Morgunblaðið - 21.03.1964, Síða 10

10
MORCUNBLAÐIÐ
r
taugarötag’ir 21. marz 1964
Frumskógar S-Ameríku, sem órofa,
dimmgrænn, votur veggur
Í'íir búa hættulegir Indíánar á steinaldarstigi
AÐ UNDANFÖRNU hefur heims-
r. _3san fylgzt með afdrifum hóps
a arðfræðingum, sem óvinveitt-
ii Indíánar höfðu umkringt inni
í u.mskógum Perú og lengi var
óvist hvort hægt yrði að bjarga.
Þ : ;si landsvæði og íbúar þcirra
e. u umheiminum alls ókunn, en
i r verður reynt að gefa ofur-
litla hugmynd um þau,
Perú skiptist í rauninni í 5
ó' k landsvæði, þar sem Inkarnir
b a. Þar eru fjallahéruðin með
Ih nin/háum tindum, hrikalegar
o ; líflausar eyðimerkur með
rrinjum gamallar menningar,
v: tnahéruð með svölum, fisk-
auðugum vötnimi, borgir með
n itímasniði og loks græn frum-
sicógahéruð, þar sem lifa Indíán-
ar með fjaðrahjálma, er veiða
með eitruðum örvum og blásturs-
byssum. Síðastnefndi hlutinn,
frumskógarnir, liggja fyrir aust-
an Andesfjöllin. Þetta eru geysi-
víðáttumiklir skógar með fljót-
um í gegn, er renna í Amazon.
í þessum græna frumskógi sem
nær yfir % hluta Perú, búa um
hálf milljón Indíána af 35 ætt-
Ibálkum. Margt af þessu frum-
stæða fólki hefur ekki komizt í
kynni við heimsmenninguna,
nema hvað þeir hafa hitt gúm-
safnara, timburvinnslumenn eða
trúboða.
Skógarsvæðið, sem myndar
vatnasvæði Amazonfljótsins er
geysivíðáttumikið og teygir sig
inn í Brazilíu, Bolivíu, Perú,
Oolumbíu, Ecuador og Venezúela.
Þarna er endalaust svampland og
frumskógur og eina leiðin til að
komast leiðar sinnar að sigla ám-
ar. fbúarnir eru dökkir á hörund
og með sítt svart hár. Margir
hafa verið eða eru hausaveiðarar,
og ættflokkarnir stunda vedettu,
hefnd fyrir hvern miska sem ein-
hverjum innan þeirra eru gerðir.
Hvað þarna gerist er erfitt að
henda reiður á.
Tannkremið varð honum
að aldurtila
Til dæmis má minnast afdrifa
Danans Ola Mullers, sem týndist
í fiumskógum Suður-Ameríku í
nóvember 1954, og var drepinn
af óþekktum Indíánaflokki, sem
lagði leið sína niður að Itenez-
fljóti til að tína skjaldbökuegg á
sandeyrimum við ána. Það sem
varð honum að bana var tann-
kremið hans. Þegar hann sneri
Sharpa índjáni með fjaðraskraut, sem sýnir að hann er góður
veiðimaður. Sharpamir voru áður hausaveiðarar, og allir bera
þeir byssu eða blástursbyssu.
þekkja líka hættustaðina, þar
sem árásir eru oftast gerðar og
geta sagt nokkurn veginn, hvar
„felufólkið" á heima.
Þessir „tribus de fantasma"
hafa gegnt miklu hlutverki í
ferðaþáttum frá þessum heims-
hluta og frásagnir um ferðir
þeirra og fundi við einstaka leið-
angra eru oft svo stórkostlegar,
að fólk, sem ekki þekkir lífs-
kjörin ó þessum slóðum, á oft
erfitt með að trúa því, sem sagt
er. Og það kann að vera erfitt
að skilja, að á tímum, þegar eld-
flaug hefur lent á tunglinu og
gervihnettir sveima kringum jörð
ina, skuli lifa þjóðir á steinaldar-
stigi, sem reyna af mætti að
komast hjá öllum samskiptum
við umlheiminn. Um líf þessara
kynþátta, hugsunarhátt þeirra og
tungumál vitum við svo til ekk-
ert. Þeir búa í skýlum eða léleg-
um kofum undir laufmiklum
trjám, sem geta orðið meira en
3’5 m á hæð, og milli þeirra eru
þéttir vafningsvefir eins og rak-
ur veggur, er skilur svörðinn frá
bláum himninum. Segja mó, að
þeir lifi jafnvel varðir gegn her-
innrás og þeir gerðu, ef þeir
byggju í ófundnum hellum, mörg
hundruð metrum undir yfirborði
jarðar. Þær fáu ár, sem renna
gegnum land þeirra, eru ekki á
kortum og sjást ekki úr flugvél-
um sakir blaðaskrúðsins. Ókunn
vötn og hæðir eru í þessum lok-
aða heimi. Líklega eru þar einn-
ig jurtir og dýr, sem vísínda-
menn hafa aldrei heyrt getið. Til
gátur eru uppi um, að frum-
skógabáknið geymi minjar
týndra borga og fornra menn-
ingarrikja, sem glötuðust, þegar
Spánverjar lögðu undir sig ríki
Inka og Ohibcha. En ekkert er
vitað. Við verðum að. láta okkur
nægja hugarsmíðar, og ferða-
menn sem reynt hafa að komast
í samiband við kynþættina, hafa
orðið að reyna meira á hug
myndaflug en þekkingu.
sér að Indíánunum brosandi og
hvít froða stóð út úr honum, er
hann var að týgja sig í hengi-
rúmið, urðu þeir hræddir, héldu
að þama væri kominn hvítur
guð, sem þeir áttu reyndar von á,
froðufellandi af bræði og yrðu
þeir að drepa hann áður en hann
kæmi við töfrabrögðum sínum.
