Morgunblaðið - 09.10.1969, Qupperneq 8

8
MORGUNBLAÐIÐ, FIMMTUDAGITR 9. OKTÓBER 196®
í tilefni
rithöfunda
þings
Birgir Engilberts:
Molar um leikhús
HVER er framtíðarstaða leik
Shússins í hinni hörðu baráttu nú
tímans uim mannssálina? Getur
það gert sér nokkra von um að
halda sínum hluit? Fer ekki að
verða úrelt að fara í leikhús á
þessuim tímuim hraða pg tækni,
þegai fjölnrJðlunartæki dansa
um heimahús með gleði og sorg
frá öllum heimshlutum? Stöð-
ugar spurninigar klingja uim og
skapa fjör og umræður krinig-
um leikhúsin. Þannig á það
líka að vera, því þögn og af-
skiptaleysi væri leikhúsi allra
hættulegast. Líklega er meira
hugsað, rætt og skrifiað uim leik
list en aðrasr listgreinar til
samans. Og ekki hefur leik-
hússaðsóknin látið sta-nda á sér.
Hún hefur undanfarin ár verið
mun meiri en íbúatalan hér á
Reykjavíkursvæðinu gefur til-
efni til. Raunar komin langt
fram úr henn.i, þar siem á ann-
að hundrað þúsund manns
sækja árlega leikhúsin og mun
líklega víða þutrfa að leita til
að fin-na hliðstæðu. Leikhús
virðist því í fljótu bragði vera
orðið vel gróið inn í íslenzkt
menningarlíf, jafnved sitja þar
i öndvegi og skyggja nokkuð
á margt ann-að. En þegar bet-
ur er að gáð kemur í ljós að
re-kstur leikhúsanna er nokkuð
erfiður og staða þeirra veik-
ari en margur gerir sér grein
fyrir. Þeirn hefur ekki tekizt að
auðga smekk áhorfandans og
er svo komið að það lieikhús,
sem e-kki selur stöðuigt hlátur
og gaman er auðveld bráð fjár-
máladrauga. Nærtækt dæmi er
með L.eiksmiðjuna og Grímu,
einn helzta vettvang ungra
leikara, sem hefur frá fæðingu
barizt við dauðia-nn í lélegasta
samkomuhúsi Reykjavíkur.
Að kom-a upp leiksýnimgu er
orðin ótrúleg fjárfesting. L.eik-
ur með þúsundir, hvað lítil sem
sýnirgin er. Leikhúsin verða
því stöðugt að velja verk, sem
liíkleg erox til að slá í gegn.
Vera í stanzlausu taugastríði
og eltingaleik við simekk áhorf-
endanna, sem leiðir þau stöðugt
lengra út á hála braut verzl-
unarvörusjónarmiðs, þar sem
söngleikir og kabarettrevi-
ur leiða ferðina.
Margir telja þessa þróun
rétta. Leikhús eigi að rteka sem
gott verzlu-narfyrirtæki. Það
eigi engan rétt á sér, ef ekki
sé hægt að reka það taplaust.
Leikhúsið verði fyrst og fremst
að lifa á líðandi sitund, vera í
samibandi við smekk fjöldans
Birgir Engilberts.
og sýna það, sem mest er hægt
að græða á hverju sinni. Hylli
almennings og mikldr peningar
í kassan-n eigi að vera þess
eina takm-ark. Aðrir halda
fram, að leikhús sé fyrst og
fremst listrænt menningairtæki,
sem verði að vera óháð
peningahugsun. Leikhúsið eigi
að ala áhorfa-ndann upp, vera
skóli fyrir þjóðfélagið og ryðja
nýjum hugsunum nútknans
brautir.
Línudans millli þessara
tveggja sijónarmdða hefur verið
stefna leilkhúsanna og oft
reynzt þeim harla erfiður. Þó
hefuir þeim oft tekizt furðu vel
að finna hina vandrötuðu leið
milli menningarstofnunar og
hringlandi peningakassa. Þegar
miðað er við, að við lifum í
þjóðfélagi þar sem öll list er
stöðugt að verða meiri verzl-
unarvara, er stefina leikhús-
anna ofur skiljanleg, raunar
sú eina rétta, til að þau þurfi
ekki að negla upp í sínar eigin
dyr. En hættan- er því miður
sú að listræniar kröfur týnast
ndður og öllu verði srnám sam-
an fórmað á altari peninga, og
leikhúsið staðni sem dýr pen-
ingavél í auglýsingaskrumi.
