Morgunblaðið - 21.09.1965, Blaðsíða 8

8
MOkCUNBLADtÐ
Þriðjudagur 21. sept. 1965

FERÐIR vestrænna stjórn-
málaleiótoga til A-Evrópu
hafa aukizt til muna síðustu
árin og er það í sjálfu sér
mjög ánægjulegt. Aukin
kynni þjóða af ólíkum stofni
með ólíka hagsmuni, stuðla
að bættri sambúð þeirra og
öllum má ljóst vera af þeim
fréttum, sem daglega berast
frá Ásíu, að nú er brýnna en
nokkru sinni fyrr að tengja
þjóðir heims friðsamlegum
böndum.
Eins og bent var á hér í
Mbl. fyrir nokkru er liins
vegar ekki hægt að leggja
sama mat á ferðir lýðræðis-
sinnaðra stjórnmálaleiðtoga
og forsprakka kommúnista til
kommúnistaiandanna í A-Ev-
rópu og það sama á við, þeg-
ar lýðræðisflokkur verður
fyrir því óhappi, að innan
hans starfar öflug fimmtaher
deild kommúnista. Formaður
Framsóknarflokksins er nú
nýkominn heim frá Búlgaríu,
en þangað fór hann í hoði
búlgarskra „Bændaflokks-
ins“. S. L sunnudag birtir
hann í málgagni sínu langa
grein um ferðina og er Ijóst
af lestri þeirrar greinar að
mat Mbl. á Búlgaríuferð Ey-
steins Jónssonar hefur reynzt
rétt. Hann verður að frið-
þægja harðsnúinni og þraut-
þjálfaðri fimmtu Iierdeild
kommúnista í Framsóknar-
flokknum.
Eysteinn Jónsson og aðrir
þeir, sem til Búlgaríu fara,
verða að gera sér þess grein,
að þar ríkir flokkseinræði og
kommúnískt þjóðskipulag. —
Vegna þess, að Eysteinn Jóns
son sér ekki ástæðu lil að
ræða það í grein sinni hvern
ig það gerðist, ætlar Mbl. að
rifja það upp formanni Fram
sóknarflokksins til nokkurrar
glöggvunar.
Eysteinn Jónsson talar jafn
an í grein sinni um „Bærida
flokkinn“ í Búlgaríu, eins og
honum sé með öllu ókunr.ugt,
að „Bændaflokkurinn" er ein
ungis skrautfjöður kommún-
istaflokksins. í Búlgaríu er
í raun og veru ekki til bænda
flokkur í þess orðs eiginlegu
merkingu en af tóninum í
Gröf Niltola Petkov, búlgarska bændaleiðtogans, sem var líflátinn. Ætli Eysteinn Jónsson
hafi komið að þcssari gröf?
grein Eysteins, þegar hann
talar um búlgarska „bænda-
flokkinn" mætti ætla, að hon
um væri ekki ógeðfeilt að
gera Framsóknarflokkinn að
slíkum „bændaflokki“. Mbl.
mun hér á eftir gera nokkra
grein fyrir því, -hvernig
kommúnistar komust til
valda í Búlgaríu og hver
urðu örlög Bændaflokksins
þar, þegar Rauði herinn rudd
ist inn í landið, færði völd-
in í hendur leppum Rússa,
sem síðar hafa haldið
búlgörsku þjóðinni í járn-
klóm.
Umbyltmgartímar
styrjaldariimar.
Styrjaldarárin urðu miklir
umbyltingartímar í Búlgaríu
eins og mörgum öðrum lönd-
um.
í heimsstyrjöldinni hölluð-
ust Búlgarar fremur á sveif
með Þýzkalandi Hitlers og
leyfðu ■ þýzkum hersveitum
að nota landið til nndirbún-
ings árásum á Júgóslavíu og
Grikkland. Síðar varð Búlga-
ría þýðingarmikil fyrir Þjóð
verja í hernaðaraðgerðum á
Miðjarðarhafi og gegn Sovét-
ríkjunum.
í júlí 1942 er hin svokall-
aða „Þjóðfylking“ sett á fót
með aðild kommúnista,
vinstri sinnaðra bændaflokks
manna, sósíalista og svo-
nefnds Zveno-hóps. Næstu
tvö árin gekk á ýmsu og eftir
því, sem augljósara varð, að
Þjóðverjar mundu tapa stríð-
inu reyndi Búlgaría að forð-
ast beinan stuðning við
Möndulveldin og í sept. 1944
var hafizt handá um friðar-
umleitanir við Vesturveldin.
En nokkrum dögum síðar
lýstu Sovétríkin mjög óvænt
yfir stríði á hendur Búlgaríu
og Rauði herinn flæddi yfir
landið. Og 9. sept. komst
Vib gröf Nikofa
Nikola Petkov, leiðtogi búlgarska bændaflokksins, sem var
drepinn 23. sept. 1947, eftir að hafa veitt kommúnistastjórn
landsins mótspyrnu.
EITT af því, sem Eysteinn
Jónsson, formaður Framsókn-
arflokksins hefði átt að gera,
en gerði augsýnilega ekki,
var að kynna sér skrif Tím-
ans, málgagns Framsóknar-
flokksins á þeim tíma, þegar
kommúnistar í Búlgaríu voru
að murka lífið úr leiðtogum
Bændaflokksins þar.
