Morgunblaðið - 06.10.1963, Blaðsíða 16

10
MORGUNBLAÐIÐ
Sunnudagur 6. október 1963 ^
— Eg ætlaði að fara að segja,
sagði hún, — að ef við verðum
kyrr, þá er hér ýmislegt smálegt
ógert, sem ég ætla að snúa mér
að. Það er slökkvari, sem er bil-
aður og skápur, sem ekki er hægt
að loka og ýmislegt þessháttar
smávegis. Eg ætti að snúa mér að
því núna. En, vitanlega, ef ég á
að taka saman dótið mitt, þá . . .
— Þú þarft ekki neitt að gera,
Dolphie. Röddin var afskaplega
þreytuleg. — Hversvegna get-
urðu aldrei ákveðið þig með nokk
urn skapaðan hlut?
— Gott og vel, Nelia, þá verð
um við kyrr. Það verður líka
sjálfsagt bezt.
Hún yppti öxlum. — Þegar
Eva er annars vegar, er eins og
við gerum aldrei það, sem rétt
er . . . Hún elti hann með augun
um, er hann gekk heim að hús-
inu, mjór og lítill fyrir mann að
sjá, og andlit hennar var með
hryggðarsvip. Með daufri rödd,
sagði hún við Toby: — Við vor-
um að tala um eyðslu, var það
ekki, hr. Dyke? Ef til vill eru
mörg dæmi um slíkt í yðar eig-
in kunningjahóp. Svona eyðsla
er ótrúlega algeng. Þessi maður
var einu sinni talinn óvenju efm
legur verkfræðingur.
Toby spurði: — Og hversvegna
hætti hann við það?
— Skortur á metorðagimd,
þætti mér líklegast. Eg átti nóg
til, svo að við gátum lifað sæmi-
lega þægilegu lífL Auðæfi hafa
oft verið talin bölvun, hr. Dyke,
en jafnvel 350 punda árstekjur
geta orðið það. En segið mér nú,
hafið þér skapað yður nokkra
skoðun um þennan hryllilega at-
burð, sem hefur gerzt meðal okk
ar hérna?
— Margar, sagði Toby, — en
það er vitanlega ekki annað en
hugdettur.
•— Það er skynsamlegt af yður.
Ef fleira fólk gerði sér það ljóst,
að skoðanir eru ekki annað en
hugdettur, oft og tíðum, væri
heimurinn friðsælli staður en
hann er. Mér er sagt, að þér haf-
ið þekkt hana Lou sálugu vel?
Toby kinnkaði kolli. í sama
bili sá hann Drunu koma út úr
húsinú og standa úti fyrir dyrum
að gá að honum.
— Það gerði ég líka, sagði frú
Fry. — Hún var í miklu uppá-
haldi hjá okkur, og svo blátt
áfram og hreinskilin stúlka og
svo ólík . . . já svo ólík sumum
kunningjum okkar. Hún var svo
hrein og bein. Góðan daginn,
Druna, en hvað þú ert í fallegum
kjól í dag.
Druna sagði við Toby: — Frú
Fry var að kvarta yfir því í gær
að hér væri allt of margt kven
fólk í buxum. Svo að ég hef
klætt mig kvenlega í dag, bara
til að þóknast henni. Hún brosti
ósvífnislega til frú Fry. — Það
er’sími til yður, hr. Dyke.
— Lögreglustjórinn? sagði
Toby. Hann stóð upp, afsakaði
sig við frú Fry og hljóp inn í hús
ið. Hann var rétt að snúa sér
írá símanum, sem svaraði ekki,
úti í forstofunni, þegar Druna
kom til hans.
— Það var enginn sími til yð-
ar, sagði hún og röddin var hörð
og reiðileg. Augnaráðið var
hrætt og framkoman öll eins og
óstyrk og sjálfri henni ólík. —
Eg ætlaði að ná yður burt frá
kellingarskrukkunni, til að segja
yður, að þetta var rétt, sem þér
sögðuð. Vasarnir eru horfnir. En
ég skil bara ekki, hvemig þér
gat dottið það í hug. Þú vissir
ekki einu sinni, að þeir væru til.
Hvernig vissirðu það? Hún horfði
á hann með gremjusvip og end-
urtók: —|*Hvernig vissirðu það?
— Hvernig komstu að því, að
þeir væru horfnir? spurði Toby.
