Morgunblaðið - 19.07.1968, Page 20

20
MOKGUNBLAÐIÐ, FÖSTUDAGUR 19. JÚLÍ 1968
Ódýr dilkalifur
Seljum næstu daga ódýra dilkalifur frá kr. 40,00 per kg.
Nýtt hvalkjöt kr. 28,00 per kg, svið og folaldakjöt.
Afurðasala Reykhússins h.f.
Skipholti 37 — (Bolholtsmegin), sími 38567.
Lokað vegna sumarleyfa
Verkstæðið verður lokað vegna sumarleyfa 22. júlí
til 6. ágúst.
Þ. JÓNSSON & CO.
Brautarholti 6.
Hef opnað hárgreiðslustofu
í sambandi við snyrtistofuna ÍRIS Hverfisgötu 42
Sími 13645.
ESTER VALDIMARSDÓTTIR.
Hafís og músarholu sjónarmið
ÞEGAR gengisbreytingar hafa á
undanfarandi áratugum verið
framkvæmdar á íslandi, hefir sá
háttur ávalt verið á hafður, að
allir þeir kaupsýsluaðilar, er átt
hafa birgðir verzlunar- og iðnað-
arvarnings, hafa verið til þess
skyldaðir að selja slíkar birgðir
á hinu svokallaða „gamla verði“.
Hagfræðin viðurkennir það
lögmál, að í hvert sinn sem inn-
kaupsverð vöru hækki, — en
gengislækkun þýðir hækkun jin
kaupsverðs, alls erlends varn-
ings og hráefnis, — þá beri að
hækka söluverð allra vörubirgða
til kaupenda, og skuli hækkunin
nema því er innkaupsverðið á
sama varningi og hrávöru hækk-
ar, þannig að vörubirgðir fyrir-
tækis haldist óskertar að magni.
Á íslandi hafa öfundin og
heimskan hinsvegar fengið að
ráða, þannig að jafnvel stjórn-
málamenn, sem vissu hvað var
rétt, þorðu ekki að standa á
sannfæringunni, heldur létu und
an skammsýnum kröfum hinna
illgjörnu og öfundsjúku um að
„hinir ríku mættu ekki verða rík
ari“ og hagnast á gengisfelling-
unni, — eins og það hefir verið
látið heita.
Það lá í augum uppi fyrir þá
sem vildu, og höfðu þekkingu til,
að skilja, að þetta orðalag var
byggt á blekkjandi notkun
talna, sem áróðursmenn þjóðnýt-
ingarstefnu notfærðu sér og
stefnu sinni til framdráttar með
lævísum aðferðum, í því augna-
miði að murka lífið úr verzlunar
og iðnaðarfyrirtækjum í einka-
eign með markvissum hætti,
enda þessi aðferð gamalkunn frá
járntjaldslöndunum, svo ríkið
gæti yfirtekið allt fyrir ekkert,
eins og gerist þar þegar fyrirtæk
in voru komin í strand og aðeins
ríkið til að kaupa.
Þetta er nú komið langleiðina
hér, því fyrirtækin í verzlun og
iðnaði og einnig þjónustufyrir-
tæki hafa smám saman verið að
ganga sig upp að hnjám, vegna
skorts á afkomumöguleikum,
teknum af þeim niðurskurði á
nauðsynlegri álagningu. — Segir
hinn ískyggilegi vöxtur gjald-
þrota hjá fyrirtækjum sína sögu
um þetta.
Við það að þurfa æ ofan í æ,
að selja vörubirgðir sínar á
„gamla verðinu", og búa svo við
ströng verðlagsákvæði (verð-
þvingun) lengstum, sem fyrir-
byggja ágóða (gróða eins og það
heitir), til að vega upp á móti
rýrnun birgða, hafa fyrirtækin
smátt og smátt tapað fjármagni
sínu, og þannig misst lífsblóð
sitt. — Peningarnir eru afl þess
sem gera skal, og þeir verða að
græðast til að verða nokkurn
tíma til. Þeir eru hinsvegar nú
að mestu í eigu alllskonar sjóða
(og bankastofnana, eða stjórnað
af þeim) þ.e. í opinberri eða hálf
opinberri eigu, — en ekki hjá
fyrirtækjunum, sem sárvantar
rekstursfé.
Þegar menn í eymd og volæði
tala um að flýja land, þar sem
einkarekstur atvinnufyrirtækja
geti ekki þrifizt á íslandi, þá er
það þetta, sem menn eiga við.
FjármagnsmyndMn í fyrirtækj-
um á íslandi, þótt þau séu eins
vel rekin og unnt er, er varla til,
og mest fyrir áþján, en ekki fyrir
óhagsýni. Ef menn halda að ís-
lenzkir kaupsýslumenn kunni
ekki að reka sín fyrirtæki þá
lýsir það meiri heimsku en
nokkru tali tekur, því erlendir
kaupsýslumenn, sem heyra um
aðbúð og skilyrði hinna íslenzku
starfsbræðra sinna hafa sagt, að
sú álagning, sem þeir hafa,
myndi ekki nægja þeim, þótt okk
ar kaupsýslumenn hafi getað
lifað þetta af ennþá — sjá þó at-
hugasemdina um gjaidþrot fyrir
tækja hér að ofan.
