Morgunblaðið - 14.09.1963, Qupperneq 8

8
MOttGUNBLAÐIÐ
Lawgarctagur 14. sept 1963
Rannsóknir amerískra vís-
indamanna í meira en áratug
hafa nú borið þann árangur,
að ríkisstjórn Bandaríkjanna
hefur leyft frjálsa sölu til al-
mennings á fleski, sem hefur
verið rotvarið hrátt með geisl-
un.
Dósaflesk geymist ætilegt,
án allrar frystingar, í minnst
tvö ár, þó að hitinn í geymsl-
unni sé allt af 100°F. Þegar
svo fleskið er tekið úr dós-
inni, er það tilbúið til suðu
Niðursneitt, hrátt flesk, tilbúið
Bandaríkjastjórnar, í nágrenni
komið í dósirnar er það geislað
balt-60. —
í dósirnar, í geislunarstöð
Boston, Mass. Þegar kjötið er
með gammageislum frá kó-
leiðslu geislaðra matvæla. Að-
aláherzlan var lögð á kjöt,
sem væri sterkgeislað eða al-
veg gerilsneytt. Þar næst var
rætt um minni geislun eða
pasteuriseringu. Þá var hafin
bygging á geislunarstöðinni í
Massachusetts, þar sem gólf-
rýmið er 21.000 ferfet og marg
ir vísindasamningar voru gerð
ir við háskóla og iðnfyrir-
tæki.
í stöðinni er hleðslurúm þar
sem stórir farmar af nýju
fleski eru afhentir, kjötiðnað-
arrúm þar sem kunnáttumenn
frá her og borgaralegum að-
ilum meðhöndla kjötið, og svo
smærri rannsóknarstofur, þar
sem tilraunir eru gerðar.
Eftir að gengið hefur verið
frá kjötinu, er það flutt á færi-
böndum inn í geislunina, og
kunnáttumenn fylgjast með
öllu, sem gerist í „lokuðu“
sjónvarpi.
Rotvarnif með geislnn
og ekki hægt að finna mun á
því og nýju fleski.
Fleskið er sneitt niður hrátt,
sett í lokaðar dósir og síðan
fær það sterka geislun með
gammageislun frá geislavirku
kóbalt-60, en þessi geislun
drepur allar smáverur, sem
valda skemmdum. Hver dós er
vandlega rannsökuð til þess
að komast að raun um, að
1 TILEFNI af frétt Morgun-
blaðsins um Ara Brynjólfs-
son, sem unnið hefur að smíði
kolbolt-geislabyssu í Banda-
rikjunum, birtir blaðið eftir-
farandi grein úr SCIENCE
HORIZONS um rotvarnir með
geislun.
f Bandarikjunum hefur nú
verið leyft að selja til al-
menningsneyzlu hrátt, niður-
sneitt flesk í dósum, sem hef-
ur verið geislað með geisla-
virku kóbalt-60.
ekki leynist með henni geisla-
virkni.
Kjarnorkunefndin kom á
fót geislunarstöð handa hern-
um í nágrenni Boston, Mass.
Þessi stöð er talin sú fyrrsta,
sem reist er beinlínis til að
geisla matvöru, og sú eina
með tvenns konar geislun og
rúm fyrir meðferð matvara,
allt undir sama þaki.
Stærsta stöð með
kóbalt-60
Þarna er stærsta þekkta
stöðin með kóbalt-60, með
geislavirkni á við meira en
milljón grömm af radíum.
Þarna er einnig 24 milljóna
elektron-volt aflstöð, þar sem
hægt er að geisla matvöru með
annarri aðferð.
í janúar 1963 var geislun-
arstöðin höfð í gangi meðan
á stóð alþjóðaráðstefnu um
geislunarrannsóknir. Meira en
300 vísindamenn frá átta lönd-
um og sameinuðu þjóðunum
tóku þátt í þessari ráðstefnu,
sem Bandaríkjaher og Vísinda
stofnun Bandaríkjanna geng-
ust fyrir í félagi.
