Morgunblaðið - 25.05.1966, Blaðsíða 8

8
MORGUNBLAÐIÐ
Miðvikudagur 25. maf 1966
Á FERÐ IM RAINIG.
MEÐ DR. HARALDI
ÁRBÓK 1966. Rangárvalla-
sýsla vestan Markarfljóts eft-
lr dr. Harald Matthíasson. —
Ferðafélag íslands.
Ef við nú segðum, að Rangár-
vallasýsla væri fallegasta sýsla
landsins, þá væri það staðhæfing,
sem jafnauðvelt væri að hrekja
og sanna. Það er smekksátriði,
sem ekki vehður um deilt til úr-
slita. Hitt held ég sé ekki goðgá
að staðhæfa, að Rangárþing hafi
þótt og þyki fagurt hérað. Meðal
annars sést af ferðabókum ým-
issa nítjándu aldar manna — og
það voru menn, sem kunnu að
meta landslag — að þeir hafa
staldrað þar við sízt skemúr en
annars staðar. Þá efast ég um,
áð íslenzk Ijóðskáld hafi rómað
önnur héruð meir í kveðskap.
Ég minni aðeins á Gunnarshólma
Jónasar. Ef til er öllu mikilfeng-
legri náttúrulýsing í íslenzkum
bókmenntum, þá þætti mér fróð-
legt að kynnast henni.
Landslag er næsta margháttað
í Rangárþingi, bæði í byggð og
óbyggð. Staðir, sem ferðamenn
heimsækja sér til fróðleiks,
heilsubótar og yndisauka, eru
þar fleiri en í öðrum héru'ðum.
Ég nefni aðeins þrjá: Veiðivötn,
Landmannalaugar og Þórsmörk.
— Mesta vatnsfall landsins renn-
ur til sjávar á vesturmörkum
sýslunnar. Mesta eldfjall lands-
ins — og þó víðar sé leitað —
gnæfir yfir byggðina. Við aust-
ur er héraðið varðað himingnæf-
um jöklum.
En Rangárþing er merkilegt
sakir fleira en náttúrufegurðar.
Sögufrægðin liggur þar í loftinu.
Og hvernig má hugsa sér tilkomu
meira baksvi'ð mikilla viðburða?
Árbók Ferðafélagsins fjallar
að þessu sinni um Rangárvalla-
sýslu vestan Markarfljóts, en höf
undur hennar er dr. Haraldur
Matthíasson. Hann hefur áður
skrifað tvær árbækur. Fjallar
önnur um Grímsnes og Biskups-
tungur, hin um Bárðargötu.
Þess skal geta, að bókin í ár
fjallar mestmegnis um byggðir
í Rangárvallasýslu, enda hafa
óbyggðunum verið gerð skil áð-
ur I öðrum bókum.
Ef þessi bók um Rangárþing
væri borin saman við bókina um
Grímsnes og Tungur, mundi ég
segja, a’ð höfundi hafi tekizt öllu
betur upp að lýsa hinum síðar-
nefndu sveitum. í þessari bók
sinni virðist mér hann hafa lagt
eina mesta áherzlu á sögufrægð
héraðsins; t.d. ritar hann alllang-
an kafla og ýtarlegan um sögu-
staði Njálu. Gizka ég á, að sá
kafli muni þykja forvitnilegur
og raunar ómissandi hverjum
þeim, sem ferðast um héraðið
í þeim vændum að koma þaðan
nokkru fróðari um byggð þess
og sögu.
Að heimfæra raunverulegt
sögusvið ritverks eins og Njáls
sögu, ritverks, sem er að ein-
hverju leyti sagnfræði og ein-
hverju leyti þjóðsaga og ein-
Har. Matthíasson.
vafi leikur á og seint verða heim
færð, svo óyggjandi sé.
Áður trúði alþýða manna, að
fslendingasögurnar væru dag-
sannar. Síðar bryddi á þeirri
skoðun, að þær væru einber
skáldskapur. Nú er ekki lengur
í tízku að trúa einu né neinu,
svo menn láta skáldskap og sann-
fræði liggja milli hluta — gera
ráð fyrir hvoru tveggja í bland.
