Morgunblaðið - 02.10.1964, Blaðsíða 17

Föstudagur 2. okt. 1964
MORGUNBLAÐIÐ
17,
Sumaraukaferðir ms
Gullfoss í vetur
og sumarferðir 1965
NÝLEGA komu út áætlanir um
ferðir m.s. „GULLFOSS“ í vet-
ur o» á næsta ári.
Samkvæmt áætlun verða ferð-
Ir skipsins með líkum hætti í
vetur og undanfarna tvo vetur.
Fargjöld verða lækkuð verulega
mánuðina nóvember til marz
þ e.a.s. í 3 ferðum fyrir ára-
mót og 5 ferðum eftir áramót.
Á þessu tímabili er innifalið í
fargjaldi gisting um borð í skip
inu og morgun- og hádegisverð-
ur meðan staðið er við í Kaup-
mannahöfn fyrir þá farþega sem
ferðast með skipinu fram og til
baka. Þá verða skipulagðar ferð
ir um Kaupmannahöfn og Sjá-
land, meðan skipið stendur við
I Kaupmannahöfn, fyrir þá far-
þega sem þess óska. Fyrirokmu-
iag þetta hefur verið reynt tvo
undanfarna vetur við vaxandi
vinsældir og er nú þegar nær út
selt í 1. ferðina frá Reykjavík
50/10. í öðrum vetrarferðum
eru farmiðar ennþá til.
Til nýbreyttni í vetrarferðum
*ná telja að í desember verður
farin ein aukaferð til Kaup-
mannahafnar og Leith, jólaferð,
sem ekki hefur verið farin áður.
Verður brottför frá Reykjavík í
þeirri ferð hinn 11. desember og
komið aftur til Reykjavíkur á
2. jóladag. Er ailmikið búið að
selja af farmiðum í þessa ferð.
Næsta sumar verður ferðum
m.s. „GULLFOSS“ hagað á
sama hátt og undanfarin sumur
og verða alis 11 ferðir, sem
byrja með brottför frá Kaup-
mannahöfn hinn 8. maí og frá
Reykjavík hinn 15. maí. Verða
ferðirnar hálfsmánaðarlega, sinn
hvorn laugardaginn frá Reykja-
vík og Kaupmannahöfn með við-
komu í Leith á báðum leiðum.
Er byrjað að taka á móti far-
pöntunum í þessar ferðir.
Vegna mikillar eftirspurnar
eftir farmiðum með „GULL-
FOSSI“ yfir sumarmánuðina hef
ur orðið að synja mörgum um
farmiða með skipinu, eftir að öll
um farþegarúmum hefur verið
lofað löngu fyrirfram. Síðan hafa
hins vegar viljað verða all mik-
il brögð á því að pantaðra far-
miða hafi ekki verið vitjað eða
farpantanir afturkallaðar með
það skömmum fyrirvara að ekki
hefur reynzt unnt að láta far-
miðana eftir öðrum, sem synjað
hefur verið um farþegarúm og
skráðir eru á biðlista. Sá háttur
hefur því verið tekinn upp, að
þeir sem óska eftir að fá far-
miða tekna frá löngu fyrirfram,
greiða k. 500.00 upp í andvirði
farmiða og leysa hann út að
fullu eigi síðar en 30 dögum fyrir
brottför. Er þess vænzt að þetta
fyrirkomulag tryggi það að eng-
um verði synjað um farþegarúm,
sem síðan yrði svo ónotað.
Breytingar hafa ekki orðið á
verði farmiða.
(Frá H.F. Eimskipafélagi
Islands).
Njósnamdlið
í New York
ENN ER verið að velja menn
til setu í kviðdóminn sem dæma
á í máli rússnesku njósnaranna,
Alexanders Sokolovs og konu
hans. Enginn þeirra, sem fyrst
komu til greina, reyndust til
þess hæfir og er gert ráð fyrir
að skipan manna í kviðdóminn
taki tvo daga til viðbótar.
