Morgunblaðið - 08.08.1968, Blaðsíða 11

Morgunblaðið - 08.08.1968, Blaðsíða 11
MORGUNÍBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 8. ÁGÚST 1968 11 Úll skilyrði til þess að minkabú geti orðið arðvænleg atvinnugrein hérlendis * - rætt við Asberg Sigurðsson, sýslumann Þegar illa árar til lands og sjávar velta menn oftast meira fyrir sér en ella, hvaða leiðir séu færar til þess að auka á fjölbreytni íslenzkra atvinnu- vega og reisa þeim traustari skorður. I þeirri viðleitni sýn- ist sitt hverjum, en gjarnan er litið til nágrannalanda okkar í leit að nýjum hugmyndum. Nú þegar enginn markaður er fyrir skreið okkar íslendinga og þar af leiðandi ekki hægt að nytja slæman fisk og smáan sem áður í annað en fiskimjöl, mun sú spurning leita á huga margra hvort þar sé um að ræða einu færu leiðina. Ef litið er tii nágrannaþjóða okkar, kemur í ljós, að þeim tekst að nýta til muna betur fiskúr- gang og fisk sem er lítt seljan- leg neyzluvara, og þar fá sjó- menn til muna betra verð fyrir þessa vöru, heldur en fiskimjöls verksmiðjur kaupa hana á hér- lendis. I stað verksmiðjanna hafa þeir minkabú, sem er víða orðin umfangsmikil búgrein og arðvænleg. Með vaxandi velmeg un hefur eftirspurnin eftir loð- feldum minksins stöðugt aukizt, þótt segja megi að verðsveiflur séu á þeim markaði, eins og flest um öðrum. Svo sem er alkunnugt, var minkaeldi bannað með lögum á íslandi 1951, en hafði þá verið starfrækt sem búgrein um nokk- urn tíma með fremur óálitlegum árangri. Þó ber þess að geta, að árið 1951 voru aðeins eftir fá minkabú í landinu og rekstur þeirra kominn í fast og gott horf. Árið 1949 tókst íslending- um að framleiða verðmætustu minkaskinn sem komu á markað- inn í London. Því hefur verið hreyft á AI- þingi nú undanfarin ár hvort ekki væri eðlilegt að leyfa minka rækt á nýjan leik, og hafa tals- menn þess m.a. bent á þá góðu reynslu sem Norðurlöndin hafa af þessari búgrein og að mögu- leikar fslendinga eru jafnvel enn meiri og betri. En málið hef- ur fengið fremur dræmar undir- tektir þingmanna, sem virðast fyrst og fremst hafa í huga þá slæmu reynslu sem við fengum fyrr á árum, og þá miklu plágu sem villiminkurinn hefur verið náttúru landsins. En rétt er að minnast þess, að minkarækt 1951 og 1969 eiga fátt sameiginlegt nema nafnið, og þá ekki sízt sú hlið þeirra mála, sem lýtur að gæzlu dýranna og öryggi á út- búnaði búra og húsa. Einn skelegasti talsmaður þess að minkarækt verði aftur leyfð á fslandi og sá maður sem mun hafa einna mesta þekkingu á þessum málum af hérlendum er Ásberg Sigurðsson sýslumaður Barðstrendinga og fékk Mbl. hann til að svara nokkrum spurn ingum um þetta mál: Mikilvægur atvinnuvegur á Norðurlöndum. — Hver er reynsla t.d. Norð- urlanda af minkarækt? — f stuttu máli sagt, hefur minkarækt á Norðurlöndum þró ast og vaxið á þann veg, að æv- intýri er líkast. Norðurlöndin hafa tekið for- ustuna í heiminum í þessu sviði og framleiddu árið 1966 um 40 prs af öllum minkaskinnum í heimin- um eða 9,3 milljónir skinna. Heimsframleiðslan það ár var tal in 23,4 milljónir skinna. Verð- mæti þessarar framleiðslu mun hafa verið um 1000 milljónir danskra króna, eða um 7.500 milljónir íslenzkra króna. Síðan við bönnuðum minka- rækt á íslandi um árið 1950 hafa Nörðurlandaþjóðirnar 20. faldað framleiðslu sína á minkaskinn- um. Á sama tíma hefur heims- framleiðslan áttfaldast, eða úr 3 milljónum skinna í 23,4 milljón- ir, árið 1966. Norðurlandaþjóðirnar hafa sem sagt byggt upp þennan at- vinnuveg á þeim árum, sem við eru helztu minkaræktarlönd heimsins, skapa hér hinsvegar ýmis vandamál sem við þyrftum ekki að glíma við. Mikil