Morgunblaðið - 05.01.1966, Page 17

' Miðvlkudtagur C. ]anúar t9'66
morgunblaðið
17

Á> *
í frumskógi Suður-Vietnam.
verður gersamllega þurkað út,
það sem eftir kann enn að vera
af því, sem ykkur hefur áunnizt
í framfaraátJt. Þið vitið að Kín-
verjar geta ekkert gefið ytkkur
og Bússar munu ekki hætta á að
hjálpa ykkur því að þeir kæra
sig ekkert um að lenda í átökum
við Bandaríkjamenn í Vietnam."
Slíkur rökstuðningur segir
Sanders, að ryðji sér æ meira til
rúms í S-Vietnam og sér kæmi
ekki á óvart þótt hann fengi
hljótmgrunn í N-Vietnam áður en
langt um liði.
Eklki telur hann beinlínis lík-
legit, að gripið yrði þá til bylt-
ingar gegn stjórninni í Hanoi —
„en geruim ráð fyrir því, að
stjórnendur kommúnistaflokks-
ins, sem nú telur um 150.000
manns, ákveði aliit í einu, að
þeim sé ekki til neins að halda
áfram baráttunni — hvað gerist
þá? Ef til vill það ,sem gerðist
í Ungverjalandi árið 1956 — bylt
ir.g innan fltíkksins, sem e.t.v.
leiðir til götubardaga og gagn-
bylitingar fólksins.
Aðspurður, hvort Banidaríkja-
mönnum gæti ekki orðið hagur í
því að svo færi, svaraði Sanders:
Það held ég ekiki, því að þá held
ég, að Kínverjar teldu sig til-
neydda að grípa í taumana, hvort
sem þeir í rauninni kærðu sig
noikkuð um eða ekiki. Þeir gætu
ek'ki horfit á það aðgerðarlausir,
að hálifgert leppríki færi svo að
ráði sínu. Kínverjar myndu grípa
til saimsikonar ráðstafana og Rúss
ar í Ungverjalandi, eða þeir sjálf
ir í Norður-Kóreu, þegar þeir
töldu sig verða að koma í veg
fyrir, að herlið Sameinuðu þjóð
anna tæki völdin þar.
Sanders kveðst ekki þeirrar
skoðunar, að Kínverjar hafi látið
Vietnam-málið svo mjög til sdn
taka til þessa, — að öðru leyti
en því, að þeir hafi séð stjórn-
inni í N-Vietnam fyrir vopnuim
og hin nánu sarmskipti stjórn-
anna í Hanoi og Peking hafi sín
barátitu gegn kínverskum yfir-
:-áðum. Það sé til dæmis ekkert
launungarmál, að íbúuim S-Viet-
íam sé ekkert um það gefið að
>já kvenþjóð sína falla fyrir
oandarískium hermönnum, vel
'æddum og klæddum — og þótt
oeir kæri sig síat um að komm-
ánistar komi til valda, séu þeir
íkkert hrifnir af því að þurfa
ið lúita boðum og bönnum Banda
rikjamanna.
Sanders segir í viðtalinu, að
kort, sem birt hafa verið í banda
riskum blöðum, þar sem merkt
eru yfirráðasvæði skæruliða og
stjórnarhersins, séu að mörgu
leyti mjög villandi. í raun og
veru gangi vigliína í gegnum
hvert einasta þorp í landinu og
skæruliðar hafi al'la ekki jafn
öruggar bækistöðvar og þeir
höifðu fyrir u.þ.b. ári. A hinn
bóginn sé þesis að gæta, að tæpast
sé sá staður í S-Vietnam, þar
sem meira sé en u.þ.b. 30 km.
'til næs'ta frumskógar og könn-
unarflugvélar geti flogið yfir
frumskógana dögum saman, án
þess að verða nokkum tíma var-
ai' við skæruliða. Því byggist
þetta sitríð öliu öðru fremur á
njósnum, — öflun upplýsinga um
það, hvar óvinurinn leynist.
Þorpsbúar segir Sanders að séu
nú orðnir heldur fúsari en áður
tii þess að gefa uppilýsingar, en
þó vilji þeir helzt ekki segja
neitt nema vera nokkurn veginn
vissir uim vernd í staðinn. Hann
segir það hafi haft nokkur áhrif
til hins betra, að bardagatæfcni
komimúnista hafi að nok'kru leyti
breytzt. Áður hafi þeir beitt
skæruliðum, sem störfuðu á hrís-
grjónaekrunum með þorpsbúum
á daginn en börðust á nóttunni,
en nú sé herstyrkur þeirra að
færast meira í horf venjulegs
hers, sem búinn sé góðum og fuil
komnum tækjum, berjist í ein-
kennisbúningum o.s.frv. Þessi
her þurfi að fá vistir vopn og skot
færi og þar með hafa fleiri burð
armenn og útsendara til þess að
aflá hrísgrjóna hjá þorpsbúum.
