Morgunblaðið - 07.02.1965, Qupperneq 3

* Sunnudagur 7. felbrSsr 1665
MORGU NBLAÐIÐ
3
r
Morgunblaðið hefur snú-
ið sér til þriggja kunnra
tónlistarmanna, sem allir
hafa fylgzt með ferli 1-ou-
is Armstrongs og hafa ver-
ið aðdáendur hans og
þeirrar tónlistar. djassins,
sem hann hefur hlotið
heimsfrægð fyrir að túlka.
Armstrong er væntanlegur
hingað til lands í dag eins
og kunnugt er. Á bls. 10
er grein um listamanninn
með myndum úr lífi hans.
Hér á eftir svara þre-
menningarnir spurningu
blaðsins, sem var á þá lund
hvaða augum þeir litu
Armstrong og list hans:
☆
■ x-
| Jón Múli Arnason:
I SEI'NT koma sumir o.s.frv. —
| og nú ætlar Armstronig loks-
| ins að koma og kynda upp á
5 íslandi, og hefur þó sveiflað
Iöðrum fætinum á Norðurlönd
um í rúm 30 ár, — hann kom
við í Danmörku á fyrstu Ev-
rópuferð sinni skömmu eftir
1930, og hlaut þar konungleg-
ar móttökur, sem og endranær,
— frændur okkar filmuðu
hann ásamt öðru stórmenni,
og myndin var sýnd hér. Þar
stjórnaði Erik Tuxen vin-
sælli danshljómsveit og Arm-
strong blés af hjartans lyst, —
nú er Erik virðulegasti sinfó-
níustjóri Dana, en Louis hélt
áfram að blása sína sort. Og
hvar sem hann kemur er það
sama sagan, — fullt hús og
hamingjusamir áheyrendur á
öllum aldri. Menn skyldu þó
ekki ætla að allt þetta fólk,
plús 4000 Reykvíkingar, séu í
þessum undarlega sértrúar-
flokki sem kallast jazzunnend
ur, en kunnugir segja að vin-
sældir Armstrongs byggist á
margvíslegum persónutöfrum
og alhliða kunnáttu á ýmsum
sviðum, sem kennd eru við
hið mannlega. Hann er grín-
isti og brandarakall, enda
fæddur og uppalinn á þeim ár
um, þegar engum, — allra síst
Íjazzleikurum, kom til hugar
að bendla þessa músik við list,
og skrípalæti voru liður í starfi
þeirra, — hann er fæddur leik
ari og bregður sér í allra kvik
inda líki, — hann syngur dæg
urlögin beint inn í allavega
löguð hjörtu áheyrendaskar-
ans, með sinni hrjúfu hiýju
rödd, sem aldrei verður heim-
færð undir ítalska skólann,
enda æfði hann sig í nætur-
klúbbum Chicago-borgar þeg-
ar aðrir æskumenn héldu til
Mílanó, — hann heldur uppi
hífandi stemmingu utan enda,
líf sgleðin hefur verið hans
fag í hálfa öld, — þetta segja
þeir sem til þekkja. Og allt
er þetta litað af jazzinum
góða, og þá erum við komin
að því. — Við sem áttum því
láni að fagna að fæðast með
eyru sem af einhverjum ástæð
um voru sérlega löguð fyrir
jazz vitum að Armstronig er
fyrsti stórmeistari þessarar
tónlistar, impróvísatorinn
númer eitt með trompetinn á
sínu valdi, með tóninn og treg
ann og gleðina sem þetta
dökka fólk hefur gefið afgang-
inum af mannkyninu fyrir ein
hverja guðsmildi, — maður-
inn sem hérna á árunum blés
svo heitan jazz að þar sýður á
öllu enn, og hefur síðan mót-
að að meira eða minna leyti
alla beztu túlkendur þessarar
dásamlegu tónlistar, sem við
unnum svo heitt, og við í sér-
trúarflokknum, sem aldrei höf
um séð Louis fyrr, erum að
vona að við fáum líka okkar
skammt með sveiflu í Há-
skólabíói núna um helgina.
