Morgunblaðið - 10.02.1967, Qupperneq 24

24
MORGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 10. FEBRUAR 1967.
— Nýtt framlag
Framhald af bls. 17
eldismjölsfrumvarpið fjallaði,
að manneldismjöl úr fiski er
unnt að framleiða ódýrar, mið
að við eggjaihvítueiningu
(unit of protein) en nokkur
önnur slík fæðuefni m.a. eggja
hvítufæðuefni, sem framleidd
eru úr afurðum dýraríkisins.
Nýjar fisktegundir
nýttar til manneldis
Á grundvelli þessara upplýs
inga töldu margir þeirra sér-
fræðinga, sem um málið ræddu
á fundum þingnefndarinnar, að
ekki aðeins væri mikil þörf
fyrir slíka fæðutegund, sem
innihéldi svo mikið eggjahvítu
magn, heldur ætti hinn lági
framleiðslukostnaður borið sam
an við aðrar matvælategundir,
að tryggja vinnslu þess í stór-
um stíl á frjálsum markaði, inn
an Bandaríkjanna og utan. Á
það var einig þar bent að til
framleiðslu mjölsins mætti
nota ýmsar þær fisktegundir
sem í dag væru lítt eða ekki
veiddar sökum þess að markað
fyrir þær skorti, svo sem ýms-
ar karfategundir. Við það
myndi afkoma útgerðarfyrir-
tækja batna og heildaraflinn
aukast. Veiðarnar yrðu líka síð
ur árstíðabundnar en verið
hefði. Var það sérstaklega und
irstrikað að bandarísk veiði-
skip hirtu ekki að jafnaði
nema um helming þess afla sem
um borð kæmi vegna þess að
afgangurinn væri fiskur, sem
talinn væri óseljanlegur. Og í
öðrum fiskveiðilöndum væri
þó nokkur hluti aflans ekki
nýttur af sömu ástæðum.
Á það var einnig drepið á
fundum þingnefndarinnar að
þótt vissulega fælust miklir
möguleikar í fiskræ'ktun í söltu
vatni væri þó bæði mun ódýr-
ara og hentugra að nýta þa
fiskistofna betur, sem enn
mætti finna í mikilli mergð
á fiskimiðum Atlantsíhafsins og
Kyrrahafsins.
t
Beðið leyfis matvælaeftirlitsins
— Framleiðsla hefst í Perú.
Aðalástæða þess að fram-
leiðsla manneldismjöls hefur
ekki fyrr hafizt í Bandaríkj-
unum er sú að Matvæla- og
lyfjastofnunin þar í landi (Food
and Drug Administration) hef-
ur ekki enn veitt leyfi sitt til
þess að setja mætti mjölið á
markaðinn, þar sem bandarísk-
ar heilbrigðisreglur banna að
fiskúrgangur sé notaður til
manneldis þar í landi. Eftir að
fyrrgreind lög um stofnun
manneldismjölsverksmiðja á
vegum ríkisins voru samþykkt
er talið að matvælaeftirlitið
muni innan skamms breyta af-
stöðu sinni og leyfa frjálsa sölu
á þessari nýju fæðutegund.
Eru það ekki sízt fulltrúar
heilbrigðismálastofnunarinnar,
FAO, og Barnahjálpar Samein-
uðu þjóðanna sem hafa hvatt til
þess að nauðsynleg framleiðsla
og söluleyfi væru veitt svo út-
flutningur geti hafizt á mjöl-
inu og til þess að bæta úr mat-
. vælaástandinu í þróunarlöndun
um. Mundi sá útflutningur í
upphafi fynst og fremst vera á
vegum hjálparáætlana Banda-
ríkjastjórnar. FAO og Barna-
hjálp SÞ stofnsettu slíka mann-
eldismjölverksmiðju 1958 í
Chile, en rekstur hennar hefir
gengið erfiðlega.
Nokkur bandarísk efnaiðn-
aðar- og matvælafyrirtæki hafa
einnig nýlega hafið undirbún-
ing að framleiðslu manneldis-
mjöls utan Bandaríkjanna, í
Suður-Ameríku, þar sem mat-
vælaskortur er víða mikið
vandamál. f Perú er nýlega haf
in bygging slikrar verksmiðju,
sem notast við framleiðsluað-
ferðir VioBin Corporation í
Montricello í Illinois. For-
stjóri þess fyrirtækis komst
svo að orði í skýrslu til þing-
nefndarlnnar bandarísku, að
fyrirtæki sitt væri fúst til þess
að láta hvaða aðilum sem væri,
utan Bandaríkjanna sem innan,
í té vélar og tæknikunnáttu til
framleiðslunnar. Kvað hann
fyrirtækið treysta sér til þess
að framleiða hina nýju fæðu-
tegund helmingi ódýrar en
fram kom í fyrrgeindum út-
reikningum sérfræðinga Banda
rikjastjórnar. Á fundum þing-
nefndarinnar skýrðu margir að
ilar bandaríska fiskiðnaðarins
og sjávarútvegsins frá áliti sínu
á málinu og var það skoðun
þeirra allra að hér væri um
mikilvægt hagsmunamál að
ræða fyrir Bandaríkin sem fisk
veiðiþjóð og bæri að koma mál
inu sem fyrst í framkvæmd.
Ný framleið'slugrein íslenzks
sjávarútvegs?
