Morgunblaðið - 28.06.1963, Síða 13

Fostudagur 28. júnf 1983
MORGVNBLAÐIB
13
Kennedy skorar á landa sína að:
leysa kynþáttamálin með
skynsemi og snarræði
Washington, 26. júní (NTB).
Dómsmálaráðherra Bandaríkj-
anna, Robert Kennedy, lét svo
ummælt í dag, að Bandaríkin
gætu ekki lengur þolað þá ógnun
sem stafaði af kynþattamisrétt-
inum í landinu.
Þessi ummæli dómsmálaráð-
herrans komu fram í yfirlýsingu
sem hann sendi dómsmálanefnd
fulltrúadeildar þingsins vegna
frumvarps Kennedys Bandaríkja
forseta um jafnrétti blökku-
manna við hvíta menn.
í yfirlýsingu Roberts Kenne-
dys dómsmálaráðherra, bendir
hann á hve lengi Bandaríkja-
menn hafi átt við kyniþátta-
vandamál að etja og segir, að
þeir geti ekki vænzt þess, að
hægt verði að vinna bug á þeim
með því einu, að samþykkja lög.
Bandaríkjamenn verði að sýna
snarræði og skynsemi á þessum
alvarlegu tímum til þess að
reyna að koma í veg fyrir, að of-
Krúsjeff í Berlín
d föstudng
Berlín, 26. júní (AP).
Skýrt var frá því opinberlega í
kvöld, að Nikita Krúsjeff, for-
sætisráðherra Sovétríkjanna,'
væri væntanlegur til A-Berlínar
n.k. föstudag kl. 13 (ísl. tími).
Kemur Krúsjeff til borgarinn-
ar með flugvél og frá flugvellin-
um ekur hann til ráðhúss borg-
arinnar til opinberrar móttöku.
Eins og kunnugt er, var sá
orðrómur á kreiki í Moskvu í
gær, að Krúsjeff væri á leið til
Rúmeníu. Orðrómurinn var ekki
á rökum reistur, því að í dag tók
Krúsjeff á móti nýútskrifuðum.
nemendum herháskólans í
Moskvu. Fór athöfnin fram í
Kreml.
Byron de la Beckwith
beldisverk og órói í landinu auk-
ist og margfaldist.
Blökkumenn í Suðurríkjum
Bandaríkjanna halda enn áfram
mótmælaaðgerðum gegn kyn-
þáttamisréttinum og eru kröfu-
göngur farnar daglega í ýmsum
borgum þar, en ekki hefur komið
til verulegra óeirða undanfarna
daga.
Ríkisstjórinn í Kentucky,
Bent Comas, undirritaðl í dag
bann við kynþáttamisrétti á öll-
um stöðum, er þurfa að fá leyfi
ríkisins til starfsemi sinnar. Eru
það t.d. veitingahús.
Eins og skýrt hefur verið frá í
fréttum, var sölumaðurinn Byron
de la Beckwiths, handtekinn um
helgina, sakaður um að hafa
myrt blökkumannaleiðtogann
Medgar Evers, 12. júní sl. Beck-
with kveður sig saklausan af
glæpnum, en réttarhöld í máli
hans hefjast innan skamms.
Ingibergur Þorkelsson
trésmíðameist. - Kveðia
INGIBERGUR Þorkelsson, tré-
Bmíðameistari lést að Landakoti
23. þessa mánaðar rétt áttræður
eð aldri. Jarðarför hans fer fram
frá Neskirkju.í dag.
Ingibergur var ættaður fjö
Smádölum í Flóa, sonur hjónanna
Sigríðar Magnúsdóttur og Þor-
kels Jónssonar, er þar bjuggu.
> Bræður Ingibergs voru 3: Jón,
sem tók við búi af Þorkatli föð-
ur sínum, Skúli, sem starfar enn
að trésmíði í Reykjavík og Magn
ús, einnig trésmiður, sem nú er
látinn.. Systurnar voru tvær
Ragnheiður kona Kristjáns, sem
lengi bjó rausnarbúi 1 Bár,
skammt frá Smádölum og Sig-
ríður, sem lengst af starfaði hjá
foreldrum sínum í Smádölum og
nú er látin.