Nikola Petkov, leiðtogi
búlgarska bændaflokksins var
tekinn af lífi 23. september
1947. Daginn eftir birti Tím-
inn frétt um aftökuna og
sagði, að hún mundi vafa-
laust vekja mikla reiði um
allan hinn frjálsa heim. Hinn
25. september 1947'birtir blað-
ið svo forustugrein um líflát
hins búlgarska bændaleiðtoga
og þar segir m.a.:
„Eftir stríðið var mynd-
uð samsteypustjórn í
Búlgaríu og var Petkov
einn af ráðherrunum. En er
fram í sótti, þótti honum
ráðríki kommúnista mikið
og jafnframt því undir-
lægjuháttur við Rússa.
Gekk hann þá úr stjórn-
inni. Við þingkosningarnar
í fyrra var flokkur Pet-
kovs í stjórnarandstöðu.
Kosningarnar voru ekki
frjálsar, en margs konar
hindranir lagðar í veg
hændaflokksins og fékk
hann því miklu minna fylgi
en búizt var við. En þó að
þingflokkurinn væri smár,
var það þó meira en ríkis-
stjórnin þoldi. Var því
stofnað til málaférla gegn
foringjum hans og þeir
sakaðir um að vinna gegn
stjórninni. Og nú hefur
Petkov verið líflátinn, all-
ir þingmenn flokksins
sviptir umboði til þingsetu
óg ýmsir foringjar hans og
áhrifamenn sitja í fangelsi
og bíða dóms.“
Er það nokkur furða að menn
velti því fyrir sér eftir þessa
lýsingu Tímans á morði Pet-
kov og aðgerðum kommún-
ista gegn leiðtogum bænda-
flokksins í Búlgaríu, hvaða
„bændaflokkur" það var, sem
Eysteinn Jónsson sótti heim í
Búlgaríu og hverjir voru
þessir „dugmiklu forustu-
menn“, sem Eysteinn hitti og
hann segir frá í grein sinni.
Þessi Framsóknarforingi seg
ir í grein sinni um Búlgaríu-
ferðina, að formaður Bænda-
flokksins, Strambolinsky, hafi
verið myrtur 1923 og „síðan
þetta gerðist mun bænda-
flokkurinn hafa haft sam-
vinnu við kommúnista eftir
því sem ég bezt veit, enda var
hin pólitíska barátta ekki úr
því háð við kjörborðið held-
ur annars staðar, en einstök-
um þáttum þeirrar sögu er ég
ekki kunnugur.“
Ef Eysteinn hefði lesið Tím-
ann frá 8. okt. 1947 hefði hon-
um ekki bara verið kunnugt
„Þjóðfylkingin“ til valda und-
ir forsæti Kimon Georgiev.
Örlagatímar Bændaflokks-
ins hefjast.
Með valdatöku „Þjóðfylk-
ingarinnar" 9. sept. í skjóli
Rauða hersins, hefjast öralga
tímar Bændaflokksins í Búlga
ríu, sem hafði átt sér djúpar
og traustar rætur í landinu
eins og Eysteinn Jónsson rétti
lega bendir á. Þegar í stað
var hafizt handa um að taka
af lífi ýmsa háttsetta stjórn-
málamenn og embættismenn,
og kommúnistar tryggðu sér
fljótlega öll völd í landinu.
Innanríkisráðherra varð Ant-
on Yugov, einn helzti for-
sprakki kommúnista pg þar
með hafði hann yfir lögregl-
unni að segja. Snemma árs
1945 kom til Búlgaríu Georgi
Dimitrov, sem dvalizt hafði í
Sovétríkjunum um langt ára-
bil. Skömmu eftir að hann
kom til landsins kom upp
mikil deila innan rikisstjórn-
arinnar um fyrirkomulag kosn
inga þeirra, sem fyrirhugað
var að halda. Sex ráðherrar
sögðu af sér, þ.á.m. Nikola
Petkov, aðalleiðtogi Bænda-
Framhald á bls. 13
Eysteinn Jónsson
Petkov
um morðið 1923 heldur líka
„mesta réttarmorð, sem
veraldarsagan greinir frá,
þegar bændaleiðtoginn
Nikola Petkov var tekinn
af lífi.“
Og forustugrein Tímans,
sem fyrr var vitnað til kann
að greina frá því hvar hin
pólitíska barátta bændaflokks-
ins fór fram, þótt Eysteinn
kunni það ekki. Hún fór fram
í aftökuklefanum, og fanga-
búðunum.
Þá var nú öldin önnur, þeg-
ar Framsóknarmenn og mál-
gagn þeirra skynjuðu hvað
raunverulega var að gerast í
kommúnistalöndunum. En nú
er því ekki að heilsa. For-
maður Framsóknarflokksins
Iætur blekkjast af áróðursvél
kommúnista og skrifar lof-
rollu um „bændaflokkinn" í
Búlgaríu og „forustumenn“
hans; þ.e. Eysteini hefir tekizt
að komast í samband við flokk
sem ekki er til nema á papp-
írnum. Er það afrek út af fyr-
ir sig. En Eysteinn er ekki
við eina fjöl felldur eins og
allir vita. Ef marka má skrif
Tímans undanfarið, kæmi eng
um á óvart, þó Tíminn kallaði
upprifjun á fyrrnefndum
staðreyndum „McCarthyisma".
En hvað sem því líður verður
ekki annað séð af grein Ey-
steins Jónssonar en hann hafi
hlotið þá meðferð sem nú á
tímum er kölluð „heilaþvott-
ur.“ Kannski er það munur-
inn á honum og Nikola Pet-
kov.