Morgunblaðið - 17.09.1964, Blaðsíða 6

ð
MORGU NBLAÐIÐ
Flmmtudagur 17. sept. 1964
ÚTVARP REYKJAVÍK
Sunnudagskvöld, 6. september,
flutti Axni Óla rithöfundur þátt-
inn: „Við fjalla-
Arni Óla
Snæfellsnesi og
nágrenni hennar
þjóðsögur ýmsar
og sagnir, sem
við hana eru
tengdar. Bárðar-
laug er kennd
við Bárð Snæ-
fellsás, en hann
var frsegastur og
máttugastur allra islenzkra land
(vætta. Tók hann sér gjarnan bað
í „lauginni" og af því er nafn
hennar dregið. Bárðarlaug er í
botni gamals eldgígs, og er bratt
niður að henni. Gamlar sagnir
herma, að botn hennar sé undir
sjávarmáli og þar gæti flóðs og
fjöru, en ekki munu þær sagnir
standast dóm reynslunnar. í
nágrenni 3árðarlaugar kváðust
þeir á Kolbeinn jöklaskáld og
Kölski, og veitti Kolbeini betur.
I>á varð Kölska að orði: „Þetta
er ekki skáldskapur, Kolbeinn“,
og munu margir sammála gamla
manninum um það, þótt þeir
kunni að vera honum ósammála
um ýmis önnur mál. í>essar sagn
ir og ýmsar fleiri rakti Ámi Óla
í þessum skemmtilega erindi
sínu.
Síðar um kvöldið kom ágæt
dagskrá frá Seyðisfirði, sem
Kristján Ingólfsson, skólastjóri,
hafði tekið saman. Voru þar
bæði samtöl við ráðamenn þar
eystra , svo og unglinga og full-
orðið fólk að starfi við síldar-
söltun og fleira. Fram kom, að
nú munu um 520 ár síðan Hol-
lendingar hófu að salta síld í
tunnur, fyrstir manna. Kristján
spurði einn vísan mann þar
eystra, hvort að því tæki ekki
að líða, að við færum að verka
síld til útflutnings á annan hátt
en nú. Sá svaraði því til, að þar
væri þá helzt um að ræða út-
flutning á ,,niðurlagðri“ síld, en
sem stæði, þá væri erfitt að fá
markaði fyrir hana erlendis,
meðal annars slægju sum ríki um
sig tollum því til hindrunar.
Öll var dagskrá þessi hin
merkilegasta. t>að er ekki móðu
harðindalegt þar eystra, þótt tals
vert sé drukkið þar á frívöktum
og ástarprocentan í blóði sumra
kunni að fara fram úr lögboðn
um hömlum á stundum. Slíkar
dagskrár sem þessi, með líflegum
viðtölum og fróðleik úr atvinnu
lífinu, eru mjög 'vinsælar. Hlust
endur kunna útvarpinu þakkir
fyrir þær.
Á mánudagskvöld talaði Ragn
ar Jóhannesson, cand, mag, um
daginn og veginn Kom hann víða
við, en dvaldi fremur stutt á
hverjum stað. íslenzk náttúra og
náttúrufegurð varð honum upp-
spretta margskonar hugleiðinga.
í*á, sem ækju með ofsahraða um
landið í bílum, taldi hann ekki
njóta náttúrunnar sem skyldi og
ekki komast í samband við þann
„ylm sagna og minninga“ sem
angaði víða úr hverri brekku.
Kkki kvaðst Ragnar sammála
þeim, sem töluðu með lítilsvirð-
ingu um íslenzku sjávarþorpin.
Hann rómaði náttúrufegurðina
á Vestfjörðum og Austfjörðum.
I>á ræddi hann um síldveiðarnar
á síðar nefndu fjörðunum, þar
sem bæði fullorðnir og unglingar
tækju þátt í lífrænu starfi. Veit
ég ekki hvort sildin fæst til að
skrifa undir það, að starfssemi
sú sé sérlega lífræn. Ragnar
gagnrýndi viss kennsluyfirvöld,
sem vildu halda unglingum til
skólanáms enn lengur á ári
hverju en nú væri. Hann hrósaði
kornrækt Sveins á Egilsstöðum
og kvað Svein minna sig á annan
athafnamann, Ha-rald Böðvarsson
á Akranesi. Báðir væru þeir
mjög opnir fyrir öllum framför-
um, þótt teknir væru að reskjast.
