Morgunblaðið - 28.06.1963, Qupperneq 10

10
MORCVNBLAÐIÐ
Fostudagur 28. jöní 1963
Það er heitt á Venusi
FLETT var ofan af mörg-
um leyndarmálum björtustu
stjörnunnar á himninum, þeg
ar Mariner II náði Venus, 14.
desember 1962. Yfirborð plán-
etunnar er ofsaheitt. Sama
hlið snýr alltaf að Sólu. Þykk
ský sveima í 70 kílómetra
hæð. Venus hefur ekkert seg-
ulsvið. Kolsýra finnst, en
sennilega lítið súrefni eða
vatnsgufa. Ferð Mariner II hef
ur heppnast svo vel, að Banda
ríkjamenn hafa hætt við að
senda annan gervihnött til
Venusar 1964. Þeir ætla að
einbeita sér að Marz í staðinn.
í 109 daga hafði gervihnött-
urinn svamlað í gegnum geim-
inn. Með því að hagnýta sér
orku frá sólarrafhlöðunum,
sem stjörnukönnuðurinn var
þakinn með, hafði Mariner
II haft stöðugt samband við
skapara sína á Jörðunni, sem
fylgdust spenntir með ferð-
um hans.
Hann var nú kominn á á-
fangastaðinn, eins og mæli-
tæki hans sýndu, en þau höfðu
á hinni löngu leið vegið seg-
ulsvið, geimgeisla og sól-
storma til þess að nota tím-
ann.
* MARINER II
Mariner II renndi spenntur
rafaugum sínum yfir plánet-
EXPLORItJG VENUSj SPACEMEN
WON'T fANIC AT HEARING MIGH
BEASTS^OAR—NOTIP. THEy
REMEMBER that....
..TtíE DENSE VENUSIAN ATMOSPHERE WOULDMAKE ALL •->'
SOUNDS MANYTIMES LOUDERTHAN ON EARTH. OUR"MIGHTV4'
BEASTS TURN OUT TD BE —MIGHTV SMALL.
GEIMFARAR Á VENUSI munu ekki hrökkva í kút, þótt þeir
þeir heyri ógurleg öskur. Að minnsta kosti ef þeir muna eftir
því....... .......... að hið þétta lofthvolf Venusar gerir
öli hljóð mörgum sinnum sterkari heldur en á Jörðunni. Ösk-
ur sem virðast eiga upptök sin í barka risaeðlna, koma frá
litlum, skaðlausum dýrum.
una. Hið fyrsta sem hann
grennslaðist eftir var: Hvað
var heitt á yfirborðinu. Hon-
um var mikið niðri fyrir, þeg- .
ar hann síðan hóf að síma til
Jarðarinnar allt það sem fyrir
augu hans bar. Talmál hans
var reyndar dálítið torskilið,
allt í punktum og strikum, en
rafeindaheilar túlkuðu tal
hans jafnóðum. Vísindamenn
í Bandaríkjunum heyrðu Mar-
iner II segja:
— Ég held, að það séu litl-
ar líkur fyrir því, að ég hitti
á líf hérna á Venus. Ég var
rétt í þessu að athuga hita-
stigið við yfirborðið og reynd-
ist það mjög hátt. Hitinn er
um 450 stig á Celsíus eða svo
hár, að blý hlýtur að finnast
bráðið þarna niðri. Það er
erfitt að ímynd' i:* við
slík skilyrði.
•— Mér sýnist lofthvolf Ven
EFTIR
VIIM HÓLIU
usar vera allfrábrugðið loft-
hvolfi jarðarinnar. Fyrst og
fremst er það miklu þéttara.
Niður við yfirborðið er loft-
þrýstingurinn 10 sinnum meiri
heldur en maðurinn á við að
venjast. Að öðru leyti eru
skýin öll miklu stórkostlegri
og hærri. Á jörðunni fer skýja
þykknið varla hærra en 16
kílómetra, en hérna byrjar
það fyrst í 70 kílómetra hæð
og verður 25 kílómetra þykkt.