Smádala bræður voru víða
þekktir fyrir hagleik og dugnað
við húsasmíðar, en fleiri verk
léku í höndum þeirra svo sem
járnsmiði og silfursmíði.
Ingibergur lærði ungur tré-
smíði í Reykjavík og starfaði síð-
an til æviloka að iðn sinni, nema
hvað hann bjó 4 ár í Kirkju-
vogi í Höfnum og gerði þaðan
út opið skip, en stundaði jafn-
framt landbúnað.
í Hafnarfirði og Reykjavík
byggði hann fjölda húsa, sem
lengi munu bera hagleik hans
vitni. Flest byggði Ingibergur
þessi hús sem aðalframkvæmda-
aðili, en spítalann á ísafirði og
Hafnarfirði byggði hann í félagi
við nokkra byggingafélaga.
Á árunum 1927 til 1950 var
hann einn af mikilvirkustu
byggingamönnum í Reykjavík og
rak auk þess lengst af trésmíða-
verkstæði, sem hann starfaði
við þar til hann lagðist í sjúkra-
hús í marzmánuði s.l. Margir
muuu minnast og sakna hins
heilsteypta dugandi manns, sem
í öllu starfi sínu og viðskiptum
var ávalt hinn prúði og sam-
vizkusami eljumaður, sem í hví-
vetna stóð við skuldbindingar
sínar og lét aldrei svo verk frá
sér fara að viðskiptamaðiirinn
væri ekki ávalt meðvitandi um,
að hann fékk í hendur úrvals
vinnu á umsömdum tíma.
Konu sína, Sigurdísi Jónsdótt
ur frá Galtavík missti Ingiberg-
ur 1947. Sigurdís var mjög sam-
hent manni sínum, enda stóð hið
mannmarga heimili þeirra ávalt
með myndarbrag. Þau hjón eign
uðust 5. mannvænleg börn, sem
öll eru á lífi.
Ættingjar og vinir munu lengi
minnast hins heilsteypta og trygg
lynda manns með þakklæti fyr-
ir samvenistundirnar.
Ó. I.
Sjúkdómar -
í DANSKA blaðinu Politiken
birtist fyrir skömmu grein
eftir Erik Olaf-Hansen. Er hún
skrifuð í tilefni útkomú bók-
arinnar „Hinir miklu sjúkdóm
ar“, eftir Vilhelm Möller-
Christensen og fjallar um efni
hennar. Fer greinin hér á eftir
í lauslegri þýðingu.
Við lestur bókar Möller-
Christiansen, rís sú spurning,
hvort sjúkdómar hafi ekki ráð
ið jafn miklu um framgang
mála gegnum aldirnar og kon-
ungar, einræðisherrar og stór-
menni á andlega og veraldlega
vísu.
Hinn bráðsmitandi sjúk-
dómur, bólan, var á fyrri öld-
um mikill ógnvaldur. í Dan-
mörku geisaði hún t. d. 1591
og í þeim faraldri lézt helm-
ingur íbúa Sjálands. Meðal
þeirra, sem þá tóku sóttina
var Kristján IV konungur, og
yngri bróðir hans. í öllu ríkinu
föstuðu menn og lágu á bæn
í þrjá daga með þeim árangri,
að níu vikum síðar reis Krist-
ján úr rekkju.
Á 17. og 18. öld létust um 50
milljónir Evrópubúa úr bólu.
Sóttin batt enda á styrjaldir,
bom valdamiklum ættum á
kné. T. d. urðu bæði Stúartar
og Habsborgarar illa úti af
völdum hennar. Frá 1650 til
1700 létust tvéir konungar, ein
drottning og ríkiserfingi af ætt
Stúarta úr bólunni og það var
vegna dauðsfalls af völdum
veikinnar, sem ættin missti
krúnuna í hendur Hannover-
ættarinnar árið 1700.
