Morgunblaðið - 11.04.1965, Blaðsíða 31

Sunnudagur 11. aprí! 1965
MOHGUNBLABIB
31
HANN bendir út um glugg-
ann sinn á Hótel Sögu út á
Reykjavíkurflugvöll og seg-
ir: „Mikið fljúgið þið íslend-
ingar — það er ekkert lát á
umferðinni um flugvöllinn
þarna. Ég held mér verði
aldrei svo litið út um þennan
glugga að þar séu ekki á ferð-
inni ein og tvær og jafnvel
fleiri flugvélar, stórar og
smáar. — Og þetta er svo tákn
rænt fyrir þjóðina og landið,
hér er allt á svo mikilli hreyf-
ingu, allir önnum kafnir....
Ralph Branscombe, fyrsti sendi
ráðsritari við kanadíska sendi-
ráðið í Osló er hér kominn í
fyrsta sinn í snögga heimsókn —
„en ég vona að þær verði fleiri
en ein og fleiri en tvær íslands-
ferðirnar mínar, ég er jjjeira að
segja að hugsa um að koma hing
að í sumarleyfinu mínu seinna í
ár.“
Branscombe sendiráðsritari er
hrifinn af því sem fyrir augu og

Ralph Branscombe
Hér er allt á fleygiferð —
og hafgolan eins og heima
Spjallað við Ralph Branscambe
*
um Kanada og Island og
sitthvað þ&raðlútandi
eyru hefur borið hér á landi.
Hann segir það sannarlega ekki
undarlegt, að íslendingar séu
með tekjuhæstu þjóðum verald-
ar eins og menn vinni hér mikið
og eins sé það augljóst mál, að
íslendingar eigi sjálfum sér og
sinni miklu vinnu að þakka vel-
megunina sem við blasi.
„Og það er svo margt sem
heillar hér“, segir hann, „svo
margt sem kemur á óvart — ég
sá Surtsmyndina í gær, það var
stórkostlegt ævintýri, haldið þér
ekki að myndin verði send utan?
Það finnst mér tvímælalaust eiga
að gera. Hún er einstæð." Hann
brosir og bætir við: „Mér finnst
meira að segja jafnvel eins og
í Surti og í þessum ævintýralega
jarðhita ykkar sé að finná lykil-
inn að þessum ótrúlega „dynam-
isma“ ykkar, þessari atorku og
dugnaði — allar þessar bygging-
ar, öll þessi nýju hús og ýmis'
konar mannvirki — þessi öra
þróun hvert sem litið verður.
Það geta t.d. sannarlega ekki
margar þjóðir státað af þvi að
þær veiti þegnum sínum kost á
ókeypis skólagöngu eins lengi og
verkast vill, meira að segja í há-
skóla.“
„Ég hefi mikinn áhuga á skóla
málurn", segir Branscombe svo,
eins og til skýringar, „ég hafði
sjálfur hugsað mér að leggja fyr-
ir mig kennslu — en þá vildi svo
til að hvort tveggja kom í einu,
að ég fékk áhuga á utanríkisþjón
ustunni og þá vantaði fólk. Þetta
var skömmu eftir stríðið, þegar
Kanadamenn voru farnir að gera
sér ljóst að þeim væri nauðsyn
á að láta utanrikismál meira til
sín taka en áður var og ég var
að skrifa meistaraprófsritgerðina
mína, sem einmitt fjallaði um
utanríkismál Kanada. Það varð
því úr, að þegar ég hafði iokið
mínu meistaraprófi gekkst ég
undir annað próf á vegum utan-
ríkisþjónustunnar — og síðan hef
ég verið á sífelldu flakki, frá
Júgóslavíu til Belgíu og þaðan
aftur til Kanada, svo til Chicago,
þar sem ég var konsúll síðan
aftur heim og til Osló kom ég
nú fyrir skemmstu að aflokinni
þriggja ára dvöl í Austurlöndum
nær, í Teheran. — Gaman, jú
víst var gaman eystra, en ég
kann líka mjög vel við mig á
norðurslóðum.
