Morgunblaðið - 10.05.1964, Blaðsíða 17

Sunnudagur 10. maí 1964
MOKGUNBLAÐIÐ
17
„Þetta væri hægt
að «era þejrar í stað
ef fé fen^ist til44
Á áfengismálaráðstefnunni sem
haldin var fyrir tveim vikum,
skiptust menn í fjóra umræðu-
hópa. Samkvæmt frásögn Morg-
íblaðsins sl. sunnudag var hinn
vel þekkti skójamaður Ingimar
Jóhannesson framsögumaður
fyrsta umræðuhóps, og hefur
blaðið orðrétt eftir honum þessi
ummæli um bindindisfræðslu í
skólum:
— — ekki voru umræðunóps-
menn á einu máli um það, hvern-
ig slík fræðsla færi fram. Kenn-
arinn, sem ’íka fræðslu hefði á
hendi, mætti ekki vera leiðinleg-
ur og óvinsæll meðal nemenda,
því að þá mætti búast við öfug-
um áhrifum. Gott væri að fá ut-
anaðkomandi menn, þekkta á öðr
um sviðum, til þess að tala í skól-
um. Þetta væri hægt að gera þeg-
ar í stað, ef fé fengist til. Um-
ferðakennsla kæmi sterklega til
greina“.
Það, sem sérstaka athygli vek-
REYKJAVÍKURBRÉF
Laugarci 9. maí
ur, er, að gert skuli ráð fyrir, að
ekki muni hægt „að fá utanað-
komandi menn, þekkta á öðrum
sviðum, til þess að tala í skólum“
um bindindismál, nema þeir fái
fé fyrir. Skiljanlegt er, að þeir,
sem stunda eiga umferðakennslu,
þurfi að fá greiðslu fyrir starf
sitt. En hvar er þá allur áhuginn
fyrir velferð æskunnar og sí-
felldar hnútur í garð æskufólks,
ef ekki er hægt að fá yfrið marga
áhugamenn til að koma í skólana
og tala um áfengisbölið nema
þeim sé borgað fyrir áhugann?
Kennarar gætu raunar skipzt
á að fara á milli skóla og fjöldi
embættismanna, svo sem lögfræð
inga, presta, lækna og margra
annarra skroppið þangað í starfs-
tíma sínum, og haft af því á-
nægju og tilbreytingu án auka-
þóknunar. Og ekki mundu um-
vandararnir, sem öðru hverju
láta í sér heyra í útvarpi og blöð-
um, láta á sér standa að skjótast
í skólana öðru hverju, þótt þeir
fengju ekki borgun fyrir. Eitt-
hvað er meira en lítið bogið við.
ef ekki er hægt að fá menn til
slíks fyrirlestrahalds í skólum
nema þeir fái fé til þess þegar í
stað!
Höfðatölure^Ian
Á sínum tíma vildu Framsókn-
armenn láta úthluta innflutnings
leyfum á nauðsynjavörum til
kaupfélaga eftir því, hversu marg
ir væru í hverju félagi, og á með-
an skömmtunarseðlar voru í
gildi eftir því, hversu marga
skömmtunarseðla hver verzlun
gæti krækt í. Þá var við það mið-
að, að kaupfélög mundu hafa
sterkari aðstöðu en kaupmenn til
að knýja skömmtunarseðla út úr
viðskiptamönnum sínum, en um
sjálfa höfðatöluregluna horft
fram hjá því, að flestir skipta við
fleiri en eina verzlun, jafnvel þótt
þeir séu í kaupfélagi. Afleiðingin
af þessum kröfum Framsóknar
hefði orðið sú að hinda menn á
verzlunarklafa og skapa í þeim
efnum svipað ófrjálsræði og við
varð að búa á verstu einokunar-
tímum áður fyrri. Þessi áhugi
Framsóknar fyrir höfðatölureglu
í verzlunarmálum var því furðu-
legri sem hún hefur aldi'ei viljað
láta hann ráða í þjóðmálum. Þar
hefur höfðatala 20. aldar aldrei
mátt skera úr, að Framsóknar
dómi, heldur hitt, hvernig búsetu
var háttað fyrir rúmum 100 ár-
um, þegar landinu fyrst var skipt
í kiördæmL
Fer um þá
Það var eftir öðru, að þessir
postular réttlætisins skyldu nú
fyrir skemmstu rísa upp á Al-
þingi og kvarta undan því, að á
þá væri hallað í fréttalestri út-
varpsins úr forystugreinum dag-
blaðanna í Rvík og frásögn af
þingfundum í kvöldfréttum. Þótt
þeir hæfu sjálfir þessar umræð-
ur, kom skjótlega í ljós, að þeir
voru margklofnir í málinu. Skúli
Guðmundsson og Eysteinn Jóns-
son voru sammála um, að rang-
látt væri að skýra frá forystu-
greinum úr tveimur blöðum sem
fylgja Sjálfstæðisflokknum að
málum úr því að hinir flokkarn-
ir þrír nytu einungis stuðnings
eins blaðs hver. Þórarinn Þórar-
insson viðurkenndi hinsvegar, að
ef lesa ætti upp forystugreinar
dagblaðanna, væri ekki hægt að
hafa annan hátt á en þann, sem
nú er, einfaldlega af því, að dag-
blöðin eru fimm en ekki fjögur.
