Morgunblaðið - 13.10.1963, Blaðsíða 15

Sunnudagur 13. okt. 1963
MORCUNBI AÐIÐ
15
Hannes Jónsson og
„Hjónaþjónustan4é
Bæjarbíó sýnir um þessar mundir dönsku myndina Bar-
böru (Far veröld þinn veg), sem komið hefir út í íslenzkri
þýðingu og lesin sem fram haldssaga í Útvarpinu. Ei
mynd þessi að mestu tekin í Færeyjum.
NÝLEGA er kiomin á ma.rkað-
inn bók er nefnist „Fjölskyldan
©g hjónabandið”. Útgefandi er
!Fél agsiruáiastoifnunin í Reykja-
Vík. Ritstjóri, Hannes Jónsson,
fðlagsfræðingur. í bók þessari
(birtast fyrirlestrar nokkurra sér-
íæðinga, sem fluttir voru síðast-
liðinn vetur á námskeið er
Félagsmálastafnunin gekkst fyr-
ir. Bókin skiptist í 10 kaifla; þar
ef ritar H. J. 4 kafla, auk þess
sem hann tekur saman efni í 2
kafla.
Með línum þessuim er ekki
setlunin að fjaMa um innihald
bókarinnar sem heildar, heldur
eðeins leiðrétta misskilning og
rangar staðhæfingar í greinum
H. J., og þá sérstaiklega að þvti
er varðar okkar starfssvið.
í 3ja kafla bókarinnar, sem
nefnist „hijúskaparslit og hjóna-
skilnaður”, eftir H. J. m.a., segir
höf. á bls. 90 eftirfarandi.
„Fram að þessu hafa hérlend
hjón, sem átt hafa í erfiðleifcum,
yfMeítt leitað til pres'ta, lækna
eða lögfræðinga um ráð í slíkum
tilffeliluim.
En því miður eru þessir menn
elkki sénfræðilaga undirbúnir
uindir slík háðgjiaf.arstörf, þar
®em við Háskóla íslands er
hvorki kennsla í mannfélags-
fræði né félagssálfræði. Þeirra
ráð eru því jafngóð og hvers
annars veiviljaðs manns í þess-
um effnum. Oft er það að vísu
svo, að ailt, sem með þarf til þess
að hjónin bæti samibúð sína, er
samtal við velviljaða persónu,
sem vill hlusta á þau í trúnaði
hvort í sínu lagi og síðan á fundi
með þeim báðum. Venjulegast
hafa þau bæði áhiuga á að bæta
sambúðina, en geta það ekki af
sjálsdáðum, vegna stiifni eða
vegna særðrar sjálsvirðingar.
Bamtal við velviijaðan þriðja
aðila, einkum ef hann hefur sér-
menntun á sviði mannfélagsfræð-
innar og sálarffræðinnar, getur
©ft komið að miklu gagni. Þess
vegna eru starfræktar víðast
hvar um heim stofnanir, sem á ís
lenzku miætti kalla Hjónaþjón-
ustu. Hafa þær á að skipa félags-
fræðingum, sálfræðingum og
læknum, sem eru til viðtals fyr-
ir bjón til iþess að reyna að greiða
úr vandræðum þeirra, ef nokkur
kostur er, jafnframt þvi sem
Œæknar og ljósmæður láta í té
leiðbeiningar um getnaðarvarnir
vegna áhuiga (hjóna á skipulagðri
ÖjölSkylidustærð. Eitt af stóru
óleystu verkefnunum í íslenzku
þjóðfélagi er að stofna slíka
H j ónaþj ónustu.
Á vegum Félagsmálastofnunar-
innar er nú unnið að því að koma
slíkri hjónaþjónustu á stofn í
Reykjavík með samvinnu hins
©pinbera og einkaaðila og standa
vonir til þess, að hún geti haiið
Btarfsemi sína á þessu ári.”
Eins og fram kernur í ofan-
jiefndri tilvitnun, segir höf., að
víðast bvar um heim séu starf-
ræfctar stofnanir, sem á íslenzku
mætti kalla ,yhjónáþjónustu”.