vetrar- frost eru líka óheppileg því þá frýs fóðrið fljótt, og einnig skap- ast erfiðleikar á brynningu dýr- anna. í öðru lagi höfum við svo þjóða mest af ódýru og góðu fiskifóðri, sem er uppistaðan í fóðri minkanna. Úr dönsku minkabúi. Nýtízku fóðurvagni er ekið um ganginn og fóðrinu sprautað ofan í búrin. minkanna, og hafa auk þess hent ugt loftslag. Norðurlandaþjóðirnar hafa Vestfjörðum og á Norðurlandi, þar sem mikill sumarafli er, hafa hér sérstöðu. — Þessi lands- svæði hafa einnig hvað mesta þörf á nýjum atvinnugreinum. Ekki er til betra fóðir fyrir minka en smáfiskur sem settur er í hakkavél eins og hann kem- ur fyrir upp úr sjó. Dreifbýli landsins stendur nú mjög höllum fæti og nauðsyn- legt er að koma þar upp nýj- um atvinnugreinum til að auka og styrkja byggðina. Ný útflutn ingsatvinnugrein, eins og minka rækt á hér sérstaklega rétt á sér. Ódýr fóðuröflun — Hver er aðallega mismun- urinn á íslandi og hjá öðrum Norðurlandaþjóðum á fóðuröfl- un fyrir minkarækt? — Öll Norðurlöndin verða að flytja inn frá öðrum löndum fisk úrgang vegna minkaræktar sinn ar og kaupa fyrir erlendan gjald eyri. Árið 1966 fluttu t.d. Sví- þjóð inn um 45 þús. tonn, Finn- land um 50 þús. tónn, Danmörk 50 þús. tonn og Noregur um 15 þús. tonn, eða samtals um 160 þús. tonn. Er það um helming- ur af þeim fiskúrgangi sem at- vinnugreinin þarf nú á að halda yfir árið, miðað við að 50% af fóðrinu sé fiskúrgangur. Verulegur hluti af innflutn höfum bannað minkarækt. Þessi Stór minkabú heppilegust ! ingnum til Svíþjóðar og Finn mikli framgangur minkaræktar á j f hvaða formi telur þú, að 1 lands kemur a'ð vísu frá Noregi, Norðurlöndum byggist aðallega minkabú ættu að vera, og hvar en annars er flutt inn fiskifóð- á því, að þau hafa aðgang að teldir þú heppilegast að reisa ur frá Þýzkalandi, Hollandi, miklu fiskifóðri, sem er aðalfæða ! þau? 1 Engiandi, Kanada og íslandi. — Ég tel, að við ættum að | Þessi innflutningur kostar- koma upp stórum minkabúum af gjaldeyri, mikinn flutningskostn- fullkomnustu gerð, sem væru | að og loks mikið frystrými í komið upp víðtækri rannsóknar-1 eign fleiri manna og rekin á | hraðfrystihúsum, sem minka- starfsemi í þágu þessarar bú- hlutafélags- eða samvinnugrund' bændur hafa orðið að byggja greinar og byggt hana upp á velli. f stórum búum er hægt að í eingöngu til þess að geyma fisk- fræðilegan hátt með víðtækri leiðbeiningarstarfi ráðunauta, sem starfa á vegum samtaka minkabænda. Minkaræktin hef- ur fengið minni opinberan stuðn ing eða styrki en nokkur önn- ur búgrein í þessum löndum en hefur hinsvegar vaxið meira en nokkur önnur. Það eru t.d. fleiri minkar á Norðurlöndum en nautgripir o.g svín, eða árið 1966 13,1 milljón minkar, á móti 8,1 milljón svína. Minkaræktin er aðallega rek- nin úti á landsbyggðinni í nám-|koma fyrir meiri vélakosti og | úrganginn, en 80% af fóður- unda við fiskibæina. Minkabænd hagræðingu og sérstaklega aðiþörfinni er frá júlí til áramóta. ur eru víða mátrtarstoðir í sín- þjálfa unga menn til starfa íí Á íslandi fellur til um 100 um sveitarfélögum og búgreinin þessari atvinnugrein. Þessi bú iþúsund tonn af fiskúrgangi ár- nýtur álits og virðingar, sem j ætti að reisa nálægt verstöðv- j lega, sem notaður er í fiski- þýðingarmikill gjaldeyrisat- um íandsins í nánum tengslum mjölsvinnslu. Dragist skreiðar- vinnuvegur. við frystihúsin sem geta mynd- | og saltfiskverkum saman, eins og Víðtækt samstarf er á millijað fóðurblöndunarstöðvar, sem horfur enu á eykst þessi fiskúr- Norðurlandaþjóðanna á sviðijundir forstöðu sérmenntaðra gangur stórlega. minkaræktarinnar. Þannig hafa|manna blanda fóður