Það er ekki undarlegt að
mönnum skyldi ekki hafa tek-
ist að sjá niður á yfirborð
Venusar með stjörnusjám
sínum.
Með litrófsrannsóknum hafa
stjörnufræðingar rekist á kol-.
sýru í lofthvolfi Venusar og
virðist mér nú, þegar ég get
rannsakað þetta í nærsjá, að
magnið af lofttegundinni sé
ótrúlega mikið, eða um 10%.
Ég get ekki rekist á súrefni
eða vatnsgufu, svo ég býst
við að köfnunarefni taki upp
Blý bráðnar við yfirborð Venusar og þykk ský sveima í 70
kílómetra hæð.
mest af 90 prósentunum, sem
eftir eru.
★ Á JÖRÐUNNI
Við rafeindaheilana má líta
spennt andlit. Árangur af
margra ára striti og undirbún-
ingi er að koma í ljós. Sendi-
förin hefur heppnast framúr-
skarandi vel, og nú er mað-
urinn að fá mörg svör við ót-
almörgum spurningum, sem
hann hefur lengi glímt við.
En hvernig er með segulsvið
Venusar? Eða snúing plánet-
unnar um sjálfa sig? Eyrun
sperrast á vísindamönnuénum,
þegar Mariner II heldur á-
fram: — Ég hef verið að
grennslast fyrir um segulsvið
Venusar, bæði á leiðinni hing-
að og svo núna, en ekki getað
fundið nein merki þess. Fyrst
hélt ég að það væri einhverju
tækja minna að kenna, en þá
sá ég að það gæti ekki átt
sér stað, því ég hef getað
mælt alheimssegulsviðið á
leið minni hingað, Líklega hef
ur stjarnan ekkert segulsvið
og eru fleiri rök, sem hníga
að því.
— Rétt í þessu var ég að
athuga snúning hnattarins um
ás sinn og sýnist mér, að
hann sé mjög hægur. Helzt
held ég, að Venus snúi alltaf
sömu hlið að Sólu, á svipað-
an hátt og Máninn snýst um-
hverfis Jörðina. Jarðarbúi sér
ávallt sömu hlið Mánans og
þannig myndi Sólarbúi sömu-
leiðis sjá Venus. Þetta þýðir
það, að það tekur Venus 225
daga að snúast einn hring í
kring um sjálfa sig eða jafn-
langan tíma og það tekur hana
að fara einn hring í kring
um Sólina. Þetta er sam-
hljóma einni kenningu sem
segir, að hnettir sem snúist
hægt hafi lítið eða ekkert seg
ulsvið.
— Eitt finnst mér dálítið
dularfullt. Á einum stað í
lofthvolfinu er hitastigið um
15 gráðum lægra heldur en
annars staðar. Það er ekki
laust við, að mér.fljúgi í hug
svífandi lífsverur í lofthjúpn-
um, sem einhverjum vísinda-
manni heima hefur dottið 1
hug, að gætu fyrirfundist á
Venus. Ég hef þó ekki tíma
til þess að vera með slíkar
spekúlasjónir, því nú er ég á
hraðri ferð frá stjörnunnL
Líklega er hitafallið í loft-
hjúpnum af völdum fjallgarða
fyrir neðan.
★ BLESS
Og Mariner II hélt burt frá
Venus til þess að snúast um-
hverfis Sólina um ómunatíð.
Gervihnötturinn hafði leyst
verk sitt vel af hendi og nú
beið hans hvíld í endaleysi
tómarúmsins. Hver veit nema
að einn góðan veðurdag verði
hann sóttur út úr einmana-
leika sínum og settur í alheims
safnið fyrir fyrstu frumherja
geimsins.

