Morgunblaðið - 01.02.1967, Blaðsíða 8

8
MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 1. FEBRÚAR 1967.
Hjörtur Kristmundsson
skólastjóri, sextugur í dag
í LANDNÁMABÓK segir á þessa
limd frá konu, sem nam land í
Borgardal á Snæfellisnesi vestra:
jGeirríSr sparði eklki mat við
menn ok lét gera skála sinn um
þjóðbraut þvera. Hiún sat á stóli
ak. laðaði úti gesti, en borð stóðu
iirni jafnan ok matr á“. Svo mörg
eru þau orð.
Frásögn þessi kemur mér oít
í hug, þegar leið mín liggur að
eða frá húsinu 21 við Skóla-
vörðustíg í Reykjavík. >ar hafa
nú búið meir en aldarfjórðung
hjón að nafni Einara og Hjörtur
og laðað gesti. Við fáa, sem ég
þekki, eiga framanrituð orð
Landnáímu betur en einmitt þau.
Og þess vegna rifjast frásögn
hinnar fiornu bókar nú sérstak-
lega upp fyrir mér, að húsbónd-
inn í þessum „Borgardal“ verðui
•extugur í dag.
IHjörtur Kristmiundsson er bor-
inn og barnfæddur vestur við
ísafjarðardjiúp, og mun Þormóð-
itr Kolbrúnarskáld vera sá af
Norður-ísfirðingum, sem hann
hefiur haft einna-mestar mætur
á um dagana, ef til vill að Steini
bróður sínum Steinari undan-
skildum, og lái ég honum það
síður en svo.
Ég leit Hjört Kristmundsson
fyrst augum in.nan veggja
kennaraskólans við Laufiásveg.
Voru báðir að sæfcja þangað
undirbúningsmenntun, svo að
við gætum talizt færir um að
kenna börnum og unglingum
einfiöldustu námsgreinar, svo
sem lestur, skrift, sögu og nátt-
úrufræði.
Það, sem vakti efitirtekt mína
í fari Hjartar, var ótrúlega mik-
III sögufróðleikur, sem hann átti
tiltækan, og snjöll hagmælska,
en þar næst hispurslaus kimni
og frjálsleg framfcoma, er mér
fannst mjög svo gaman að, enda
var hann þá þegar orðinn ver-
aldarvanur.
Hjörtur fæddist að Laugalandi
i Skjaldfiannardal, en ólst upp á
Rauðamýri lítið eitt innar við
Djúpið hjá þeim hjónum Ingi-
björgu Jónsdóttur og Halldóri
Jónssyni, sem þar bjuggu lengi,
og minnist hann þeirra jafinan
með virðingu og þaikklæti, enda
mun þar hafa átt við hið forn-
kveðna, að fjórðungi til fósturs.
Á Rauðamýri bomst Hjörtur í
kynni við nýtízkuhugsunarhátt
og vinnubrögð á þeirrar tíðar
víeu, því að Halldór nam bú-
fræði erlendis og var mikill
framfaram aður.
En leið Hjartar lá burt frá
Djúpi, til náms úr einum sfcóla
I annan, og verður hvorki frá
því sagt hér né lítið úr gert. En
við þá menntun hefiur hann
miklu bætt síðan, bæði með
Ibstri bóka, rækt við gáifur sínar
og kynningu af ótal mönnum.
Ég veit ekki, hvað afi þessu
hefur mátt sín mest. Áður er
vikið að fróðleikslöngun Hjartar
og skáldlhineigð í æsku. En siðan
hefiur kynning hans afi samferða-
fólki, allt frá börnum til manna
I hæstri stétrt og stöðu, orð:ð
geysivíðtæk. Gefur slfilcc auðvit-
að mörg tækifæri til menntunar
á gagnkvæman hátt. Hér skal
ekki um það dæmt, hverjir
hafa grætt mest á þeim kiynnum:
hann eða þeir. En mér er nær
að halda, að engan hafi þau
kynni vitkað meira en þann,
sem þetta greinarkorn fijallar
um. Og ætlast ég til, að þau orð
séu fremur skoðuð sean lof en
last.
'Hjörtur Kristmundsson er
meðal kunnustu skólamaena
hérlendis í hópi barnafræðara,
bæði fyrir kennslu, sfcólastjórn
og sem fiormaður stéttartfélags
þeirra árum saman. Að mínum
dómi er þó sízt minna vert um
gáfur hans og þekkingu á svið-
um bókmennta og sögu.
Ætt Hjartar get ég ekfci rakið
langt. Foreldrar hans voru hjón-
in Etilríður Pálsdóttir, for-
manns á ísatfirði, Andréssonar,
og Kristmundur Guðmundsson,
bónda í Bessatungu í Saubæ,
Dalasýslu, Guðmundssonar. Voru
þeir Hjörtur og Steinn skáld
Steinarr albræður og mjög lífcir,
bæði á svip og yfirbragð, tilsvör
beggja áþekk, ljóðgátfan runnin
báðum í merg og bein. Minnist
ég margrar ánægju afi samræð-
um við þá bræður.