Meðal 200 vitna, sem stjórnin
kann að leiða fyrir réttinn og
lesin voru þar upp, voru séra
Robert K. Baltch, kaiþólskur
prestur, Amsterdam, New York
og Joy Ann Garber, sem nú er
gifit Robert Seskin, í Norwalk,
Connecticut. Nöfn þeirra beggja
notuðu Sokolov hjónin í heimild
arleysi og án þess þau hefðu
hugmynd um. Þá verða einnig
leidd fyrir réttinn James Oli-
ver Jackson og kona hans Bertha
Rosalie Jackson, frá Lubbock í
Texas, en Sokolov-hjónin höfðu
í fóruim sínum vegabréf á þeira
nöfnum.
Vilja stöðva sölu
áfengis til reynslu
FYRIR nokkru héldu íslenzkir
ungtemplarar ársþing sitt að
Jaðri. Þá efndu samtökin til hins
árlega Jaðarsmóts, en það sóttu
að þessu sinni um 800 manns.
Á ársþinginu flutti sé'ra Sig-
urður Haukur Guðjónsson at-
hyglisvert erindi um vandamál
þau, er steðja að í þjóðlífinu, og
benti á leiðir til lausnar vandan-
um.
ÍUT-þingið ræddi mörg mál.
Meðal samþykkta þess, var til-
laga þar sem íslenzkir ungtempl-
ara gera þá kröfu, að lögin um
aukna og skipulagða fræðslu um
skaðsemi áfengis og tóbaks komi
til fullra framkvæmda í skólum
landsins í vetur og skorað er á
fræðslumálastjórn að bæta þar
úr hið bráðasta bæði um eftirlit
og framkvæmdir.
Þingið vill minna á að ekki hef
ur enn verið gerð tilraun með að
öll sala áfengis verði stöðvuð um
t.d. þriggja mánaða tíma, eins og
tillaga kom um í fyrra, svo að
ráðrúm fengist til að athuga á-
hrif áfengissölunnar á glæpi og
slys í landinu. En þetta væri hið
nauðsynlegasta rannsóknarefni.
Skorar þingið á borgarlækni og
yfirvöld að koma rannsókn þess-
ari í framkvæmd sem allra fyrst,
þar eð hún væri langt um mikils-
verðari en öll önnur ráð, sem
reynd hafa verið til að bæta
menningarástand og heilsufar
þjóðarinnar.
Ennfremur ítrekaði þingið
fyrri samþykktir um stuðning við
aðgerðir, er miði að því að bæta
stöðu þeldökkra í S-Afríku. Hvet-
ur þingið meðlimi ÍUT og aðra
að kaupa ekki vörur frá Suður-
Afríku.
Þá fagnaði þingið minnkandi
tóbaksnotkun í landinu og skor-
aði á landsmenn að fylgja vel eft-
ir þeim árangri, s ;m náðst hefur
á þessu sviði.
Lýst var yfir sérstakri ánægju
með og þakklæti fyrir þau skipu-
lögðu bindindismót, sem haldin
hafa verið um verzlunarmanna-
helgina og hvatt er til þess að
haldið sé áfram á þeirri braut og
þessi starfsemi sé aukin þannig
að hún nái t. d. til hvítasunnu-
helgarinnar. Þá fagnaði þingið
starfi æskulýðsnefndar Mýra- og
Borgarfjarðarsýslu, sem það
taldi til fyrirmyndar. Var látin í
ljós ósk um að til slíkrar starf-
semi yrði stofnað á sem flestum
stöðum.
f tillögu, sem þingið samþykkti,
er vakin athygli á hinni miklu
þörf fyrir fleiri æskulýðsleiðtoga
og félagsforingja ungs fólks og
skorað er á borgarstjórn Reykja-
víkur og fræðsluyfirvöld að
styðja með fjárframlögum nám-
skeið fyrir ungt fólk, sem vill
taka að sér slíkt forystuhlutverk.
Minnir þingið á, að í Bretlandi
og víðar þar sem slíkum málum
er komið í skipulagt horf eru
tveggja ára skólar styrktir af
ríki og borgum ætlaðir til þess-
arar sérmenntunar, og æskulýðs-
leiðtogar og leiðbeinendur laun-
aðir af ríkinu. En hér er allt slíkt
starf að mestu eða öllu leyti sjálf-
boðastarf.
