Morgunblaðið - 23.05.1969, Blaðsíða 2

2
MORGUNBL.AÐIÐ, FÖSTUDAGUR 23. MAÍ 1960
Samkeppni Noröman na eykur
erfiðleika á sölu saltsíldar til Finna
Samningar hafa tekizt um sölu á snemm-
veiddri síld með 14°/o lágmarksfitu
NORÐMENN gera nú ítrekaðar
tilraunir ti) að komast inn á
finnska síldarmarkaðinn, eink-
um með snemmveidda síld. —
Þessi samkeppni frá Norðmönn-
um hefur aukið erfiðleikana á
sölu íslenzkrar saltsíldar til
Finnlands, m. a. vegna þeirra
tollfríðinda, sem Norðmenn
njóta í Finnlandi í skjóli Frí-
verzlunarbandalagsins. Greiða
verður rúmlega 20% af cif-
verði hverrar tunnu, sem frá ís-
landi kemur, í innflutningstoll.
Einnig greiða norsk stjórnvöld
háar útflutningsbætur á hverja
sildartunnu og Norðmenn hafa
boðið Finnum að senda sildina
með bílum frá N-Noregi til
þeirra staða í Finnlandi, sem
kaupendum hentar. — Morgun-
blaðið sneri sér til Gunnars
Flóvenz, framkvæmdastjóra Síld
arútvegsnefndar, og bað hann
að segja lesendum blaðsins frá
þessum málum.
— FinnSki saltsílda.rmarkað-
UTÍnn hefur uim alllanigan tíma
tekið við um 60—70 þúsumd
itumimum, saigði Gumnar, — og
denigi vel var svo til ölU þeæi
SÍld keypt frá íslandi.
Á umdamiförnum árum hefur
söiumagn oklcar tia Finmlands
farið minnkamdi, bæði vegna
aulkinniar framleiðslu Finna og
svo segja finneku síldarkaiup-
emdumir og umboðsmaður Síld-
arútveganiefnidar i Finmilamdi, að
verðkröfur íslendinga séu slfik-
ar, að þær dragi úr áhuiganum
á kaupum á íslenzkri síld.
Þá versnaði samkeppnisað-
staða okkair verulega, þegar
Finnax feiidu gengi marksims
1967.
Finmsku síldarkaupendumir
hafa undanfarin ár kvartað yfir
því, hvensu seint fyrsta síldar-
sendingim frá íslandi hafi komið
á finnska miarkaðmn og hefiir
fiinnáku saltsíldarframleiðend-
umum af þeim sökum tekizt að
ná aulkinmi sölu, þar sem Fimn-
ar hafa jafnam þurft að fá á-
kveðið síldarmagn snemma
sumiars. Þess skal þó getið, að á
sl. sumri tókst að koma fyrsta
síldarfarminum á tilsettum
tíma ta Finnlands, vegma sölt-
uinarinnar um borð í skipum á
hafi úti.
Nú nýlega hafa Norðmenn
gert ítrekaðar tilraiunir til að
komaet inn á finnska saltsíldar-
markaðinm, einkium með snemm-
veidda síld, þar sem sammin'gar
Norðmenm flutt síldima til
að söltun hefjist fyrr en 1. júlí.
Þessd samkeppni frá Norðmönn-
uim hefur aukið erfiðQeikama á
sölu íslenzkrar sail'tsíldar til
Finmlands, meðal aninare vegna
þeirra U>Hfríðinda, sem aðild að
FríverzlunarbandaiLaiginiu veiitir
Norðmönmum í Fimmlandi. Geta
Norðmenn fiutt síldina til
Fimniamds tollfrjál'sa en greiða
verður um 8 Bandaríkjadollara
í innflutninigsto]!l af hverri
tunnu, sem keypt er frá íslandi,
sé síldin ekki aetluið tifl niðuir-
lagnimgar.
Þá hafa norsk stjórmarvöld
greitt háar útflurtningsbætuir á
hverja tummu og nam sú upp-
hæð jafnvirði 430 íslenzkra kr.