En mismunandi kenningar um
sannfræði og skáldskap breyta
engu um gildi sögusviðsins. Það
er alia vega jafnmerkilegt rann-
sóknarefni. Hlíðarendi er jafn-
mikill sögustaður, hvort sem
Gunnar hefur búið þar í raun
og veru éða í huga Njáluhöf-
undar einungis. „Dalurinn" í
hvolnum hjá Bergþórshvoli er
jafnforvitnilegur staður, þó þar
sé í rauninni enginn dalur, held-
ur einungis smáhvos, og útilok-
að sé, að hundrað manna og
hesta 'hafi leynzt þar, eins og
frá er greint í sögunni.
Sakir nokkurra ótrúlegra stað-
háttalýsinga í Njáls sögu, hefur
því verið haldið fram, að höf-
undurinn — hver sem hann var
— hafi alls ekki verið nákunn-
ugur sögusviðinu.
Dr. Haraldur gerir ráð fyrir,
að atbubðir sögunnar hafi getað
gerzt, en hallast jafnframt að
því, að höfundurinn hafi sums
staðar látið efnið sitja í fyrir-
rúmi framar staðháttum héraðs-
ins. Ég tilfæri hér orð hans þar
að lútandi:
„Við lestur Njálu verður a’ð
muna,“ segir hann, „að stað-
fræði er höfundi ekki aðalatriði,
heldur listin, og fyrir henni verð
UM BÆKUR
hverju leyti skáldskapur — það
er ekki auðgert. Að vísu hafa
mörg örnefni, sem fyrir koma í
sögunni, haldizt til þessa dags.
En önnur eru hreint og beint
týnd og gleymd. Og enn önnur
hafa færzt yfir á aðra staði. Loks
eru svo nokkur örnefni, sem
Sjóstangaveiði
Veiðifélagið Sjóstöng, Keflavík, efnir til sjóstanga
veiðimóts nk. sunnudag, frá Keflavík.
Væntanlegir þátttakendur frá Reykjavík tilkynni
þátttöku sína til Reykjavíkurfélagsins fyrir mið-
vikudagskvöld. Farið verður frá Reykjavík með bíl
kl. 8 f.h. frá Aðalbílasölunni, Ingólfsstræti og komið
til baka um kvöldið.
STJÓRNIN.
Mercedes Benz 220 S
Mjög vel með farinn Mercedes Benz 220 S. árg.
1960 til sölu. Ennfremur Auto-union F 102, smíða
ár 1965.
Ræsir hf
Sími 19550.
ur staðfræðin stundum að víkja,
svo sem í frásögninni af ferð
Skarphé'ðins og Högna til hefnda
eftir Gunnar. Höfundur kann því
að hafa verið miklu kunnugri í
Rangárþingi en ætla mætti eftir
staðfærðinni."
Um Njálu hefur margt verið
ritað af mikilli þekking. En um
það efni, sem hér um ræðir:
staðfræði sögunnar, munu fáir
vera hæfari að dæma en einmitt
dr. Haraldur Matthíasson. Hann
er nákunnugur héraðinu öllu
sem og nærliggjandi héruðum.
Hann hefur ár eftir ár ferðazt
um sögustaði Njálu og leiðbeint
öðrum á þeim slóðum.
Stundum er sagt í niðrandi
tón, að einhver bók sé skrif-
borðsvinna. Um bækur dr. Har-
alds Matthíassonar er óhætt að
segja hið gagnstæða. Þær eru
ekki skrifborðsvinna, ekki sarnd-
ar eftir landabréfum og öðrum
prentu'ðum heimildum, þó höf-
undur hafi auðvitað notazt við
þess konar hjálpargögn, heldur
eftir eigin könnun á hverjum
stað, sem um er fjallað. Þannig
gefur það bókum hans aukið
gildi, að frásögn og lýsing er
frá fyrstu hendi, ef svo má að
orði komast.