Um sambúð Islands og Kanada
sagði Branscombe að hún væri
með þeim ágætum að ekki yrði á
betra kosið, og sagði að þar
myndu miklu um valda hin „ótrú
lega sterku tengsl" milli íslend-
inga austanhafs og vestan. „Sendi
herrann okkar er Sigvaldason,"
sagði Branscombe, ,borinn og
barnfæddur í Manitoba, þar sem
einna mest er um Vestur-íslend-
inga. Foreldrar hans voru fædd
á íslandi og sjálfur talar hann
og les íslenzku. Og það er ekkert
einsdæmi og ekki heldur hitt, að
Vestur-Islendingum vegni vel
þar vestra. Það er ótrú-
lega mikið um menn íslenzkrar
ættar i áhrifastöðum i Kanada og
er ánægjulegur vitnisburður um
hvort tveggja, hversu vel þeir
hafa sjálfir dugað í nýju landi
og eins um hitt, að Kanada hafi
ekki reynzt þeim slæm fóstra.“
„Svo er eitt enn“, segir Brans-
combe og brosir við, „sem tengir
okkur vestra og ykkur hér og
það harla skemmtilegt. Ég á við
nýju Rolls Royce flugvélarnar,
sem Loftleiðir hafa keypt hjá
Canadair-verksmiðjunum í Mon-
treal. Það er gaman til að vita
að frá þessarri höfuðborg flugs-
ins, eins og hún er einatt köll-
uð, komi ykkur íslendingum,
þessari miklu loftflutningaþjóð,
ykkar stærstu og fullkomnustu
vélar. Loftleiðir voru einmitt að
kynna „.Vilhjálm St.efánsson“ í
Noregi þegar ég fór þaðan og sú
kynning fór ekki framhjá mönn-
um, það megið þér bóka."
Ralph Branscombe verður litið
út um gluggann — 8g mikið rétt.
þarna er flugvél að Ienda og önn-
ur flýgur yfir rétt í þessu. —•
Það er logn úti, milt og vorlegt,
og Branscombe brosir og segir:
„Þetta veður — hver skyldi trúa
því að óreyndu, að hægt væri að
leggja upp frá Osló og halda í
norðurátt á vit vorsins — mér
hlýnaði öllum um leið og ég steig
út úr flugvélinni hérna. Þetta
er dásamlegt veðurfar. Og ekki
spillir anganin af hafgolunni
hérna — hún er eins og heima
í Nýju Brúnsvík og á Nova
Scotia, Atlantshafsangan — já,
við eigum margt sameiginlegt,
íslendingar og Kanadamenn.'
Samtalið varð ekki lengra —
sendiráðsritarinn var að verða of
seinn á fund gestgjafa síns það
kvöldið. Blaðamaður kvaddi og
hélt leiðar sinnar — í áttina að
höfninni og hafrænunni, sem ang
ar eins vestur á ströndum Kan-
ada og við bryggjuna í Reykja-
vík.
Indver jar og Pak-
ístanir saka hvorir
aðra um yfirgang
Rawalpindi, Pakistan og Nýju
Delhi, 8. apríl. (NTB-AP)
35 indverskir hermenn hafa
fallið í skærum á landamærum
Indlands og Pakistans, að því er
Pakistan-stjórn greinir frá. Seg-
ir stjórnin, að til átaka hafi kom-
ið á landamærunum á föstudag
og sunnudag, er indverskir her-
menn hafi farið þar yfir landa-
mærin og hafið skothríð á her-
menn og óbreytta borgará hand-
an landamæranna. Ekki er getið
um mannfall Pakistana í tilkynn
ingu stjómarinnar.
Innanríkismálaráðherra Ind-
lands, G. L. Nanda, hefur aftur
á móti borið Pakistani þeim sök-
um, að þeir hafi komið sér upp
tveimur varðstöðvum um mílu
vegar innan við landamæri Ind-
lands og hótaði að þeir skyldu
reknir þaðan með valdL
IR
Haestiréttur hefur kveðið upp
dóm í máli, er Bjarni Hjaltalin,
verkamaður, Akureyri, höfðaði
gegn Rafveitu Akureyrar til
greiðslu bóta að upphæð kr.