Og þegar ég nefini fiáein af
nánustu ættmennum Hjartar,
fer vel á, að gerð sé nokkur
grein fyTÍr konu hans. Fullt
narfn hennar er Einara Andrea
Jónsdóttir, bónda að Kirfcjuibæ
í Norðurárdal, Austur-Húna-
vatnssýslu, en móðir Einöru var
Halldóra Einarsdóttir, Andrés-
sonar frá Bólu. Er kona Hjartar
ein aí hinum vel gefnu Kirkju-
bæjarsystrum og sjálf kvenna
högust. Á hann þar ómetanlegan
hauk í homi, sem hún er.
Þeim, sem þetta ritair, verður
nú eftir áratuga kynningu af
þeim hjónum, Einönu og Hirti,
rífcast í 'huga þakklæti fyrir
margar gleðistundir á heimili
þeirra, í skálanum, sem þau
reistu um þjóðbraut þvera, svo
og heillaóskir þeim til handa
með sextugsafmæli húsbóndans.
Ég árna þeim báðuim og fjöl-
sfcyldu þeirra allrar hamingju í
framtíðinni og bið þeim öllum
Guðs blessunar.
Þóroddur Guðmundsson.
ÞEGAR ég kom að Eiðaskólia
sem kennairi hauistið 1930, sknöf-
uðu niemehdur, eins og gengur,
margt um þau skólasystkini sín,
sem útsifcrifiazt höfðu frá skólan-
um þá um vorið og verið böfðu
þeim samtíða í skólanum vetur-
inn áður.
Tiðræddast var þó þessu unga
fólki um einn s'kólalbræðra sinna
og var ekki laust við að mér
fiynndist að söguirnair, sem af
bonuim voru sagðar væru frem-
ur í ætt við ævintýri og þjóð-
sögur en raunveruleikann.
Hann hafði verið að vestan
þessi piltur og hafði annað tungu
tak en menn böfðu vanizt aust-
ur á Hénaði. Hann notaði vest-
firzkan framlburð og sagði ganga
og Mangi með llöngu a-bljóði en
ekki á-i, eins og menn höi’ðu van
izt og svo bafði bann sagt „Ætl-
arðu ofan í mig?“, með mikilli
álberzlu á í-inu en ekfci á orð-
inu ofan eins og lenzka var. Vel
hafði bann verið íarinm í and-
liti og vasklegur á veili enda
bafði hann hafit meiri kvenhylli
en aðrir skólalbræður bans.
Ótrúlegar sögur gengu af kröft-
um hans. Það hafði kviknað í
skólahúsinu þennan vetuT og í
skólaskýrslu segir skól'astjóri að
aðeins fyrir harðlVligi nemenda
hafi sfcólanum verið bjargað firá
algerum bruna. I>eim tókst, seg-
ir hann í skýrslu sinni, að rífia
jámplötur af þakkvistinum, þar
sem kviknað hafði í svo hægt var
í tæka tíð að komast að eldinum
með vatn og slökkva hann.
-Nemendumir sögðu mér frá
þessum atburði og töldu að harð
fiyilgið hefði eimkuim verið í þess-
um vestfirzka pilti, en á bamn
hefði runnið berserksgang ur og
hann hefði sviipt já'mplötunum
hf með berum böndunum. Aðra
sögu heyrði ég af harðfiylgi hans
og afli og veit ég að hún er sönm.
Skólinn hafði þá lagt sér til
heljarmikið útvarpsviðtæfci,
mjög straumfirekt. Því fyl'gdi raf
hiláða ein geisimikiil, á að gizfca
eins og þrír tólfvolta bí'laraf-
geymar. Ekki var gott í efini, raf-
hlaðan var tóm orðin og tækið
því þaignað. Að vísu var hægt
að fiá nýja rafihliöðu á Seyðis-
firði en algerlega vonlaust um
hávetur að ná henni þaðan.
Niokkru seinna em þetta varð,
var nok'krum skólapiiltuim leyft
að fiara til Seyðisfij'arðar tiil að-
drátta, bæði fiyrir mötuneyti og
nemendur. Bkki þarf að gera
þvtí skóna að vel var bundfið í
baggana, en þegar þeir höfðu
verið búnir að binda þá á sig,
vel þunga, hafði sá áð vestan
gripið með sér raifhliöðuna góðu
haldið á henni undir hendinni
yfiir Vestdafcbeiði.