Afleiðingin hafi orðið sú, að her
kommúnista eigi ekki eins auð-
velt O'g áður með að sannfæra
þorpsbúa í S-Vetnam um, að þeir
séu þeirra vinir, vernd og skijól.
Sama segir Sanders að sé uppi
í teningnum í borgunum. Fólkið
sé ef til viil* ekki spennt fyrir
því að færa miklar fórnir til að
vinna stríðið, en það kæri sig þó
ekki um yfirráð kommúnista
Nefnir Sanders í því sambandi,
að sá sé munur á aðstöðu Banda-
ríkjamanna í Vietnam nú og
Frakka áður fyrr, að hinir fyrr
nefndu hafi stjórnarherinn með
sér. Fólkið hafi áður fyrr verið
þeirrar skoðunar, að kommún
istar væru þjóðernissinnar og
s'tjóm þeirra yrði betri en áfram-
haldandi nýlendustjórn Frakka.
En nú sé þetta sama fólk komið
á aðra sfcoðun og telur Sanders
naesta víst, að tækju kommún-
isitar völdin nú myndu u.þ.b.
tveir þriðju hlutar íbúanna í
Saigon reyna að komast í burtu.
áhrif — Pekingstjórnin hafi án
efa talsvert mikið að segja um
stefnu N-Vietnam.
Tilboð um efna-
hagsaðstoð vakti
tortryggni
Aðspurður um það, hver hann
teldi, að áhrifin hefðu verið af
því tilboði Bandaríkjaforseta að
veita ríkjum SA-Asíu ríflega efna
hagsaðstoð, ef endi yrði bundinn á
stríðið í Vietnam — sagði Sand
ers: Mig gruna’r, að ekkert, sem
við höfum gert í Vietnam, hafi
komið hárunum til að rísa eins
hátt á höfðum þeirra í Hanoi og
þetta tiiboð.“ Hann bendir á, að
sú sé staðhæfing kommiúniista, að
ástandið í efnahags- og iðnaðar
málum Vietnam sé svo slæmt
sem raun ber vitni, sökum þess
fyrst og fremst, að nýlendukúg
arar og útlendingar hafi alltaf
áður fyrr getað keypt forystu
mennina í Vietnam — og nú líti
þeir tiiboð Bandaríkjaforseta ná
kvaemlega sömu augum. Hann
hafi í raun og veru sagt: Komið
nú og verið góðu börnin, — þá
skulum við gefa ykikur millijón
ir“. En kommúnistar telji sig sjá
í gegnum slík gylliboð. Tor
tryggni þeirra telur Sanders að
byggist fyrst og fremst á því,
að þeir hafi alls enga trú á því,
að kapítalistar vilji veita vanlþró
uðu ríkjunum aðstoð, án þess að
hl'jóta einh'verjar meiri háttar
ívilnanir í staðinn.
En hann bætir því við, að það
s'é ekki aðeins meðal kommún-
ista, sem tortryggni í garð út-
lendinga sé ríkjandi, heldur sé
hún einnig algeng í S-Vietnam.
Bendir hann á, að ekki sé við
öðru að búast hjá þjóð, sem í 75
ár hefur búið við nýlendustjórn
og hafði síðustu 1500 árin þar á
undan orðið að berjast harðri liða. „Margir S-Vietnam-búar
eru þeirrar skoðunar", segir
Sanders, „að N-Vietnam m-enn
séu svo fjölmennir orðir í Viet
Cong-hreyfingunni, að S-Viet-
nam-búar hafi þar ekki lengur
neitt að segja. Kvarta margir
kunningjar mínir í Saigon yfir
því, að styrjöldin í Vietnam sé
í raun og veru háð milli N-Viet
nam manna innbyrðis, þeir
benda á, að Ky forsætisráðherra
er að norðan og flestir ráðgjaf-
ar hans einnig. 40% foringja í
stjórnarher S-Vietnam eru
flóttamenn að norðan, menn,
sem flúið hafa kommúnismann.
