Morgunblaðið - 29.10.1968, Blaðsíða 11

MORGU'NBLAÐIÐ, ÞítlÐJUDAGUR 2«. OKTÖBER 1968
11
Kristján Jdhann Kristjánsson 75 ára
Kristján Jóhann Kristjánsson
forstjóri er 75 ára í dag.
29. október 1893 fæddist hann
á Kaldárbakka í Kolbeinsstaða-
herppi í Hnappadalssýslu. For-
eldrar hans voru Jóhanna Guð-
ríður Björnsdóttir og Kristján
Benjamínsson. Þriggja vikna var
Kristján Jóhann tekinn í fóstur
að Stóra-Hrauni til mó'ðurfor-
eldra sinna, Helgu Jóhannsdótt-
ur og Björns Gottskálkssonar.
Ólst hann þar upp til fjórtán
ára aldurs, er afi hans féll frá.
Þá fluttist hann til móður sinn-
ar, er misst hafði mann sinn, en
var nú gift Páli Sigurðssyni
bónda í Haukatungu.
Alsystkin Kristjáns Jóhanns
voru Björn bóndi á Kolbeinsstöð
um, látinn fyrir fáum árum,
Ingibjörg, gift Guðlaugi Jóns-
syni,. og Benjamín, en hálfsyst-
kin sammæðra, séra Sigurður
vígslubiskup Pálsson, Valgerður
og Ásta, húsfreyjúr að Hauka-
tungu, báðar látnar, og Páll,
er lézt á bamsaldri.
Sautján ára gamall fór Kristján
til trésmíðanáms í Borgarnesi og
tók sveinspróf í þeirri iðn. Stund
aði hann húsasmíði í Reykjavík,
unz hann stofnaði Kassager'ð
Reykjavíkur 1932 ásamt Vil-
hjálmi Bjarnasyni. Árið 1958 tók
hann við fyrirtækinu að fullu og
hefur rekið það sáðan ásamt Agn
ari syni sínum.
Aðalstarf Kristjáns Jóhanns
í hálfan fjórða áratug hefur ver-
ið úppbygging og rekstur Kassa-
gerðarinnar, sem býr til umbúð-
ir fyrir framleiðsluvörur lands-
manna. Hefur það orðið á þess-
um árum eitt af umfangsmestu
fyrirtækjum landsins. Um véla-
kost, skipulag, rekstur, aðbúnáð
allan og snyrtimennsku þolir
Kassagerðin samanbur’ð við það
sem bezt gerist heima og erlend-
is.
En Kristján hefur ekki látið
sér nægja stofnun og stjóm hins
umsvifamikla fyrirtækis. Maður
með slíkan félagslegan áhuga og
forystuhæfileika þurfti víðfeðm-
ari verkefni, — og þau þurftu
hans við. Hann gerðist forvígis-
maður í félagi íslenzkra iðnrek-
enda, var formaður þess í 11 ár.
Hann átti stóran hlut að stofnun
Iðna’öarbanka íslands 1952, sat í
áratug í bankaráði hans og í
stjórn Iðnlánasjóðs, en báðar
þessar stofnanir hafa reynzt lyfti
stengur íslenzkum iðnaði.
Meðan iðnaðurinn íslenzki var
að vaxa úr grasi og afla sér við-
urkenningar til jafns við aðrar
atvinnugreinar, hafði hann oft
formælendur fáa og átti við
ramman reip a’ð draga. Var það
mikil gæfa að eiga þar til for-
ýstu mann með þrautseigju
Kristjáns Jóhanns, lægni hans,
frána sjón til framtíðarinnar og
óbilandi bjartsýni.
Það er undravert, hversu mörg
um nýmælum og nytjamálum
Kristján Jóhann hefur ýtt úr
vör, varið áföllum og komið heil-
um í höfn.
Kristján hafði ekki fengizt við
flug eða flugmál, þegar ungir
áhugamenn komu að máli við
hann fyrir nærri 25 árum um
Stofnun flugfélags. En hugar-
flug hans var nógu rishátt til
þess að hann skynjaði amsúg
hins ókomna og gerðist einn af
stýrkustu máttarstólpum og stofn
éndum Loftleiða og stjómarfor-
maður fyrsta áratuginn.