Það sem hötf. á við með orðinu
„ihjónaþjónusta”, mun vera það,
sem á erlendum málum neffnist
„Eamily Counse.lling” eða
„FamiMerádigivning”. Því miður
munu sliífcar stofnanir etkki fyrir-
íinnast „víðasit hvar um heim”,
jþar sem tilltölulega fá áx eru
síðan hafin var skipulögð starf-
semii til úrbóta í fjölskyldu-
vandamálum á vísindalegum
grundvelili. Þýðing höf. með orð-
inu hjónaþjónusta gefur, að
dkkar dótmi, ranga hugmynd um
(biutverik þessarar stofnana, þar
eem startfsemin leitast yíirleitt
ekki eingöngu við að koma á
sáttum milild hjóna, sm eiga í
erjum sín á milli, heldur er
einnig ógiifitu fólki (td. fólki.
sem býr saman eða hyggst ganga
í hjónaband) gefinn kostur á
aðstoð og ráðlegginguim. Þegar
um hjúskaparerfiðleika er að
ræða, geta vandamiálin verið
margvísleg, svo sem fjánhagsleg
affkioma fjölskyldunnar, barna-
uppeldið, óiiík áhugamál og sið-
venjur, mismunandi viðhonf og
siðalögmál, sjúkdóman bæði
líkamlegs og sálarlegs eðlis svo
að eitthvað sé nefnt. Onsakir
um rótum runnar,t.d. í innbyrðis
tilfinningatengslum og gagn-
kvæimum áhrifuim, ekki aðeins
á milM makanna heldur og á
milM foreldra, barna og annarra
fjölskyldumeðilima.
Eigi slík starfsemi rétt á sér,
verður að sjálffsögðu að vera
náin samvinna sérfróðra manna
(team work), svo sem tíðkast á
hMðstæðum stofnunum erlendis.
En þar vinjia fyrst og fremst
félagsráðgjafar (psychiatric soci
al workers), en auk þeirra sál-
fræðingar, geðlæknar, lögfræð-
ingar og kvensjúkdómalæknar.
Hinsvegar tíðkast ekki, að félags
fræðingar (sociolog) starfi á þess
um stofnunum við ráðgefandi
störf, eins og HJ segir í grein
sinni. Höf. virðist ekki gera
neinn greinarmun á þessum
tveim stéttum, en menntun og
viðfangsefni félagsfræðinga og
félagsráðgjafa eru gagnólík.
í inngangi bókarinnar (bls.
12) segir H.J., að störf félags-
fræðinga séu ekki falin í því að
sernja þjóðlfélagslegar umbætur
eða leysa félagsleg vandamáL
Félagsffræðingurinn er vísinda-
maður, en aðrir sjá um hagnýt-
ingu fræðigreinarinnar. Þessi
skýrgreining mun vera rétt. Þar ■
sem hötf. eru þessi sannindi Ijós,
gegnir ffurðu, að hann skuli kom-
ast svo aftgerlega í mótsögn við
sjálfan sig með því að hasla sj álf
um sér vöil á hagnýtum vett-
vangi. Ótrúilegt er, að það stafi
aí þekkingarskorti. Bf hann er
eins fróður um „hjónaþjónustu”
og hann lætur í veðri vaka, hlýt-
ur hann að vita, að þar starfa
aldrei ffélagsfræðingar við ráð-
gefandi störff.
Hann hlýtur einnig að vita að á
þeim stofnunum er meginþorri
stanfsMðis ffélagsráðgjafar.
Þar sem störf félagsráðgj affa
hafa lítið sem ekkert verið kynnt
hérlendis. er e.t.v. ástæða tii
þess að gera grein fyrir menntun
þeirra og starfsemi í stórum
dráttum. Til að öðlast réttindi
sem féiags ráðgjafi verður við-
ikomiandi að hafa lokið námi frá
viðurtkenndum skóla í þessaii
grein. Félagsráðgjafasfcólar (In-
stitute oí Social Work) eru til-
töluilega ungar menntastotfnanir.
Fyrsti viðurkenndi skólinn, sem
veitti sérmenntun í sociai work,
var stoffnaðux í Bandaríkjunum
á öðrum tug þessarar aldar (The
Smith CoMege of Social Work).
Sá skóM miðaði fyrst og fremst
að því að mennta fólk til þess að
vinna að geðverndarmálum
(Psychiatric Social Work).
Brautryðjandinn í þessum mál-
um var dr. Adolf Meyer, sem var
yfir læknir við geðveikraspítala
í New York.
í fflestum löndum Evrópu eru
nú starfandi fólagsráðgjafaskól-
ar, sam hatfa risið upp á síðustu
20-30 árum og eiga víða svipaða
þróunarsögu og í Bandarikjun-
um. Námið tekur liðlega 3 ár og
skiptist niður í bók'legan og verk
legan 'hluta. Bóklega námið fer
að sjáltfsögðu fram í skólanum
sjáltfum. Aðaiáiherzla er lögð á
námsgreinarnar, sem falla undir
þjóðféiagsfræði lögfræði og al-
menna sálarfræði. Auk þess er
veitt noikfcur fræðsla í hagffræði,
sakamálaíræði, geðlæknisfræði,
a'lmennri heilsuvernd, svo og
samtals- og ritgerðatækni. Verk-
lega nárnið fer afftur á móti fram
í stoffnunum, sem starfa að vel-
ferðarmálum, og vinnur nem-
andi þá undir leiðsögn félagsráð
gjafa, sem sérstaklega er undir
það búinn.