597.187,00, ásamt vöxtuni og máls
kostnaði. Mál þetta er risið vegna ^
slyss, er Bjarni varð fyrir er
hann var að vinnu i þágu R.V.A.
Málavextir eru þeir, að 31. des.
1958, hafði stefnandi, sem starf-
aði hjá R.V.A., byrjaði starf eins
og venjulega kl. 7.20 að morgni.
Fór hann til þess starfa að skipta
um Ijósaperur í götuljóskerum í
bænum, þar sem með þurfti. Með
Bjarna var annar maður og ók
hann bifreið þeirri, er þeir höfðu
til umráða og beið samstarfs-
maður Bjarna jafnan við staur-
inn á meðan hann fór upp í
staurana. Um kl. 10.30 voru þeir
staddir í Þórunnarstræti, skammt
norðan við hús nr. 106, en þar
var vitað um bilað ljósastæði.
Bjarni bjóst nú til að fara í
ljósastaur þarna, en samstarfs-
maður hans ók í burtu og fór
heim til sín í kaffi. Bjarni gekk
upp staurinn í stauraskóm, sem
hann var vanur að nota og hafði
hann fest við sig öryggisbelti, en
hafði það ekki spennt utan um
staurinn meðan hann gekk upp.
Þegar Bjarni var kominn upp
undir ljóskerið, og var að nema
staðar missti hann jafnvægið og
datt niður, sem var 6—7 m. fall,
og slasaðist mikið. Enginn maður
var viðstaddur, þegar Bjarni féll,
en einn maður, sem hafði verið
staddur við glugga í húsi sínu,
hafði séð þegar maðurinn féll úr
staurnum og fór hann strax á
vettvang og kom síðan boðum
um að senda sjúkrabíl, er flutti
manninn í sjúkrahús.
Enginn opinber rannsókn fór
fram á slysinu strax eftir að það
bar að, en samkvæmt beiðni lög-
manns Bjarna, dags. 4. okt. 960,
fór fram rannsókn á slysinu í
sakadómi Akureyrar þann 11.
og 13. okt. það ár. Allmargir að-
ilar gáfu skýrslu við réttarrann-
sóknina og allmörg vitni voru
leidd undir rekstri þessa bóta-
máls, en eigi er unnt að rekja
vitnisburði þeirra hér sérstak-
lega.
Bjarni byggði bótakröfu sína
á því að R.V.A. væri bótaskyld
vegna slyss þessa. Hann hefði
verið ráðinn sem verkamaður
en ekki sem línumaður, og hann
hefði verið lítt vanur þessu starfi
og því hefði verið meiri nauðsyn
á að hafa mann með honum, enda
hefði það komið fram í skýrslum
vitna, að það hefði verið venju-
legra að tveir væru saman við
slík störf. í því efni skírskotaði
Bjarni til álits öryggismálastjóra.
í áliti öryggismálastjóra sagði
m.a. að sjálfsagt væri að hafa
stöðvireim beltisins lokaða frá
því klifur hæfist og flytja hana
upp eftir því sem maður hækk-
aði sig í klifinu. Þetta ætti að
vera ljóst bæði verkstjóra og
mönnum þeim sem slíka vinnu
stunduðu og verkstjóra bæri að
leggja fyrir menn sína að haga
sér þannig við verkið, að þeir
gerðu slíkt ótilkvaddir. Þá taldi
öryggismálastjóri verk það sem
hér væri verið um að ræða, þ. e.
að skipta um gler í götuljósker-
um, krefðist ekki fagkunnáttu og
því fullforsvaranlegt að fela það
ófaglærðum manni. Þá sagði enn-
fremur í áliti öryggismálastjóra,
að þó hann teldi lítil líkindi til,
að maður á jörðu niðri hefði get-
að dregið úr falli hins úr staurn-
um, þá teldi hann það sjálfsagða
öryggisráðstöfun að tveir menn
væru ávallt við slíkt verk og að
báðir hefðu til umráða ócyggis-
belti.
