Morgunblaðið - 08.07.1964, Blaðsíða 8

5
MORCUNBLADIÐ
Miðvikudagur 8. júlí 1964
í>AÐ er ólíkt saman að jafna
taekifærum nútímaskákmeistar-
ans og þeirra er ruddu veginn
um síðustu aldamót. I>á var lítið
um alþjóðaskákmót sem igefið
gátu góða æfingu, en í dag eru
haldin tugir alþjóðlegra skák-
móta á ári hverju með þátttöku
mjög öflugra sikákmeistara. Núna
tekur það alþjóðlegann stórmeist
ara, sem heldur vel á spilunum,
e.t.v. 10 ár að tefla jafn margar
kappskákir og það tók alla æfina
íhjá aldamótameistara. Erida hafa
framfarirnar ekki látið á sér
standa.
Hvítt: W. Uhlmann.
Svart: Dely.
Kóngs-indversk vörn.
/ 1. d4. Kftí.
2. c4, c5.
3. d5, d6.
4. Rc3, g6.
5. e4 Bg7.
6. Be2, 0-0.
7. Rf3, e6.
Najdorf leikur hér oft 7. — e5,
en þá fær staðan allt annað út-
lit T.d. 8. Bg5, 'h6. 9. Bh4, a6.
10. Rd2 Dc7. 11. 0-0 ag hvítur
hefur örlítið betur.
8. Bg5, exd5.
9. cxd5!? —
Uhlmann teflir upp á vinning!
Eftir 9. exd5 er staðan afar mein
laus og svartur á ekki ýkja er-
fitt með að jafna taflið.
9. — Bg4.
Skemmtilegri verður staðan
eftir 9. — h6. 10. Bh4, b5!?, þar
sem svartur fórnar peði fyrir
frjálsa stöðu.
10. Rd2 —
Þessi leikur er hugsaður sem
liður í sókn á miðborðinu.
Leikurinn hefur þann kost að
losa um peðameirihluta hvíts á
kóngsvæng. Önnur frambærileg
leið var 10. h3, Bxf3. 11. Bxf3,
Rbd7. 12. 0-0. Það sem hvítur
hefur biskupaparið.
10. — Bxe2.
11. Dxe2, a6.
12. 0-0 —
Uhlmann sér auðvitað að 12. a4
á ekki heima í þessari stöðu. Það
væri aðeins vatn á myllu svarts
að eiða leiki í slíkar aðgerðir.
12. — Rbd7.
13. 14, He8.
14. Hael, b5.
SvArtur verður vitaskuld að
rvotfæca sér möguleika sína á
drottningarvæng, til þess að vega
upp á móti miðborðssókn hvíts.
15. Df3 —
Svartur hótaði b4 ásamt h6 og
etv. gð og Red5.
15. — c4.
16. Khl, Dc7?
Þessi eðlilegi leikur reynist
banabiti svarts. Betra var 16. —
h«. 17. Bh4, b4. 18. Rdl Hc8
og hvítur á erfitt með að leika
e5 að svo stöddu.
17. Bxf6!, Bxf6.
18. e5! —
Nú kemur sprengingin sem
Dely hélt sig hafa fyrirbyggt
með 16. — Dc7.
18. — dxe5.
Að vísu veitti 18. — Bg7
meira viðnám. T.d. 19. e6, Rf6.
20. f5 en ekki eru horfurnar sér-
lega góðar.
19. fxe5, Bxe5.
Eða 19. — Hxeö. 20. d6!, Dd8.
21. Hxe5.
20. Dxf7f, Kh8.
21. Rf3, Hf8.
22. Rxe5! Hfl,
23. Rxf7f, gefið.
Eftir 23. — Kg«. 24. He7, hót-
«r Rh6 og Hff7. I. R. Jóh.
siiiiiiioiitioiiiiooiiiioiiioiiiiiiiiotiiooiooooiHiiiim
1 ÞAÐ er hæglátur maður, lítið
S lotinn í herðum, sem oft sést á
M ferli við elliheimilið í Kefla-
1 vík. Hann heitir Jón Guð-
j§ brandsson og varð sjötugur
H fyrst á þorra.
Jón er ekki vistmaður á elli
ÍE heimilinu Hlévangi í Keflavík,
E heldur og fremur faðir þess,
S því hann gaf Keflavík hús
= elliheimilisins og síðar helm
§ ing af íbúðarhúsi sínu, þar á
S bak við.
/ í tilefni af 70 ára afmæli
=j sínu snéri Jón Guðbrandsson
= venjunni Við og gaf Keflavík-
E uribæ afmælisgjöf — 150 þús.
g krónur — til stofnunar barna
H heimilis, svo að hagur beggja
E enda ævinnar, æska og elli,
E væri betri hagur búinn.
Menn sem svo hugsa og
H framkvæma, hljóta ag vera
S búnir sérstökum hugsanahætti
E og góðvild til samborgaranna.
" Það varð því að ráði að
g _r,æða við Jón um lifsstarf hans
E og tilefni þessa höfðingsskap-
= ar .