Veikin hafði einnig alvar-
legar afleiðingar fyrir Habs-
borgara. 1711 lézt Jósep L
úr bólunni, aðeins 32 ára. Eig-
inmaður Maríu Theresíu
drottningar, Franz I, lézt
einnig úr bólunni og auk þess
margir ættingjar drottningar.
Þegar drottningin var 50 ára
heimsótti hún tegndadóttur
sína, sem hafði tekið bóluna,
smitaðist og bar þess menjar
æ síðan. Prinsinn af Saxlandi,
tengdasonur drottningar, lézt
úr bólunni, og einnig dóttir
hennar Josepha aðeins 16 ára
gömul, skömmu áður en hún
átti að giftast konunginum af
Napólí. Önnur dóttir drottn-
ingar, Elísabet, varð svo örótt
eftir bóluna, að Lúðvíg XV,
sem ætlaði að taka hana sér
fyrir konu, hætti við ráðahag-
inn. Hann andaðisl sex árum
síðar úr bólunni.
Á þessum árum fundu menn
ráð til þess að verjast veik-
inni, nokkurskonar bólusetn-
ingu. En, sem kunnugt er voru
það rannsóknir brezka læknis-
ins Edwards Jenner og niður-
stöður þeirra, sem bundu
enda á sókn bólunnar.
„Konungur sjúkdómanna"
Bólan er nú á hröðu undan-
haldi í heiminum, en ennþá
veikjast árlega um 200 millj-
óniy manna af malaríu og um
2 milljónir manna látast úr
þessum sjúkdómi á ári hverju.
Ber malarían með réttu nafn-
ið „konungur sjúkdómanna".
Hún hefur haft mjög mikil
áhrif á þróun og lífskjör mann
kynsins.
Svarti dauði, kólera og bóla
hafa gengið yfir mannkynið
eins og jarðskjálfar með stuttu
eða löngu millibili og valdið
ómetanlegu tjóni. Malarían
gengur hins vegar yfir eins oé
reglubundin flóð og hefur æ
ofan í æ eyðilagt það, sem
mennirnir hafa býggt upp af
mikilli þrautsegju. Fyrst var
farið að nota sjúkdómsheitið
malaría um 1700 á Ítalíu.
Malaría þýðir aðeins vont loft
eins og inflúenza þýðir áhrif
Fólk áleit að óloft væri orsök
malaríu og inflúenza orsakað-
ist af áhrifum frá reikistjörn-
um og öðrum himintunglum.
Það var ekki fyrr en 1640,
sem ráð fannst til lækningar
malaríu, en þá hófst flutning-
ur Kínabarkar frá Ameríku.
Mönnum urðu þá ljós hin góðu
áhrif kíníns á malaríusjúkl-
inga. Þó voru ýmsir mjög and-
vígir notkun kíníns. í Frakk-
landi var lyfið fyrst viður-
kennt 1680, á stjórnarárum
Lúðvíks XIV. Tveimur árum
áður settist brezki læknirinn
Robert Talbor að í París og
margt af fyrirfólki borgarinn-
María Theresía drottning
var á fimmtugsaldri, er hún
fékk bóluna. Hún bar menj-
ar sjúkdómsins æ síðan.
Kristján IV Danakonungur
varð fárveikur af bólu, er
bann var 15 ára.
átti ekkert skylt við holds •
veiki. Um 400 árum síðar, var
Biblían þýdd á latínu og not-
uðu menn einnig í þeirri þýð-
ingu orðið lepra í stað he-
brezka orðsins tsara’at. Það
olli engum skaða þá og það
var ekki fyrr en á miðöldum,
áð merking orðsins breyttist
í latínu og í hinni breyttu'
merkingu þýddi það holds-
veiki.
Þegar Biblían síðar var
þýdd á tungumál hinna
kristnu þjóða, þýddu menn
orðið lepra með því orði, sem
í hverri tungu var notað um
holdsveiki, án þess að ger«
sér grein fyrir því að þetta
var ekki sami sjúkdómuriiui
mannkynssaga
ar kallaði á hann, þegar hita-
sótt skaut upp kollinum. Tal-
bor gaf sjúklingunum duft,
sem hafði góð áhrif, 'en hélt
því leyndu hvaða efni væri í
duftinu. 1680 sýktist ríkiserf-
ingi Frakklands af malaríu.