Ekki var síður rómuð greið-
vikmi og hjá'lpaTgeta þessa vest-
firzka skóialbróður, hvort held-
ur um var að ræða klakahögg
á vegum skálans, baggialburður
fyrir mötuneyti, áðstoð vió skóla
syistkin í erfiðu námi, eða þetgar
bægja þurfti burt af göngum
hvimleiðum slaeðingi svo hættu-
Mtið væri að ganga þar um eftir
að dimima tok.
í fiél'agsMfinu var honum við-
brugðið. Skólalblaðið Helgi Ás-
bjarnarson ber þess enn ónæk
merki svo og fiundargerðarlbæfc-
ur skólafiélagsinis. í Ijóðagerð
tók enginn honuim fnam. Hörku
námsmaður var hanm talinn og
var mikið látið af kumnáttu han^
í islerazkri tumgu og ieifcni í með-
fierð hennar.
Að sjáifisögðu iþögðu nemend-
ur ekki yfiir nafmi þessa ævin-
týralega skólabróður sínis. Hann
hafði heitið Hjörtur Kristmumdis-
son frá Rauðumýri í Norður-fsa-
fjarðarsýsilu, fóstursoniur bænda-
höfðin'gjans Halldórs Jónssonar.
Það sem hér að framan hefiur
verið sagt er fyrsta afispurm miín
af Hirti Kris'tmundssyni, skóla-
stjióra Breiðagerðisskóla, sem
fceninaratalið segir að sé sextug-
ur í dag, himn fyrsta febrúar.
í stað þjó’ðsagnarkennidis uim-
tals kom brátt persónuleg kynn-
ing, er hófist næsta vor, er Hjiört-
ur kom í heimsókn í Eiða og er
iþví kunning'sskapur okkar orð-
inn nú aH langur. Hann befur
að vísrn fiært Hjiört all mikiu nær
venjiuleguim mönnum en hin
fiyirsta afispurn, en jafnframit fiært
rnér heim samninn um að hdnar
ævintýrailegu sögur. siem skóla-
syst'kini sögðu mér af honum í
upphafi hafa ekki veriðf með
öllu ástæðuilausar.
Vaskleikurinm dylstf enguim og
þykkur er Hjörtur enn undir
hönd, og dregur vafalauist enn-
þá um handtafcið hains. Vest-
Æirzki firamburðuriinn loðir enm
við hann, segir það sína sögu
um mat hans og skilning áé ís-
lenzkri tungu og hver sem heyr-
ir Hjört mæla gengur filijótit úr
skugiga um að hann maelir ekki
á neinni utanlærðri tízkutungu.
Hnyttnim er honum óvenjiu til-
tæk, og skeytin geiga ekki sé sá
gáMinn á honum. Fáir gera enn
snjaUari vísur en hanrn, vilji
hanrn sMku fiMfca, en það er þá
helzt er djúpiur harmur hefur
snert undur viðfcvæma strengi
í hörpu hans. Og enn er mér
tjá’ð að greiðvikni hans og hjiáilp-
fýsi eigi sér lítil takmörk, þétt
mjórri séu bökin, sem hamm nú
þarf að styðja við sem skóla-
stjóri eins stærsta bamaiskóla
borgarinnar og erfiðieiikiar
^feirra, sem hann hjálpar annars
eðl'iis en þegar hann flyrir þrjá-
tíu og átta árucm síðan varð fiyr-
ir þessar sömu sakir að háM-
gerðri þjöðsagna persónu í aug-
um skóiasystkima siinna austur á
Eiðum.
Að sjálflsögðu árna óg þessium
gamla Eiðapilti og hains ágætu
7/7 sölu
EinstaklingsíbúS í kjallara við
Kaplaskjólsveg. Útb. 125—
160 þúsund.
2ja herb. kjallaraibúð við
Grundargerði. Nýmáluð, —
laus nú þegar.
3ja herb. 5. hæð í hálhýsi við
Sóllheima.
3ja herb. nýleg og nýstand-
sett góð íbúð við Njálsgötu.
Laus strax.
3ja herb. kjallaraibúð við Há-
tún.
4ra herb. íbúð ásamt herb. í
kjallara við Stóragerði.
4ra herb. íbúð á 2. hæð ásaimt
16 ferm. teppi. Herb. í kjaU-
ara við Háaleitisforaut.
4ra herb. íbúð ásamt herb. í
risi við EskihHð. Hagkvæmt
lán fylgir.
4ra herb. 2. hæð við Álfa-
skeið í Hafnarfirði. Útb. 700
þúsund, laus nú þegar.
5 herbergja efri hæð í þrí-
býlishúsi í Kópavogi. Sér-
þvottahús í kjallara. Bíl-
skúrsréttur. Góð ílbúð.
Fokhelt garðhús
við Hraunbæ
Verð 800 þús. Útb. 400 þús.,
sem má skipta eitthvað. Beðið
er eftir húsnæðismálaláni.