— Konan, sem gerir stundum
hreint fyrir okkur ,hefur lykil.
Hún á heima í kjallaranum. Eg
hringdi bara til hennar og bað
hana að gá að því. Og um leið
sagði hún mér reyndar, að lög-
reglan hefði verið þarna á ferð
inni í morgun.
— Heyrðu mig, sagði Toby. —
Þú ættir engum að segja frá
þessu.
— En hvernig vissirðu það?
— Halló! Toby greip fram í
fyrir henni, er maður gekk fyrir
gluggann. — Þarna er hann Gill-
ett. Hvert er hann nú að fara
aftur? Er kofinn hans í þessa
átt?
En hún endurtók enn og með
hvellri rödd: — Hvernig vissirðu
— Hvar er kofinn? spurði
Toby með óþolinmæði. — Stefnir
hann þangað núna?
— Nei, alls ekki, svaraði hún.
— Kofinn hans er .í hina áttina.
En í guðs bænum, geturðu ekki
sagt mér, hvernig þú vissir þetta?
En Toby greip símann og var
að hringja í lögreglustöðina.
— Hlustaðu nú á, Druna sagði
hann með símann við eyrað, með
an hann beið eftir að Vanner
svaraði. — Segðu engum neitt
um þessa vasa. Skilurðu það?
Ekki einu sinni þeim, sem þig
langaði helzt til að segja frá
þeim. Að minnsta kosti ekki fyrr
en ég segi til. Halló Vanner!
Sjáðu til, Gillett hinn ungi er á
leið til Larking. Var alveg að fara
hér fram hjá.
Því hefur verið haldið fram,
að þarna hafi sir Norman farið
út fyrir sitt starfssvið — að
hann hefði átt að ræða málið við
forsætisráðherrann, en ekki taka
sig fram um að tala við Prof-
umo. Þessar aðfinnslur held ég
séu á misskilningi byggðar.
Hvorki öryggisþjónustan né sir
Norman höfðu Profumo grun-
aðan. Þeir vissu ekki, að hann
xar í þingum við Christine Keel-
er og höfðu enga ástæðu til að
gruna það. Ég hef séð minnis-
greinar sir Normans frá þessum
tíma, yfir allt, sem öryggisþjón-
ustan eða yfirmaður hennar,
sagði honum. Það, sem þeir
lögðu aðaláherzlu á, var það,
að Stephen Ward kynni að ger-
ast lausmáll og láta hinar og
þessar upplýsingar ganga til
Ivanovs. Því var æskilegt, að
benda Profumo á þenna mögu-
leika. Ennfremur var- sú hug-
mynd, að hægt mundi að fá Iv-
anov til að gerast svikara. Þetta
virðast mér vera mál, sem full-
trúi ríkisstjórnarinnar hefði við-
eigandi getað minnzt á við hann,
en tæplega nógu mikilvæg til
þess, að forsætisráðherrann færi
sjálfur að skerast í leikinn.
Það var miðvikudaginn 9.
ágúst 1961 sem sir Norman Brook
talaði við Profumo. Þetta hafði
mikil áhrif á hann, þar eð hon-
um datt í hug, að öryggisþjón-
ustan hlyti að hafa orðið ein-
hvers vísari um samband hans
við Christine Keeler — og að
aðaltilgangur sir Normans með
heimsókn hans (enda þótt það
væri ekki látið uppskátt) væri
að gefa kurteislega í skyn, að
stefnumót hans og Christine yrðu
að hætta. Svo vildi til, að ein-
mitt þá hafði Profumo aftalað
að hitta hana næsta kvöid
(fimmtudag 10. ágúst), en jafn-
skjótt sem sir Norman var far-
inn, gerði hann gangskör að því
að aflýsa þessu stefnumóti.
Hvaða hér? spurði Vanner.
— Wilmers End.
— Hvað ert þú þar að vilja?
— Eg var beðinn að vera kyrr.
— Sumt fólk er óvandlátt á,
hvaða mannskap það hefur í sín-
um húsum.
— Hlustaðu nú á, sagði Toby.
Gillett verður líklega kommn
til Larking, eftir svo sem tuttugu
mínútur. Eg býst við, að hann
sé á leið til krárinnar, þar sem
Roger Clare heldur til. Ef þú vilt
hafa tal af honum, þá náðu í
hann áður en hann hittir Clare.