Að lokinni þessaxi almennu
menntun til sérhæfingar á ein-
hverju sérstöku starfssviði, eink
um þó við geðverndarstörf og
fjölskylduráð'Leggingar.
Af þessu ætti að vera ljóst, að
til er viðurkenndur undirbúning
ur undir þau störf í félagslífi,
sem HJ gerir að umræðuefni
í greinum sínum og enn fremur,
að það nám, er allt annað en
nám í félagsffræði, sem engum
kunnugum miyndi detta í hug að
rugtla saman.
Að endingu viljum við lýsa
vanþóknun ofckar á því vanmati
á störfum lækna, presta og lög-
ffræðinga, sem gætir í bókinni.
Sbr. uimmæM höfundar á bls. 90,
„þeirra ráð eru jafngóð og
hvers annars velviljaðs manns
í þessum effnum“. Kemiur það
nokkuð spanskt fyrir sjónir, þar
JÓNAS Gíslason ffyrrum út-
■v'vgsbóndi andaðist hér í bænum
4, f.m., rúmlega níræður, og ffór
bírlför hans fram í Fossvogi
12. s.m. Hann var fæddur í
Siææra-Árskóigi í Eyjafirði 8.
septembar 1871, eonur GMa
Jónssonar skipstjóra og konu
híms Ingunnar Steffánsdóttur
Jónssonar uimlboðsmanns á
Snartarsitöðum. Foreldrar Jón-
asar fluttust austur á land, þeg-
ai hann var ársgarnaíM og bjuggu
þar síðan uns þau fóru til Veat-
ui'iheims. þar dó Gísli, en Ing-
unn kom afftur heim hingað og
andaðist hér í Reykjavíik. Gísli
mun haffa verið einn af þeim
ffyrstu, sem hér lauk prótfi efftir
að innlend stýrimannaffræðsla
hóffst. Hann var vel bagorður og
er til efftir hann nokkuið af kivæð
um. Börn Gísla o? Ingunnar
voru 16 og komust 10 á legg, og
var elzt þeirra Þorsteinn, síðar
ritstjóri O’g þó Hólmfríður Knud
sen og þá Jónas. Þrjú þeirra
systkina eru nú á lífi, Stetfán,
Björn og Steinunn.
Jónas var í æeku á ýmsum
stöðuim eystra með foreldrum
sínum, eða öðrum, fyrst á Kirkju
bæ í Hróarstungu, síðan á Galta
stöðum í sömu sveit, fór síðan í
fóstur til séra Hallgríms á Hólm
um í Reyðarfirði, þá um skeið
að Borgargerði til Bóasar bónda
sem fulltrúar fyrnefndra stétta
rita þrjár greinar í sömu bók.
Auk þess er þetta alrangt. Allir
læ-knar hafa náin kynni af aff-
leiðingum sjúkdóma á fjöl-
skyldulífið, og geðlæknar eru
vissuilega taldir sérfræðingar í
þessum efnum. Skv. íslenzkum
lögúm um hjónaskilnað ber hjón
um, sem samimála eru um skiln-
að, að snúa sér til prests. Þar aff
leiðandi hafa prestar mifcla
reynslu í sMkum málum. Þess
vegna væri samivinna við presta
við slikar stofnanir mi'kils virði
vegna kynna þeirra við safnað-
arfólk sitt.
Bóassonar og svo til séra Jónasar
HaMgxiimssonar á Koltfreyjustað.
Sffðar bjó Jónas í Nesi í Loð-
miundarfirði lengi, eða til 1911.
Þar bjó um skeið Páflil Ólaísson
skáld og var góð vinátta með
þeim Jónasi. Kunni Jónas xnargt
að segja af Páili og kunni mikið
af kivæðum hans og miörg, sem
ekki hatfa verið prentuð. Úr Loð
mundanfirði ffluttist Jónas að
Pögrueyri við Fársfcrúðsfjörð.
Hótf hann þar verzlun og útgerð
og átti véLbátinn Hróltf í félagi
við Guðmund Sigbjörnsson í
Vílk. Bjöm, bróðir Jónasar, mun
hatfa verið ffyrsti maður, sem
hótf véibátaúffgerð eystra, 1904-
05, og byggði þann bát Bjami
Þorkelsson, brautryðjandi skipa-
simiiður hér.
