Morgunblaðið - 30.11.1966, Blaðsíða 8

8
MORGUNBLAÐIÐ
MiSvikudagur 30. nóv. 1966
SVO SEIM kimnugt er af
fréttum lenti Ilamraíeilið í
töIuverSum hrakningum, er
vél þess bilaði suður af Vest-
mannaeyjum nú á dögunum.
Mbl. reyndi að ná tali af skip-
stjóra skipsins svo og 1. vél-
stjóra og fá þá til þess að segja
frá andrúmslofti um borð
þessa daga, sem skipið var að
hrekjast unc.'an vindi og stór-
sjó á opnu hafi, þar sem sjó-
próf höfðu ekki farið fram,
gátu þeir ekki upplýst blaðið
um neitt þar að lútandi, en
hins vegaT kom það fram í við
tölum við þá, að tveir farþegar
voru um borð, Hermann Þor-
steinsson ásamt konu sinni og
fór blaðið þess á leit við hann,
að ha'fln segði lesendum, hvað
á da/'ana dreif um borð með-
aná vélarbiluninni stóð. Her-
mann sagði:
Þessa mynd tók Hermann um borð í Hamrafelinu, þegar það rak fyrir vindi og stórsjó,
vélvana suður af Vestmannaeyjum fyrir skömmu. Eins og sjá má var mikill sjór og gekk
hann yfir skipið.
Um borð í Hamrafelli vél-
vana á opnu Atlantshafi
Viðtal v/ð Hermann Þorsteinsson, er var farþegi i
hinni sögufrægu ferð skipsins fyrir skömmu
— Það mun hafa verið um
kl. 11 á föstudagsmorguninn
11. nóv sl. að ég varð þess var
að vél skipsins stöðvaðist, ferð
in fór af því og hreyfingar
þess allar breyttust í úfnum
sjónum. Allt frá því er við
sigldum frá strönd Portúgal
höfðum við notið góðs byrjar
og á fimmtudag stóðu vonir
til, að við næðum Reykjavík-
urhöfn seint á föstudagskvöld,
ef veður héldist óbreytt. En
aðfaranótt föstudags breyttist
áttin í hliðarvind. Á föstudags
morgun var komið ofsarok og
var þá séð að við myndum
ekki koma til Reykjavíkur fyrr
en að morgni eða jafnvel á
hádegi á laugardag.
— En sú áætlun átti líka
eftir að breytast, því um kl.
11 á föstudagsmorgun stöðvað-
ist skipið og lagðist flatt í
ölduna. Hamrafell er gott sjó-
skip og fullhlaðið er það mjög
stöðugt. Að minnsta kosti hefi
ég, landkrabbinn, aldrei orð-
ið sjóveikur þar um borð,
hvernig sem viðrað hefir.
— í fyrstu var talið að ekki
væri um stórvægilega bilun að
ræða og eftir bráðabirgðaat-
hugun og viðgerð var aftur
siglt af stað skömmu eftir há-
degið, en þá kom á daginn að
bilunin var alvarlegri en svo,
að unnt væri að halda ferð-
inni áfram að svo komnu. SV-
áttin fór vaxandi eftir því sem
á daginn leið og brátt var
komið fárviðri með einum 11-
12 vindstigum í verstu hryðj-
unum og haugasjór fylgdi þessu
veðri.
— Mér var hugsað til þess,
að ef við hefðum verið á litlu
skipi, hefði útlitið ekki verið
sem glæsilegast, en þetta stóra
skip varðist vel og hafði ég
aldrei á tilfinningunni að um
neina teljandi hættu væri að
ræða þarna úti á opnu hafi,
líklega um 100 sjómíltir SA
af Vestmannaeyjum, þar sem
skipið stöðvaðist fyrst. Það
hefði hins vegar ekki verið
neitt gaman að vera staddur
í Reykjanesröstinni undir þess
um kringumstæðum — eða
jafnvel annars staðar nærri
landi
— Þegar vélin bilaði áttum
við eftir um sólarhringssigl-
ingu til Reykjavíkur og hvarfl
aði þá víst ekki að neinum að
rúm vika myndi líða unz við
kæmumst á ákvörðunarstað.
Það liðu sem sé 5 sólarhring
ar og 5 klukkustundir frá því
vélarbilunarinnar varð fyrst
vart og þar til viðgerð þeirri
lauk er nægði til þess að hægt
væri að sigla heim, að vísu
aðeins á hálfri ferð og tók þessi
lokasigling rúma tvo sólar-
hringa og vorum við svo hepp-
in að fá hagstæðan byr á þeirri
leið og létti það auðvitað og
flýtti fyrir.
— Fannst ekki skipstjóran-
um, að hann hefði áhyggjur
af að bera ábyrgð á svona
stóru skipi stjórnlausu í sjó-
gangi á reginhafi?
— Ríkharð Jónsson er þrek-
mikill og reyndur sjómaður,
athugull og ágætur skipstjóri.