J.M.Á.
Jón Sigurðsson:
JAPN sjálfsagt oig það er
hverju ungmenni að eiga sér
hugðarefni, hvort heldur er á
sviði t.d. lista eða íþrótta, er
að hafa dálæti á einhverri
einni persónu, sem skarað
hefur fram úr í sinni grein.
Þetta öndvegissæti í hugum
manna er sjaldan skipað til
langframa sömu persónunni;
met eru slegin, nýtt fólk, áður
óþekkt, kemur og ryður nýjar
leiðir, nafn sem er á allra vör-
um i dag, er næsta óþekkt á
mortgun. Frá þessu geta þó ver-
ið undantekningar. Ein slík er
trompetleikarinn og söngvar-
inn Louis ,,Satchmo“ Arm-
strong. í síbreytilegum heimi
jazzins er ekkert nafn sem
borið hefur hærra, þrátt fyrir
nýjar stefnur, ný nöfn.
Enda þótt ég sé ekki nú jafn
einlægur aðdáandi þeirrar tóq,
listar sem „Satchmo" er full-
trúi fyrir, eins og ég var áður,
er mér Ijóst að þeir töfrar,
sem ég var beittur þegar ég
ungur að aldri sá myndina
„Cheepers Creepers", munu
lengi endast.
Vafalaust ná margir fegurri
tónum úr trompettinum sín- J
um, og ekki mundi sá karla- I
kór þykja áheyrilegur, sem fc
skipaður væri eingöngu rödd-
um, svipuðum þeim sem Louis
beitir. Það er fremur hin ein-
stæða túlkun, svo skemmti-
lega leikinn jazz, og hin raf-
magnaða stemming sem hon-
um er svo tamt að skapa með
sérstæðri framkomu sinni,
sem hrifur áheyrandann, og
dylst þá engum, að þar fer
sannur listamaður.
Jón Sigurðsson,
trompetleikari.
Svavar Gests:
EINHVER frægasta jazzplata
sem um getur er „West end
blues“, sem Louis Armstrong
lék inn á fyrir fjörutíu árum.
Og einhver mest selda hljóm-
platan, sem gefin var út í
Bandaríkjunum í fyrra var
„Hello, Dolly“, sem Louis
Armstrong lék og söng á.
En meistarinn sat ekki auð-
um höndum í þessi fjörutíu
ár þarna á milli. Plötur hans
eru margar og meistaralegar,
hljómsveitir þær, sem hann
hefur stjórnað á þessu tima-
bili hafa verið hver annarri
betri, fyrst litlar hljómsveitir,
síðan stórar og svo aftur lítl-
ar, þegar fór að halla undan
fæti hjá stórum hljómsveitum
í Bandaríkjunum á árunum
1947-50.
Ég var svo heppinn að vera
á hljómleikum hjá Louis i
Armstrong í New York um í
það bil sem hann var að leglgja ;
niður stóru hljómsveitina sína
og stofna þá sem hann nú er
með, sem upphaflega var með
Barney Bigard, Earl Hines,
Jack Teagarden og fleirum,
það voru hljómsveitir, sem
aldrei gleymast — og svo á-
nægjan, þegar litlu hljóm-
sveitinni vegnaði vel, strax í
upphafi.
Það er mikið til af góðum
jazzleikurum og Miles Davis
getur til dæmis leikið miklu
fleiri nótur á mínútu heldur
en Armstrong, en nóturnar,
sem Armstrong leikur koma
beint frá ’hjartanu, sá er mun
urinn. Hann er mest;i jazz-
leikari, sem no’kkru sinni hef-
ur uppi verið og hann hlýtur
að vera stolt Bandarisku
þjóðarinnar. Fyrir hans tilstilli
er jazz leikinn um heim allan,
því slík er frægð Louis Arm-
strong, að hann er þekktur í
hverju landi heimsins.