Jón Guðbrandsson er hæg-
S látur maður og dulur, en þó
19
3
„ Það er vont að fá aurana
yf irfær&a til annars lifs"
Spjallað við Jón Guðbrandsson í Keílavík
má margt læra af lífi hans og
starfi.
Jón segir sjálfur að líf sitt
sé viðburða- og tíðindalaust,
það hafi aðeins lengst með
hverju árinu og sé nú brátt á
enda — hann segist hafa fund-
ið ánægju í hverju starfi, sem
honum hafi tekizt að leysa vel
af hendi, en það sé ekki í frá-
sögur færandi, það séu svo
margir sem geri það — þú
mætir allsstaðar á leið þinni
mönnum á borð við mig, sem
hafcT bara unnið og á þann
hátt tekið þátt í uppbyggingu
þess, sem er í dag.
— Nei, ég er ekki fæddur
í Keflavík, það eru svo margir
Keflvíkingar, sem eru það
ekki — Ég er Breiðfirðingur
í húð og hár, fæddur að Halls
stöðum á Fellsströnd 3. febrú
ar 1894. Foreldrar mínir voru
Kristín Sigríður Halldórsdótt-
ir og Guðbrandur Jónsson, þar
ólst ég upp og tók síðar við
búinu og bjó þar ásamt for-
eldrum mínum og síðar einn í
12 ár — Faðir minn var blind
ur í 19 ár — Þar var oft erfitt
því Hallsstaðir var afskekt
harðbalajörð fremst frammi
í dal. Sauðfé varð eini búrekst
urinn og hlunnindin mór og
hrís. Mér varð lítið úr kotinu,
þegar ég brá búi, en þó hefur
allt lánast vel.
— Svo lá leiðjn til Kefla-
víkur?
— Já. Ég kom hingað 1931,
hafði þá verið hér á vertíðum
og þekkti svolítið til. Þeir
fluttust líka hingað bræður
mínir, Björn og Torfi, en Hall-
dór komst ekki, hann og
Björn eru nú dánir eins og þú
veizt. Ég stundaði alla vinnu,
sem til féll, bæði á sjó og
landi, og mér gekk oftast vel
að fá vínnu, þó oft væri
þröngt um það. Svo fór ég
seinni árin að dútla við smíðar
og byggja hús.
— Þú hefur kunnað vel við
þig í Keflavíkinni og ekki
saknað sveitarinnar?
— Það þýðir ekkert að
sakna þess, sem maður yfir-
gefur. í Keflavík hef ég kunn
að vel við mig innan um ágæt-
isfólk.
— Þú hefur tekið þátt í
vexti bæjarins með því að
byggja hús?
— Það getur varla talizt þó
ég sé viðriðinn 3 eða 4 hús.
— Jú, það hafa orðið miklar
breytingar á Keflavík. Þegar
ég byggði húsið á Suðurgötu
31, sem nú er í miðbænum, þá
var það talið uppi í sveít og
ég þurfti að leggja veg yfir
móana til að koma bíl að hús-
inu. Svo kom þetta smátt og
smátt og í stórum stökkum og
nú er Suðurgatan löng og mi'k
U.
— Svo byggðir þú þetta hús
sem við erum staddir í, og elli
heimilið sem er hér fyrir fram
an?
— Það var barnaleikur að
byggja þessi hús á borð við
það fyrsta. Það var erfiðara
að komast af á þeim árum —
en nú er ég kominn á sveitina
og hefi aldrei haft aðrar eins
tekjur — þær eru tvöfaldar,
svo þú sérð, að það er gott að
verða gamall núna.
— Byggðirðu húsið á Faxa-
braut 15 með það í huga að
gefa bænum það fyrir elli-
heimili?
— Ónei. — Ég hafði aldrei
hugsað mér að byggja elli-
heimili. Ég varð að byggja
þetta hús útaf nokkurskonar
lóðaþrætum. Bærinn stækkaði
ört og skipulagið breyttist oft,
svo að íbúðarhús mitt varð
langt frá götu, og þá var mér
uppálagt að byggja bílskúr og
innkeyrslu, svo ég kæmist að
húsinu — en ég hafði aldrei
átt annað en hjólbörur, þess-
vegna varð ég að kaupa lóð-
ina fyrir framan og hefja þar
byggingu, til að leysa málið.
— Hversvegna datt þér í
hug að gefa húsið fyrir elli-
heimili?
— Ég hugsa að það hafi
verið vegna þess að bygging-
unni var ekki alveg lokið, nú
og svo vantaði þessa stofnun
— ég þekkti það af gamalli
reynslu.
— Nei, ég hefi ekki séð
eftir því, allur rekstur og
heimilisbragur er svo góður
og þetta hefur komið í góðar
þarfir.
— Svo gafstu helmingin af
þínu eigin íbúðarhúsi líka?
— Þetta sem ég hefi er nóg
fyrir mig, en elliheimilið hafði
not fyrir meira húsnæði.