Ef frá er talin niðursuða,
er geislunin fyrsta algjörlega
nýja aðferðin til geymslu mat
væla, síðan sögur hófust.
Þurrkun, reyking, frysting og
aðrar alþekktar aðferðir, eru
jafngamlar menningunni.
Flesk, sem geislað hefur
verið fyrir mörgum mánuðum,
eta nú Bandaríkjahermenn í
heimskautalöndunum, hitabelt
inu og annars staðar. Borgara-
legir sjálfboðaliðar og svo her
menn hafa etið margar teg-
undir geislaðrar fæðu undan-
farið, án þess að það hefði
nokkrar skaðlegar afleiðingar.
Fleiri tegundir
Aðrar nýjar matvörur, sem
verið er að gera tilraunir með
að geisla, til manneldis, eru
ferskjur, hakkað kjöt, gulræt-
ur, grænar baunir, kál, þorsk-
ur, rækjur og túnfiskur. A ár-
unum 1963 og 1964 hefur yfir-
stjórn þessara mála í hyggju
að bæta þarna .við geisluðum
kjúklingum, hveitimjöli, nýj-
um appelsínum, svínslærum
og kartöflum.
Almennir möguleikar á geisl
un matvæla voru þekktir þeg-
ar árið 1949 á rannsóknar-
stofum í Bandaríkjunum.
Þá vildi svo til, að Kjarn-
orkunefndin tók snemma á ár-
inu 1950 að athuga möguleika
á að nota kóbalt-60 og önnur
úrgangsefni, sem voru tekin
að safnast fyrir við kjarnorku
tilraunir. Og visindamennirn-
ir komu brátt auga á mögu-
leika til að nota þessi efni til
að rotverja matvörur.
Dr. Samuel Goldblith og dr.
Bernhard E. Prootor, sem nú
er látinn, en báðir störfuðu við
verkfræðiskólann í Massachu-
setts, voru meðal brautryðj-
enda á þessu sviði. Rannsókn-
ir þeirra sýndu, að geislun
gæti hindrað smitun af völd-
um skordýra á kornvörum og
öðrum matvörum.
Árið 1953 birtu Bandaríkin
heiminum tillögur sínar um
kjarnorku til friðsamlegra
nota. Á fyrstu ráðstefnunni
um slíka notkun árið 1955
lögðu Bandaríkjamenn fram
vísindalegar ritgerðir um
kjarnorkugeislun matvæla. Og
síðan hafa þeir haldið áfram
að dreifa slíkum fróðleik með-
al allra þeirra, er áhuga hafa
á slíkum málum.
Árið 1961 kom Bandaríkja-
stjórn fram með sex ára áætl-
un um rannsóknir og fram-
Mikill tilkostnaður
Sökum þess hve gífurlega er
dýrt að koma upp geislunar-
stöðvum og framkvæma geisl-
un í stórum stíl, er ekki búizt
við, að einkaframtakið geti
komið þeim upp, fyrst um
sinn. En kunnugir telja að
geislun verði komin að fullu
gagni fyrir allan almenning í
lok yfirstandandi áratugar.
Kjarnorkunefndin hefur nú
í smíðum geislunarstöð fyrir
fisk í Gloucester, Mass. Þar
verða lággeislaðar eða past-
euriseraðar matvörur úr sjó,
svo sem ýsa, skelfiskur og
rækjur. Þessi meðferð drepur
meira en 95% af gerlunum og
gerir matinn geymsluhæfan í
mánaðartíma með venjulegri
"kælingu.
Þessi stöð, sem á að verða
tilbúin 1964, á að geta afkast-
að allt að einni smálest af
fiski á klukkustund með kó-
bolt-60 geislun, sem jafngild-
ir 300.000 grömmum af radí-
um.
Stöðin verður rekin af fiski-
máladeild innanríkisráðuneyt-
is Bandaríkjanna, og þess er
vænzt, að hún geti varnað
skemmdum á vörunni og gert
framboðið til almennings jafn-
ara. En aðalhagnaðurinn er
þó hinn nýi fiskmakaður á
stöðum, sem eru óaðgengileg-
ir með núverandi dreifingar-
aðferðum.
