnaðarins, sem
samþykkt var í aprílmánuði
1962. Forsendur þeirrar lög-
gjafar voru þær, að búnaðar-
sjóðirnir voru komnir á helj-
arþröm, þegar vinstri stjórn-
in hrökklaðist frá. Stafaði
það m.a. af því, að sjóðimir
skulduðu hundruð milljóna
erlendis, en engar ráðstafan-
ir voru gerðar til að bæja
gengistöpunum frá, þegar yf-
irfærslugjaldið var lögfest
1958.
Með lögunum um Stofnlána
deild landbúnaðarins var fjár-
hag fjárfestingasjóða landbún
aðarins komið á traustan
grundvöll. Áður þurfti að út-
vega sjóðunum á hverju ári
allt það fé, er þeir lánuðu
út. Nú hefur hin nýi sjóður
fengið fasta tekjustofna, er
sjá að verulegu leyti fyrir
fjárþörfinni. Lánveitingar
stofnlánadeildarinnar námu
um 70 millj. kr. 1962, sem er
talsvert hærri fjárhæð en á
fyrri árum.
Eins og oft hefur verið rak-
ið byggir stofnlánadeildin sig
mjög fljótt upp. Þannig mun
hún innan fárra ára hafa 100
millj. kr. af eigin fé til út-
lána og eftir 10—12 ár 150
millj. kr. og eiga auk þess
í höfuðstól 500 millj. kr.
Vegna þess hve vanmegn-
ugir búnaðarsjóðirnir hafa
verið til að standa undir láns-
fjárþörf landbúnaðarins, söfn
uðust lausaskuldir fyrir hjá
bændum til þess að standa
undir naðusynlegum fram-
Á miklu veltur, að aðgát
sé höfð um útgjöld ríkissjóðs
og stefnt að auknum sparnaði,
hagsýslu og bættu skipulagi.
Sérfróðir menn vinna að því
að staðaldri að rannsaka,
hvernig betra skipulagi verði
á komið og hvernig vinnu-
brögðum verði hagað þann-
ig, að hvort tveggja vinnist:
Betri þjónusta fyrir almenn
ing og sparnaður fyrir hið
opinbera.
Mikið hefur þegar áunnizt
í þessum efnum. 1. sept. s.I.
hóf Gjaldheimtan starfsemi
sína, en þar er sameinuð inn-
heimta tekju- og eignaskatts,
útsvara, tryggingagjalda,
sjúkrasamlagsiðgjalda o.fl.
Þessi framkvæmd er einn
þáttur í breyttu skipulagi um
álagningu skatta og tolla í
ríkissjóð og hefur milljóna
kvæmdum. Af þeirri ástæðu
bar brýna nauðsyn til þess að
lögfesta, að ákveðnar ráðstaf-
anir yrðu gerðar í því skyni
að breyta lausaskuldunum í
föst lán og munu þannig 66
millj. kr. hafa verið breytt i
föst lán til 20 ára. Er þess að
að vænta, að ekki komi á ný
til slíkrar söfnunar lausa-
skulda meðal bænda, þegar
stofnlánadeildin hefur byggt
sig nægilega upp, en áhrif
hennar eru þegar farin að
segja til sín með hækkuðum
lánum deildarinnar og því, að
nú er lánað til fleiri hluta en
áður, svo sem dráttarvéla.
sparnað í för með sér.
Á núverandi kjörtímabili
hafa fjárveitingar til vega ver
ið stórhækkaðar, ekki aðeins
að krónutölu heldur og að
notagildi. Um leið hefur vinnu
stöðum verið fækkað til þess
að vélar og vinnuafl nýtist
betur og stærri fjárveitingar
komi í hvern stað. Með þvl
hefur meira orðið úr pening-
unum og vegaféð nýtzt betur.
Til athugunar hefur verið
kostnaður við bifreiðar og
vinnuvélar ríkisins, en milljón
ir hafa árlega farið í súginn
vegna þess, hve viðhaldsfrek-
ar og lélegar margar bifreið-
ar og vinnuvélar ríkisins eru.
Má mikils sparnaðar vænta
með skynsamlegri endurnýjun
þessara tækja en verið hefur.
Iðnlánasjóður stórefldur
Sparnaður og hagsysla
Mesta framkvæmda- og framfaratímabiliö
Straumhvörf í
skattamálum
Einn liðurinn í Viðreisninni
var að tekjuskattur af almenn
um launatekjum var felldur
niður. Jafnframt beitti ríkis-
stjórnin sér fyrir endurskoð-
un skatta og útsvarsmála, en
ástand þeirra mála var í
stuttu máli þannig, að at-
vinnufyrirtæki áttu þess ekki
kost að endurnýja sig með
eðlilegum hætti, efla eða auka
starfsemi sína o.g afköst. í
fjölda tilvika dró það úr fram
taki og orku einstaklingsins
og loks var svo komið, að
þorri manna taldi eðlilegt og
réttlætanlegt að - draga eins
mikið undan skatti og mögu-
legt var.