á sil. ári. Norðmenn bjóða og að
senda síldina með fiutniimigabíl-
um frá höfmum í Norður-Nor-
egi og skila henni þangað, sem
finnskiu kaupenduirmir vilja flá
hama hverju sinrni.
Einmdg má benda á, að sl. tvö
sumur hefur síldin eimigönigu
veiðzt á svæðiniu við Bjarmiarey
og Svadbarða, en þaðan er lamgt
um styttri leið till haflna í N-
Noregi en ti/1 fslands.
Vegna þessa slæma útílits hafa
fulltirúar Síldarútvegisniefndar
nýlega átt viðræður við finnska
síldarkaupendur og umiboðsmann
nefndiarirjnar í Finmilamdi og tók-
ust þá sammdngar um fyTÍrfram-
sölu á 2 þúsund tunnum. Síðan
hafa tekizt sammimgar um sölu
á 23 þúsund tummum tid viðbót-
ar, þar af um 9 þúsund tumnium
af snemimveiddri síld, sem má
vera með lágmarkstfitumaigni aldt
niður í 14%. Samnimgurinn um
snemmveiddu síldima er bund-
inn því skilyrði, að síldinmi
verði útskipað frá íslandi fyrir
7. júlí nk. og þarf hún að vera
fuddverkuð, er aÆskdpum fer fram.
Þá sagði Gunnar, að samminga
umlieitanir stæðu nú yfir við
síldarkaupemdur í öðrum mark-
aðslöndum og má vænta frélta
þar af á næstunnd.
Þá gat harnn þess, að útigerð-
armenn og sjómenn iegðu á það
mdlkla áherzlu að geta hatfið
söltum um borð í veiðiskipum
sbrax og vart verður við síld,
jafnvel þótt síldiin bafi ekfki niáð
því fitumagni, sem kröfur eru
venjuleigia gerðar um í byrjun
vertíðar. — Síldarútvegsruefnd
lagði í ár á það sónstaka áiherzilu
að nlá samningum um söiu á
slíkri síld og stiamda vonir til
þess, að umnt verði a® selja
talsvert magn atf snemmivedddri
síld me® 14% ilágmarkisfitu-
aulk áðurnetfndra 9 þús. tumma,
sem þegar hetfur verið samið um
sölu á til Finnlands. Á söRum
því að geta hatfizt fynr í ár en
á undanförnum árum.

Vistheimilið Sólborg.
(Ljósm.: Sv. P.)
Styrktnrfélag vangef-
inna á Akureyri 10 ára
Júdit Jónbjörnsdóttir kennari
gefur 100 þúsund króna sjóð
Akureyri, 22. maí
STYRKTARFÉLAG vangefinna
á Akureyri er 10 ára í dag, og í
tilefni þess bauð stjóm félagsins
fréttamönnum að sjá byggingar-
framkvæmdir þess við Vistheim
ilið Sólborg, sem nú em komnar
angt áleiðis. Einnig var frétta-
mönnum boðið að vera viðstaddir
hátíðafund í félaginu, þar sem
Júdit Jónbjörnsdóttir, kennari,
gaf félaginu 100 þús. krónur, er
verða skulu stofn sjóðs, er bera
skal nafnið „Vinarhöndin“ og
vera til styrktar vistmönnum á
Sólborgu og standa straum af
sérhæfingu þess, námi og þjálf-
un, þegar sjóðurinn hefir náð 1
Hœstiréttur dœmir í „handbókamálinu":
Gamla gengii gildir ekki
HÆSTIRÉTTUR kvað í fyrra-
dag upp dóm i máli „The Ric-
hards Company Incorporated“
gegn íslenzkum aðila, sem í júlí
1967 keypti safn fræðirita af fé-
laginu. Mál þetta var prófmál á
það, hvor aðiiinn ætti að bera
gengismun, þann, sem orðið hef-
ur á íslenzku krónunni og banda
ríska dollaranum eftir að kaupin
voru gerð, og biðu mörg sams
konar mál fyrir Bæjarþingi
Reykjavíkur eftir úrslitum þessa
máls. Þegar málið var lagt í dóm,
skuldaði kaupandinn enn 180
Bandaríkjadollara af kaupverð-
inu og dæmdi héraðsdómur, að
skuldin skyldi greiðast eftir því
gengi, sem gilti, þegar kaupin
voru gerð. Hæstiréttur dæmdi
hins vegar, að sá hluti skuldar-
Happdrættisbifreið
Hjartaverndar
DREGIÐ verður í utanfararsjóði
Hjartaverndar 30. maí, en sjóð-
urinn starfar til styrktar þeim,
er þurfa að leita sér læknisað-
gerða vegna hjartasjúkdóma er-
lendis, þegar allt um þrýtur hér
heima og ekki er unnt að fram-
kvæma fullnægjandi aðgerð.