Varna spírun
Kanada og Sovétríkin hafa áð
ur leyft notkun kartaflna, sem
höfðu verið geislaðar lítilshátt
ar, til að varna spírun, en
þetta byggist að mestu á til-
raunum, sem áður höfðu ver-
ið gerðar í Bandaríkjunum.
„Electro-accelerator“, sem notaður er við geislun á matvæl-

K«V
wv

iVVMMbl
VMMI*

Fjórðungsþing Ungru Sjdlf-
stæðismonnn d norðurlondi
Haldið á Húsavik 14. september
— Erlend tiðindi
Framh. af bls. 6
• Á því leikur nú ekki leng-
ur neinn vafi, að Kínverjar telja
áhrif Sovétríkjanna í Asíu sýna
Og sanná, að leiðtogarnir í Kreml
séu enn heimsvaldasinnar, þrátt
fyrir kenningar Lenins.
• í stuttu máli má segja, að
Kínverjar haldi því fram, að
Sovétríkin hafi ekki rétt til þátt-
töku í samtökum Afríku og Asíu,
þar eð þau hafi á sínum tíma
lagt undir sig hluta af Asíu með
valdi. í þessu sambandi má hafa
í huga, að Kína, ekki Sovétrík-
io, tóku þátt í Bandung-ráð-
stefnu stjórna Afríku og Asíu
1955. Fulltrúar Sovétríkjanna í
einingarhreyfingu Afríku sitja í
Kaíró.
• Kínverjum tókst að hindra
þátttöku sovézkra blaðamanna 1
ráðstefnu blaðamanna frá Afríku
og Asíu, sem haldin var í Dja-
karta í apríl sl. Kínverjar héldu
því fram þá, að sovézkir Asíu-
búar (þar með taldir íbúar lýð-
veldanna Uzbekistan og Tadzhik-
istan, sem oft senda fulltrúa á
ráðstefnur Afríku- og Asíuríkja)
séu ekki sjálfstæðir. Er þá vísað
á bug öllum fullyrðingum sov-
ézkra yfirvalda, sem halda fram
sjálfstæði þessa fólks, og jafn-
rétti þeirra við þá, sem búa í
sjálfu Rússlandi.
• í seinni tíð hafa margir
þótzt sjá þess merki, að Kínverj-
ar séu að setja á stofn ýmis sam-
tök Afríku- og Asíuríkja, sem
sovézkir Asíubúar eigi ekki að fá
neina aðild að. Til dæmis má
nefna, að í júní og júlí buðu
Kínverjar veukalýðsleiðtogum til
U M langt árabil hafa ung-
ir Sjálfstæðismenn í Norð-
lendingafjórðungi komið
Peking. Þar var kveðið á um
sérstakan fund þeirra í Djakarta.
Skal hann haldinn í anda
„Bandung", þ. e. án sovézkrar
þáttöku. Þannig er landamæra-
deilan orðin vopn í höndum
Kínverja, og þeir beita því til
að seilast tD áhrífa i vanþróuðum
löndum.
saman einu sinni á ári og
haldið fjórðungsþing. Þing
þessi hafa verið vettvang-
ur umræðna um félagsmál
ungra Sjálfstæðismanna í
Norðlendingafjórðungi,
stjórnmál almennt, svo og
atvinnnumál og önnur sér-
mál f jórðungsins.
Nú hefur verið ákveðið
að halda fjórðungsþingið
á Húsavík laugardaginn
14. sept. n.k. og hefst það
kl. 4. Rétt til setu á fjórð-
ungsþinginu hafa ungir
Sjálfstæðismenn í Norður-
landskjördæmum eystra og
vestra.
Formaður f jórðungssam-
bandsins nú er Kári Jóns-
son, Sauðárkróki og veitir
hann frekari upplýsingar.
Ennfremur formenn félaga
ungra Sjálfstæðismanna á
svæðinu svo og skrifstofa
S.U.S. í Reykjavík.