Hann sagði, að Sveinn á Egils-
stöðum og synir hans ræktuðu
nú korn á 30 hekturum lands,
en á öllu Héraði væri nú ræktað
korn á 150 hekturum. Væru
miklar vonir tengdar þar
eystra við framtið islenzkrar
kornræktar.
Víðar kom Ragn
ar við, en hér
nem ég staðar.
Hann þeysti of
víða til að hægt
sé að gera erindi
hans teljandi
skil i saman-
þjöppuðu formi.
Tíðum brá fyrir
skáldlegu ívafi í
erindi hans, sem
er fremur fá-
gætt í dags og
vegs rabbi, en fer síður en svo
illa, ef vel er á haldið.
Síðar á mánudagskvöld las
Gisli J. Ástþórsson bréf frá
Ragnar
Jóhannesson
hlustend'um. Gamla fólkið heldur
áfram að krefjast sérstaks þátt
ar, en unga fólkið stendur fast
á sínu og finnst enda of mikið
gert fyrir gamla fólkið.
bá var tímabær ádrepa á
strætisvagna bilstjóra fyrir frá
munanlegan stirðbusahátt og ó-
kurteisi í störfum. Með nokkrum
heiðarlegum undantekningum,
virðast strætisvagna bílstjórar
líta á viðskiptavini sína sem ein-
hverja óæðri manntegund, sem
ekki ætti að leyfa sér þá ókurt
eisi að mæla „almennilegt fólk“
orðum. Virðast þeir telja, að sá
hluti þjóðarinnar, sem ekki hef
ur efni á að keyra í dýrum
„kádiljákum", sé naumast við-
talshæfur. En þar sést þeim yfir
eitt: Séu þeir, sem „financera“
strætisvagnana fyrirlitlegir, hvað
skal þá segja um þá menn, sem
leggjast svo lógt að taka lifibrauð
sitt úr pyngjum slíkra aumingja?
Á þriðjudagskvöld fletti Jón-
R. Hjálmarsson, skólastjóri,
gömlu söguskjölum og ræddi um
„blóðbrúðkaupið" í París 1572 og
Hinrik fjórða Frakkakommg.
Lýsti hann þeim hroðalegu at-
burðum, er þúsundir Kalvins-
trúarmanna í Frakklandi (huge
nottar) voru myrtir samkvæmt
fyrirfram gerðri áætlun, nótt-
ina milli 23. og 24. ágúst 1572.
Aðalhvatamaður þessara morða
var Katrín af Medici, ekkja
Hinriks annars Frakkakonungs.
Sannaðist þar enn hið forn-
kveðna, að köld eru jafnan
kvennaráð.
Eins og títt er um illvirki, þá
bar þetta ekki árangur, sem til
var ætlazt, heldur þj^ppaði þeim
mótmælendum í Frakklandi, sem
eftir lifðu, enn fastar saman, svo
að þeim tókst bráðlega að rétta
hlut sinn verulega, þótt ekki yrðu
þeir aftur kallaðir til lífsins, sem
myrtir voru. I>að er hrapalegt,
hve margir hafa verið teknir af
lífi í nafni kristinnar trúar í
gegnum aldirnar. Við íslendingar
höfum sloppið þar vonum betur,
enda taldir manna trúlausastir.
Á miðvikudagskvöld var lesin
frásaga Sigurlinna Péturssonar,
byggingameistara, af því, er
Goðafoss strandaði Við Straum-
nes í nóvember 1916. f>á var
leikin íslenzk tónlist, en siðan
las Egill Jónsson 5 kvæði fyrir
milligöngu Helga Sæmundssonar.
Kvæðin voru eftir: Kristján
Jónsson, Guðmund Guðmunds-
son, Guðmund Daníelsson, Gunn
ar Dal og Einar H. Kvaran.
