Morgunblaðið - 29.08.1968, Qupperneq 19

MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGUR 29. ÁGÚST 1968
19
Lít á alla sem jafningja
— segir Sonja Haraldsen krónprinsessa Norðmanna
— TRÚLOFUNARTÍMINN
hefur verið mjög ánægjuleg-
ur, en í mörgu að snúast og
mikil viffbrigði að þurfa að
taka upp konunglegar siða-
venjur. En áhugi fóiksins og
gleði hafa haft mikil áhrif á
mig, sagði Sonja Haraldsen í
viðtali við dagskrárstjóra
norska útvarpsins. Konungs-
setrið að Skaugum verður
óbreytt frá því sem fólk man
það frá fyrri tíð. Aðeins íbúð
inni verður breytt smávegis,
og sagði hún gagnrýni þá,
sem fram hefði komið á breyt
ingunum „dálítið ósann-
gjarna".
— Já, sagði Sonja, — þetta
hafa verið gleðidagar þótt í
mörgu vseri að snúast og
mörg verkefnin að leysa. En
við höfum einnig fengið
tsekifæri til að vera saman og
það hefur verið ákaÆlega
mikilsvert.
— í hverju hefur vinnan
aðallega legið?
— Fyrst og fremst allskon
ar framkvæmdaratriði, sem
alltaf koma upp við svona
tækifæri, og það að taka upp
konungJegar sáðareglur, svona
allt í einu, reynir líka á taug-
arnar. Þessu hefur maður
ekki átt að venjast daglega.
\ — Hvað viljið þér segja
um ferðalög ykkar?
— Þær stundir, sem hafa
verið hvað ánægjulegastar á
þessuim tíma hafa veyið þær,
sem við eyddum í ferðalög
um landið. Áhugi fólksins og
gleði hefur snortið mig djúpt.
— Hefur yður borizt mörg
bréf?
— Jú, það má nú segja.
Pósbkassinn hefur verið full-
ur á hverjum degL
— Hvers konar bréf hafa
þetta verið?
— Sem betur fer hafa þau
lang flest verið mjög vinsam-
leg, en nokkur hafa þó ver-
ið óvingjamleg, og þá oftast
nafnlaus.
— Hafa þessi nafnlausu
bréf haft mikil áhrif á yður?
— Ja, hvað skal segja, í
fyrstu snerta þau mann auð-
vitað mikið, en með tíman-
um venst maður að taka
þessu eins og hverju öðru.
Það er óhjákvæmilegt, að
maður fái slík bréf.
— Það fer víst varla á
milli mála, að þér hafið orð-
ið varar við þá gagnrýni, sem
fram hefur komið vegna orð-
róms um að þér ætlið að
kaupa húsgögn og fleixa frá
Danmörku?
— Jú, vissulega hef ég
heyrt þessar raddir og verð
að segja, að þær eru vægast
sagt ósanngjarnar. Rétt er,
að ég ferðaðist til Danmerk-
ur, en það var aðallega til að
fá hugmyndir og nánast sagt
til að átta sig á hlutunum. En
að ákveðið sé að ráða dansk-
an arkitekt er ranghermi, það
verða norskir arkitektar og
norsk fyrirtæki, sem verður
falið að vinna allt, sem til
þarf að Skaugum.
— Hvað viljið þér annars
segja um nýja heimilið yðar
að Skaugum?
— Þar verður öllu fyrir-
komið eins og fólk man það
frá fyrri tíð. Það verða að-
eins smáar persónulegar til-
færingar og breytingarnar
verða aðallega á íbúðinni,
þ.e. svefnherberginu og bað-
inu á fyrstu hæð auk dag-
stofunnar. Annars verður
allt með sama sniði og áð-
ur.
—' Getið þér lýst nokkuð
hvers konar breytingar þetta
verða?
— Hvað bygginguna sjálfa
snertir verða engar breyting-
ar, heldur er hér í rauninni
aðeins um að ræða að skipta
um áklæði.
— Á þessurn 163 dögum
(trúlofunartímanum) hafa
næstum da-glega staðið yfir
blaðaskrif um giftinguna.
Hefur þetta haft mikil áhrif
á yður?
— Það er auðvitað ljóst að
maður hefur fylgzt með þeim
og þau hafa sín áhrif á
mann. En ég er mjög undr-
andi og hrærð yfir viðbrögð-
um fólks um land allt. Að
gagnrýni skyldi koma fram
er skiljanlegt, en ég er líka
þakklát fyrir allar björtu
hliðarnar.