í síðasta kafla bókar hans um
Rangárvallasýslu gefst lesandan-
um kostur að fylgjast með hon-
um í gönguferð á Þríhyrning,
en dr. Haraldur er ferðagarpur
með afbrigðum.
Um frágang og útlit þessarar
bókar er fátt að segja framar
venju. Margar myndir fylgja
textanum, bæði í litum og svart-
hvítu. Préntun þeirra hefur að
þessu sinni tekizt lakar en oft
áður. Fremst í bókinni, gegnt
titilblaði, er uppdráttur af Rang
árþingi. Er þar að finna helztu
sögu- og merkisstaði héraðsins
Erlendur Jónsson.
BAHCO SIUENT
| 1 vif fan
S|fBw/ \W \Hj S /-y s mim LiM ' - æ’M) I henf< j sfad sem ar alls cir þar l;rafizt
1III ||| HH1 m || er g og hi Eoffræ d)drar jódrar sfingar.
Ififl BB Í! GOT" 1 “ ve I - hrc rLOFT 1 lídan íinlaeti
—
m I HKpl mwéM HEIIV VINNI lAog á USTAÐ.
1: li 1 111 v Audvelc ing:lódr 1 fhorno 1 uppsefn- éífjárétt, gírudii H
! Í|k ngá IIIII 1 Fdi SUÐUH ] MIXf itiÖTU lO
Volksvvagen ‘63
Til sölu. Upplýsingar í síma
24523.
Hvítmólmur
Legubronze
Nylon Legueini
Silhirslnglóð
Eirslnglóð
Nýsilfurplötur
Sillurstál
Amulkut
borolíu
Til sölu
4ra herb. íbúð
v/ð Álfheima
Skip «g fastcignir
Austurstræti ]2. Siivú 21735
Eftir lokun sími 36329.
Einbýlishús
við Sogaveg er til sölu.
í húsinu er 5 herbergja
íbúð í góðu standi. Bílskúr
fylgir.
Málflutningsskrifstofa
Vagn E. Jóusson
Gunnar M. Guðmundsson
Austurstræti 9
Símar 21410 og 14400.
Til sölu
2ja herb. kjallaraíbúð við
Langholtsveg. Nýmáluð, sér
hitaveita.
2ja herb. glæsileg íbúð, 76
ferm., í Laugarneshverfi
með sérhitaveitu og suður-
svölum.
2ja herb. kjallaraíbúð við
Skipasund, sérhitaveita.
Einstaklingsíbúð, stofa og eld-
hús m. m. við Langholts-
veg.
3ja herb. stór kjallaraíbúð við
Mávahlíð. Sérinngangur, —
1. veðréttur laus.
3ja herb. góð íbúð á hæð í
timburhúsi í Skerjafirði.
Eignarlóð. Útb. kr. 150 þús.
við samningsgerð og kr. 50
þúsund í haust.
3ja herb. hæð í tvíbýlishúsi 1
Kópavogi. Sérinngangur,
sérhiti, bílskúr.
3ja herb. sólrík efri hæð í
timburhúsi við Njálsgötu,
sérhitaveita. Lítil útborgun.
3ja herb. nýleg kjallaraibúð
90 ferm. við Austurbrún.
4ra herb. nýleg íbúð í vestur-
borginni, góð kjör.
4ra herb. rúmgóð rishæð í
steinhúsi í vesturborginni.
Sérhitaveita. Útb. kr. 350
þúsund.
4ra herb. íbúð 116 ferm. við
Álfheima. Teppalögð með
vönduðum innréttingum.
4ra herb. björt og vel um-
gengin hæð 100 ferm. í
timburhúsi við Sogaveg. —
Inngangur og hiti sér. —
Lítil útborgun.
Einbýlishús 110 ferm. við
Breiðholtsveg, vel byggt og
nýmálað. Stór bílskúr, stór
lóð.
Vantar góðar 2ja, 3ja og 4ra
herbergja íbúðir, hæðir og
einbýlishús.
ALMENNA
FAST EI6NASAIAH
LINDARGATA » SlMI 21150