Þá taldi Bjarni, að sérstök
ástæða hefði verið til að brýna
fyrir honum öryggisráðst.afanir,
en það hefði ekki verið gert og
hann hefði ekki óhlýðnast settum
öryggisreglum. Þá benti stefn-
andi og á að umræddum ataur-
skóm hefði verið breytt á þann
veg að skorið hefði verið otan af
hælklöppunum á stauraskónum,
og hefði það verið óráðlegt, þar eð
möguleiki væri á því, að maður-
inn hefði ekki losnað úr skóí.um
í upphafi eða eftir að hann
missti jafnvægið, ef skórnir
hefðu verið óbreyttir. Þá hélt
stefnandi því og fram, að R.V A.
ætti að bera hallann af því, að
vanrækt var að láta opinbera
rannsókn fara fram út af slysinu,
en það hefði valdið því að mállð
upplýstist ekkj sem skyldi.
R.V.A. krafðist sýknu í málinu.
og byggði þær kröfur sínar á því,
að stefnandi hefði lengi verið bú-
inn að vinna sem línumaður hjá
varnaraðila, þegar slysið varð og
hefði því gjörþekkt allar aðstæð-
ur við starf sitt. Honum hefðí
verið ljósar, hverjar hættur væru
starfi þessu samfara, þ. á m. að
láta hjá líða að spenna öryggis-
beltið við uppgöngu. Taldi
stefndi að ekki yrði séð, að
nokkru máli skipti, þótt hæl-
köjipum á stauraskóm hefði ver-
ið breytt eins og raun var á.
Niðurstaða málsins varð sú í
héraðsdómi, að báðir aðilar ættu
nokkra sök á slysi þessu og
skyldu þeir bera tjónið að hálfu
hvor. Samkvæmt því var R.V.A.
gert skylt að greiða Bjaraia
Hjaltalín kr. 195.000,00 þúsund
ásamt vöxtum og kr. 35.000,00
í málskostnað.
í forsendum að dómi Hæsta-
réttar segir, að við mat á ábyrgð
á slysinu beri að hafa þetta í
huga: Klifurskór þeir, sem
stefnandi hafði til afnota, veittu
mun minna öryggi en skór með
óbreyttum hælköppum, sérstak-
lega þar sem snjór hefði verið á
jörðu, enginn hefði verið stefn-
anda til aðstoðar á jörðu niðri
og látið hefði verið óátalið af
hálfu stefnda þótt öryggisbeltin
hefðu ekki verið notuð fyrr en
í vinnuhæð. Hinsvegar væri ó-
véfengt, að öryggisbelti það, sem
stefnandi notaði, hefði verið í
fullkomnu lagi og telja yrði sann
að, að stefnandi hefði klifið
staurinn án þess að hafa stöðvi-
reim beltisins lokaða um hann.
Hefði stefnanda, sem hafði
nokkra reynslu við þessi störf
mátt vera Ijóst að það væri háska
samlegt, sbr. 2. mgr. 26. gr. laga
nr 23/1952. Komst Hæstiréttur
að þeirri niðurstöðu að fallast
mætti á sakarskiptingu héraðs-
dómsins þ. e. að Bjarni fengi
helming tjónsips bættan. Heildar
tjón hans var talið samtals kr.
421.310,00 þar af vegna örorku
kr. 320.000,00 þúsund, þegar frá
hefðu verið dregnar greiðslur
Tryggingarstofnunar ríkisins til
stefnandi, kr. 90.000,00 í miska-
bætur og útlagður kostnaður kr.
11.310,00. Samkvæmt þessu var
talið að stefnandi ætti að fá í
greiðslu frá R.V.A. kr. 2I0.6®6,00
auk vaxta og kr. 45.660,901 mál«-
kostnað í héraði og fyrir Hæsta-
rétti.