Morgunblaðið - 21.09.1965, Blaðsíða 17

n I>riðjudagur 21. sepf. 1965
MORCUNBLAÐID
17
Rabb úr Rússlandsferð II.
MOSKVUBÚAR VÆNTA
MIKILLA FRAMFARA
f.
ru*kín ViíLaiarniO
4.
eílchús Nrtónjatý.xX' 'jat'hb.a.utai'ítoí
Kort yfir hjarta Moskvu.
Eftir Margréti R. Bjarnason.
HÓTEL „Nationai“ í Moskvu
var reist til minningar um sig-
ur Rússa yfir Napóleon á sínum
tíma og er því komið til ára
sinna. Er það að mörgu leyti úr
sér gengið en ákaflega hreint
og þökkalegt — og stendur í
(hjarta borgarinnar við Marx-
stræti og Manejnayatorg. Her-
bergi og íbúðir gesta sem ferð-
ast á 1. farrými hjá Intourist
eru íburðarmiklar mjög og gefa
smáhugmynd um glæsileik og
munað keisaratímans.
Herbergið mitt á 5. hæð var
laust við allan íburð, en þó
ljómandi gott, stórt og bjart,
búið ágætum hiúsgögnum og
síma. Ekki fylgdi bað, en vask-
ur með volgu og köldu vatni.
En tappi var enginn í vaskinum.
og þegar ég bað um tappa varð
fyrir svörum ungur og glaðleg-
ur náungi, sem sagði, að þótt ég
leitaði með logandi ljósi um
öll Sovétríkin myndi ég ekki
finna tappa í vaski. Hinsvegar
væru oftast tappar í baðkörun-
um — og var það óneitanlega
töluverð huggun.
I>egar ég hafði skipt um föt
og losnað við ferðarykið var
(hungrið farið að segja til sín
allrækilega. Lét ég því verða
mitt fyrsta verk að leita uppi
veitingastofuna og settist þar
við glugga, þar sem var
skemmtiilegasta útsýn yfir
Manejnaya-torgið og Kreml.
Við blöstu turnar St. Basils
kirkjunnar við enda Rauða
torgsins og Alexanders-garður-
inn vestan undir Kreml-múrn-
um. Þar fyrir framan sýningar-
skáli mikiill, sem eitt sinn var
hesthús Kremlverja. Þar sem ég
ihafði ekki tekið með mér bók
að lesa, þóttist ég heppin að
hafa sezt þarna, því að nú fór
í hönd langur biðtími. Fyrst
u.þ.b. 15 mínútna bið eftir mat-
seðlinum, sem reyndist hinn
fjölbreyttgsti og girnilegasti —
or síðan rúmrar klukkustundar
bið eftir matnum sjálfum. Mun
ég hafa verið orðin heldur óþol-
inmóð á svip, áður en lauk, því
að tveir ungir bandarískir
skólapiltar, sem sátu við næsta
borð spurðu, hvort ég væri al-
veg nýkomin til Rússlands:
„Það er eins gott fyrir þig að
sætta þig strax við að þurfa að
bíða 1-2 klst. eftir hverri máil-
tíð. Við ætluðum alveg út úr
okkar góða skinni fyrstu dag-
ana ,en erum nú orðnir vanir
biðinni og látum hana ekki á
okkur fá“. Gætti ég þess því
það sem eftir var ferðarinnar
að setjast aldrei bókarlaus að
borði. Hinsvegar var jafnan
svo margt um manninn við mál
tíðir að þessar 2-3 klst., sem
fóru í að borða, liðu fljótt við
fjörugar samræður. Er sé siður
í Rússlandi ,að menn geta sezt
við borð hjá hverjum sem er.
Og hafi eimhver sezt einn við
borð, er hann venjulega beðinn
að færa sig í laust sæti við borð
hjá öðrum. Þetta er m.a. gert til
þess að létta undir með þjón-
ustufólkinu, sem ekki veitir af,
þar sem það er yfirleitt of fátt
og skipulag þjónustunnar svo
þungt í vöfum að töfum veld-
ur. Ekfki er á boðstólum neirtn
sérstakur ,,réttur dagsins“, sem
gæti flýtt mjög fyrir borðhald-
inu, heldur geta menn valið úr
tugum rétta — ,,á la carte". Þá
var mér sagt, að svo háttaði til
í eldlhúsinu, að þjónustufólkið
keypti matinn sjálft — og yrði
oft að standa í biðröð eftir
hverjum rétti — og seldi síðan
gestinum. Var því algengt að
fá til dæmis ristað brauð 15-20
mínútum á eftir teinu og smjör
ið e.t.v. ennþá seinna. Annars
var matur yfirleitt góður og
rjómais búa Rússar til Öðrum
betur. Sagan segir, að Sir
Winston Ohurchill hafi ein-
hverju sinni á styrjaldarárun-
um verið staddur í Moskvu að
vetrarlagi í hörkufrosti og
snjó. Sá hann þá langa biðröð
fyrir framan búð eina og spurði
eftir hverju fólkið væri að bíða:
,,Rjómaís“, var svarið — og á
þá Ohurohill að hafa sagt: „Nei,
það er víst áreiðanlegt, að þessi
þjóð verður ekki sigruð“.
★ ★ ★
Næsta stigið á þessu ferða-
lagi var að gefa sig fram við
Fyrirgreiðsluskrifstofuna „Ser-
vice Bureau“, sækja þangað
gistingar- og matarmiða fyrir
ferðina alla og hitta túlkinn að
máli. Fyrirgreiðsluiskrifstofa er
á hverju Intourist-hóteli og er
eirtskonar miðstöð ferðamanna.