Þegar læknar hirðarinnar
stóðu uppi ráðalausir, lét Sól-
konungurinn kalla enska lækn
inn til sín. Honum tókst að
lækna ríkiserfingjann. Lúðvík
konungur keypti þá af lækn-
inum uppskriftina af hinu
undursamlega dufti fyrir mik-
ið fé, en veitti um leið lækn-
inum einkarétt á sölu þess í
Frakklandi næstu tíu árin.
Einnig aðlaði hann lækninn.
Robert lézt ári síðar og þá
birti konungurinn opinberlega
uppskriftina af duftinu. Kom
þá í ljós að það innihélt mest-
megnis kínabörk.
„Þýðingarvilla í Biblíunni“
Holdsveiki þótti lengi hræði
legust allra sjúkdóma og þó.að
nú sé hægt að lækna þennan
sjúkdóm og koma í veg fyrir
smitun, stendur mönnum enn
mikill stuggur af honum.
Meðferð holdsveikisjúkl-
inga var um aldaraðir ómann-
úðleg meðal kristinna
manna, því að þeir töldu, sam-
kvæmt lögum Mósesar, að þeir
væru óhreinir og hefðu orðið
fyrir reiði Guðs. Sérfræðingar,
sem rannsakað hafa nákvæm-
lega öll einkenni, sem í Gamla
Testamentinu eru talin upp
sem einkenni holdsveiki, hafa
komizt að þeirri niðurstöðu,
að þar sé alls ekki átt við
þennan sjúkdóm.
Skýringin er sú, að 70 lærðir
Gyðingar, sem þýddu Gamla
Testamentið á grísku á ann-
arri öld fyrir Krists burð,
þýddu hebrezka orðið tsara’at
með griska orðinu lepra.
Lepra var þá í grísku notað
yfir vægan húðsjúkdóm, sem
og upprunalega var talað um
í Biblíunni.
Eftir sjúkdómslýsingum f
Biblíunni og lýsingum á með
ferð hans að dæma, virðist
ljóst að hér er um að ræða
sjúkdóm, sem nefnist fnat.
Þegar hershögðingi Na’am-
ans konungs í Arams ‘tók sjúk
dóm, sem kallaður er holds-
veiki, fór hann til spámanns-
ins Elíasar, sem ráðlagði hon-
um að dýfa sér sjö sinnum í
Jórdan. Hann gerði það og húð
hans varð „hrein eins og húð
barns“. Bað í uppsprettuvatni
Jórdandalsins, sem inniheldur
brennistein, hefði ekkert gagn
að ef um holdsveiki hefði ver-
ið að ræða, en hins vegar hefði
það getað læknað fnat, sem
var algengur sjúkdómur
meðal hermanna.
Heimsstyrjöld vegna berkla
Bæði skjaldbökur, froskar,
fiskar og fílar geta fengið
berkla, en þó hefur sá sjúk-
dómur fyrst og fremst ógnað
manninum. í Englandi töldu
menn, að þeir gætu fengið
lækningu við berklum, ef kon-
ungur snerti þá. Eftir að Karl
II kom til valda í Englandi
snerti hann á 22 árum um
100 þús. berklaveika. í Frakk-
landi var þessi trú einnig ríkj-
andi og bæði Lúðvíg XIII. og
Lúðvíg XVI veittu mörgum
berklaveikum mönnum þá náð
að snerta þá. Þetta hafði engin
áhrif og bæði háir sem láir
urðu sjúkdóminum að bráð.
.Serbinn ungi, Gavrillo Prin
sip, sem myrti Franz Ferdi-
nand, erkihertoga í Serajevo
í júlí 1914, þjáðist af berklum
og sama máli gegndi um Cham
brinovitch, sem tók þátt í sam-
særinu. Þeir vissu, að þeim
var dauðinn vís, en vildu áður
vinna hetjudáð. Þeir ákváðu
að myrða Franz Ferdinand og
morðið varð upphaf fyrri
heimsstyrjaldarinnar.