Morgunblaðið - 23.04.1969, Qupperneq 13

MORGUNBLAÐIÐ, MIÐVIKUDAGUR 23. APRÍL 19©9
13
MINKAR
VIÐ fslendingar höfuim til þessa
verið að mestu blessunarlega
lausir við mjög skaðlega mein-
vætti í íslenzku náttúrulífi, enda
ekki um svo auðugan garð að
gresja, að þungar búsifjar megi
þar yfir ganga án þess að illa
fari, og það tjón sé unnið, er
aldrei fæst bætt. Minkafrum-
varpið stendur enn eins og draug
ur við dyr Alþingis, og eftir
þann taumlausa áróður, er beitt
h;efur verið því t'il framdráttar,
er ekkert líklegra en að það nái
fram að ganga.
Mör.gum þeim, er yfirleitt
hugsa eitthvað út fyrir þann
þrönga hring, er borgarlífið, alls
konar skrípalæti þess og
óskemmtilegt peningakapphlaup,
heldur okkur í, er það sennilega
Ijói t ,að landið sjálft, sveitir
þess með öllum sínum unaði og
erfiðleikum, á og býr yfir þeim
verðmætum, er við öll berum
ábyrgð á, og sem óafsakanlegt
er að kasta á glæ. Þessi verð-
mæti verða ekki seld né metin
til fjár, og sízt af öllu fyrir jafn
vafasama og hættulega ábata-
von sem minkarækt.
Vert er að gefa því gaum,
hvernig á mádum er haldið, er
þrengja skal þessari hæpnu at-
vinnugrein inní íslenzkt land.
Málið er þannig reifað, að mörg-
um veldur glýju í augum. At-
vinnuvegir okkar standa hölþrm
fæti, og efnahagur allur ramb-
ar á yztu nöf. í sambandi við
minkafrumvarpið er peninga-
von haldið hátt á lofti. Svim-
andi háum upphæðum í gjald-
eyris og gróða er óspart hampað,
þótt menn viti í rauninni. ekkert
hvað þeir fullyrða né hverja
þeir lofa. Þær tölur, sem tíundað
ar eru frá nágrannalöndum okk-
ar, Þýzkalandi og viðsvegar frá,
sanna okkur ekki neitt, hvernig
til muni takast með minkaræki
í höndum íslenzkra manna. Aft-
ur á móti höfum við ærna og
dýrkeypta reynslu frá fyrra
flani, er horfið var að því ráði
að hefja hér minkarækt. Þá eins
og nú hefur vafalaust verið sýnt
með tölum fram á ágæti þessa
atvinnuvegar. En stórt ógæfu-
spor var stigið, er þetta fram-
andi óargadýr var fllutt inn í
Iandið. Læra menn þá ekkert
af reynslunni, eða finnst þeim
ef til vill enginn skaði skeður?
Slíkt ábyrgðarileysi er engum
ætlandi. En nú bregður svo við,
að engar áhyggjufullar vanga-
veltur eru sjáanlegar, vegna
fyrri ófarnaðar. Gróðavonin rík-
ir ein.
Er mældir skulu á sömu vog
möguleikar og árangur minka-
ræktar í Þýzkalandi og á íslandi,
er þar ólíku saman að jafna,
Þjóðverjar eru þekktir og viður-
kenndir um alla veröld fyrir frá-
bæra vinnuvöndun og nákvæmni
í allri verktækni. Getum við ís-
lendingar stært okkur af slíkum
dyggðum í vinnubrögðum?
Nokkuð mörg rStertæk dæmi
sanna hið gagnstæða. Jafnvel
við Norðurlöndin þolum við
engan samanburð. Hinsvegar rík
ir hér alltof mikið af algjöru
ábyrgðarleysi og gáleysi við mik
ilvæg störf, eða viil nokkur
halda því fram, að trúmennska
og árvekni í hvívetna sé nú
traustari og meir í háveguro
höfð en áður fyrr.
Minkar hafa nú lagt undir sig
mikinn hluta landsins eins og
alllir vita. En hvílíkri viður-
styggð og skaðsemi þeir hafa
valdið, vita þeir menn einir, er
stöðugt hafa unnið það vonlitla
og erfiða verk að halda þeirn
niðri, og reyna að hefta út-
breiðslu þeirra svo sem verða
mátti. Það merkilega er nú samt,
að allar þær staðreyndir, er fyr-
ir liggja í þeim efnum, virðast
að þessu sinni notaðar sem eins-
konar meðmæli með nýjum inn-
flutningi, og að sjálfsagt sé nú
að vinna betur að og dreifa bæki
stöðvum minksins sem víðast um
landsbyggðina, út í eyjar, inn til
dala, og helzt að innleiða hér
nýstárlega minkabúgrein á
hverju kotí.