Ólafur Þ. Jónsson söng
í Tívolísalnum í Höfn
— hlaut dgæta dóma danskra gagnrýnenda
SÍÐASTLIÐINN sunnudag söng
ungur íslenzkur tenórsöngvari,
Ólafur Þorsteinn Jónsson, á
hljómleikum í Tívolí-hljómleika-
salnum í Kaupmannahöfn. Söng
hann aríur úr óperum og óper-
ettum með undirleik hljómsveit
ar, er Eifred Eckart-Hansen
stjórnaði.
Gagrtrýnendur dönsku blað-
anna hafa farið mjög lofsamleg-
um orðum um söng Ólafs og
„ eru sammáia um, að gæði radd-
ar hans séu með bezta móti.
Sverre Forchammer skrifar
í Berlingske Aftenavis, að Danir
hafi fengið að heyra marga góða
tenórsöngvara frá íslands og nú
hafi enn einn bætzt í þann hóp.
Segir hann frammistöðu söngv-
arans á þessum fyrstu hljóm-
leikum í Kaupmannahöfn lofa
mjög góðu um framtíðina og til-
hlökkunarefni sé, að heyra til
hans aftur, er hann hafi náð
betra valdi á rödd sinni.
Forchammer segir m.a.: Yfir-
leitt má segja, að Ólafur hafi
gott vald á sinni' ágætu rödd.
Þó veldur hann ekki hinum fín-
gerðari blæbrigðum raddarinn-
ar og túlkunin er oft nokkuð
meðvituð. . . .“ Og síðar segir
hann, „Aðalatriðið er, að þarna
er á ferðinni ósvikinn ljóðrænn
tenór, og þeir eru ekki á hverju
strái. Efni Ólafur það, sem hann
lofaði okkur á hljómleikunum
í gærkvöldi, getur hann komizt
langt á listabrautinni“.
Meðal verka á efnisskrá Ólafs
voru óperuaríur eftir Ponchielli
og Girodano og óperettuaríur
eftir Lehar. Segir gagnrýnandi,
að undir hafi tekið í hljómleika-
salnum af lófaklappi áheyrenda,
eftir meðferð hans á Lehar-arí-
unum. Að lokum gagnrýnir
Forchammer hljómsveitina og
hljómsveitarstjórann fyrir af há-
væran og þunglamalegan leik.
★
Gagnrýnandi Politiken segir,
T\ Jónsson
að Ólafur hafi gersigrað áheyr-
endur í Tivolísalnum á sunnu-
dagskvöld og það muni hann
eflaust geta gert hvar sem hann
sýni sig á hljómleikapalli. Segir
gagnrýnandinn ekki nokkurn
vafa leika á því, að rödd Ólafs
sé óvenjulega góð. Hann hafi
sýnt það í óperuaríunum ítölsku,
að hann hafi gott vald á sætleik
belcanto söngs, en þar hafi jafn-
framt skort nokkuð á listræn til-
þrif. Hins vegar hafi hann notið
sín séflega vel í óperettusöngn-
um.
★
Gagnrýnandi Berlingske Tid-
ende tekur dýpst í árinni og
segir, að hljómblær hinnar björtu
og léttu tenórraddar Ólafs hafi
minnt áheyrendur á Jussi Björl-
ing. Og hann bætir við, að rödd
in sé alveg laus við nefhljóðið,
sem svo oft hafi gætt í íslenzkura
röddum, er heyrzt hafi í Kaup-
mannahöfn.
Gagnrýnendur eru sammála
um, að Ólafur eigi enn margt
eftir ólært varðandi framkomu
á sviði, en það séu atriði, sem
auðvelt ætti að vera að lagfæra,
og rödd Ólafs gefi mikil fyrir-
heit.
Apaskinnsjakkar
Tökum upp í dag nýjar sendingar af
hinum vinsælu dönsku apaskinnsjökkum.
Ný snið með og án skinnfóðurs. —
Margir litir.
H
Höfum fyrirliggjandi úrval af stretch-
síðbuxum í mörgum litum. Allar stærðir.
Tízkuverzlunin Guðrún
Rauðarárstíg 1 — Sími 15077
Bílastæði við búðina.