í öllum sínum umsvifum og
annríki tapar Kristján Jóhann
aldrei gó'ðlyndi sínu og glöðu
geði. Gamansemi á hann í ríkum
mæli, kann kynsturin öll af
kímnisögum og segir vel frá.
Hann er altra manna glaðastur.
En vinir hans muna ekki sízt
drengskap hans, hjálpfýsi og
íljartahlýju og hina traustu,
t'ryggu vináttu. Við hann geta
vissulega átt orð Arnar í ljóða-
bréfi til Guttorms skálds. Það
tekur tryggðinni í skóvarp, sem
tröllum er ekki vætt.
Kristján Jóhann er tvíkvænt-
ur. Fyrri kona hans var Agatha
Dagfinnsdóttir. Börn þeirra eru
Agnar, forstjóri og Helga, gift og
búsett í Ameríku. Missti Kristján
konu sína 1944, eftir langvinn
veikindi. Seinni kona hans er
Eesselja Dagfinnsdóttir, systir
Agöthu, einnig mikil ágætis-
kona.
Innilegar heillaóskir flyt ég
Kristjáni Jóhanni og ástvinum
hans.
Á þeim slóðum, er Kristján
sleit barnsskónum, er fagurt til
allra átta og víðsýni mikið í
vesturveg. Þar gnæfir við himin-
jaðar jökullinn sjálfur, fegurstur
fjalla, er sól skín í heiði. Slík
útsýn hlaut að heilla hug hins
unga sveins.
Þegar litið er um öxl yfir far-
inn veg, er það deginum ljósara,
hvílík hei'ðríkja, hvilíkt víðsýni
hefur fylgt þessum framkvæmd-
anna manni allar stundir. Megi
svo enn verða um ókomin ár allt
til æviloka.
Gunnar Thoroddsen.
Það mun hafa verið árið 1948
sem ég mætti Kristjáni Jóhanni
Kristjánssyni fyrst. Þá var hald-
in sýning á framleiðslu íslenzks
fataiðnaðar í húsi við Lækjar-
götu. Þetta var víst fyrsta sýn-
ing á vegum Iðnrekendafélags-
ins af þessu tagi, og ef tii vill
hin minnsta, sem sögur fara af.
En þarna komu forustumenn
okkar þjóðar og litu á hvað gert
hafði verið í þeirra íandi, og
flestir voru fróðari, þegar þeir
fóru og sumir jafnvel hissa.
Frumkvæðið að þessari sýn-
ingu áttu menn, sem trúðu á iðn-
að á ísdandi, sem voru staðráðn-
ir í því að hasla þessari atvinnu-
grein stærri völl í landinu, nýj-
ir hugsjóna- og athafnamenn,
sem sáu yfir höfuð hinna og
gerðu það sem aðrir mundu gert
hafa einhverntíman seinna. Krist
ján Jóhann Kristjánsson var for
ingi þessara manna.
Árið 1945 var Kristján Jó-
hanin Kristjánsson, hlédrægur,
gáfaður hugsjónamaður, sveigð-
ur til forustu í Félagi íslenzkra
iðnrekenda. Hann hafði þá um
skamma hríð verið í stjórn þessa
félags, en nógu lengi þó til þess,
að menn trúðu honum bezt allra
til sóknar í málefnum hins unga
atvinmuvegs, verksmiðjuiðnaði.
Og mönnum varð að trú sinni.
Kristján hafði ákjósanlega eigin
'leika til þess að færa mál fram
til sigurs. Hin djúpstæða greind
hans, velvild til lands og manna
og óbilandi trú á framtak og
framfarir voru miklir kostir. Við
þetta bættist hve traustvekjandi
hann var og hve hógvær og jafn
framt snjall málafylgjumaður.
Hann var einnig harður í horn
að taka ef með þurfti og lét
ekki híut sinn að jafnaði. Krist-
ján er lærður trésmiður og stóð
fyrir byggingum. Hann þekkti
því vel verksvið iðnaðarmanna
og var einhver heppilegasti mað
ur er vö'l var á, einnig þess-
vegna, sem forustumaður verk-
smiðjuiðnaðarins þegar bilið óx
milli erksmiðjuiðnaðar og hand
verks.