Kr. 120 þús. er lánað til
þriggja ára. _____
Nýtt
skrifstofuhusnæði
Ný 160 ferm. 2. hæð ásamt
geymsluherbergi í kjallara
í nýju húsi rétt við Mið-
bæinn.
Skrifstofuhúsnæði
óskast
5—800 ferm. á góðuim stað.
Má vera í smíðum og á
einni til þrem hæðum. Há
útborgun.
Fasteignasala
Siprkr Pálssonar
byggingameistara og
Gunnnrs Jónssonar
lögmanns.
Kambsvegi 32.
Símar 34472 og 38414
1.
Til sölu
4ra herb. ný íbúð í þrýbýlis-
húsi við Miðbraut, Seltjam-
arnesi. 3 svefnherbergi. Góð
ur bílskúr fylgir.
3ja til 4ra herb. hæð, 80 ferm.
og eins herbergis íbúð á
jarðhæðinni, við Njörva-
sund.
4ra herb. ný íbúð við Skóla-
gerði.
2ja herb. ibúð við Miklubraut.
Einstaklingsíbúð við Framnes
veg, nýjar innréttingar. ,
Sigvaldahús í Kópavogi, 5
herbergi og 2ja herb. íbúð
á jarðhæðinni. Jarðhæðin
fullgerð, hæðin tilbúin und-
ir tréverk. Húsið fullgert
utan.
Einbýlishús 140 fierm. við
Hjallabrekku, nýtt og fuH-
gert.
F ASTE IGNASALAB
HÚS&EIGNIR
BANKASTSÆTI £
Sími 40863.
konu aMira heilla á merkiílegum
tiímaimótum i ævi hans og ósika
þeim tiil hamingjiu, en ég vitl
eismig óska okkur hinum til ham
ingju, sem eigum þau að vin-
um. Við foiðtjium þeim langlíifis í
þegnhoMu ma n nifo ótas tarfi.
Þórarinn Þórarinsson.
Til sölu
5 herb. ibúð, ásamt góðum
vinnuskúr í Smáíbúðar-
hverfi. Hagstæðir greiðslu-
skilmálar.
5 herb. íbúð við Bólstaðar-
hlíð. Allar innréttingar og
frágangur 1. flokks.
4ra herb. íbúð í injög góðu
ástandi, ásamt einu herbergi
í risi, við Eski'hlíð.
4ra herb. vönduð íbúð við
Safamýri.
4ra herb. ný, glæsileg hæð við
Álfhólsveg.
4ra herb. íbúð við Hraunfoæ,
að mestu fullfrágengin. íbúð
in fæst fyrir mjög hag-
kvæmt verð ef um góða
útborgun er að ræða.
4ra herb. íbúð, ásamt 2ja her-
bergja íbúð í risi, við Lind-
argötu. Bílskúr fylgir.
3ja herb. íbúð í nýlegu stein-
húsi við Nönnugötu.
3ja herb. íbúð, ásamt einu her
bergi í kjallara, við Fram-
nesveg.
3ja herb. íbúð í Laugarnes-
hverfi. íbúðin er á 1. hæð.
Fullkomnar vélar í þvotta-
húsi. Örstutt í verzlanir.
íbúðin getur orðið laus til
afnota nú þegar.
3ja herb. íbúð tilbúin undir
tréverk, við Grænutungu.
Sérinngangur, sérhiti.
Fokheld, glæsileg einbýlishús
og hæðir í Kópavogi.
HÖFUM KAUPENDUR að
eignum af ýmsum stærðum
í Reykjavik og Kópavogi.
GÍSLI G. ÍSLEIFSSON
hæstaréttarlögmaður.
JÓN L. BJARNASON
Fasteignaviðskipti.
Hverfisgötu 18.
Símar 14150 og 14160
Heimasími 40960.
FASTEIGNASALAN
GARÐASTRÆTI 17
Símar 24647 og 1522L
7/7 sölu
i smiðum
Tvíbýlishús í Kópavogi, 140
ferm. hvor hæð. 5 herb.,
bílskúr. Verður selt upp-
steypt. Allt sér. Teikningar
til sýnis á skrifstofunni.
5 herb. ibúðir í Hafnarfirði,
tHbúnar undir tréverk og
málningu. Hagstætt verð.
7/7 sölu
i Kópavogi
4ra herb. hæð við Kársnes-
braut.
5 herb. íbúð við Neðstutröð,
bílskúr.
Einbýlishús fokheld og til'bú-
in undir tréverk.
Nýleg 3ja herb. íbúð tilbúin
í Austurbænum.
Arni Guðjónsson, hrl.
Þorsteinn Geirsson, lögfr-
Helgi Ólafsson, sölustj.
Kvöldsími 40647.