Skúli Guðmundsson vildi láta
banna þennan lestur, ef málsvar-
ar allra flokka fengju ekki jafn-
an tíma. Eysteinn Jónsson vildi
ekki taka undir kröfur Skúla um.
að lestrinum yrði hætt, þó að
hann að öðru leyti væri sam-
mála sínum nöldrandi flokks-
bróður. Þórarinn Þórarinsson
viðui'kenndi, að hann hefði sjálf-
ur verið sammála tillögunni um
að taka upp þennan fréttalestur
og að Sjálfstæðismenn hefðu þar
sízt haft forystu, eins og Eysteinn
Jónsson hafði gefið í skyn. Gisli
Guðmundsson lagði aftur á móti
aðaláherzlu á að kvarta undan
kvlödfréttalestri útvarpsins af
því, sem gerist á þingfundum.
Enda þótt hann væri sýnu hóf-
samlegri í kvörtunum en þeir
Skúli og Eysteinn, leyndi sér
ekki, að óþyrmilega fer um þá
alla þegar þeir þurfa að hlusta
á hlutlausar frásagnir af mál-
flutningi allra flokka og dag-
blaða. Þeim skilst, að ef satt er
frá sagt hljóta þeir ætíð að fara
halloka.
Tala mest o£ oftast
Samanburður á frásögnum af
þingfundum og forystugreinum
dagblaða ætti að gera Framsókn-
armönnurrt ljóst, að ef segja á frá
forystugreinum á annað borð
verður að rekja þær eins og þær
eru og úr því að dagblöðin eru
fimm að segja frá þeim öllum,
alveg eins og ef segja skal ítar-
lega frá því, sem á fundi gerist,
verður að rekja hverjir töluðu,
þótt þeir séu mismargir úr
flokki og e. t. v. enginn frá
einhverjum. Framsóknarmenn
tata svo margir og mikið
á Alþingi, að ætla mætti, að þeir
yndu því vel að frá umræðum
væri sagt. Raunin er þó öll önn-
ur. Þeir heyra sjálfir, að mál-
flutningur þeirra hefur litlar sig-
urhorfur, ef þeir njóta hvoi'ki for
réttinda né einokunar.
„Hi’ýs Iiu<*ur við
kröfu^erðarstefn-
iinni á hendur
ölluin - nema
siálfum sér.44
I Alþvðumanninum birtist hinn
30. apríl sl. viðtal við Jóhann
Brynjólfsson, verkamann á Ak-
ureyri. f viðtalinu er fyrst vikið
að mági Jóhanns. sem býr að
Öxnafelli í Eyjafirði og konu
hans. Síðan segir:
„ — Já, segir Jóhann, og í
þeirra munni þekkist ekki volið
og bölmóðurinn. sem nú er verið
að esna uop í bændum. Þau eru
ekki bar í flokki að heimta allt
af öllum.