Nokkru fyrir 1920 rak Jónas
verzlun á Fáskrúðsfirði með
þeiim Björgvini Þorsteinssyni og
Marteini Þorsteinssyni os fram
til 1926. Þá fluttist hann, ásamt
Steffáni bróður sinum og fjöl-
skyldu hans, að aiustan og keyptí.
Búðir á Snætfel'lsnesi. Raik hann
þar umfangsmikinn búskap og
nokkura verzliun, ásamt póst-
afgreiðslu og símavörzlu til
1938. Bftir það bjó hann eitt ár
á Staðastað og sjö ár í Tröð. Á
Akureyri, 10. október: —
Oddeyrarskóli var settur sl. laug
ardag af skólastjóranum Eiríki
Sigurðssyni Þar verða í vetur 350
börn, en auk þess fá þar inni 2
deildir gagnfræðaskólans og
hluti af Iðnskólanum.
Tíu fastakennarar og 2 stunda
kennarar kenna við skólann í
vetur, þar af 3 nýráðnir, Margrét
Rögnvaldsdóttir, Jóhann Daníels
son og Jens Holse.
Merkum áfanga er nú náð í
húsnæðismálum skólans, þar sem
nú er tekin í notkun síðari á-
fangi skólabyggingarinnar, 3ja
hæða aðalbygging með 8 kennslu
stofum og samkomusal, sem
Það er vissulega ekki ætlun
okkar að vinna gegn því, að hér
verði stofnsett leiðbeiningastöð
fyrir tfjölskyldur. Við teljum ein
mitt, að hennar sé mifcM þörf og
verði að teljast ei'tt atf þeim verk
etfnum, sem ekki má draga að
sinna. Af sfcrifum Hannesar Jóns
sonar bötfum við fulla ástæðu
til að ætla, að hann muni ekkj.
vera rétti maðurinn til að hleypa
slíku fyrirtæki atf stokkunura.
Margrét Margeirsdóttir
félagsiáðgjafi
Kristín Gústavsdóttir
félagsráðgjafi
þeirn árum var ráðskona hans
Margrét Stefiánsdóttir frá Flögu
og var offt margmennit og gest-
kvæmit á Búðum.
Þaðan fluttist hann suður í
Grindavik 1946 og var þax og í
Reykljaivílk það sem efltir var
ævinnar.
Jónas GMason litfði tvenna.
tíma 1 Menzku atvinnulífi, —
búskap í aldargömlum skorðum
í aifskekktri sveit og þekkti bæði
höffuðbóð. og búskap við kröpp
kjör og svo nýja búskapar- og
úfcvegsþætti, sem umistoöpuðu
allt þjóðlífið. Hann tók sjálfur
nokkurn þátt í slíkum umskipt-
um, var framkvæmdamaður og
hatfði hug á ýmsum nýjungum,
meðan hann var í broddi lífs-
ins. Hann var ötuU sjósóknar-
imaður, ágæt skytta, og fylgdist
með ýmsum nýjungum í við-
skiptalífi og búnaði. Hann var
áihugamaður um landsmál, þóbt
ekki tæki hann opimberan þáfct
í þeirn. Hann var mikill fróð-
leiksmaður á ýmisleg sögufræði.
einikum austfirzka persónusögu
og sagði mjög vel frá. Hann var
einnig kvæðafróður. Ég þekikti
hann frá því ég vax drengur og
var hjá honum á Fögrueyri.
Hann kærði sig efeki um að láita
ganga á réfct sinn, en var annars
manna glaðastur og Mpurmenni
ræðinn og skemmtinn, vel í-
þrófctum búinn í æsku, ötuM
starfsmaður og góður vinur vina
sinna. V.Þ.G.
breyta má í 2 kennslustofur, og
einnar hæðar útbygging ætluð
,fyrir heilsugæzlu og húsvörð,
geymslur og salerni. í fyrri á-
fanga, sem tekinn var í notkun
1957 eru 4 kennslustofur, kennara
stofa, skrifstofa skólastjóra,
geymslur og snyrtiklefar. Rúm-
góður einnar hæðar skáli tengir
húshlutana.
Aðaluppdrætti hefur gert Jós-
ef Reynis, arkitekt, en byggingar
meistarar voru Bjarni Rósans-
son og Oddur Kristjánsson. Flat
armál hússins alls er um 100 fer
metrar og rúmmál 6250 rúmmetr
ar. Kostnaðarverð með húsgögn-
um og kennslutækjum er 8;6
millj. kr. — Sv. P.
Jónas Gíslason
fyrrum útvegsbóndi
Lokið við Oddeyrarskóla