Með Kristjáni Jóhanni störf-
uðu bæði í stjórn og sem fram-
kvæmdastjórar óvenju hæfir
menn en ég tel að þar hafi
meiru ráðið hæfileiki Kristjáns
við mannaval en heppni ein. Allt
þeitta og margt ótalið réði því að
Kristján varð driffjöðrin í ís-
lenzkum iðnaðarsamtökiim.
Ötula og ágæta menn hefur
þessi, nú annar stærsti atvinnu-
vegur þjóðarinnar átt. þó verður
varla á neinn hallað, þótt sagt
sé, að til sigurs hafi Kristján
fært trúna á íslenzkan verk-
smiðjuiðnað öðrum fremur.
f 12 ár var Kristján Jóhann
formaður Fé'lags ísl. iðnrekenda.
Á því timabili unnust margir
sigrar fyrir iðnaðinn. Einn af
þeim var stofnun Iðnaðarbank-
ans. Kristján var í bankaráði og
bankaráðsformaður í 10 ár og
hætti þá formennsku þar að eig-
in ósk. Mörgum þótti hann fara
úr forustunni fyrr en skyldi, þeg-
ar hann gaf ekki kost á sér til
formennsku í Fél. ísl. iðnrek-
enda lengur en til ársins 1957
en auk þess, sem ágætir menn
tóku við af Kristjáni, þá má það
vera hverjum skapbót, að hann
hefur eftir sem áður verið hinn
sami skeleggi baráttumaður í liði
íslenzks iðnaðar og mun jafnan
verða.
Snemma varð Kristjáni Jóhanni
ljóst að véíarnar voru afl þess
sem gera skal. Honum ofbauð
hve afköstin voru lítil og strit-
ið mikið, og hann hóf baráttu
sína fyrir því að vé'lar væru
keyptar og notaðar. Sú barátta
hans stendur ennþá yfir.
Sitt fyrirtæki, sem nú er fjöl-
skyldufélag hans, og sem er eitt
af fullkomnustu umbúða verk
smiðjum á Norðurlöndum, hefur
hann alltaf, eftir að fjárráð
leyfðu, búið beztu og fullkomn-
ustu vélum, sem hægt var að fá.
Fjármagn til kaupa á nýjum
nauðsynlegum vélum varð að fá
hvað sem það kostaði.
Kristján er ekki að eðlisfari
miki'll fjáraflamaður, en persónu
töfrar hans eru miklir, hann
sagði öllum satt og stóð við öll
loforð, sem hann hafði gefið, fast
mótaður af sparsemi og gætni.
Þessir kostir hafa Ieyst alla fjár
mátahnúta á hans leið.
Og baráttan snérist ekki, þeg-
ar frá leið fyrst og fremst um
eigin rekstur og afkomu. Þau eru
orðin mörg fyrirtækin í iðnaði,
sem enginn vildi eða jafnvel gæti
verið án nú, sem hófu starfsemi
sína að frumkvæði eða fyrir at-
beina Kristjáns.
Endaþótt störf Kristjáns hafi
mest snúist að iðnaðarmálum, þá
hefur fátt verið honum óviðkom
andi, er til framfara horfði og
hann gegnir formannsstörfum og
stjórnarstörfum í fjö'lmörgum fyr
irtækjum og félögum af ýmsu
tagi. stórum og smáum, sem hann
hefur oftast átt þátt í að skapa.
Kristján var áhrifamikill frum
kvöðull að flugi á íslandi, einn
af aðalstofnendum Loftleiða og
formaður þess félags 10 fyrstu
brautryðjandaárin. í sögu Loft-
íeiða verður Kristiáns lengi get-
ið.
Þeir eru orðnir margir fundirn
ir, sem Kristián hefur stjórnað
og enn fleiri hefur hann setið
Hann er sérkennilegur funda-
maður, lágtalaður og fátalaður,
en ég ætla að hann hafi oftar
ráðið því er honum sýndist þótt
aðrir töluðu. Hvergi er hljóðari
hópur áheyrehda, en þá Krist-
ján flytur mál sitt, og menn undr
ast gjarna það vald sem hann
heffr og hve allt er sagt í fáum
orðum er segja þarf. Slík er hans
skynsemi og hógværð í ræðu og
framgöngu.