Ef íslenzkt leikhús er þegar
staðnað og orðið rugla-ð í hvaða
erindi það vill eiga við fólk,
eins og margir halda fram, en
ástæðurnar fyrst og fremst að
leiita í þeirri staðreynd að hér
er ekkert tilraunasvið starf-
ræfct. Raunar má re-kja megnið
a-f þeirri gagnrýni sem hæst
hefu-r borið til þess, og reynd-
ar flestia ga-lia á íslenzku leik-
húsi Því slíkt tiliraunasvið er
nefnilega engu minni nauðsyn
e-n leikskóli. Meðan menn gera
sér ekki grein fyrir því er
ekki von til að þess að íslenzkt
leikhús standi traustum fótum,
og starf þess verði mest bundið
vóð tilviljuin. Staðreyndirnar
taflia sínu má-li, íslenzk sérein-
kenni í lieikhúsi eru ekki til,
og vart er ta-lið að sýningar-
hæft ísienzkt leikrdit komi fram,
þótit liðin séu hundrað og sjö-
tíu ár frá því fyrsta íslenzka
leikritið var samið. Hvað er að?
Eru íslenzkir ritfhöfundar
svona hæfileikaiausir? Hvers
vegna ha-nga verk ágætiis höf-
undia vart í meðallagi, þega-r
þeir skrifa fyrir leiksvið? Skýr
ingfn er ekki bara sú, að þeir
þekki ekki leiksviðið, heldur
öllu fremur að hér hefiur aldrei
verið hentugur staður fy-rir til-
raunir, staður til að þreifa sig
áfram, án þess að eiga á hættu
að setja heiit Leikíhús á hausi-nn
og fá hieilsíðú skammargreinar
í öllurn blöðum. Tiiraunasvið
þyrfti ekki að hafa svo ýkja
stóran áhorfend-asal, en þar
yrði að vera gott leiksvið með
fullkomnum leiksviðsútbúnaði
og aðstöðu. Svo hægt væri að
sýna alilar tegundir leikrita,
jaf-nt ný erlend sem innlend
verk.
Að vísu hefur verið reynt að
bæta úr brýnustu þö-rfinni
og starfrækjia hér undanfarin
ár tilrauinasvið í tveimur
samkomiuihúsum Reykjavíkur,
Tjarnarbæ og Lindarbæ. Oft-
ast hafa það vérið ungi-r leik-
arar, sem starfað hafa óreglu-
lega undir ýmsum nöfnum, en
starf þeirra hefur strandað á
fjárskorti og erfiðum skilyrð-
u-m. En fáir virðast haf-a gert
sér grein fyrir þeirri staðreynd
að hvoru-gt þessara húsia er
boðlegt fyrir leiksýningar.
Leiksviðsaðstaða er þar engin
og önnur a-ðstaða eins slæm og
frekast getur verið. Því það
telsit ekki vera leiksviðs-aðstaða
á þes-sum tuig aldarinnar, að
vera innan um miðstöðvarkatla
í hálflmygluðu görnlu kvik-
húsi eða milli eldhússkápa í
kaffi-sölu verkalýðsfélags.
Hálf er það hart, að í menn-
ingarríki eins og íslaindi, þar
sem rándýr samkomuihús standa
um allt fyrir fyllirí og slark,
að íslenzk leikritagerð og leik-
list skuli ekki eiga sér nokk-
urn samaistað til að þreifa sig
áfram. Meðan svo er þarf ekki
að búasit við miklum breyting-
um og gagnrýnendur geta hætt
að þykj-ast hissa yfir misheppn
uðum sýningum á íslenikum
verkum.
Hér hefur sen-nilega ald-rei
verið fleira ungt fólk irueð á-
buga fyrir leikhúsi en eiinmitt
nú og aldrei hafa ungirjleikar-
ar fen-gið fleiri tækifæri, og
ber v-issulega að þa-kka leik-
húsunum þa-ð. Þess vegna er á
margan hátt hægt að honfa með
björtum augum in-n í fraimtíð-
ina. Leikhúslíf er orðið mienn-
ingaleg nauðsyn, um gildi þess
efast enginn lengur. En þó
sikyldu mienn hafa í huga að
framtiðarstaða lei’khússins ihlýt-
ur að byggjiast fyrst og fremst
á að íslenzk leikrit verði til.
Þegar menn- hafa ge-rt sér grein
fynir því er miki-ð unnið.
TIL SÖLU
2ja, 3ja, 4ra og 5 herb. íbúðir
víðsvegar um borgiirua og ná-
gnenmii svo og eirtbýliiishús og
raðhús.
Hús í smíðum
Hús í Hveragerði og Þorláks-
höfn.
Athugið að eignaskipti eru oft
möguleg.
Austursirwti 20 . Sfrni 19545
FASTÍimSUM
SKQLAVÖRDUSTÍGI2
• SÍMI 2-46-47
Til sölu
Við Víðihvamm
4ra herb. íbúð á 1. hæð, sér-
iimnigaimgiur á jarðhæð fylgiir
sérherberg-i með sérin-n-gang-i
og snyrtiingu. Sérþvottaihús.
Við Birkimel 3ja herb. íbúð á
4. hæð, rúmgóð og vönduð
íbúð, iaus strax.
3ja herb. risíbúð viið Ásvailía-
götu.
Við Safamýri 4ra herb. íbúð á
1. hæð, 3 svefniherb., bíliskiúr,
sam-eigin frágengiin-. Laus ftjót-
lega.
Einbýlishús við Efstasuind, 4na
h-erb., lóð giúrt og rækt-uð.