-— Þér finnst of mikið af slíku’
— Já. mér hrís hugur við
kröfugerðarstefnunni á hendur
öllum — nema sjálfum sér. — Ef
eitt árið er erfiðara í þessu bygeð
arlagi eða sjávarpTássi en annað
þá eru heimtaðar þessar eða hin-
ar hjálparaðgerðir frá ríkinu. Er
íslenzka þrekið. að bíta á jaxlinn
og duea, þótt svrti um skeið í ál-
inn. alveg að hverfa okkur? Nú
er dugnaðurinn einn sá og jöfn-
uðurinn helztur að hrifsa sem
mest til sín. hvað sem náungan-
um og heildinni Iíður“.
Hér er hressilega til orða tekið
og með þeim hætti að minnis-
stætt verður. Að bví er bændur
varðar, þá er bað raunar engin
nýjung, að þéttbýlismenn sjái
auð í þeirra garði og telji kvart-
anir þeirra ástæðulausan bölmóð
Eftirtektarverðara er. að ýmsum
bændum sjálfum ofbýður nú bar-
lómurinn, sem uppi er hafður í
atvinnuskyni á þeirra vegum,
einmitt á þeim tímum þegar bú-
skapur stendur með meiri blóma
en nokkru sinni fyrr. Ymsir
myndárbændur telja þann áróður
nú nánast hafa snúizt upp í at-
vinnuróg. En Jóhann Brynjólfs-
son talar ekki um bændabarlóm-
inn einan heldur segir berum orð
um, að sér hrjósi hugur við kröfu
gerðarstefnunni á hendur öllum
— nema sjálfum sér. — Flestir
fást til að viðurkenna, að aðrir
geri of miklar kröfur. Þeir eru
því miður allt of fáir, sem viður-
kenna, að kröfugerð hefur hel-
tekið allt þjóðfélagið. þeirra eig-
in málsvara ekki síður en ann-
arra.
„K jósum okkar
stjórnir til að
stiórna44
Viðtalinu við Jóhann lýkur
með þessum orðum:
„Annars er það skoðun mín að
núverandi rikisstjórn verði t,kki
ásökuð fyrir harðýðgi í kaup-
gjaldsmálum, svo sem ýmsir ffera.
Hitt lít ég áhyggiuaugum, að hún
— sem fleiri ríkisstjórnir undan
henni — hefur hopað á hæli frá
því. sem hún hefur talið rétt að
gera og hún ætlaði að gera. Hún
hefur hopað á hæli fvrir kröfu-
gerðarstefnunni, heimtufrekj-
unni. og þetta er lýðræði okkar
hættulegt og hindrar bróttmikla
stjórnarstefnu. Við kjósum okk-
ur stjórnir til að stiórna en ekk;
til að slá undan beim, sem við
höfum ekki treyst fyrir stýris-
taumunum".
Allt eru þetta orð að sönnu
börf áminning til beirra. sem
henni er beint að. Undansláttar-
stéfna horfir aldrei til góðs. Hitt
verður að viðurkenna. að stund-
um er nauðsvnlegt að rifa segl og
sigla milli skers og báru.
Ekki ómælisverð-
ur dráttur
Sumir ámæTa stjórninni fyrir
að hafa átt hlut að kaupgjalds-
samningunum í desember í vet-
ur og segja. að bá hefði átt að
lögfesta kaupbindingarlögin. sem
geymd höfðu verið frá 9. nóvem-
ber og áttu eihungis eftir loka-
afgreiðsTu í efri dedd. Þá er þess
ekki gætt. að lagafrumvaroi
þessu var einungis ætlað að afla
frests á meðan kannað væri til
hlítar. hvort unnt væri að koma
samningum á, enda var því
aldrei ætlað lengra gildi en til
áramóta. Nú náðust samningar oe
var þá þvðing laganna brottu
fallin. Annað mál er, að samn-
ingarnir voru allt annars eðlis en
ríkisstjórnin hafði lagt .til og
hTutu að leiða til mikils vaxtar
verðbólgunnar. Héðan af hefur
það einungis sögulega þýðingu.
hvort unnt hefði verið að fá aðra
þjóðhollari Tausn. Ur því, sem
komið var og er, verður að taka
afleiðingunum. Stjórnin gerði það
með lögunum um ráðstafanir
vegna sjávarútvegsins, er sam-
þykkt voru um mánaðamótin
janúar/febrúar, og lýsti því þá
að bíða yrði átekta til að sjá
hver framþróunin yrði. Hinir
gildu gjaTdeyrissjóðir, sem tekizt
hafði að safna, gerðu þá bið
mögulega. Hún heíur og síður
en svo verið Tátin ónotuð. I þjóð-
félaginu hefur skapazt það and-
rúmsloft, að allir tala nú af meiri
skilningi en nokkru sinni fyrr
um nauðsyn þess að stöðva verð-
bólguna og taka upp nýja starfs-
hætti í kaupgjaldsstreitunni.