Það er ekki hægt að greina
frá æfiatriðum Kristjáns eða
störfum í stuttri afmælisgrein.
Það er jafnvel varla hægt að
stikla á þessu, svo víða hefur
hann tekið til höndum og svo
margt er frásagnarvert. En þó
srtarfa Kristjáns sé ekki nánar
getið hér, má öllum ljóst
vera hve starfsorka hans hefur
verið mikil að anna því, sem
hann hefur þegar fengið áork-
að. Og enginn skyldi halda að
málin hafi gengið baráttulaust
fram, því fór oft fjarri hjá hön-
um sem öðrum. Starfsdagur Krist
jáns hefur alltaf verið og er enn
þá langur, en hann hefur sagt
mér að hann hafi alía tíð þurft
frekar lítið að sofa. Kristján hef
ur verið minntur á að 75 ára
maður ætti senn að hætta í vík-
ing, en hann lætur furðu hægt
undan síga.
Kristján er auðfúsugestur alls
staðar og góður heim að sækja.
Hann er hagmæltur fróður og
glaður. í vinahópi hefur hann
stökur og kímnisögur á hrað-
bergi. Kring um hann safnast
menn. Minnið er frábært og frá-
sögnin, meitluð og fangandi.
Kristján er að mínum dómi ó-
venjulegur rnaður, hugkvæmur á
ræðinn og framsýnn. Hann hef-
ur sem vænta má fengið marg-
víslega viðurkenningu fyrir
störf sín í þágu lands og þjóð-
ar, en slíkir menn eru hverri
þjóð meira virði, en ætlast má
til að samtíðin kunni að meta til
fulls.
Kristján á sér fjölmarga aðdá
endur fyrir sakir góðvi'ldar að
leysa hvers manns vanda, vegna
óbilandi baráttuþreks fyrir mál
stað er síðar skyldi réttur reyn-
ast, og fyrri þá staðfestu, sem
aldrei brást að vera sjálfum sér
trúr.
Æfi Kristjáns Jóhanns Krist-
jánssonar ætti að verða hugstætt
viðfangsefni fyrir þá menn, sem
halda saman sögu okkar litla
lands. Ýkjulausar æfisögur for-
göngumannanna eru nauðsynleg-
ir þættir í íslandssöguna og holl
ur lestur þeim, sem við merkinu
taka. í sögu Kristjáns Jóhanns
Kristjánssmiar þarf ekkert að
ýkja.
Nú gefst mér tækifæri ti'l þess,
að þakka þér Kristján vináttu
um tvo áratugi. Þakka þér ótelj-
andi fundi er juku mér baráttu-
vilja, lífsfegurð og gleði, þakka
þér liðveizlu og samfylgd lang-
an æfiáfanga og óska þér, konu
þinni og fjölskytdu heilla á þess-
um merkisdegi þínum.
Ég vona, að þú eigir eftir að
leysa mörg af þínum óþrjótandi
viðfangsefnum, hraustur og glað
.|ir. að við getum átt samleið drjúg
' an spöl ennþá og að sem flest-
ir menn á borð við þig komi
fram á sjónarsviðið.
Hjörtur Jónsson.
Liti ég liðinn tíma í ljósi
þeirra minninga, sem ég á um
kynn-i okkar Kristjáns Jóhanns.