Hann sagði ekki margt, en
heldur fannst mér brúnin síga
og svipurinn þyngjast, er skip-
ið stöðvaðist. En ég dáðist að
framkomu hans og öllum við-
brögðum undir þessum kring-
umstæðum. Rósemi hans, festa
og gott skap hafði góð og
uppörvandi áhrif á okkur hin,
þannig að þrátt fyrir nokkra
óvissu um tíma og all-langan
biðtíma meðan á vélarviðgerð
stóð, var líðan okkar ágæt og
við héldum gleði okkar allan
tímann — óttalaus.
Bæði meðan við vorum um
borð og einnig eftir að við
komum í land hefi ég orðið var
við furðu yfir því að útgerð
skipsins skyldi ekki láta senda
skip okkur til aðstoðar. Slíkt
var ástæðulaust, Hamrafell
var aldrei í neinni hættu.
— Eftir að vél skipsins bil-
aði og það rak undan sjó og
stormi varð mér hugsað til
þess, að fyrr í þessari ferð,
þá hafði skipstjóri, í spjalli
við okkur mn skipstapa og
óveður, skýrt svo frá, að skip,
sem rekur á hafi úti væri ekki
í svo mikili hættu, og það væri
svo til óþekkt, að skip sem
svo væri ástatt fyrir færist.
Hins vegar er skipi, sem and-
æfir eða siglir móti miklum
sjávargangi miklu hættara. —
Einnig varð mér hugsað til
þess mikla munar, sem er á
hafskipi og loftskipi, þegar svo
umfangsmikla vélarbilun ber
að höndum. Hér var þó að-
staða betri en í loftinu og ráð-
rúm meira til að ráða bót á
bilun og bjarga sér.
— Og allan tímann unnu
vélamennirnir að viðgerð?
— Já, og raunar er starf
þeirra fyrst og fremst umtals-
Hermann Þorsteinsson
vert í þessu sambandi. Það
var þrekvirki við svo óblíðar
aðstæður að ljúka með góðum
árangri svo umfangsmiklu inn
gripi og mikilli viðgerð á þess-
ari stóru vél. — Emil Péturs-
son, 1. vélstjóri — sá ágæti
maður — vann linnulaust all-
an tímann ásamt vélstjórum
sínum og aðstoðarliði. Því
miður voru aðstoðarmennirn-
ir ýmsir ekki vanir slíkri vinnu
því festa hefur ekki verið mik
il í undirmannaliði á Hamra-
felli síðustu árin, þar eð sigl-
ingar þess hafa verið langar
og oft og tíðum hefir skipið
verið mánuðum saman í ferð-
um, án þess að koma í ísL
höfn. íslendingum fellur ekki,
að dveljast langdvölum frá
fjölskyldum sínum. —
— Ég þóttist sjá og skilja
að 1. vélstjóri væri undir
þungu fargi meðan á viðgerð
vélarinnar stóð, enda mæddi
fyrst og fremst á honum þessa
dagana. — Lengst af þeim 10
árum sem Hamrafell hefir ver
ið í eigu íslendinga, hefir Em-
il verið 1. vélstjóri skipsins
og hefir með mikilli sam-
vizkusemi unnið þar giftu-
drjúgt starf. Þessi óvænta bil-
un kom því sem reiðarslag og
þarf karlmennsku til að taka
slíku — og gera gott úr.
— Meðan á þessari látlausu
vinnu í vélinni stóð fór ég að
fá vonda samvizku yfir að-
gerðarleysi mínu og bað því
bátsmanninn — sem einnig
tók þátt í viðgerðinni — að
spyrjast fyrir um það niður
í vélarrúminu, hvort ekki væri
not fyrir óþreyttan „bagsara“
(en svo nefna þeir „altmul-
ig“-menn um borð sem fást
við gólfþvotta og aðrar hrein-
gerningar o.fl.) þar niðri.
Ekki þótti þörf fyrir eða ástæða
til að bæta við slíkum liðs-
kosti. —•
— Fórstu niður í vélarrúm?
Hvernig var þar umhorfs?
— Jú, einn daginn gerði ég
það. —• Veltingur var mik-
ill og við bættist að allir stig-
ar og gólf í vélarrúminu voru
löðrandi í sumolíu og flughál.
Þarna voru svefnlitlir og lún-
ir menn að taka upp stóra
og þunga vélarhluta og ljóst
var að slysahætta var yfir-
vofandi allan viðgerðartím-
ann og var 1. vélstjóri mjög
þakklátur og glaður yfir því
eftirá, að ekki skyldi verða
neitt slys í sambandi við þessa
viðgerð.
— Nei, ég veit ekki í hverju
bilunin lá, en ég sá þarna niðri
stórar legur, sem greinilega
vpru úr lagi gengnar.
— Hvað rak ykkur langt?
— Líklega um 30-40 sjómíl-
ur á sólarhring, fyrst í norð-
austur og síðan í suður. Um
100 sjómílur munu hafa verið
milli staðar þess er skipið stanz
aði á og þess, er við lögðum
aftur upp frá að viðgerð lok-
inni. — Meðan skipið rak töld-
um við farþegarnir ekki
ástæðu til að spyrja margs,
því eins og ég sagði fyrr,
hvarflaði aldrei að okkur, að
um neina hættu væri að ræða
Við vissum að við vorum á
opnum sjó og að það væri ein-
ungis spurning' um tíma, hve-
nær viðgerð lyki og við kæm-
umst heil í höfn. f útvarpinu
heyrðum við daglega fréttir
af skipinu og vissum af þeim
að menn í landi höfðu í byrj-
un gert sér of góðar vonir um
skjóta viðgerð á skipsvélinni.
