Morgunblaðið - 23.04.1969, Qupperneq 3

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 23. APRÍL 196*9
3
„Ef Rússar handtaka þig
handtökum við

sögðu starfsmenn varnairmála-
ráðuneyfisins fyrir 5 mánuðum — en
virðast nú endurskoða afstöðu sína
FYRIR rúmum fimm mánuð-
um var Emil Zatopek, dáð-
asti íþróttamað'ur Tékka fyrr
og síðar, heiðursgesturinn á
Olympíuleikunum í Mexikó.
Þar átti hamn tal við blaða-
menn og fór hörðum orðum
um innrás Sovétríkjanna og
leppríkja þeirra í Tékkósló-
vakiu í ágústmánuði sl. Gat
hann þess m.a., að oft hefði
legið við, að hann yrði fang-
elsaður eða líflátinn, þegar
hann hélt ræður á mannamót-
um fyrstu dagana eftir inn-
rásina, og gagnrýndi innrásar
ríkin liarðlega. Eflaust hefur
Sovétmönnum sviðið fram-
ferði Zatopeks, en ekki þorað
að hafast neitt að, meðan
fijálslyndisöflin héldu enn
velli í stjórnmálum Tékkósló-
vakíu. En um leið og dyggir
þjónar Moskvuvaldsins voru
komnir í æðstu stöður, hirti
varnarmálaráðuneyti Tékkö-
síóvakíu tilkynningu, þar se>-.
segir, að Zatopek hafi verið
sviptur embætti, en hann var
liðsforingi í hernum, og jafn-
framt var fyrirskipuð rann-
sókn á ferli hans. Má senni
lega telja, að við honum blasi
nú enn á ný fangelsun, því
að hann var æði stórorður
um aðgerðir Sovétmanna í
landi sínu, og var hvarvetna
í fremstu röð mótmælenda.
Óthætt er að fullyrða, að
embættissvipting Zatopeks
mælist mjög illa fyrir í
Tékkóslóivakíu, því að per-
sónulegar vinsældír hans eru
gífurlegar. Frægðarferill
hans hófst á Olyrrapíuleikun-
um 1948 í Lundúnu'm, þar
sem hann hreppti gullverð-
laun í 10 þús. km. hlaupi og
silfurverðlaun í 5 þús, km.
hlaupinu. Á næstu fjórum ár
um var hann talinn konungur
langhlauparanna, o-g þegar
Olympíuleikarnir í Helsinki
hófust, stóð hann á hátindi
frægðarferils síras. í fyrstu
var talinn nokkur vafi á, að
hann gæti verið með á leik-
unum vegna veikinda, en
hann komst til Finnlands, sá
og sigraði. Hann færði laradi
sínu þrjú gullverðlaun — fyr-
ir sigra í 5000 m., 10000 m. og
Maraþonhlaupi, sem hann
píuleikunum í Melborne 19*56,
og raú einungis í Maraiþon-
hlaupi. Að þessu sinni sótti
hann engin verðUaun á Olym-
píuleikana, en árgangur hans
má þó heita mjög athyglis-
verður — hann varð sjötti í
röðinni.
Síðan hefur verið hljóðara
um nafn Zatopeks, eins og
eðlilegt er, en hvavetna hef-
ur hann þó notið mikillar
sem hann lét þau orð falla, að
innrás Sovétríkjanna og.
leppa þeirra hefði breytt vin-
áttu og alúð til Sovétríkjanna
í óslökkvandi hatur af hálfu
Tékka — kannski 1000 ára
'hatur. Hann kvaðst í fyrstu
hafa talið, að útiloka ætti
Sovétríkin frá keppni á Olym
píuleikunum í Mexíkó, en
síðan hefði hann fallið frá
þeirri hugmynd, því að hann
vissi að sóvézku keppendurn-
ir yrðu hrópaðir niður meðan
tékknesku keppendurnir yrðu
hylltir s*em sigurvegarar.
Zatopek var svo boðið til
Olympíuleikanna í Mexíkó af
alþjóða olympíunefndinni, og
Zatopek í vinahópi á fyrstu dögum innrásarinnar.
hljóp þarna í fyrsta sinn.
Meðal iþróttafréttamann*a á
leikunum var hann oftast
nefradur „eimreiðin holdi
klædda“ og stundum „mað-
urinn með stóra hjartað",
því að iæknar komust að því,
að hann er með óvenju stórt
hjarta. En eftir þessa þrjá
sigra, var nafn Zatopeks á
allra vörum, og í Tékkósló-
vakiu var honram’fagnað s'em
þjóðhetju við heimkomuna.
Zatopek keppti enn á Olym-
virðingar. Sl. sumar tók
hann svo aftur að koma við
sögu, þegar hann gerðist
mjög eindregin stuðningsmað
ur umbó’tastefniu Dubceks og
var m.a. i hópi höíunda
ávarp ins fræga „2000 orð“.
Á innrásardaginn 21. ágúst
sl. sumar stóð hann allan
daginn á Weneslastorgi, og
hvatti landa sína til mótmæla
hljóðlátlega — þ.e. án þess
að grípa til vopna. Litlu síð-
ar flutii hann ;vo ræðu, þar
þar gagnrýndi hann Sovét-
ríkin harðlega á blaðamanna-
fundi, og skýrði frá því
bvernig fangelsun og jafnvel
daruði vofði yfir honum fyrstu
dagana eftir innrásina. „Ég
talaði á götuihornum og í
sjónvarpi“, sagði hann þarna
í Mexíkó. „Vinir mínir vör-
uðu mig við hættunni — að
innrásarmenn hefðu fengið
fyrirmæli um að skjóta og
d epa, hvenær sem efnt yrði
Framhald á bls. 19
m KARNABÆR
ÞESSAR
DÖMUDEILD
* REGNKAPUR m/HETXU
FRA „ALLIGOTAR OF LONDON"
* REGNKÁPUR — GLANSANDI
FRÁ LONDON
* KJÓLAR FRÁ MISS WENSLOW
* SVARTAR VÍÐAR SÍÐBUXUR
* KÁPUR FRÁ „ELGEE OF
LONDON"
* HÚFUR OG BELTI VIÐ REGN-
KÁPURNAR GLANSANDI.