— En eru þeir þá ekki harðir
í baráttunni gegn kommúnist-
um? var Sanders spurður og svar
aði hann því játandi — en bætti
við, að þess yrði þó að gæta
að þeir hugsuðu alls ekki eins
og íbúar S-Vietnam. „Einn
hinna gömlu herforingja að norð
an, góður kunningi minn, sagði
við mig, ekki alls fyrir löngu:
„Það þýðir ekkert fyrir ykkur
Bandaríkjamenn að segja að þið
ætlið ekki að' eyðileggja stjórn-
ina í N-Vietnam. Hversu slæm,
sem sú stjórn kann að vera, þá
keppiit hún a.m.k. að ákveðnu
marki, þ.e. sameinuðu kommún-
istísku Vietnam. Til hvers erum
við að berjast? Það er ekkert til
sem heitir S-Vietnam, við erum
aðeins að reyna að bjarga okk-
ar skinni“.
Sanders telur það skoðun
hinna eldri hershöfðingja í Suð-
ur-Vietnam, að Bandaríkjamenn
ættu að hafa það að markmiði
að berjast fyrir sameiningu Viet
nam undir ókommúnistískri
stjórn. Bendir hann á, að Ky,
forsætisráðherra setti á laggirn-
ar svonefnda „frelsisnefnd" fyr-
ir N-Vietnam, skömmu eftir að
hann tók völdin. „Allir hlógu að
þessu tiltæki — einkum Banda-
ríkjamenn — og sögðu: Hvað ætl
ast maðurinn fyrir, við höfum
ekki einu sinni stjórn S-Vietnam
á okkar valdi og nú ætlar hann
að fara að frelsa N-Vietnam. En
ég held, bætir Sanders við, að
Ky hafi þarna verið að svara
vissum tilfinningum fólksins í
S-Vietnam, þ.e.a.s. þeirra, sem
um þetta hafa hugsað og vilja
að þjóðin berjist að einhverju
marki öðru en því að bjarga sínu
eigin skinni.
Fulltrúar N-Viet-
nam hafa tögl og
hagldir i Viet Cong
hreyfingunni
Sanders seigst ekki vera í
nokkrum vafa um, að það séu
menn frá Norður-Vietnam, sem
hafi öll tögl og hagldir í Viet
Cong-hreyfingunni. Til dæmis
hafi komið glöggt fram á fund-
inum í Cambodia í apríl s.l., að
sunnanmenn höfðu þar ekkert
að segja.
Auk reglulegra hermanna frá
N-Vietnam, sem Sanders segír
vera a.m.k. 15 herdeildir, segir
hann, að í hverjum skæruliða-
flokki Viet Cong séu nokkrir
sunnan-menn, sem fóru norður
yfir landamærin árið 1954 og
hlutu þar þjálfun í skæruhern-
aði unz þeir héldu aftur suður
yfir til þess að klekkja á stjórn-
arher S-Vietnam. Ennfremur
séu foringjar frá N-Vietnam
fyrir mörgum flokkum skæru
íbúar N-Vietnam
og S-Vietnam ólikir
þrátt fyrir sam-
eiginlega tungu
Sanders var að því spurður,
hvort í raun og veru væri hægt
að tala um Vietnam — þ.e. Norð
ur- og Suður-Vietnam, sem eina
þjóðernislega heild. Því svaraði
hann nokkurn veginn á þessa
leið:
í Vietnam er að því leytinu
meiri eining en í flestum öðrum
Asíuríkjum, að íbúarnir tala all-
ir sömu tungu og hin aldagamla
barátta gegn yfirráðum Kín-
verja er þeim öllum sameiginleg.
Og eitt er ég sannfærður um, að
sameinist Norður- og Suður-Viet
nam einhverntíma í eitt ríki,
hvort sem það verður undir
kommúnistískri stjórn eða ekki,
getur það orðið eitt öflugasta
ríki Suðaustur-Asíu, að undan-
teknum Kína og Indl. Vietnam
búar eru framsæknari en flestir
aðrir Asíubúar, þeir eru greind-
ir, iðnir og ákveðnir. Þeir geta
einnig verið miskunnarlausir —
og þeim væri trúandi til, eins og
Japönum, að leggja á sig það erf-
iði sem þarf til að iðnvæða land-
ið, jafnvel barnavinnu og annað
slíkt. Þeir yrðu fúsir að færa
þær fórnir, sem skjótar framfarir
krefðust.
Á hinn bóginn er það rétt, að
íbúarnir í S-Vietnam og Norður-
Vietnam eru um margt ólíkir og
kemur þar að vissu leyti til mis-
munandi lífsaðstaða. í Norður-
Vietnam er geysilegt fjölbýli á
ræktuðu landi. Fólkið hjarir á
smáblettum í óshólmum Rauða-
fljóts, mjög svipað og er’ um-
hverfis fljótin í Kína. Og Rauða-
fljót er erfitt vatnsfall, eins og
kínversku fljótin — því þarf að
Framhald á bls. 20.
— S-Vietnam
Framhald af bls. 15.
(þesisi myndi fjara smám saman
út eða ljúka á sama hátt og átöfc-
unum á Malaya og Filippseyjum.