— Teljið þér að yður verði
vel tekið, sem norskri krón-
prinsessu?
— Það fer auðvitað eftir
hverjum og einum, en í mín-
um augum eru allir menn
jafningjar; ég mun reyna að
gera mitt bezta og það er
undir fólkinu sjálfu komið
hvernig það tekur mér.
— Hvert teljið þér helzta
hlutverk yðar sem krón-
prinsessa Noregs?
— Fyrst og fremst að leit-
ast við að vera stoð og stytta
eiginmanns míns. Annars er
auðvitað dálítið erfitt að
lýsa því að svo komnu máli
hvernig krónprinsessa á að
vera.
— Nú hefur krónprinsinn
sjálfur sagt, að þér eigið
fyrst og fremst að vera eigin-
kona 'hans og því næst krón-
prinsessa Noregs. Hvað seg-
ið þér um þessi orð hans?
— Ég geri mér það full-
komlega ljóst, að staða mín
verður erfið á margan hátt
en jafnframt er hún mér ákaf
lega kær og þýðingarmikil.
Hún verður ólík þvi, sem ég
á nú að venjast, en gefur
mikla möguleika.
— Nú eru mörg ár liðin frá
dauða Mörtu krónprinsessu.
Ég geri ráð fyrir að hún sé
yður fyrirmynd á ýmsan
hátt?
— Því miður gafst mér
aldrei tækifæri til að hitta
hana. Ég var ung að árum,
er hún lézt, en ég hetf bæði
séð mikið og heyrt um hana
og veit hversu mikil og ynd-
isleg kona hún var. Ég geri
mér líka ljósa þýðingu henn-
Sonja Haraldsen, krónprinsessa Norðmanna.
ar fyrir norsku þjóðina, og
veit, að það verður erfitt að
feta í fótspor hennar, en
gjarnan vildi ég hafa hana að
leiðarljósi.
— Hvað um þá persónu-
legu förn, sem þér verðdð að
tfæra með því að lifa að kon-
unglegri hefð?
— Ef ti'l vill verður mað-
ur að fórna einhverju af eig-
in persónuleika fyrir venj-
urnar. En það er ætlun mín
að gera heimilið að því
S’kjóli, þar sem við getum
verið frjáls og óþvinguð og
sótt styrk og endumæringu.
Mest kvíði ég þó fyrir að
þurfa kannski að hætta að
umgangast vinahóp minn
eins og skyldi. En vissulega
hlakka ég líka til að hitta
nýtt fólk í gegnum starf
mitt.
— Hvert verður fyrsta
verkefnið eftir heimkomu úr
brúðkaupstferðinni?
— Fyrsta verkefnið verð-
ur að koma reglu á búskap
okkar að Skaugum. Að vísu
verður ekki búið að koma
öllu í samt lag fyrr en um
jólaleytið.
Gestir skoða sýninguna í Saf nahúsinu. Sýnir hún nokkra
þætti í sögu safnsins og verð ur opin næstu vikurnar.
— Landsbókasafn
Framhald af bls. 15
þyrnir í auga og þau horft í
nýjan kosntað við kirkjuloftið
að kirkjugerðinni nýaflstaðinni".
En bæði Rafn og ísderuding-
ar þeir, er létu sér annt um þetta
ihál, héldu því vaíkandi við yfir
völdin, og átti Bjarni Þonsteins
son, er fyrr var getið, þar eink-
wn innangengt, því að hann var
uim þessar mundir ritari í rentu
fcammerinu. Þannig var ákveðið
með konungsúrslkurði 11. aprii
1821 að fela Möiler kaiupmanni
að útbúa húsnæði á dómkirkju-
laftimi handa stiftis bókasafns-
inu og Skjalaisafni biskupsem-
bættisins fyrir 840 ríkisdali í
silfri, er gtreiða skýldi úr fjár-
hirzlu kionun'gis. Talerverður drátt
ur varð þó á framtovæmdum, því
að húsnæðið reyndist ekki til-
búið fyrr en í nóvemibemmánuði
1825.