ÍUT-þingið 1964 sóttu um 20
fulltrúar. í stjórn sambandsins
fyrir næsta starfsár voru kosnir:
séra Árelíus Níelsson, formaður,
Grétar Þorsteinsson, varaformað-
ur, Gunnar Þorláksson, ritari,
Kristinn Vilhjálmsson, gjaldkeri,
Jóhann Larsen, meðstjórnandi,
Einar Hannesson og Alfreð Harð-
arson.
VETTVANGUR
Jón E. Ragnarsson skrifar vettvanginn í dag — sambúðin við varnarliðið —
strangar reglur hafa náð tilgangi sínum — umgengni við erlenda menn —
hversvegna erum við að fela ísland — eitthvað þarf að koma á móti — verk-
efni fyrir frjáls samtök borgaranna.
VARNARLIÐ Bandaríkjamanna
hérlendis er ekki fjölmennt, en
Islenzk þjóð er fámenn. Dvöl
þess suður á Miðnesheiði getur
því við fyrstu sýn virst þjóðfé-
lagslegt vandamál, sem sé ill-
leysanlegt. Sumir telja þennan
vanda slíkan, að þegar af þeim
*ökum sé réttara að láta landið
varnarlaust og stofna í hættu
fullveldi þess. Hér er þó ekki í
ráði að fjalla um slíka „raun-
*æis“- og bjartsýnismenn", held
ur ganga út frá þeim staðreynd-
um, sem fyrir hendi eru, um
þjóðina og dvöl varnarliðsins,
og spá nokkuð í þær.
Þegar betur er að gáð, kann
það að koma á óvart, hve varn-
arliðið er raunverulega fámennt
miðað við fjölda landsmanna.
Það mun vera innan við fjögur
af hundraði íbúa Faxaflóasvæð-
isins og rúmir tveir af hundraði
miðað við íbúatölu landsins.
Hér er þó engu að síður um
vandamál að tefla, því að hópur
þessi hefur mjög ákveðin sér-
einkenni og sérhagsmuni, talar
erlent tungumál, eru útlending-
ar, sem ekki er ætlað að aðlaga
sig íslenzkum lifnaðarháttum
og íslenzkri þjóð, eins og um
innflytjendur væri að ræða. Þá
má nefna starf og tilgang, en
dvöl hermanna þykir oft efla
önnur og meiri vandámál gagn-
vart umhverfinu af ástæðum,
sem þekktar eru allt frá dögum
Caesars.
V
Herbúðir skapa oft mikil fé-
lagsleg vandamál í héraði,
hvort sem það er í heimalandi
hermannanna eða erlendis. Þeg-
ar þetta er haft í huga, þá vek-
ur það nokkra undrun, hve góð
sambúðin hefur verið milli
varnarliðsins á Keflavíkurflug-
velli og þess fólks, sem þar býr
um kring. Einnig sambúð her-
stjórnar og innlendra yfirvalda.
Hér er að vísu um vinsamlegt
varnarlið að ræða, sem hingað
er komið samkvæmt gagnkvæm
um samningi. Þar er á mikill
munur og hernámsliði í sigruðu
landi. Engu að síður hefur sam-
búð vinsamlegra erlendra her-
manna og íbúa í ýmsum löndum
Evrópu oft verið brösótt og gef-
ur slíkur samanburður enn á-
stæðu til undrunar og aðdáunar
á sambúðinni suður á Miðnes-
heiðL
Hér má nefna undarlegt fyrir
bæri. Því nær, sem fólk býr
varnarstöðinni, þvi betra orð
liggur því til varnarliðsmanna,
en því fjær, sem menn búa,
þeim mun fyllri eru þeir kvört-
unum og fordómum. Hér er vita
skuld um almenna reglu að
ræða, sem á eru undantekning-
ar. Skýringin á þessu er góð
sambúð. Það fólk, sem nær býr
og á horfir, verður síður fyllt
með rógi og áróðri um sambúð-
ina. Það veit betur. Ósvífnir
undirróðursmenn gefa á þessu
þá skýringu, að umhverfis varn
arstöðina á Keflavíkurflugvelli
búi nú að mestu fégráðugt hug-
sjónasnautt fólk, sem þangað
hafi safnazt og þar sé á spena.