í lok ársins eru menn oft
spurðir að því, af blöðunum
hvaða atburð ársins þeir telji
merkastan. Strax í febrúar-
byrjun get ég svarað fyrir
þetta ár: Louis Armstrong til
íslands. Það getur að mínu
áliti ekkert merkara skeð í
okkar litla landi.
Svarar Gests.
Sr. Eiríkur J. Eiríksson:
Gróður
vetrargrænn
V. sunnudagur eftir þrettáanda.
Guðspjailið Matt. 13, 24—30.
„Jörð grær, en vér verðum,
Vínu nær of mínum,
helnauð es þat, hylja
harm, ágætum barma“.
Þannig yrkir Egill um missi
bróður síns. í sögunni segir:
„Síðan sneri hann aftur með
sveitunga sína ok fór þar til, er
orrostan hafði verit, ok hitti þar
Þórólf bróður sinn látinn; hann
tók upp lík hans ok þó, bjó um
síðan, sem siðvenja var til“.
Egill harmar mjög fall hins
ágæta bróður, en þó er eins og
tilfærður vísupartur feli í sér
nokkurn vorblæ um vetur. Það
fer varla hjá því, að orðin „jörð
grær“ mildi sársaukann og
manni finnst, að „vér verðum
hylja hann“ sé ekki aðeins þung
bær raun og tákni meira en að
bera harm sinn í hljóði: Sú hugs
un leita á mann, að eins og jörð
in grói á legstað Þórólfs á Vínu-
heiði, þannig sé ekki sárið eitt
opið og svíðandi í sál Egils, held-
ur enn „bölbætur”, nokkur
lífsins gróandi.
Það er djarflega gert, er
Bjarni Thorarensen nefnir erfi-
ljóð sín ein „Vorvísu".
Skáldið gengur um kirkjugarð
inn meðal grafaranna. Leiðið
eitt er grænast þeirra allra.
„Er haugr hans ávallt grænn
vetr ok sumar“, er sagt um forn-
mann, þar sem hann hvílir, and-
aður.
Orðin að gróa, gróður, grænn
eru einhver hin fegurstu tungu
okkar. Lífsmeiðurinn er ein-
kenndur í Völuspá með orðinu
grænn. Flateyjarbók segir um
bana Magnúsar jarls: „Varð
grænn völlur, er hann var veg-
inn, ok sýndi Guð þat, at hann
var fyrir réttlætis sakir veginn,
ok hann öðlaðist fegurð ok græn
leik Paradísar, er kallast lífandi
manna jörð“.
Fagurt er það, að Jesús skuli
líkja ríki Guðs við gróandi jörð.
Við íslendingar, sem búum í
landi, er svo mjög er óunnið og
víða má enn rækta, metum þá
líkingu Heilagrar ritningar.
Norðurlandabúum hefur ávallt
verið gróðurinn hugstæður, og
héldu til forna hátíð hans um
miðjan vetur og hækkandi sólar.
Áreiðanlega hefur slíkt hátíðar-
hald stytt veturinn, svipað og
þegar góð tíð kemur um þetta
leyti árs, er snjórinn fer, klak-
ann leysir og vordraumar vakna
í hugum manna.
Vöxturinn einn er ekki næg
trygging. „Líkt er himnaríki
manni, er sáði góðu sæði í akur
sinn. En er grasið spratt
og bar ávöxt, þá kom og illgres-
ið í ljós“. Óvinur hefiH- látið ill-
gresi í akurinn, meðan fólk svaf
og uggði ekki að sér.
Menn átta sig ekki á þessu og
spyrja: „Hvaðan kemur akrinum
illgresið?"
Með ýmsu móti verður ill-
gresi til. Akuryrkjumenn í Gyð-
ingalandi munu hafa talið, að ill-
gresi væri einkum hveiti, sem
hefði úrkynjazt. Það var því ekki
ávallt gott í fyrstu að segja um,
hvað úr hveitinu yrði, sem sáð
hvað úr sveitinu yrði, sem sáð
var.