Einbýlishús v-iö Máinaibraut, 6
herb., iminibyggður bíts'kúr.
/ smíðum
2ja herb. íbúð á 2. hæð í Breið-
holti á jarðhæð fylgir íbúðar-
herbeng'i, tífbúim undir tréverk
og méiniimgu, útb. 250 þ.
ÞORSTEIIMIM JÚLlUSSON, hrl.
Helgi Ólafsson, sölustjóri.
Kvöldsími 41230.
Lausar stöður
Stöður fulltrúa með viðskiptafræðimenntun og skattendur-
skoðanda hjá Skattstofu Reykjanesumdæmis eru lausar til
umsóknar.
Umsóknir ásamt upplýsingum um menntun og fyrri störf sendist
Skattstofu Reykjanesumdæmis Strandgötu 8—10 Hafnarfirði
fyrir 25. október næstkomandi.
SKATTSTJÓRI.
Verzlunarstörf
Viljum ráða stúlku 30—40 ára til verzlunarstarfa hálfan dag-
inn fram að jólum.
Upplýsingar kl. 10—12 ekki í sima.
Húsgagnaverzlun Kristjáns Siggeirssonar h.f.
Laugavegi 13.
HÖFUM KAUPENDUR
að 2ja herbergja íbúðum.
Útborgun kr. 500—600 þúa.
HÖFUM KAUPENDUR
að 3Ja herbergja ibúðum.
Útb. kr. 600—700 þús.
HÖFUM KAUPENDUR
að 4ra—5 herbergja ibúðurtv.
Útb. kr. 700—900 þús.
IBUÐA-
SALAN
SÖLUMAÐUR:
GÍSLI ÓLAFSS.
INGÓLFSSTRÆTI
GEGNT
GAMLA BÍÓI
SÍMI 1218«.
HEIMASÍMI
83974.
HÖFUM KAUPENDUR
að sérhæðum eða einbýlishúsum.
Útb. kr. 1 milljón—1500 þús.
HÖFUM KAUPENDUR
að góðum ris- eða kjallaraíbúðum.
Útb. kr. 300—500 þús.
2 66
2ja herbergja
kja'lilemaiíbúð í btokik við
Stóragerði. Góð imimréttimg.
Tvöfaillt giter. Vél'aiþvottaihús.
Sérimingamguir.
4ra herbergja
mjög stór og vöndiuð sér
neðni hæð við Drápuihlfð. Al'lt
sér, eimniiig þvotteihenb.
4ra herbergja
rúmgóð íbúð á 1. ’hæð við
Stónagerði. Suðursvalnr. Véla
þvottaihús. Góð immiréttimg.
Skipti á 2ja herb. íbúð mögu
leg-
4ra herbergja
rúmgóð íbúð á 1. hæð í tiimto
urhúsi við Vesturgötu. Sér-
hitaveita. Véleþvottaihús. Is-
skápur og flewi heirni'ilistæki
geta fylgt. Itoúðin er í mjög
g-óðu ástamdi.
5 herbergja
)búð á 2. hæð við Gremsás-
veg. 120 fm. Mjög stórar
svaftr. Sénhitaveita-. Ibúðim
er í 1. fl. stamdi og er la-us
nú þegair.
5-6 herbergja
íbúð á 2. hæð við Hnaiumtoæ.
Sérþvottaihierb. Stórair suðuir-
svalir. Vöinduö íbúð. Skípti
á 4ra—5 herb. ítoúð mögu'leg.
4ra herbergja
um 100 fm aðaihæð f þní-
býlishúsi við Fífuhvaimimis-
veg. íto'úðim þairfnaist stamd-
setnimgair. Verð 750 þ. Útto.
375 þ.
5 herbergja
endaíbúð á 3. hæð (efst-u)
við Áifaskeið. Um 117 fm.
Sérþvottaiherto. á hæðimni.
Tv-emmair svail'ir. Frysti-
geymisla í kjaiHaina fyfgiir.
★
Einbýlishús
Timtounhús við sjóinm .á sunn
amverðu Seltjairnairnesi, kjalt-
ari, hæð og riis, um 65 fm.
grumrvftotur.. Eigmairlóð. Fag-
urt útsýnii.
★
Raðhús —
Pallahús
í Fossvogii, Mimmii st-ærð, —
ófullgert, en vei íbúðairhæft.
Lóð að mestu frágengii'n.
★
í SMÍÐUM
Einbýlishús
fokheit við Þykikvatoæ, 138
fm og 30 fm bíiskúr. Hagst.
kjör. Skipti á 3ja herb. ítoúð
möguileg.
FASTEIGNA-
PJÓNUSTAN
Austurstrati 17 (Silli & Valdi) 3. ha9
Siml 2 66 00 (2 llnur)
Ragnar Tómatson hdl.
Hoimatimar:
Stefán J. Richter - 30387
Jóna Sigurjónsdóttir - 18396
SAMKOMUR
Heimatrúboðið.
Aimenrn sa'nnkoma í kvötd k*.
20,30. AHiir veikomm'iir.