Ratfn og ýmsir aðrir söfnuðu
á meðan ótrauðir bókum og fé
og sendu hingað heim. í skýrslu
er Rafn lét prenta í Kaupmanna
höfn 1826 og í eru birt nöfn
134 gefenda og talia gjatfabinda
fram til ársinis 1826 sést, aðbind
in eru þá alds orðin 1545 . AÆ
Iþeim hetfur Rafn sjáltfur getfið 83
bindi, en hins vegar safnað alils
918 bindum eða 3.5 hlutum allra
bindanna. En Raifn iét ekki hér
við sitja, heldur studdi safnið atf
ráði og dláð allt til æviloka 1864
Er otft vitnað til eftirfarandi orða
hanis í brétfi 10. marz. 1963 til
stjórnar Reiersenska sjóðsins, en
þar er stjórnin hvött til að
styrkja Landsbókasafnið:
„íslendingar haifa endur fyrir
llöngu lagt svo drjúgan skerf aí
mörkium til varðveizlu og Skýr-
ingar sögu vorrar og vorrar
dönsku tungu, að vér ættum
einnig að gera það, sem oss er
unnt, til fræðslu núlitfandi og
óborinna kynslóða á fslandi.11
Dr. Finnbogi Guðimundsson
rakti svo sögu saínsins tilvorra
daga í stórum dráttum. Gat
hann þess að fyrsti landiSbótoa-
vörðurinn hefði verið Jón Árna
son og hetfði hann unnið mikið
og merkt starf. Um veruilega efl
ingu safnsins hetfði fyrist verið
að ræða er fjiárveitin/gavaldið
komst í hendur íálenzikra marm®
og farið var að veita árlega fé
til satfnsins.
1881 var Landsbókasatfnið flutt
í Allþingishúsið og var þar til
ónsins 1909. Sagði landtgbókavörð
ur að þegar kom fram að alda-
mótum 1900 hafi verið orðið
mijög þröngt um satfnið í Alþing-
ishúsinu. Benedikt Sveinisson
flutti þá á Alþingi tillögu um
að reist yrði nýtt satfnahús og
50 ára afmælis endurreists Al-
þingis þannig minnist. Var tillaga
iþessi saimþytokt. Hannes Hatf-
etein ráðlherra hafði síðan for-
uistu um húsbygginguna, en til
hennar mátti verja 160 þúsund
krónum. Hornsteinninn að hús-
inu var lagður 23. sept. 1906 og
var á hann letruð þessi orð:
Mennt er máttur. Danskur mað-
ur teiknaði húsið en fyrirtætoið
Völundur sá um smíði þass.
Þá gerði landisbókavörður
igrein fyrir vexti satfnsine. Sem
tfyrr segir var það við stofnun
um 1600 bindi, en árið 1885 var
það orðið um 20 þúsund bindi,
auk handrita. Árið 1918 átti satfn
ið um 100 þúsund bindi, en 1968
um 270 þúsund og sagði hann
að nærri léti að sáðustu tuttugu
ár hefðu bætzt við um 5000
bindi árlega. Handrit safnsims
ÁRBÓK Lamdsbókasafnsins
1967, 24. árgangur, kom út í gær
á 150 ára afmæli satfnsins.
Auk skýrslu um starfsemi
Landsbókasafnsins 1967 og
venjulegra skráa, sem hirtar eru
í Árbókinmi, eru í þessu nýja
hefti eftirtaldar greinar: Fin-n-
bogi Guðmundsson ritar um
Sveinbjörn Egilsson og Carl
Christian Rafn, Haraldur Sig-
urðsson um Joris Carolus og ís-
landskort hans, Ólatfur Pálma-
son um skrár Landsbókasafns-
ins og Ólatfur F. Hjartar um ís-
lenzka bókagerð 1887—1966, og
eru nú ura sjö þúsurnd.
í lok ræðu sinnar vék lands-
bókavörður að húsnæðismiálum
satfnsins og kvaðst fagna því að
þau mál væru nú til umræðu á
Ailþimgi og að stofmaður hetfði
verið byggimgansjóður satfnhúsa.
Þá gat landsbóikavörður þsss, að
Matthías Johanmegsen ritstjóri,
sem er formaður mafndar þeirr
ar er gerir tillogur um hvemig
1100 ára afmælis íslandistoyggðar
skuli minnst, hefði tjáð sér að
nefndin mundi veita byggingu
nýs safnahúss stuðning sinn og
mundi leggja álitsgjörð fyrir Al-
þingi í vetur.
fylgir grein hans tafla, er sýn-
ir, hve mörg rit hafa komið út
í einstökum bókaflokkum á
þessu skeiði.
Árbók Landsbókasafnsins 1967
er prentuð í Prenthúsi Hafsteins
Guðmundssonar og er 139 blað-
síður, auk fyrrgreindrar töflu.

Árbók Landsbóka-
safnsins ‘67 komin út