Á fimmtudagskvöld greindi
Sigríður Einarsdóttir frá Munað
amesi frá dvöl sinni í Svílþj óð
á s.l. vori í boði sænskra sam-
vinnusamtaka. Kvað hún
Sænska mjög hrifna af íslending
um og auk þess vera manna
kurteisasta. Hún sagði, að ekkert
bryddi á því, að Svíar ofmetn-
uðust yfir þeirri lagni sinni að
„sitja hjá“ í siíðustu heimsstyrj-
öld. Er það sjálfsagt rétt, að
Svíar sýni engan ofmetnað í
þeim sökum. Hefðu allar þjóðir
sýnt sömu lagni og Svíar í skipt
um við Þýzkaland nasismans, þá
hefði semnilega engin styrjöld
orðið, heldur hefði Hitler tekizt
að skipa málum Evrópu eftir
eigin höfði, án þess að til styrj-
aldar hefði komið. Hitler var
nefnilega friðarsinni, svo lengi
sem hann fékk óskir sínar upp-
fylltar átakalaust.
Húsbóndi einn, sem sennilega
er ekki vanur að fá margar
ungar stúlkur í heimsókn, varð
sár og reiður, þegar gestir
eyðilögðu gólfdúkana hjá hon-
um — og skrifaði okkur þá
eftirfarandi bréf. f>að er sjálf-
sagt að birta það í heild, því
þetta vandamál hefur ekki bor-
ið á góma hjá okkur nýlega.
Hann hefur hér orðið:
Skaflajárn
„í>að er mjög farið að tíðk-
ast að skaflajárnaðar stúlkur
æði inn á dúk og teppalögð
gólf, bæði í íbúðarhúsum og
samkomuhúsum og skólastof-
um, og eyðileggi þannig dúka
og teppi. Ég býst við að ekki
þætti gott, ef teymdir væru
járnaðir hestar inn í stofur
manna, en munurinn er nú
ekki annar en sá, að hestarnir
eru þyngri og stærri, og væru
þess vegna fljótari að eyði-
leggja. Enn þá er nú varla að
ræða um nema stúlkur, sem
ganga þannig skaflajárnaðar,
en vel má vera að karlmenn
fari að taka það eftir, þó að
ég voni að svo verði ekki, og
alveg er víst að karlmenn
mundu leysa af sér mann-
brodda — ef þeir gengju á
þeim — áður en þeir færu inn
í stofur eða samkomuhús.
bað er heldur leiðinlegt,
þegar fólk með ærnum kostnaði
er búið að dúkleggja gólf eða
teppaleggja, þá koma skafla-
járnaðar „dömur“ og traðka
um gólfin, þar til dúkarnir eru
gegnum stungnir eða svo hol-
óttir að ómögulegt er að halda
þeim hreinum, og ef teppi eru,
þá eru þau gegnumstungin
trusuð og ónýt á fáum árum.
Ætti að banna
Það er nú ekki hægt í lýð-
frjálsu landi að fyrirskipa
fólki hvernig það eigi að klæð-
ast, en á almennum samkomu-
stöðum, mætti banna skafla-
járnuðum stúlkum aðgöngu.
Það er sumstaðar, sem mönn-
um er ekki leyfð innganga,
nema þeir séu sæmilega til
fara, og væri þá ekki síður
ástæða til að athuga fótabún-
aðinn, að menn séu á sæmilega
hreinum skóm, og stúlkur ekki
skaflajárnaðar eða karlmenn á
mannbroddum, sem er hlið-
stætt. Ef slíkt bann væri í skól-
um og öllum opinberum stöð-
um, mundi það fljótt hafa nokk
ur áhrif. Mætti þá standa yfir
dyrunum: Skaflajárnuffu fólki
bannaður inngangur.
Einstaklingar réðu svo hvort
þessum skaflajárnuðu stúlkum
væri leyfð innganga í einka-
íbúðir. Mér finnst það blátt
áfram skylda skólanna að
Guðmundur
Böffvarsson
banna skaflajárnuðum stúlkum
aðgang.
Milljónatjón
Æskilegast tel ég að bann-
aður væri innflutningur á
skóm með járnhælum, því ég
hefi ekki heyrt að þeir væru
framleiddir hér. Ég sé ekki
neitt við það að athuga, þó að
bannaður væri innflutningur á
svona skóm, þar sem þeir
valda tjóni sem nemur tugum
þúsunda, ef það skiftir þá ekki
milljóna tjóni. Það er talið
heimilt að banna það sem er
til skaða fyrir þjóðfélagið. Það
eru fleiri gólf en þau sem eru
dúka eða teppalögð, sem ekki
þola skaflajárnin. Tré ög parket
gólf þola þau ekki, og senni-
lega þola plastflísarnar þau
ekki heldur. Sárafá gólf í íbúð-
arhúsum þola þessa járnhæla,
og ef þau eru til þá eru þau
gólf allt of hörð fyrir fólk á
venjulegum skóm, að standa á
þeim.