Landsfólkið getur orðið svo
grimmt (og grimmd er þetta og
ekkert annað) gagnvart þeim,
sem þjóna því sem kaupsýslu-
menn og iðnaðarframleiðendur,
að þessir menn geta fyllzt von-
leysi og uppgjöf, og langað til að
losna úr áþján hinna óþolandi
starfsskilyrða, sem þeir flestir
búa við.
Þessu skyldi almenningur ekki
gleyma þegar stagazt er á því,
að bezt sé og lífvænlegast að
stunda atvinnurekstur á íslandi.
Flestum þykir vænt um landið
sitt, en því skyldi enginn rugla
saman við, hvað er sannleikur-
inn um framkomu fólksins í land
inu hvað við annað.
En það er eitt, sem menn hafa
ekki athugað, sem er alvarlegt
fyrir allt landsfólkið í sambandi
við þetta mál: í dag hafa fá eða
engin fyrirtæki í landinu fjár-
magn til þess, að halda þann lag-
er af neyzluvörum, eins og mat
og fóðurvörum, olíu til hitunar,
benzíni, efnivöru til iðnaðar-
framleiðslu o. m. fl., sem telja
ber nauðsynlegt af öryggisástæð
um einum saman, að til séu í
landinu.
Ef styrjöld skylli á snögglega,
eða ef hafísinn lokaði öllum sigl-
ingaleiðum til landsins, þá gæti
það orðið afdrifaríkt fyrir lands-
lýðinn, að þröngsýnin og heimsk
an, sem ræður málum á íslandi,
hefði orsakað það að fyrirtækin
í landinu væru of máttlaus til að
geta átt fyrirliggjandi þær vöru-
byrgðir og nauðsynjar, sem lífs-
nauðsynlegar eru til að geta hald
ið lífinu í landsfólkinu, nema
örskamman tíma. Þótt gripið
yrði þá til örþrifaráða, er óvíst
að slíkt myndi duga til að forða
neyð og skorti, og jafnvel mann-
felli, ef illa tækist til.
Það er gott að stofna hafís-
nefnd á íslandi, en óvíst er að
slíkt dyggði eða dugi, eins vel
og skynsamleg tilhögun viðskipta
mála þjóðarinnar, ef í nauðirnar
ræki.
Ófrelsið í þessum málum get-
ur hitt þjóðina sjálfa illa, ef ekki
er rétt á hlutina litið í tíma.
Ef málið er íhugað í alvöru þá
hefir þjóðin raunveru'lega ekki
efni á ófrelsinu í álagningarmál-
unum. Þótt enginn virðist sjá það
þá verður slíkt ástand aðeins til
að skapa áhættu, svo óþægindin,
sem öllum virðast dulin, séu
ekki nefnd. Það er oft svo, eins
og viðurkennt er af glöggum
mönnum, að ef reynt er að fá
hlutina ódýrari en þeir raun-
verulega kosta, geta þeir orðið
dýrari í reyndinni, þótt allir
haldi að þeir séu að spara ósköp-
in öll.
Það sem þarf að gerast er að
láta víðsýnni sjónarmið ráða, og
herða sig upp í að kasta „músar-
holusjónarmiðumim" fyrir borð,
svo hægt sé að fá ráðið bót á
ástandinu, sem er landsfólkinu
til óþurftar, þótt enginn þykist
sjá það.
Lokað vegna sumarleyfa
frá 22. júlí til 12. ágúst.
AGNAR NORÐFJÖRÐ & CO. H.F.
Jeppi óskast til leigu
um mánaðartíma (helzt) dísil. Þeir, sem áhuga hafa
eru beðnir að snúa sér strax til Raunvísindastofunar
Háskólans, síma 21340.
Raunvísindastofnun Háskólans.
Rýmingarsala
m. a. dömusumarblússur, herrasportpeysur og sport-
blússur, telpnapeysur, stretchbuxur og gallabuxur, /
drengjaskyrtur, sportblússur, peysur og fleira.
Verzlunin Fífa, Laugavegi 99,
(gengið inn frá Snorrabraut).
L0K4Ð
Skrifstofan verður lokuð mánudaginn 22. þ.m. vegna
skemmtiferðar starfsfólksins.
TOLLST J ÓR ASKRIFSTOF AN.
Brauðborg, Njálsgötu 112
Við seljum smurt brauð, heitar súpur, kaffi, te, öl
og gosdrykki. — Reynið síldina okkar.
BRAUÐBORG
Símar 18680 og 16513.
L
Sveinn Ólafsson,
Silfurtúni.