Allir haí a liag aí að
semja
Raunar heyrast stundum radd-
ir er segja: Það er þýðingarlaust
að reyna að~ ná samningum við
núverandi foringja verkalýðs-
hreyfingarinnar. Það er svo oft
áður búið að sýna sig, að fyrir
þeim vakir ekki neitt annað en
valdabarátta. Þeir vilja nú ein-
ungis skapa sjálfum sér vígstöðu
til að geta kennt öðrum um ef
illa fe Þessu til sönnunar er
vitnað til ummæla Hannibals
Valdimarssonar í Borgarnesi, þeg
ar kosningaúrslitin urðu kunn á
sl. sumri, og ótaT margs annars,
sem við hefur borið að undan-
förnu. Með þessum hugsunar-
hætti verður skammt komizt. ÖIL-
um getur hlaupið kapp í kinn og
enginn er undanþeginn þeim
mannlega eiginleika að skjátlast
öðru hverju. Allur almenningur
og þá ekki sízt hinir lægst Taun-
uðu hafa nú svo augljósa hags-
muni af stöðvun verðbólgunnar,
að það væri fullkomin~blinda og
algert glapræði, ef þeir, sem ein-
mitt fara með umboð hinna lak-
ast settu, gerðu sér ekki grein
fyrir, hvað í húfi er. Á sinn veg
vilja þessir umboðsmenn skjól-
stæðingum sínum veT, enda
mundu þeir ekki njóta trausts
þeirra til frambúðar nema þeim
takist að telja þeim trú um að
þeir beri í raun og veru hag
þeirra fyrir brjósti. Þegar á svo
miklu veltur sem nú, má ekki
gera ráð fyrir því að óreyndu, að
nokkur bregðist því trausti sem
á hanri er sett. allra sízt þegar
þeir, sem traustið veita. eru hinir
verst settu, er sizt mega við nýj-
um skakkaföllum.
Ætla verður sér
næprnn tíma
Víst er, að enginn. sem ttl
þekkir, telur, að tímabært hefði
verið að leita samninga um verð-
bólgustöðvun. fvrr en einmitt um
þessar mundir. Af vmsum ástæð-
um var enginn aðili reiðubúinn
til alvarlegra viðræðna fyrr en
einmitt nú. Allir töldu sér nauð-
synlegt að sjá hver framvindan
vrði, enda var ekki fyrr hægt að
dæma um hverra úrræða væri
þörf. Ákvörðun kjaradóms um
mánaðamótin marz/apríl hafði
úrslitaþýðingu og hefur haft mik
il áhrif til að skaoa bau skilyrði
fyrir samningsumleitunum. sem
nú virðast fyrir hendi. En þó að
menn játi allt þetta, þá verður
einnig að viðurkenna, að þvílíkir
samningar sem nú standa fyrir
dyrum, hljóta að krefiast tölu-
verðs tíma. Nú hgfa liðið vikur.
sem farið hafa í forrrdegan undir-
búning og könnunarviðræður. Ef
að líkum lætur og ekki breytist
frá því sem verið hefur hljóta
sjálfir samningarnir að taka all-
langan tíma. Ef einhver aðili leit-
ast með valdbeitingu við að
knýja fram lausn fvrr en eðti-
legar samningaumleitanir hafa
fram farið og nægur tími gefist
fyrir alla aðila til að átta sig á
málum. þá bendir það til þess, að
lítt hafi hugur fvlgt máli þegar
samningar voru hafnir. Vonandi
verður framþróunin ekki sú, að
neinar slíkar ásakanir þurfi uppi
að hafa. Nú liggur svo mikið við.
að allir verða í góðri trú að ganga
til samninga með fullum vilja á
að finna þá lausn, sem þjóðarheill
krefur.