Ef til vill væri það rétt ályktað.
Á hinn bóginn kvaðst hann ekfci
(þeirrar skoðunar, því að af
l&ngri dvöl í Vietnam og viðræð-
um við íbúa landsins hefði hann
fengið nokkra hugmynd um af-
stöðu kommúnista í N-Vietnam.
Sanders segir sem svo:
KiomimúniS'tahreyfingin í N-Viet-
nam hefur í tvo áratugi fært gíf-
urelgar fórnir til þess að reka út-
lendinga af höndum sér. „Látum
®vo vera“, segjurn við, — „en nú
S'tanda þeir augliti til auglitis við
vald Bandaríkjanna og verða að
lóta undan siga“. En sannleikur-
inn er sá, að þeir geta ekfci horfzt
í augu við þann möguleika að
verða að láta í minni pofcann nú.
ÍHvað eiga þeir að gera? Eiga
(þeir að snúa við og segja við þjóð
sína og flokikinn: „Okkur þykir
þetta leitt, en við reiknuðum
dæmið skafckt., Við höfum barizt
harðri baráttu til þessa og fært
allar þessar fórnir, en nú eigum
við ekki um annað að velja en
að gefast upp O'g ganga að samn-
ingum við Bandarikjamenn“.
Hvað eftir annað hefur því ver
ið lýst yfir af hálfu Bandiarífcj a-
stjórnar, að hún stefni ekfci að
því að kollvarpa stjórninni í N-
Vietnam, en ég fæ etoki séð,
Ihvernig samfcomulag á að takast
én þass. Eif til vil'l þarf ekki að
ganga af allri framkvæmda-
stjórn flofcksins dauðri, e.t.v.
Iþurfa ekki allir meðlimir hennar
að segja af sér ,en þeir verða þá
evo sannarlega að skipta um
skoðanir og afstöðu í mörgum
afar veigamiklum atriðum."
Aðspurður hvort hann áliti, að
Btjórnin í Hanoi miundi þá undir
engum kringumstæðum ganga til
samnimga, svaraði Sandens: „Ég
fæ efcki séð, hvernig hún getur
gert það — og í því liggur hin
hörmulega mótsögn, sem við verð
um að horfast í aug.u við í Viet-
nam. Við verðum að brjóta þá á
hak aftur, brjóta niður vilja
þeirra til þess að veita frekara
viðnám — sannfæra þá um, að
þeir geti aldrei farið með sigur
af hóilmi. Og að þessu erum við
nú loksins farnir að steiína, að því
er. mér skilst. Eftir langvarandi
háifvelgju erum við loks farnir
að taka til höndum við það starf,
sem nauðsynlegt er, eigi okkur
að takast að sigra í þessu stríði."
En síðan segir Sanders, að með
því að fylgja þassari nýju stefnu
■— þ.e. að miða að fulium og af-
dráttarlausum sigri — verði
Bandaríkjamenn einnig að horf-
ást í augu við hættulega stað-
reynd, sem sé þá, að styrjöldin
færist inn á stöðugt hættulegra
svið. „Gerum ráð fyrir“, segir
hann, að. þessir náungar haldi
áfram að þrjózikast. Við aukum
sprengjuárásirnar og völdum
þeim meiri og meiri vandræðum.
Hvað gerist þá? Um það getur
enginn sagt með vissu. En ég hef
heyrt fcommúnista og andfcomm-
únista í Vietnam rökræða það
mál oig fengið af því smávegis
vísbendingu.
Og Sanders 'hefur eftirfarandi
eftir einum andkomimúnis'ta í
Vietnam í rökræðu við kommún-
ista: „Sjáðu nú til — bvert var
nnafbmáð komimúnista? Jú, að
reka útlendingana úr landinu.
En stefna yfckar hefur þó orðið
til þess, að nú eru í Vietnam
meira en 160.000 bandarísfeir her
ir.enn og Bandaríkjamenn éru að
byggja upp meiri háttar bæki-
stöð í Cam Ranih-flóa. Þeir fara
ekki héðan á næstu 75 árum
ajm.k. Þið fcommúnistar segið, að
þið óskið e£tir einingu þjóðar-
innar. En með slíkan f jölda banda
rísfcra hermanna í landinu, fáið
þið aldrei 'þá ósk uppfylita.
Bandaríisikir henmenn verða
hér um ófyrirsjáanlegan tíma.
Þið kommúnistar haldið
því fram, að þið viljið að
efnáhaigslegar framfarir verði í
iandinu. En gætið þess, að geri
Bandaríkjaimenn nokkrar loft-
árásir á N-Vietnaim tiíl viðbótar,