fyrir mörg Á 100 þúsund tonnum af fisk- þær sömu mat- og gæðareglur, minkabú á nærliggjandi svæði. lúrgangi mætti framleiða um 3 reka sameiginlega auglýsinga- ! Hin mörgu hraðfrystihús á milljónir minkaskinna, sem gætu og sölustarfsemi og nú nýlega hafa þær byrjað á sameiginleg- um innkaupum á fóðri. Er þetta víðtæka samstarf og samvinna Norðurlandanna algert eins- dæmi og mjög til fyrirmyndar. Góð skilyrði hérlendis — Hvernig mundu skilyrði til minkaræktar vera á Islandi? — ísland er eina landið sem liggur að heimskautsbaugnum, sem ekki hefur minkarækt. Mink urinn er heimskautadýr og þrífst bezt í norðlægum löndum. Veður far á íslandi er mjög hagkvæmt. Hér er loftslag hvorki mjög kalt á vetrum eða mjög heitt á sumr- um. Miklir sumarhitar orsaka oft fóðureitrun í minkabúunum. Fari lofthiti ekki fyrir 20° á Celsíus, þarf ekki að óttast slíkt. Sumarhitarnir á Norðurlöndum, Kanada og Bandaríkjunum, sem Nýtt og reisulegt minkabú í Danmörku. gefið um 1800-2000 millj. kr. í gjaldeyri, eða svipað og allur frystur fiskur, fryst rækja, hum ar og síld hafa gefið hin síðari ár, miðað við núverandi gengi. Að vísu er aðalveiði okkar af þorski á vetrarvertíð, en aðal- neyzlutími minkabúanna er frá byrjun júlí til nóvemberloka. Það þyrfti því að geyma veru- legan hluta af fiskúrgangi frá vertíðinni og fram á haust. Breyttur útbúnaður búranna. — Nú er mikið talað um hugs- anlega hættu þess, að dýr slyppu úr búrum? — Hér gætir mikils misskiln- ingi almennt. Útbúnaður ný- tízku minkabúa er allur annar en hér var á árunum fyrir stríð. Almennt er nú farið að hafa minkana í stórum skálum, sem eru algerlega dýr-heldir, þó að dýr kynni að sleppa út úr búri sínu í skálanum. Þá er auk þess oftast dýrheld ytri girðing um skálana. Við höfum mikla reynslu í að byggja allskonar útihús sem þola íslenzkt veðurfar, bæði til sjávar og sveita. Hér verðum við að gera strangar kröfur um út- búnað allan. Þá er engin hætta á að minkur sleppi, nema þá að sérstakar náttúruhamfarir eigi sér stað, jarðskjálftar eða því um líkt. En jafnvel þótt minkur sleppi úr minkabúi, er hann mjög auð- veiddiur næstu daga og vikur, þar sem hann heldur sig jafnan í ná munda við búið. M-irgskonar úr- ræði eru til að fanga hann lif- andi, þótt ekki sé beitt á hann hundi eða byssu. Svipaður stofnkostnaður — Það hefur einnig verið talað um að stofnkostnaður minkabúa væri mjög hár? — Á þessu er að sjálfsögðu engin reynsla hér á landi. Ekki |má spara er lífdýrin eru keypt. i Við þurfum að tryggja okkur úr vals lífdýrastofn í landinu. Vegna jmikils verðfalls haustið 1966 var jhægt að kaupa lífdýr á mjög hagstæðu verði í fyrra og í sum- ar, en nú hefur verðið almennt hækkað aftur. Að öðru leyti mun stofnkostn aður minkabúa svipaður og stofn kostnaður við fjós eða fjárhús, miðað við svipaðar brúttótekjur. Framleiðslan seld á uppboðum — Mundi ekki vera erfitt að afla markaða fyrir minkaskinn — Nei, það er öðru nær. Minkaskinn eru náttúru (pro- dukt) vara, sem er heimsþekkt. Skinnin eru flokkuð og metin og síðan seld á alþjóðlegum uppboð- um. Óunnin skinn eru flutt toll- ! frjálst mil'i landa. Uppboðið í Kaupmannahöfn selur t.d. megnið I af skinnum Finnlands. Þar er I stærsti uppboðsskáli í Evrópu. j Líkiegt er, að Danir vildu selja fyrir okkur, ef við hefðum góða vöru. Uppboðin í L' ndon, Osló, , Stokkhólmi eða í Kanada og | Bandaríkjunum koma hér einn- , ig til greina. Norðurlönd hafa ! sameiginlegar mats- og gæðaregl Framhald á hls. 16 Séð inn í minkabú. Svo sem sjá má eru dýrin höfð í búrum í sleppi ekki út. húsinu til að tryggja að þau

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.