Vinninigur er 5 manna Skoda-
bifreið og er hanm skattfrjáls.
Einnig eru tveir aðrir vimningar,
flugfar fyrir tvo til London og
New York. Fjöldi miða er 22
þúsund.
Til þessa hafa 2 börin notið
Btyrkja frá sjóðnum. Umsóknir
nokk unra aðila liggja nú fyrir
um styrki frá sjóðnum og velt-
ur mikið á happdrættiniu, hve vel
til tekst í framtíðimni. Kostnað-
ur við utanför til Bretlands í
slíkum tilgangi var fyrir gengis-
breytinguna um 80 þúsund krón
ur en til Bandarfkjanna um 120
þúsund krónur. Má búast við því
að þær upphæðir hafi hækkað
verulega síðan. Verð hvers miða
í happdrættiivu er 100 króniur.
innar, sem teldist sölukostnaður
bókanna hér á landi, skyldi greið
ast eftir því gengi, sem gilti í
júlí 1967, þegar kaupin voru
gerð, en afgangurinn eftir gengi
á greiðsludegi.
í dómisforsendum Hæstaréttar
segir, að saimlkvæmlt gögnium
miáll'sins og m'áiflutninigi nemi
íöluifeostnaður bðfeanna hér á
landi 60 Bamdarífejadalliuruim.
Þessi fj'árhæð er í eðli sínu
grei'ðsla fná kauipanda, vistföst-
um á ísian'di, till aðilia, seim einn-
ig eru vistifastir hér á iandi en
fyrirtækið HandibæikMr h.f. ann-
aðist söiu bófeanna fyrir „The
Richards Campany". Afgangur-
inn, 120 Bandaríkjadofflhairar, er í
raun réfibri greiðsla flná aðiluim,
vi'sbföstum á ísllandi, till aðiia,
vistfastra erlien'dás jaifnivel þótt
hérlendur umsýskmaaður hafi
feomið tfraan sem seljandi gaign-
vart kaiupanda.
Dómsorð Hæstaréttar féll því
á þann veg, að kaupandinn sfeal
gneiða „The Richards Company
Incorponaified“ 60 Bandarílfcjadoil
ara í ísllenzfcuim krónum eftir
genigi í Reýkjavílfe 17. júfflí 11967 oig
12'0 Bandarfkjadiofllliara í íslenzk-
um krónum eftir gengi í Reykja
vík á greiðsffludegi ásaimit 7% árs
vöxtuim frá 30. janúar 1960 til
greiðsludalgs, 'srvo og mlálllsfeostn-
aðar í héraði og fyrir Hæsifiarétti,
samtals 8 þúsund krónuir. Dóm-
inuim ber að fuMimæigja að við-
lagðri aðför að lögium.
ísinn að greiðast,
gróður að lifna
Hólmavík, 22. maí.
HÉR lifa menn nú í voninni að
Vinningurinn í Happdrætti H jartavemdar. — Ljósm. Sv. Þorm.
fara senn að losna við hafísinn.
í dag sjáum við allstórar vakir
opnast í ísinn, sem nú er óðum
að greiðast. Til þessa hefur ísinn
verið mjög þéttur og allar bjargir
hafa verið bannaðar til grásleppu
veiða. Nú eru menn hins vegar
að stinga niður neti hér og þar,
en ekki er við miklu að búast
úr þessu, þegar orðið er svo á-
liðið.