— Þú lézt þér þetta ekki
nægja, heldur hefurðu nú gef-
ið Keflavíkurbæ 150 þúsund
krónur til að stofna barna-
heimili — þú vilt með því
bæta björ beggja enda æfi-
skeiðsins — æskunnar og ell-
innar
— Það var líka þörf fyrir
barnaheimili — og eins og þú
veizt er svo vont að fá yfir-
færslu á þessum aurum til
annars lífs — það mundi lenda
í eintómu stappi, sem ég er
enginn maður til að standa í.
— Finnst þér ekki eins og
mörgum öðrum æska nútím-
ans vilt og spillt?
— Ónei — ekki sérlega, en
sé svo þá er það ekki hennar
einnar sök. Við þeir fullorðnu
eigum þar meiri hlut að máli
með fordæmi okkar og fram-
ferði. Við hefðum verið sízt
betri með sömu aðstæðum og
ungdómurinn hefur nú —
það hafa margir miðaldra
mennirnir sýnt. Ég hefi trú á
æskunni, hún á eftir að
byggja þennan bæ og aðra
og halda áfram að vera sóma
þjóð —
— Svo ætlar bæjarstjórnin
að láta gera af þér málverk til
að prýða elliheimilið?
— Það verður engin prýði af
því — það getur ekki orðið
nema ljót mynd og ég vor-
kenni heimilisfólkinu í Hlé-
vangi, sem á að horfa á mynd
ina í framtíðinni.
— Og Jón fylgir okkur út á
tröppurnar á bakhúsinu. Fyrir
framan blasir við elliheim-
ilið Hlévangur, ljósum prýtt.
Jón strýkur sigggrónum
höndum um hárlítinn koll-
inn og brostir til glugganna.
— hsj —
51
IMOOOIIIOIOIHHOHHHOHOIOItOIIMOOOOOIOIHOIOOOIHMHIOIIOIOIIOIOIOOOtlOIIHIOIHHIOIOIHOOHIHHIIOOHOOIOHOIHOHIIHHOHIOmOOIHOOIHHMIHIOIIOHOOOHIIIHOIIHOHHOOOOHIHIOHHHHIMIHHHIHOOOMIOOHIU
Dómur um iðnréttindi
í HÆSTARÉTTl hefur verið
kveðinn upp dúmur i máli, er
ákæruvaldið höfðaði geng Hali-
dóri Þráni Sigfússyni, rakara
fyrir brot á ákvæðum laga um
iðju og iðnað, en hann hafði
starfrækt rakarastofu hér í borg
án þess að hafa til þess tilskilin
meistararéttindi.
Var þess krafizt, að ákærði
yrði dæmdur tii refsingar og-
til réttindamissis og ennfremur
til greiðslu alls sakarkostnaðar.
Málavextir eru í stuttu máli á
þá leið, að þ. 18. október 1958
fékk ákærði Halldór Þráinn Sig-
fússon útgefið sveinsbréf í rak-
araiðn hjá Lögreglustjóranum í
Reykjavík. Frá Þeim tíma og þar
til í árslok 1960 stundaði hann
aðra vinnu en rakarastörf, en þó
kom það fyrir endrum og eins,
að hann rakaði eða klippti kunn
ingja sína heima hjá ’sér.
Með samningi dags. 7. desem-
ber 1960, keypti ákærði rakara-
stofu að Langholtsvegi 130.
Ákærði hóf vinnu á rakarastof-
unni í ársbyrjun 1961 og vann
þar einn síns liðs, fyrst í stað.
Er hann hafði verið kærður fyr-
ir þennan rekstur og því máli
verið lokið með dómsátt réði
hann til sín mann að nafni Guð-
jón Mýrdal, en ákærði kveðst
hafa haldið, að maður þessi væri
fullgildur meistari í rakaraiðn,
enda hefði hann rekið rakara-
stofu um margra ára skeið- Hefði
ákærði eingöngu ráðið hann, af
því að hann hélt, að með því
yrði bætt fyrir háttsemi þá, sem
hann hefði áður fengið sekt
fyrir- .. _ .... ....
í forsendum að dómi sakadóm*
Reykjavíkur, sem staðfestur var
í Hæstarétti að efni til, segir
svo:
Ákærði er ákærður fyrir að
hafa gerzt brotiegur við 14. gr.
1. mgr. laga nr. 18 1927, sbr.
2. gr. 1. mgr. nr. 105, 1936, en
hún hljóðar svo: „Enginn, hvorki
stofnun né einstaklingur má
reka iðnað, nema meistari í iðn-
inni hafi þar alla verkstjórn á
hendi,“ en skv. 13. gr. 1. nr. 18.
1927, sbr. 1. gr- 2- mgr. laga
nr. 105, 1936 rekur sá iðnað,
„sem ber fjárhagslega ábyrgð á
iðnrekstrinum.“ Úrlausnarefnið
er því að meta, hvort ákærði
verði talinn „reka iðnað“ í merk
ingu laganna með starfrækslu
rakaraatofu sinnar.“
í dóminum var síðan greint á
Framh. á bls. 17