En hiustaðu nú á, Vanner. Eg er
líka á leið til Larking, og þú
skalt ekkert tala við hann fyrr
en ég er kominn þangað. Nei . . .
ég endurtek það. Farðu ekkert
að spyrja hann fyrr en ég er kom
inn.
Hann Igaði frá sér símann.
Druna, sem stóð úti við dyrn-
ar, horfði á hann með sama
kvíðasvipnum og jafnframt óvild
og forvitni í senn. Þegar hann
gekk til dyranna, gekk hún í veg
inn fyrir hann.
— Hvernig vissir þú, að þessir
vasar voru til? Hvernig vissirðu
að þeir mundu vera horfnir? Og
hvað veiztu fleira?
Toby greip um báða handleggi
hennar og ýtti henni til hliðar.
— Eg kynni að segja þér það,
sagði hann, — ef þú vildir segja
mér til hvers Lou þurfti að fá
þrjátíu pund.
Svo smaug hann fram hjá
(V) „Elsku“-bréfið.
Sama daginn sem sir Norman
talaði við Profumo, skrifaði hann
Christine Keeler eftirfarandi
bréf:
9/8 ’61.
„Elskan.
í mesta flýti og af því að ég
get ekki.náð í þig í síma.
Því miður er nokkuð komið í
veginn annað kvöld, svo að ég
get ekki komið. Mér þykir þetta
alveg sérstaklega leitt og það
því fremur, sem ég Verð að fara,
hinn daginn, í hin og þessi ferða-
lög og síðan í frí, svo að ég get
5
ekki hitt þig fyrr en einhvern
tíma í september. Svei því öliu
saman! Láttu þér líða vel og
hlauptu ekki burt.
Bless. J.
P. S. Ég skrifa þetta af því að
ég veit, að þú verður að heiman
á morgun, og ég vil, að þú vitir
þetta áður en þú leggur af stað
ef ég get ekki náð í þig í síma —
ef ég reyni aftur.“
Eg er sannfærður um, að ef
ekki þetta bréf hefur verið enda
lokin á sambandi þeirra Profum
os og Christine Keeler, hefur það
að minnsta kosti verið upphafið
að endinum. Hann kann að hafa
hitt hana nokkrum sinnum eftir
þetta, en það var bara allt og
sumt. Og það þýðir jafnframt, að
hann hætti að hitta Stephen
Ward. Viðræðurnar við sir Nor
man Brook höfðu haft sín áhrif.
Profumo hitti Stephen Ward að
eins í janúar 1963, þegar óttazt
var að samband þeirra Chirstine
Keeler yrði opinbert. Sumsstaðar
hefur því verið haldið fram, að
Profumo hafi haldið áfram að
hitta hana, 1962, þegar hún bjó
í Dolphin Square. „Lucky“ Gord
on vitnaði það við mig, og eins
henni og lagði af stað til bæjar-
ins, hröðum skrefum.
7. KAFLI.
Larking er bær með aðeins
einni götu og svo markaðstorgi
Þar er kirkja og einar tvær kap
ellur, einnig tvö kvikmyndahús,
eitt leikhús fyrir farandleikara,
sem ekki stendur í miklum blóma
fáeinar fátækragötur og nokkur
nágrannaþorp. Lögreglustöðin
þarna er talsvert reisuleg. Sjö
breið þrep liggja þar upp að
dyrunum og kring um dyraar
er úthöggvið skraut með risum
og dýramyndum.
Toby hitti Vanner við skrif-
borðið, en andspænis honum sat
Colin Gillett kafrjóður.
Að Vanner var í vondu skapi
gerði maður að nafni Hogan. Þeir
sögðust vita, að það hefði verið
hr. Profumo, af því að þeir höfðu
séð myndir af honum í blöðun-
um. Sjálfum var mér ekki ur.nt
að taka vitnisburð þeirra til
greina. Hr. Hogan hafði látið það
uppi við blað nokkurt, að hann
væri „bryti“ hjá Christine Keel-
er og hefði tvisvar fært Profumo
og henni kaffi í rúmið. Hann
sagði mér, að hann hefði samið
um 600 sterlingspund fyrir þessa
sögu, sem skipta skyldi milli hans
og tveggja lausamennsku-blaða-
manna. En hann var alls ekki
neinn bryti, heldur teppahreins-
ari. Mér hefur reynzt erfitt að
finna nákvæmlega, hvenær sam-
bandi þeirra var lokið. Þegar
siðameistarinn (Chief Whip) tal
aði við Profumo, 4. febrúar 1963,
sagði hann, að það hefði „allt
gerzt á tímabilinu frá júlí til des
ember 1961“, og í yfirlýsingu
sinni í þinginu, 22. marz 1963,
sagði hann: „Eg hitti Christine
Keeler síðast í desember 1961,
og hef ekki hitt hana síðan“.