Lík Ola Mullers fannst seinna á
reki í ánni. Árið 1959 lögðu svo
þrír Danir leið sína inn í fram-
skóginn til að komast fyrir um
málið og skrifuðu greinar um
hina ævintýralegu ferð sína.
Seinna var frásögn þeirra gefin
Höfðingi skimar eftir fiski
út í bók, sem hefur verið þýdd
á íslenzku undir nafninu Heljar-
fljót og gefin út hjá Snæfells-
útgáfunni. Rithöfundurinn Arne
Falk Rönne segir frá, og birtar
eru myndir eftir Jörgen Bitch.
Af frásögn þeirra félaga af ferða
laginu í framskógum Suður-Am-
eríku má ráða hvernig umhorfs
er þar sem Indíánar hafa undan-
farið haft jarðfræðinga í um-
sátri. Verða hér teknar glefsur
úr bókinni.
Frumskógurinn er eins og
órofa, dimmgrænn og votur vegg
ur beggja vegna fljótsins, sem
regndroparnir skreyta smá-
hringjum .. Þessir frumskógar,
sem ná yfir svæði tíu sinnum
víðáttumeira en Danmörk, era
ennlþá vegalaust og að miklu
leyti óþekkt land, einhver síðasti
hvíti flekkurinn á landakortinu
Öðru bverju sigla flatbotna vél-
bátar upp eftir Itenez-ánni vik-
um saman til þess að sækja gúm,
sem kynblendingar hafa safnað
og flutt á smákænum eftir þver-
ám til meginfljótsins. Þar bíða
þeir dögum saman eftir vélbátn-
um til þess að fá skotfæri, salt,
mjöl og áfengi í staðinn. En inni
í skógunum era engir nema
óþekktir Indíánaþjóðflokkar,
sem hafa flúið inn í myrkviðinn
eftir að hafa gert sig óhæfa til
eðlilegs lífs í Brasilíu eða
Bólivíu. Hlébarðar, krókódílar,
risavaxnar anaoondaslöngur og
gráðugur piranafiskur, sem allt
frá dögum fyrstu Spánverjanna
hafa gert öll ferðalög hættuleg
á þessum slóðum.
Engar tölur eru til um hve
margir hafa látið lífið fyrir örv-
um Indíána í frumskógunum eða
uppi á hálendinu, því hugtakið
hagskýrslur er nær óþekkt í
Suður-Ameríku. Við einstakar ár
fylgjast trúboðar, kaupmenn og
að nokkru leyti gúmsafnarar
með því, hverjir fara inn í skóg-
ana og hverjir koma aftur. Þeir
Gleðin takmarkalaus
yfir manndrápi
Ótal frásagnir eru til um menn
sem reyndu þetta, en urðu til
þarna í frúmskóginum. T. d.
fimm bandarísku trúboðana
sem fóru á land á ánbakka einum
í Ecúador, þar sem Auca Indíán-
ar búa. Um þann ættbálk er það
eitt vitað með vissu: Þeir drápu
alla ókunnuga, sem kornu í lönd
þeirra. Trúboðarnir fóru í land
eftir að hafa vikum saman flogið
yfir og varpað niður gjöfum til
að gera Indíánana sér vinveitta.
Lík þeirra fundust í ánni.
Árið 1944 var kona nokkur að
Veiöimenn í frumskoginum
nafni Joaquina tekin til fanga af
Auca-Indiánum, sem höfðu hana
í haldi í 14 mánuði, áður en
henni tókst að flýja. Cooper nokk
ur trúboði hefur eftir henni, að
Aucamir hafi þá aðeins verið í
reglulega góðu skapi, þegar árás
hafði tekizt vel. Þegar þeir höfðu
tekið hana til fanga og lagt sarn-
ferðamennina tvo spjótum, var
gleði þeirra takmarkalaus. Þeir
hlógu og öskruðu eins og óðir,
Konurnar í ættbálknum bára sítt
hár, karlarnir'hálfsitt. Karlmenn
irnir vora naktir, ef frá er skilið
mittisband gert úr gúmkenndu
efni Konur og börn voru nakin
með öllu, og karlarnir en ekki
kvenfóllkið, báru gula sveiga úr
yddum kvistum á höfðinu. Jarð-
rækt var engin. Kynþátturinn
lifði eins konar hirðingjalífi. Þó
kunnu þeir að brenna leir og
flétta körfur. Fæðan var villtir
bananar, fiskur, yuca, jarðhnetur
og maís. 'Talsvert var drukkið af
brennivíni (chioha), sem var
bruggað úr maís, mergi ohonta-
pálmans og yuca. Spjót sín smíð-
uðu þeir sjálfir úr pálmaviði.
Svo hæfir vora þeir, að í 12 ár-
ásum drápu þeir 42 menn. Við
smádýraveiðar vora notaðar örv-
ar og blásturspípur.
•Þetta er aðeins einn lítill hóp-
ur, en sjálfsagt skipta þeir hundr
uðum eða þúsundum inni í myrk-
viðinu í frumskógum Suður-
Ameríku.
Indjánakona gcfur barnt sínu. Hún málar hár sitt og ber í það
kokosoliu til að fá á það svartan gljáa.