hlýt ég að spyrja: Hver er sá
maður, er ég um nær tuttugu
ára skeið hef bundist nánari
vináttu en nokkrum öðrum. eft-
ir að ég komst á eða yfir miðj-
an aldur? Eitt af einkennum
fulíorðinsáranna, er hvað hver
og einn á erfiðara með að sam-
hæfa sjónarmið sín og gjörðir
annarra, og því erfiðara að láta
leiðir 'liggja saman en þegar
kynnin myndast á ungdómsár-
unum. Hér hefur þó orðið sér-
stök undantekning — Undan
tekning um mann, sem er tutt-
ugu árum eldri en ég og hefur
tengzt mér og mínu heimili
traustari böndum en nokkur ann
ar hin síðari ár. Leiðir lágu
saman af hendingu, en urðu svo
samofnari í blíðu og stríðu, eft-
ir því sem tímar liðu. Við höf-
um barizt saman og sinn í
hvoru lagi. Betri og heiðarlegri
samherja og stuðningsmann í
málflutningi hef ég aldrei átt,
og sannari drengskaparmann í
hverju máli varla kynnzt.‘ Saga
þess skal ekki rakin hér, en
færð þökk fyrir liðinn tíma. Við
höfum átt saman margar gleði-
stundir, einir sér eða í hópi ann-
arra. ,,A'llar vildu meyjar með
Ingólfi ganga“. Alla laðar Krist
ján að sér og allir vilja með
honum ganga. Hver er sá eigin-
leiki, er hefir upp á slíkt að
bjóða? Ekki er það mikillæti og
ekki er það lítillæti, eins og
túlka má það orð. Það er hin
látlausa framkoma hins sanna
manns, sem búinn er þeim óvenju
legu hæfileikum sem hrífur
jafnt háa sem lága. Hvar sjáum
við Kristján með öðrum en
jafningjum sínum? Hann er jafn
ingi en þó yfirburðamaður,
hvorf heldur hann er með hin-
um „hærri" eða„ lægri". Ég hef átt
leið með honum til æðstu manna
þjóðarinnar og ég hef verið með
honum meðal hinna lægra settu
hversdagsmanna, hvort heldur
þeir væru undir hann sett-
ir eða ekki,. og hann
er ávallt reiðubúinn að gleðjast
og veita samúð. Hinn sami Krist
ján alls staðar: Hógvær og veit-
andi ráð og uppörvun. Mæti
hann skilningsleysi og hroka,
þar sem góð mál eru flutt, víkur
ha-nn aídrei, hver sem í hlut á.
Undan rang'lætinu hefur hann
aldrei bognað, þótt hann hafi af
og til orðið að sveigja undan
því vegna ofríkis misviturra
manna, en trúin á íslenzkt fram-
tak og hvers konar heilbrigt mál
efni bregzt honum aldrei. Krist
ján er ríkur maður á okkar
mælikvarða. Við höfum barizt
saman í atvinnurekstri og ger-
um enn. Sjónarmið um ríkidæm-
ið eða gróðann hefur þar aldrei
ráðið og ég hef engan mann
þekkt fórnfúsari, þegar erfið-
leikar 'steðja að. Það þekkja
fleiri, en þeir sem hafa staðið
með honum í atvinnurekstri.
Hitt veit Kristján vel. að ekk-
ert fyrirtæki getur sinnt hlut-
verki sínu gagnvart þjóðarheild
inni, ef það fær ekki að eflast
fjárhagslega. En sú fiárhagsíega
efling skal byggjast á heilbrigð
um dugnaði og fórrtúsu starfi.
Þetta er stutt og ófullkomin
lýsing á þeim manni, sem ég nú
færi mínar og minnar fjölskyldu
beztu afmælisóskir í dag. En
það er tilraun til að svara þeirri
spurnineu sem fram var borin í
upphafi: Hver er maðurinn?
Hann er sá maður er ég álít, að
sé búinn einhverjum beim beztu
eðlislægum einstaklingskogtum
og félagshæfni. sem ég hef
kynnzt. Og ég þakka honum og
konu hans allar þær ánægju-
stundir. er við höfum átt saman,
og óska þeim og al'lri þeirra
fjölskvldu gæfu í framtíðinni.
Haukur F.ggertsson.
Krist'án Jóhann tekur á móti
gestum í KassagerS Reykjavík-
ur kl. 5-7 ídag.
Til sölu
og sýnis
Saab árg ’67, ekinn aðeins 12
þúsund km.
Fiat 124 árg. ’67, ekinn 6.500
km.
Willys jeppi árg, ’66, mjög
góður bíll með blæju.
Höfum kaupendur að Volvo
144 eða 142, árg. ’67, ’68.
Eins Saa-b, station, árg. ’67,
'68.
Bíiasaia Matthiasar
Sími 24540. Höfðatúni 2.