* PEYSUR FRÁ JOHN GRAIG.
GLEÐILEGT SUMAR
VÖRUR TÖKUM VIÐ UPP
í DAG
IIERRADEILD
* STAKIR JAKKAR — ENSK
GÆÐAVARA
* REGNJAKKAR GLANSANDI
* STUTTJAKKAR mjög ódýrir
★ BOLIR með myndum
★ VESTI i NOKKRUM GERÐUM
* ÚLPUR NÝTT SNIÐ
★ SVARTAR OG LJÓSAR SiÐ-
BUX'JR TERYLENE & ULL
★ STUTTERMA „STEVE MARRIOT-
PEYSUR.
ÞÖKK FYRIR VETURINN.
STAKSTEINAR
Riddari upprisinn
Riddari mikill er upp risinn
meðal vor. Beitir sá bæði djörf-
ung og kappi Don Quixote, er
aldrei hikaði í heilagri haráttu
sinni við vindmillurnar. Einn-
ig iðkar hann slungnar aðferðir
nútíma „dýrlinga" á sjónvarps-
skerminum, er laumast með sak-
leysissvip að fólki, sem ekki ugg-
ir að sér. Jónas heitir kappinn
Árnason úr Borgarfirði. Sýndi
hann um helgina listir sínar og
hæfni á báðum þessum sviðum.
Hið fyrrnefnda með fríðu
föruneyti í sandauðninni við
Búrfell, þar sem íslenzkir
fjallamenn og náttúruunn-
endur höfðu þessa kappa aldrei
fyrr séð. Hæfileikum sín-
um á siðarnefnda sviðinu lýsti
Jónas kappinn sjálfur í viðtali
í Þjóðviljanum, þar sem hann
sagði frá því hvernig hann með
sakleysissvip læddist að mönnum
í kjördæmi sinu í kaffitímum á
vinnustöðum, svo að engan
grunaði að þar væri pólitískur
agent á ferð.
Don Quixote og
einvígismaður hans
Við Búrfell mætti riddarinn
með stóran lúður, til að hræða
fjandmenn með háværum öskr-
um og stjórnaði kappaliði. Fá-
menni liðsins var bætt upp með
vígamanni einum, er heyja skyldi
einvígi með pístólu og sverði fyr-
i ir foringja sinn, að útlendum
miðaldasið. Hefur siðurinn hald-
ist upp á grín í öðrum löndum,
og er ekki seinna vænna að
hann sé innleiddur hér af ís-
lenzkum riddurum, ekki sízt ef
það vinsæla sport að berjast við
vindmillur er að komast í tízku.
Upp á einhverju verða atvinnu-
mótmælendur líka að taka, rétt
á meðan verið er að ganga end-
anlega frá Tékkóslóvakíu og því
ekkert til að mótmæla í bili nema
gamla góða Viet Nam. Á meðan
má bara snúa sér í aðra átt og
berjast við vindmillur.
Hina aðferðina má svo nota á
milli, þá sem Jónas lýsir í við-
talinu í Þjóðviljanum sem þrot-
lausu striti fyrir framtíð Komm-
únistaflokksins. „Það sem gildir
í þessu þjóðfélagi er persónulegt
samband ', segir hann, og á þá
væntanlega við það að leika með
áhugahópum og syngja með kon-
um í kirkjukórum, sem riddari
Jónas er kunnur að.
Þingmaðurinn talar um póli-
tísk fundarhöld og segir: „En
annað er enn betra, að hitta fólk
ið sjálft, þar sem það er við
vinnu sína. Það er t.d. hægt að
halda fundi fyrirvaralaust í kaffi
tímanum, bæði tala við menn
og heyra þeirra mál“. Og hann
segir frá persónulegri reynslu í
kjördæmi sínu: „Ég hefi átt
marga ánægjulega fundi á kaffi-
stofum og undir beituskúrum.
Það er ekki alltaf talað beint um
pólitík og þessir fundir þurfa
ekki að vera leiðinlegri, þótt fyr
ir séu vonlaus atkvæði hinna
flokkanna— þótt það sé ánægju
legra auðvitað, ef einhver vit-
kast örlítið meira í pólitík fyrir
bragðið og hver veit nema einn
og einn sé nokkuð nær réttum
kúrsi þegar slíkum fundi er slit-
ið“.
Tilganginn með öllu þessu
alþýðlega tali 1 kaffitímum og
undir beituskúrum skýrir Jónas:
„Ef við eigum nógu marga
menn, sem eru iðnir við þetta,
þá höfum við apparat, sem getur
komið í staðinn fyrir voldugustu
málgögn“. Og ennfremur: „Marg
ir hafa áttað sig á nauösyn hins
þrotlausa starfs og leggja mikið
á sig fyrir hreyfinguna“.
Það virðist ekki orðum aukið,
að margvíslegar eru listir ridd-
I arans nýja, sem kom fram á víg-
völlinn um helgina.