Akureigandinn vill fara var-
lega í að gera upp á milli hveit-
isins, meðan það er að vaxa. Hl-
gresið þekkist naumast frá hin-
um rétta gróðri. Stærðin er
svipuð og blómin. Er uppskeru-
tíminn nálgast, "er hveitið grænt
og. gullið, en illgresið er orðið
svart og ljótt. Því er safnað sam-
an og brennt, en hveitinu safnað
í kornhlöðuna. .
Miklu máli skiptir, að við
þekkjum í sundur vöxtinn einan,
innantóman, mergsvikinn og
spilltan, og gróðurinn méð lífs-
ins lit og fyrirheitum. Hann fer
sér oft hægt og ber ekki áber-
andi blóm, en þegar syrtir að,
veður taka að versna haustsins,
skilar hann heilbrigðum, nær-
ingarríkum ávöxtum vetrarforð-
ans, en illgresið kann að hafa
borið skrautleg blóm, meðan
bezt og blíðast var, en ekki þolað
svo hásumarhitana til lengdar
né haustnæðingana.
Páll postuli hvetur okkur til
varfærni: „Dæmið því ekki neitt
fyrir tímann, áður en Drottinn
kemur, hann, sem og mun leiða
það í ljós, sem í myrkrinu er
hulið, og opinbera ráð hjartn-
anna. Og þá mun hver um sig
hljóta þann lofstír af Guði, sem
hann á skilið (I. Kor. 4,5)“.
Þetta sjónarmið gildir i guð-
spjalli dagsins: „Svo að þér eigi,
er þér tínið illgresið, reytið
hveitið upp ásamt því“.
Heimurinn blessar þessa dag-
ana legstað hins mikla leiðtoga
brezku þjóðarinnar. Vissulega
sást mönnum þó yfir fyrr og síð-
ar, hvað með honum bjó, hver
gróandinnar maður hann var
og verndari. Er hann kvaddi skól
ann, var hann vankunnandi og
næsta dauður andlega, enda naut
hann ekki tiltrúar, ekki einu
sinni föður síns. Rétt fyrir síðari
heimsstyrjöldina sögðu menru
„Aldrei verður honum treyst“.
Guðspjallið _ flytur boðskap
gróandinnar. Áhætta hennar er
mikil, óvinurinn er að verki, er
menn ugga ekki að sér. Ytri
ljóminn líðandi stundar blekkir
okkur einatt, eins og hveitið
getur um stund tekið á sig mynd
úrkynjunarinnar, átt í vök að
verjast, en risið svo í blóma á
dómsins stund og kornskurðar-
ins, þannig er oft erfitt að álykta
um blessun dularklæðanna, líkt
og hinn vondi sjálfur getur tekið
á sig ljóssengils mynd.
Við skyldum trúa á Guðs
sáningu. Horfum fram til þess,
að uppskeran er mikil, en sveitir
gróandi jarðar og manna of fá-
liðaðar. Hlúum að minningu
feðra okkar og mæðra með gróð-
ursins verkum, meðan grös gróa
1 mold og manna brjóstum og
stjörnur lýsa dýrðlegra fyrir-
heita mikillar uppskeru fyrir
Guðs náð og mátt.
í Heilagra manna sögum segir:
„Adam kallaði til sín Set og
mælti til hans: „Ég vil senda
þig til Paradísar“. Þá er Set var
til ferðar búinn, sagði Adam, að
hann skyldi ganga í austur“, og
muntu hitta einn dal fyrir þér,
og mun þar upp hefjast vegur
grænn. Þá munt þú hitta fót-
spor mín og móður þinnar, svarð-
laus og svört, þau er við gengum,
þá er við vorum úr Paradís rek-
in“.
Vegir mannanna eru einatt
fráhvarfsins. Leitum iðrunar og
afturhvarfs, að gróður verði í
fótsporum okkar á vegferð ár-
anna og á leiðum okkar tim
eilífð.
Amen.