Hér er nú yndislegt veður, vor
í lofti og byrjað að gróa. Fanmir
eru að vísu enm í drögum á lág-
lemdi, en þær tefcur sem óðast
upp. Sauðburður er byrjaður og
hefur gengið mjög vel þar sem
ég hef til frétt. — Andrés.
Bezta auglýsingablaöið
millj. kr. Gjöfin er gefin í minn-
ingu um frú Signýju Hjálmars-
dóttur, Bergi, Aðaldal. Formaður
félagsins, Jóhannes Óli Sæmunds
son, þakkaði hina rausnarlegu
gjöf.
Leyfi til að hefja byggingu Sól
borgar var veitt í ársbyrjun
1067, og fyrsta skóflusbunigan
var stungim 22. júní það ár. Arki
tektar hafa verið bræðurmir Vil
hjálmur og Helgi Hjáknarssynir,
en verkfræðistörf hefir Vífill
Oddsson ammazt. Byggingarmeist
arar eru Ingólfur Jónssom og
Guðmundur Valdemarsson. Vist-
heimilið sjálft er gríðarstórt og
myndarlegt hús á þremiur hæð-
um, eiginlega 3 sambyggð hús.
Þar að auki er risið íbúðarfhúa
forstöðukonu og starfsmammahús.
Samtals eru húsin 7205 rúm-
metrar að stærð. Meginkapp hef
ir verið á það lagt, að alliur frá
gangur sé eims vamdaðúr og hugs
anlegt er. Múrhúðun innianihúss
er að ljúka, vinna við tréverk
hafin og málum mun hefjast
næstu daga.
f Vistheimiliniu Sólborgu er
gert ráð fyrir 4 deildum, 32 vist-
mönrmim í tveggja manma her-
bergjum, en vegna hagræðirngar
meðan á bygginigu stóð hafa
Sfeapazt skilyrði til að hafa 45
vistmenm, ef svo býður við að
horfa. Þar að aiulki veæðtur svo
10 manna dagheimili og skóli.
Vistheimilið er hugsað og reist
sem svæðiúhæli fyrir Norður-
land og hefir notið mjög mikill-
ar fyrirgreiðslu og stuðnings
hirus opinbera, stofnama og ein-
staklinga. Einnig nýtur stofnum-
in hins svonefnda tappagjalds af
gosdrykk j aflöslkum. Kostmaðar-
áætlun byggiinganina hljóðar upp
á 33-34 millj. króna, og er í
þeirri tölu frágangur á lóð, sem
Reynir Viihjálmssom, sfcrúð-
garðaarkitekt sikipuleggur; rúm-
stæði, skápar og tæki, en ekki
laus húsgögm.
Vistheimilið Sólbomg verðlur
sjálfseignarstoflniun, reist og rek-
in á ábyrgð Styrktarflélagis van-
gefinna á Afcureyri. Vegna nýrra
laga um ríkiisframfærsliu vamigef
inna mun heimilið njóta dag-
gjalda, svo að aðstandemdiur
sjúklinganna muniu ekki þurfa
að bera kostnað af dvöl þeirra
þar. Ráðgert er, að dagheimijið
og skólinn taki til starfa í októ-
bermánuði n.k., em dvalarviat-
menm muniu konia eimhvorn
tíma á næsta áiri. Þrír starfsmémm
hafa þegar verið róðmir, og er
það fólk nú við sémám hér á
landi og erlendis. FarstöðWkoma
verður Kolbrún Thorlacius, að-
stoðarforstöðukona Valgerður
Jónsdóttir og kemmari Bjarmi
Kristjánssom. Taka þau öll til
stairfa í haust.
Formaður stjórnar Sólborgar
er Jóhamm Þorfceisson, læfcmár,
Jóharanes Óli Sæmumdsson er
framkvæmdastjóri, em aðrir í
rfjóm Albert Sölvasom, Imgibjörg
Magnúsdóttir, Jón ImigiimarsBom
og Níls Hanssom.
— Sv. P.