Ef einhver heldur því að mér,
að Suðurnesjamenn séu ódýrari
og ginkeyptari en aðrir íslend-
ingar, þá vil ég láta segja mér
það tvisvar.
V
Varnarliðsmenn verða að
hlíta íslenzkum lögum innan og
utan varnarsvæðisins, skv. varn
arsamningnum, og um mál
þeirra, sem þar af spretta, er
fjallað af íslenzkum dómstól-
um. Það er einsýnt sjónarmið af
hálfu íslendinga, að íslenzk lög
gildi á íslenzku landsvæði.
Um ferðir varnarliðsmanna
utan varnarsvæðisins gilda
mjög strangar reglur og í mörg-
um efnum einstrengingslegar.
Varða þær tíma, tíðleika og
fjarlægðir slíkra ferða. Regl-
urnar eru mikill og næstum ó-
sanngjarn fjötur á varnarliðs-
menn og gerir þeim lífið leitt.
Astæður þessara reglna eru
einkum tvær. Að girða fyrir
hugsanlegar hættur, sem stafa
kunna af frjálsum umgangi er-
lendra hermanna við íbúa og
koma í veg fyrir árekstra, sem
frjáls samgangur kynni að
valda. Svonefndir hernámsand-
stæðingar telja slíka árekstra
og óhöpp mikið vatn á myllu
sína og beita slíkum atburðum
óspart í áróðri sínum. Er þó
vandséð, hvað slík tíðindi snerta
umræður um þörf Islands fyrir
varnir eða hlutleysi. En litlu
verður Vöggur feginn og lík-
legt er, að hernámsandstæðing-
ar mundu beita sér fyrir sem
frjálsustum samgangi, ef þeir
raunverulega réðu, því að þá
aukast líkur á árekstrum og ó-
vandara mundi að etja til þeirra
langþráðu illinda, sem ósk-
hyggjan í málflutningi þeirra
gefur til kynna, að þeir telji
æskileg.
V
Reglurnar um ferðir varnar-
liðsmanna hafa náð þeim til-
gangi, senrt þeim var ætlað. Dr.
Bjarni Benediktsson, forsætis-
ráðherra, sagði á blaðamanna-
fundi fyrir skömmu, að hann
teldi ekki ástæðu til að breyta
þeim reglum, sem nú giltu um
ferðir varnarliðsmanna frá
Keflavíkurflugvelli.
Þessar reglur eru fyrst og
fremst settar með hagsmuni ís-
lendinga fyrir augum og dómar
um tilgang og reynsluna því auð
vifað dæmdir frá okkar bæjar-
dyrum séð. Minna er hinsvegar
gert að því að reyna að sjá þess-
ar reglur frá sjónarmiði þeirra,
sem undir búa, varnarliðsmann-
anna sjálfra, sem hingað eru
komnir til þess að verja land
vinaþjóðar. Réttindi og skyldur
í sambúð eru ekki einhliða,
heldur gagnkvæmar. Þessu höf-
um við gleymt, en fullyrða má,
að varnarliðsmönnum þykir
undantekningarlaust öllum þeir
búi við nokkurt harðræði hér-
lendis og snúa margir heim eft-
ir fslandsferðina úfir í lund í
garð hinnar gestrisnu vinaþjóð-
ar.
Hér er rétt að geta þess, að
reglurnar um samgang við varn
arliðið eru tvíþættar og varða
einnig ferðir íslendinga á fund
varnarliðsmanna á Keflavíkur-
flugvelli. Þær reglur eru sjálf-
sagðar. Þær miða að sama til-
gangi og reglur um ferðir varn-
arliðsmanna, en hafa ekki sömu
skörpu brúnirnar. Á völlinn
hafa íslendingar lítið að gera í
ólögmætum erindum eða að
þarflausu.
V
Við íslendingar erum stoltir
af fegurð lands okkar og menn-
ingu. Hversvegna erum við að
reyna að dylja þessar eignir
fyrir varnarliðsmönnum? Til-
gangur reglnanna er að girða
Framh. á bís. 18