Sjálfsagt er ekki til neins að
skora á stúlkurnar að hætta
að ganga á þessum járnhæla
skóm, þær þramma á þeim
meðan þeir eru í tízku, en
þegar þeir ganga úr tízku, þá
veit ég að þeim þykja svona
skór með járnhælum alveg við-
bjóðslegir, en þeir verða áður
búnir að eyðileggja mikið. Það
Þetta kvöld var þátturinn:
„Raddir skálda", að þessu sinini
helgaður Guðmundi Böðvars-
syni, skáldi. Stefán Jónsson
ræddi fyrst um skáldið og verk
þess. Þá lásu Jón Óskar og
Þorsteinn Q. Stephensen upp úr
verkum skáldsins, og loks laa
Guðmundur sjálfur kvæði eftir
sig. Var þetta ágætur þáttur.
Guðmumdur er fæddur 1. sept.
1904 og þlví sextugur að aldri.
Fyrsta ljóðabók
hans „Kyssti
mig sól“, kom
út 1936, en alls
hefur hann gef-
ið út 8 ljóða-
bækur og eina
skáldsögu: „Dyr
í vegginn“, sem
út kom 1958. ís-
lenzkir ljóðaunn
endur hafa fyrir
löngu tekið Guð
mund í tölu
þjóðskálda, en það er til marks
um þverrandi áhuga almerminga
á ljóðagerð, að enn hittir maður
fullorðið fólk, sem kannast naum
ast við nafln skáldsins. Það mætti
líkja því fyrirbæri við það, a3
fólk hefði ekki kannazt við nafn
Steingríms Thorsteinssonar t.d^
á síðasta fjórðungi 19. aldar.
En sagt er að listverki liggi
aldrei á og víst er um það, að
fegurð sumra kvæða Guðmund-
ar á rætur í eilífðinni. Hins veg
ar sýnist það ástæðulaust mein-
lætalíf fullvöxnum samtíma-
mönnum að láta hjá líða að
lesa kvæði hans.
Á föstudagsklvöid flutti Erlend
ur Haraidsson íyrra erindi sitt
Framhald á bls. 17.
er fullkomin ástæða til að
gjöra eitthvað í þessu máli. —■
Þetta er ekkert gamanmál —
tjónið sem þetta veldur er svo
gífurlegt, að full ástæða er til
að þing og stjórn taki það til
athugunar, ef kvenfólkið vill
ekki breyta til. — L.-‘
Tízkubrjálæðið
Þetta segir sá ágæti maður
og vafalaust taka margir hús-
ráðendur undir með honum,
þegar þeir fordæma þðssa eyð-
andi kvenhæla. Til eru ein-
hverjar plasthlífar á þessa skó
hæla og er sjálfsagt að hvetja
kvenfólk til að nota þær, þvi
ekki er skemmtilegt að valda
gestgjöfum eða öðrum stór-
tjóni af hirðuleysi einu. Að
banna innflutning á kvenskóm
þessarar gerðar er tæpast fært
— og væri þá alveg eins hægt
að skipa kvenfólkinu að ganga
í skinnskóm. — Tízkubrjálæðið
hefur margt neikvætt í för með
sér. Það er ekkert nýtt. Eða
hvað segja menn um Bítilinn,
sem ók út af fyrir austan og
var næstum búinn að drepa sig
af því að hann sá ekki beygj-
una á veginum fyrir hárlubb-
anum, sem hékk niður fyrir
augu? Ef banna ætti innflutn-
ing á tiltekinni gerð skófatnað-
ar ætti Siysavarnafélagið líka
að gangast fyrir því að fá það
lögfest, að allir karlmenn i
landinu yrðu snoðklipptir. Það
mundi vafalaust lyfta rakara-
stéttinni í æðra veldi, en fáum
öðrum.
KAUPFÉLÖG
Nú er rétti tíminn tH a«
panta.
rafhlööur fyrir veturinn.
Bræffurnir Ormsson hf
Vesturgötu 3, simi 11467