Þegar Christine Keeler sjálf átti
tal við blöðin, 2. marz 1963, gaf
hún upp þennan sama tíma, og
hafði hann auðsjáanlega eftir
Profumo. Eg hef heyrt framburð
þeirra um þetta atriði. Profumo
er viss um, að hann hafi látið
öllu lokið eftir að sir Norman tal
aði við hann og aðvaraði hann,
og hafi skrifað bréfið samdægurs.
Misminnið um dagsetninguna staf
aði af því, að hann mundi eftir
að sir Normann Brook sagði:
„Eg bjóst við að hitta yður áður
en við færum í þingfríið", og
hélt þá, að þetta hefði verið des-
emberfríið (þar sem hann hafði
ekki bréfið eða dagsetninguna við
höndina), en síðar þegar hann
fékk dagsetninguna, áttaði hann
sig á því, að þarna var um að
ræða ágústfríið. Hvað sem satt
engu síður en Gillett mátti glöggt
heyra af því, sem hann sagði
við. Vanner. Gillett var að fræða
hann um það með flóðmælsku,
sem hann hafði líkast til lært I
listamannaknæpum í Soho, að
þessi fundur þeirra væri enn ein
sönnun þess, að fasismi væri i
bráða-uppgangi í Englandi.
Toby settist og beið átekta.
Eftir skamma stund sneri Vann
er sér að honum — Eg spurði
hann aðeins að því, hvert hann
hefði farið í gærkvöldi, sagði
hann, — og svo fer hann strax
að tala um pólitík. Segðu honum,
að ég hafi aldrei nærri pólitík
komið; hún eigi alls ekki við
'mig. Þegar kosningar eru, þá kýs
ég Sir Archibald og það nægir
mér.
kann að vera í þessu, er ég al-
veg sannfærður um, að sam-
bandið stóð ekki lengi. Því lauk
áreiðanlega í desember 1961.
3. KAFLI.
Stephen Ward aðstoðar Rússa.
Eftir ágústmánuð 1961 hitti
Stephen Ward Profumo ekki, eða
því sem næst. En hann hélt áfram
kunningsskapnum við Ivanov, og
það er augljóst, að Ivanov var
stöðugt að spyrja Ward um pólit-
ískar fyrirætlanir Breta almennt
— og að Ward gerði sitt bezta
til að útvega Ivanov sem mest-
ar upplýsingar. f þessum tilgangi
leitaði hann aðstoðar hjá áhrifa-
miklum kunningjum sinum, eink
um Astor lávarði og sir Godfrey
Nicholson, þingmanni.
•
(I) Berlínar-uppþotið.
Eitt af því, sem hann gerði.
var að fá Astor lávarð til að skrifa
utanríkisráðuneytinu, 2. septem-
ber 1961. í bréfi þessu sagði
Astor lávarður, að hann ætti
kunningja að nafni Stephen
Ward, sem væri orðin vinur Iv-
anovs höfuðsmanns og legði til,
að ef ráðuneytið vildi á hvaða
tíma sem væri, tryggja sér, að
rússneska sendiráðið fengi
réttar upplýsingar um fyrir-
ætlanir Vesturveldanna, gæti
Stephen Ward komið að góðu
gagni. Hann gæti komið upplýs-
ingunum á framfæri sjálfur eða
þá útvegað viðtal við Ivanov. Út
af þessu bréfi átti ráðuneytið við
tal við Ward, 18. september 1961.
Hann gaf langa skýrslu um stjórn
málaskoðanir sínar og kvaðst
hafa áhuga á að láta vináttu sína
við Ivanov höfuðsmann koma að
gagni. En honum var tjáð, svo
að ekki varð misskilið, að utan-
ríkisráðuneytið óskaði ekki að
hagnýta sér þjónustu hans.