Áhugi okkar fslendinga á
þessu efni sprettur af tvennu.
1 fyrsta lagi er eðlilegt að við,
sem ein mesta sjávarútvegsþjóð
álfunnar, fylgjumst náið með
öllum nýmælum í vinnslu sjáv-
arafurða, könnum nýjar leiðir
í því efni að gera fjöibreyttari
vöru úr því fiskmeti sem hér
kemur á land. Því er eðlilegt að
rannsóknarstofnanir sjávar-
útvegsins og aðilar fiskiðnaðar-
ins okkar fylgist náið með til-
raununum og framleiðsiu mann
eldismjöls, hvar sem er í heirn-
inum. Ýmsir íslendingar hafa
lengi haft áhuga á þessu máli
og þegar fyrir síðustu styrjöld
gerðu sumir þeirra tilraunir
með framleiðslu manneldis-
mjöls og sýndu í því efni at-
hyglisverða framsýni. Rann-
sóknarstofnun fiskiðnaðarins
hefur síðustu árin gefið þessu
máli mikinn gaum og hefur for
stöðumaður hennar, dr. Þórður
Þorbjarnarson m.a. ritað at-
hyglisverða ritgerð um fram-
leiðsluaðferðir VioBin fyrir-
tækisins bandaríska, sem fyrr
er á minnzt, eftir kjmnisför
vestra.
í öðru lagi hljótum við fs-
lendingar að veita því verð-
skuldaða athygli, sem mikil
fiskveiðiþjóð, ef hér tekzt að
skapa nýtt og raunhæft vopn í
baráttunni við hungur og skort
í veröldinni. Aðstoð okkar við
þróunarlöndin er enn á byrj-
unarstigi. En enginn efast um
hug þjóðarinnar í því efni. Það
sýndu undirtektirnar, er á döf-
inni var fjársöfnun „Herferðar
gegn hungri“ betur en orð fá
lýst. Við þurfum að koma fram
lagi okkar til þróunarlandann*
á fastari grundvölL Og þar sýn-
ist fátt hentugra en fram-
leiðsla þeirra fæðuefna, sem
bezt eru talin til þess fallin að
vinna bug á hungrinu 1 hinum
frumstæðu löndum.
Þessvegna er eðlilegt að við
Islendingar fylgjumst náið með
þróuninni í þessari nýju fram-
leiðslugrein. Ástæðulaust er að
vísu að sýna þar of mikla bjart
sýni, því enn skortir upplýsing
ar um ýmsa þætti dæmisins,
m.a. hvað framtíðarmarkað fyr
ir þetta nýja fæðuefni snertir
í þróunarlöndunum, þar sem
mjög hefðbundnar venjur ríkja
í matvælamálum. Og enn er
ekki vitað hvort íslenzkt hrá-
efni er t.d. samkeppnisfært fyr
ir slíka framleiðslu, að því er
varðar verðið.
Engu að síður er hér um nýj-
ung að ræða sem vissulega er
þess virði að henni sé gaumur
gefinn og sú reynsla notfærð,
sem aflað er þessi misserin í
bandaríska fiskiðnaðinum og
fiskiðnaði annarra nágranna-
þjóða. ,
G. G. S.
2
LESBÓK BARNANNA
LESBÓK BARNANNA
3
Þá taldi hann asnana
strax aftur og nú voru
þeir tíu!
„Þetta eru galdrar og
gjörningar", hrópaði
vesalings maðurinn. „í
hvert skipti sem ég fer
á bak, missi ég einn asn
ann og um leið og ég
slíg af baki kemur hann
í leitirnar aftur. Ég held
að það sé vissast, að ég
gangi það sem eftir er
leiðarinnar, svo að ég
geti verið viss um, að
allir asnar mínir séu vis
ir “
Svo gekk vesalings
maðurinn alla leiðina
heim og rak asnana tíu
á undan sér.
Prófhræddir apar
PRÓFHRÆÐSLAN hrjá-
ir fleiri en mannabörn.
Dýrasálfræðingar, sem
gert hafa ýmsar tilraunir
á öpum, vita mörg dæmi
þess, að aparnir voru
mjög spenntir á taugum
áður en þeir áttu að leysa
ákveðin verkefnL
Sampaninn Mimi
þvoði sér aftur og aftur
um hendurnar meðan
hann beið eftir að röðin
kæmi að sér. Annar, sem
hét Koko, fékk í magann
þá daga, sem hann átti
að ganga undir prófin.
Ef honum mistókst við
fyrstu verkefnin, gat
hann orðið alveg miður
sin, það sem eftir var
dagsins. Þá hoppaði hann
um á einum fæti og lamdi
veggina til að gefa
gremju sinni útrás. Við-
brögð einstakra apa við
því að „falla“ á prófi, eru
mjög misjöfn og einstakl
ingsbundin.
Einn sneri baki við
prófborðinu og neitaði að
reyna aftur ef honum
mistókst, annar barði
höfðinu stöðugt ofan í
gólfið.
Samkeppnin hefir mik
il áhrif á apana rétt ems
og mennina. Þess eru
dæmi, að api, sem ekki
hafði sýnt verulegan
áhuga, tók að leggja sig
allan fram, þegar hann
sá félaga sína leysa verk
efnið og fá ávexti að
launum.
Gosi
Mikill fuelavinur.