— Leiddist ykkur ekki þessa
fimm sólarhringa?
— Flestir voru of önnum
kafnir til að hafa tíma til þess,
en við hin, sem ekkert gagn
gerðum, vorum fundvís á við-
fangsefni til að stytta okkur
stundir. Svo hagar til í Hamra-
felli að vistarverur skipverja
eru á tveimur stöðum miðskips
og afturá og er svokölluð
stormbrú (göngubrú) þar á
milli. í verstu veðrum er hægt
að blotna þar á brúnni af sjó-
roki, en aldan sjálf nær aldrei
þangað upp. — í miðskipinu
eru vistarverur skipstjóra,
stýrimanna, loftskeytamanns,
bryta og einnar þernu, svo og
klefar farþega. Afturá eru svo
vistarverur annarra skipverja.
Við hjónin vorum miðskips og
auk þess — fyrir utan fyrr-
nefnda skipverja — kona og
ungur sonur 1. stýrimanns og
kona loftskeytamanns, en aft-
urá var kona 4. vélstjóra og
sonur þeirra ungur.
Miðskips sá Eiríkur litli —■
stýrimannssonurinn — fyrir
fjörinu, því hann hafði ekki
áhyggjur af néinu og var jafn-
an í góðu skapi og lék við
hvern sinn fingur — og okkar
hinna með. Hann var því vin-
ur allra og stytti okkur marg-
ar stundir. í ferðinni vorum
við búin að lesa einhver reið-
innar ósköp, bæði eigið nesti
svo og margar góðar bækur
úr hinu ágæta bókasafni Tóm-
stundafélags Hamrafells.
Hamrafells-bíó sýndi í ferð-
inni ýmsar skemmtilegar kvita
myndir, lánaðar í viðkomu-
höfnum skipsins frá Norsta
Velfærdsrád. Þegar því verð-
ur við komið eru höfð skemmti
kvöld um borð í skipinu á mið-
vikudags- og laugardagskvöld-
um og er þá sýnd kvikmynd
eða spilað Bingo eða spiluð
félagsvist. —
En síðustu sólarhringana um
borð í skipinu var um annað
að hugsa hjá skipshöfninni en
slíka hluti og fundum við hin
miðskips þá upp á því að spila
„Olsen-Olsen“ og annað slíkt
við hæfi byrjenda. Við geng-
um að þessu með áhuga og
fjöri og Eiríkur litli flutti sig
á milli okkar og lagði hverj-
um gott orð í spilamennskunni
þótt ekki væri nema 3ja — tæp
lega 4ra — ára. Tíminn var þvi
furðu fljótur að líða, og þótt-
umst við í lokin meira að segja
vera komin í „tímahrak“ eins
og þeir stóru í Havana, sem
útvarpið flutti okkur góðaír
fréttir af.
— Meðan á ferðinni stóð
barst okkur fréttin um það, að
búið væri að ganga frá sölu
Hamrafells. í Norður-Afríku
höfninni Ceuta við Njörvasund
(Gibraltar) tók skipið brennslu
olíu á útleið og komu full-
trúar (Indverja) hinna vænt-
anlegu kaupenda um borð f
skipið þar til að skoða það, en
endanleg ákvörðun lá þá ekki
fyrir um kaupsamninga. —.
Sala skipsins varð að sjálf-
sögðu tilefni margvíslegra um
ræðna þar um borð. í spjalli
mínu við skipverja kom greini
lega í ljós, að þeir sáu eftir
skipinu. Eftir tvær ferðir með
skipinu var mér farið að þykja
vænt um það, og hvað þá um
hina, sem í áratug hafa meira
og minna átt heimili þar um
borð, en í des. n.k. eru 10 ár
frá því skipið kom undir ísL
fána.
— Hamrafell er fyrsta og
eina skipið í stórskipaflokki,
16730 smálestir að stærð og
var það á sínum tíma keypt
í trú og trausti þess, að þörf
væri fyrir það til flutnings á
olíum til Islands. — Hinni ísL
áhöfn skipsins — ekki hvað
sízt yfirmönnum þess — hefir
frá fyrstu byrjun verið ljós
þýðing þess að vel tækist til
með útgerð þessa fyrsta ísL
millilanda - olíuflutningaskips,
því framhald slíkra siglinga
hlyti að byggjast á því, að vel
tækist til með þetta fyrsta
stóra tank-skip í höndum ísL
farmanna. — Það hefir verið
yfirmönnum þessa skips — og
mörgum undirmönnum einnig
— metnaðarmál að skapa góða,
ísl. reynslu af þesu skipi, og
þess vegna hefir oftlega verið
unnið af enn meiri áhuga og
dugnaði um borð í þessu skipi
sl. 10 ár, en algengt er á öðr-
um skipum. — Hér var um að
Framhald á bls. 25