Allir reikna með að dýrin
sleppi út, en enginn leggur trún-
að á þann þvætting að dýr, sem
sleppi úr görðum séu að mestu
óskaðleg. Telja má, að ísland sé
einkar hentugt til framfærslu
villiminks, svo hann geti lifað
hér við allsnægtir og góðu lífi.
Hin ónumdu landsvæði og frið-
sælu heiðalönd, fuglamergð og
silungslækir, felustaðir eru
nægilegir. Alls staðar er gott til
fanga og gæti villidýrið látið
greipar sópa.
Einhver minka-agentinn tal-
aði urn það í mjög léttum tón,
að eiginlega væri það svo sem
ekki neitt til að gera veður út
af, þótt einstaka minkur léti það
eftir sér að bregða sér til bæja,
og ná sér í eina og eina hænu úr
hænsnabúum búendanna. Sjálf-
sagt sýndist honum það ekki
frekar umtalsvert, þótt hann geri
sig heimakominn í heimal'önd-
um bændanna, eyði æðarvörp-
um, drepi unglömbin og rífi júgr
in undan lambánum.
Sá hagnaðuT, sem spáð er að
minkurinn leggi í þjóðarbúið,
er ekki skorinn við nögl, enda
liggur mikið við. Veltur þar á
hundruðum þúsunda króna.
Reyndar gæti þessi gróði snúizt
í tap, miðað við fyrri reynslu.
Ekki hefur mér vitanlega verið
lögð fram nein kostnaðaráætlun,
hlýtur hún þó að verða ótaldar
milljónir í erlendum gjaldeyri,
og yrði það ef til vill ekki svo
lítill mínus í öllum gróðanum.
Hvar skal taka það fé? Er ef til
vill um svokallað einkaframtak
að ræða, með ríki og banka að
bakhjarli? Vera má líka, að það
komi á íslenZka ríkið að slá
nokkur hundruð milljónir í er-
lendum gjaldeyri, er leggjast
við hina'skuldasúpuna. Það væri
líka fróðlegt að sjá ’heildartölur
þær, er villiminkar hafa þegar
kostað íslenzku þjóðina.
f þesiiu máli má þó ef til vill
segja, að fjárhagshliðin sé ekki
aðalatriðið, heldur hitt, vissan
um að minkarnir leiki nú sem
fyrr lausuim hala, og áður en var
ir verði ísland orðið minka'bæli,
og enginn fær neina rönd við
reist Við eigum okkar nátt-
úruverndarráð. Sýnist nú sem í
fyr^ta sinni komi verulega til
þeirra kasta, að koma í veg fyr-
ir óhæfuna.
Hvernig má það vera, að bænd
ur og annað fólk út um land
lætur ekkert frá sér heyra? Sýn-
ist þó ærin ástæða til að þaðan
kæmu einhver mótmæli, og að
allir þeir, sem hagsmuna hafa að
gæta legðust sem einn maður
gegn minkafrumvarpinu. ... Er
þáð ef t'ill vill orðin hefð, að eng-
inn megi . móti mæla, því er
flokksforustan vill vera láta?
Eru ef til- vill alilir orðnir á einu
máli eða er ekki um neinar
skoðanir að ræða lengur meðal
íslendinga? Hér er of mikið í
húfi. til að menn láti segja sér
fyrir verkum og þingmenn sitj-
andi í Reykjavík ráski eftir geð-
þótta með slik mál.
Hvað um varplönd og eyjar?
Ekki þyrfti nema einn ósvikinn,
íslenzkan frostavetur svo gang-
fært yrði um ÖLI sund og firði.
19-18 mátti ganga þurrum fótum
um allt ísafjarðardjúp, sem og
allan sjó við strendur landeins.
Eftir það mundi þynnast æðar-
fluglaskarinn sem og annar
nytjafugl. Við slíkar framkvæmd
ir sem hér um ræðir er dálítið
varhugavert að slá striki yfir
öll hættumerki, en lemja málin
áfram, hverjar sem afleiðingar
kunna að verða.
Sigurlaug Björnsdóttir.
Önfirðingalélogið
Arlegt kaffikvöld og myndasýning verður í Tjarnarbúð uppi
miðvikudaginn 23. apríl kl. 9.00.
Önfirðingar 70 ára og eldri eru sérstaklega boðnir.
Mætið vel og stundvíslega.
STJÓRIMIN.
VINYLVEGGFÓÐUR
Hemlaborðar
í Benz og Volvo vörubifreiðar nýkomnir.
ÞOLIR ALLAN ÞVOTT
Hemlaverkstæðið STILLING H/F.
Skeifan 11, sími 31340.
ÉE
UTAVER Grensásvegi 22-24
Sl’mi 30280-32262