Þegar á fyrsta þingi Við-
reisnarinnar var skattalögun-
um breytt sem hér segir:
1. Sú regla var afnumin, að
sveitarfélög legðu útsvör á
„eftir efnum og ástæðum“.
Að vísu höfðu sveitarfélögin
yfirleitt haft útsvarsstiga sér
til hliðsjónar, en voru engan
veginn bundin við þá. Þessir
útsvarsstigar voru mjög ólík-
ir, um eða yfir 200 að tölu.
—- Þeim var við breyt-
inguna 1960 fækkað niður
1 þrjá. Síðan var einn út-
svarsstigi lögfestur um allt
landið með lögum nr. 69/1962.
2. Lögboðið var, að veltuút-
svar mætti í engri grein vera
hærra en 3%, en áður var
það á valdi niðurjöfnunar-
nefnda og hreppsnefnda,
hversu hátt það skyldi vera í
hverri grein.
3. Ákveðið var, að útsvör,
þar með veltuútsvar, skyldu
frádráttarbær, þegar útsvar
skyldi næst á lagt.
4. Afnumin voru þau sérrétt
indi, sem samvinnufélögin
höfðu varðandi veltuútsvar.
þátt í að byggja upp sína lána
sjóði.
Iðnlánasjóður hefur lengst
af haft yfir takmörkuðu fjár-
magni að ráða. Á því hefur
þó orðið mikil breyting að
undanförnu. Sjóðurinn hefur
tvívegis fengið úthlutað P.L.
480 láni, fyrst 21 millj. kr.
1961 og síðan 14 millj. á ár-
inu 1962. Allt síðara lánið og
hluti þess fyrra mun verða til
ráðstöfunar á þessu ári. Þar
við bætist, að á þessu ári mun
sjóðurinn í fyrsta sinn fá tekj
ur af hinu nýja gjaldi á iðn-
aðarframleiðsluna, en þær eru
áætlaðar 7 millj. kr. Þannig
mun Iðnlánasjóður alls hafa
47 millj. kr. til ráðstöfunar á
þessu ári, sem er miklu hærri
upphæð en sjóðurinn hefur áð
ur haft yfir að ráða. Til þess
að svipuð upphæð geti orð-
ið til ráðstöfunar á árinu 1964
þarf sjóðurinn að fá um 15
millj. síðari hluta þess a árs
og er ætlazt til, að þær verði
veittar af P.L. 480 lánsfénu.
Loks hefur lögum um Iðn-
aðarbanka íslands verið breytt
á þann veg, að lögmætur hlut-
hafafundur getur nú ákveðið
að auka hlutaféð, en áður
þurfti að setja sérstök lög þar
um. Er þetta sami háttur og
hafður er á um Samvinnu-
bankann og Verzlunarbank-
ann.
Heildarendurskoðun
skattalaga lokið
Þegar á fyrsta þingi Við-
reisnarstjórnarinnar var tekju
skattur afnuminn af almenn-
um launatekjum. Barnlaus
hjón með 70 þús. kr. tekjur
þurfa ekki að borga skatt. Síð
an bætast 10 þús. kr. tekjur
skattfrjálsar fyrir hvert barn.
ing sé skattlögð sérstaklega.
3. Sá arður, er hlutafélög
mega greiða hluthöfum skatt-
frjálst, hækkaði úr 8% i 10%.
Er þar skapaður grundvöllur
fyrir stórt framtíðarmál, al-
menningshlutafélögin.
4. Heimilað er að flytja
tap milli ára um fimm ára-
mót í stað tveggja áður.
5. Fyrningarreglum var
breytt og heimilað að miða
afskriftir við kostnaðarverð,
en nauðsynlegt er, að fyrir-
tæki geti lagt til hliðar í fyrn
ingum þá fjárhæð, sem þarf
til að kaupa nýjar vélar og
tæki.
6. Skattfrjáls framlög í vara
sjóði hlutafélaga hækkuðu úr
20% í 25% og sameignarfélög
fengu 25% varasjóðshlunn-
indi, en höfðu engin áður. Til
samræmis lækkuðu skattfrjáls
framlög samvinnufélaga úr
33%% í 25%.
7. Skattstiga einstaklinga til
eignaskatts var breytt og 100
þús. kr. eign gerð skattfrjáls
o.fl.
Loks var öllu kerfinu um
álagningu skatta gjörbreytt,
svo að níu skattstjóraembætti
og eitt ríkisskattstjóraembætti
komu í stað 219 skattanefnda,
10 skattstjóraembætta og 24
yfirskattanefnda. En með því
vannst hvort tveggja, meira
samræmi og réttlæti varð um
framtöl og álagningu skatta
og auk þess hafði breytingin
mikinn sparnað í för með sér
fyrir ríkissjóð.