Þar leita þeir allra upplýsinga.
skipta peningum, leggja fram
og sækja farmiða sína — sem
abhugaðir eru og staðfestir á
hverjum viðkomustað — og í
nánu sambandi við skrifstofuna
er minjagEipasala. Þjónusta í
þessum skrifstofum er ákaflega
mismunandi, reyndist okkur al-
veg framúrskarandi góð i Kiev
og Yalta, en miður í Leningrad
og Moskvu, enda ferðamanna-
straumurinn þar miklu meiri
og annir eftir því. Voru stúlk-
urnar þar greinilega ofihlaðnar
störfum, sem stundum kom
fram í slæmu skapi og stirð-
legri framkomu. Ekki bætti úr
skák, að talsímarnir áttu til að
bregðast þeim, er sízt skyldi.
Var ekki ótítt að sjá þær slá
bylmingshögg í símana til þess
að reyna að ná sambandi. Þá
tafði það stúlkurnar mjög að
þurfa að vera einskonar síma-
bók gestanna. í borginni er
símabók sjaldséður gripur. Á
nokkurra ára fresti er gefin út
skrá yfir helztu opinberar stofn
anir en í svo litlu upplagi, að
hún rennur út á svipstundu.
eins og heitar lummur. Yfir
einkasíma mun engin skrá til.
★ ★ ★
Moskva — fjórða stærsta
borg heimsins — telur nú rúm-
ar sex milljónir íbúa. Borgin er
um margt mjög falleg — er
byggð á sjö lágum hæðum, í
hringi umhverfis hinn volduga
kjarna — Kreml, (sem gerður
verður að umtalsefni síðar).
Kort af Moskvu líkist einna
helzt köngurlóarvef. Áin
Moekva hlykkjast um borgina,
rennur sunnan undir Kreml-
múrum, nokkru sunnar með-
fram Gorky skemmtigarðium
og framihjá Moskvuíháskóla
og Lenín-íiþróttaleikvanginum
mikla og gefur öllum þessum
stöðum einkar fallegan svip. í
eina tíð fóll önnur á vestan
Kremlmúra, Ikallaðist hún
Neglinka og rennur nú í pípum
undir fallegum trjágarði —
Alexandergarðinum — en breitt
Manejnaya-strætið hefur verið
lagt yfir árfarveginn.
Moskva er um margt afar ólík
stórborgum Vesturlanda — og
það ekki aðeins vegna hins
austurlenzka svipmóts, sem á
henni er. Hún er byggð iárétt,
ef svo mætti segja, tekur yfir
víðáttumikið landsvæði, en
byggingar yfirleitt ekki háar,
utan einstöku háhúsa frá Stal-
íns tímanum (brúðartertuhúsin
frægu, Moskvuháskóli, Hótel
Úkraina, Viðskiptamálaráðu-
neytið og sambýlishúsið hjá
Ustyinsky-brúnni) — cg fáeinar
nýjar byggingar. Nóg er land-
rýmið, því borgin er nær um-
lukin víðáttumiklum skógum.
Stræti og torg eru mjög breið
og glæsileg, með fallegum trjá-
reitum og er því laust við, að
henni fylgi sama innilokunar-
kenndin og mörgum vestræn-
um stórborgum. Þar við bætist,
að umferð er ekki mikil,
hvorki gifreiða né gangandi
fólks. Undir strætunum í mið-
borginni eru víða breið göng
og beinist umferð fótgangandi
þar um. Var hálf undarlegt að
koma úr fámenninu á götum
uppi niður í manngrúann í'
undirgöngunum. Hafði ég á til-
finningunni, að þetta Væri ein-
kennandi fyrir borgina og kynni
mín af henni — að þar væri
ekki allt sem sýndist og lang-
an tima myndi þurfa til þess
að kynnast lífi og hugsunar-
hætti borgarbúa. Um það, sem
ég sá af bílakosti Moskvubúa,
er það eitt að segja, að á fs-
landi má sjá ólíkt betri og falil-
egri dæmi um rússneska bíla-
framleiðslu en þar í bórg. Rí'kj-
andi á götunum voru gamlir
leigubílar og notar fólk þá
mikið, því það er tiltölulega
*f
j
ódýrt en einkabílar rándýrir.
Einnig er ákaflega ódýrt að
ferðast með neðanjarðarbraut-
inni „Metro“ sem er eitt merki-
legasta fyrirbæri Moskvu.
Elztu „Metro“-stöðvarnar eru
frá 1935. Síðan hefur stöðugt
verið unnið að því að víkka
járnbrautarnetið út og mun það
nú vera 80 km tveggja spora
braut með nær 60 stöðvum, sem
eru hver annarri íburðarmeiri
og glæsilegri. Eru stöðvarnar
og brautargöngin eins og glæsi-
legustu hallar- eða danssalir,
þar sem margálma ljósakrónur
speglast í marglitúm marmara
— og m'ósaikveggjuux og lýsa
upp litrík veggmálver’k. Raf-
magnsstigarnir eru brattir og
hraðfara og lestirnar sjálfar
fallegar, þægilegar og örfljótar
— meðalhraði ca 70—75 km á
klst. — og umfram allt tandur-
hreinar. „Metro“ er stolt
Moskvubúa, enda hafa þeir lík-
lega kunnað vel að meta glæsi-
leikann og þrifnaðinn þfegar
þeir í styrjöldinni) leitúðu þar
skjóls undan sprengjuregni
Þjóðverja. Fargjöld í lestunum
eru aðeins 5 kópekar, hvort
sem um styttri eða lengri vega-
Fra/mhald á bls. 20.
Stórverzluain „GUM“ við Bauða torgið.
Af þessari mynd af einni nýjustu „Metro“ stöðinni i Moskvu
má sjá að liúsagerðarlist þar tekur hröðum breytingum.